ROZDZIAŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot

1. Niniejsze rozporządzenie ustanawia Instrument Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich („Instrument”).

Określa ono cele Instrumentu, jego finansowanie i budżet na okres od 2024 do 2027 r., formy finansowania unijnego w jego ramach oraz zasady dotyczące przyznawania takiego finansowania.

2. Instrument uzupełnia rozporządzenie (UE) 2021/1529, jeśli chodzi o pomoc dla Bałkanów Zachodnich w przeprowadzeniu reform związanych z UE, w szczególności zgodnych z wartościami unijnymi inkluzywnych i zrównoważonych reform społeczno-gospodarczych oraz reform związanych z kwestiami podstawowymi dotyczącymi procesu rozszerzenia, a także inwestycji służących realizacji ich programów reform, jak określono w rozdziale III.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

Artykuł 3

Cele Instrumentu

1. Cele ogólne Instrumentu to:

2. Cele szczegółowe Instrumentu to:

Artykuł 4

Zasady ogólne

1. Współpraca w ramach Instrumentu opiera się na potrzebach i propaguje następujące zasady skuteczności pomocy rozwojowej: odpowiedzialność beneficjentów za priorytety w dziedzinie rozwoju, skoncentrowanie się jasnych warunkach i wymiernych rezultatach, partnerstwa sprzyjające włączeniu społecznemu, przejrzystość i wzajemna rozliczalność. Współpraca ta opiera się na skutecznej i wydajnej alokacji i wykorzystywaniu zasobów. W ramach Instrumentu dąży się do tego, aby zapewnić odpowiednią równowagę geograficzną w odniesieniu do projektów inwestycyjnych.

2. Udzielanie pomocy makrofinansowej nie wchodzi w zakres niniejszego Instrumentu.

3. Wsparcie z Instrumentu ma charakter dodatkowy i uzupełniający w stosunku do wsparcia udzielanego z innych programów i instrumentów unijnych. Działania kwalifikujące się do finansowania na podstawie niniejszego rozporządzenia mogą otrzymywać wsparcie z innych programów i instrumentów unijnych, pod warunkiem że wsparcie nie jest przeznaczone na pokrycie tych samych kosztów oraz że zapewniono odpowiedni nadzór i kontrolę budżetową. Komisja zapewnia komplementarność i synergię między Instrumentem a innymi programami unijnymi, aby uniknąć powielania pomocy i podwójnego finansowania. Wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia i rozporządzenia (UE) 2021/1529 nie może się pokrywać.

4. Aby promować komplementarność, spójność i skuteczność swoich działań, Komisja i państwa członkowskie współpracują i dążą do tego, by nie powielać pomocy na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz innych form pomocy - w tym zintegrowanych pakietów fiskalnych przewidujących finansowanie zarówno eksportu, jak rozwoju oferowanych przez Unię, państwa członkowskie, państwa trzecie, organizacje i podmioty wielostronne i regionalne, takie jak organizacje międzynarodowe i odpowiednie międzynarodowe instytucje finansowe, agencje i darczyńców spoza Unii - a także usiłują zapewnić synergie między wspomnianymi rodzajami pomocy, zgodnie z ustalonymi zasadami wzmacniania koordynacji operacyjnej w obszarze pomocy zewnętrznej, w tym przez usprawnioną koordynację z państwami członkowskimi na szczeblu lokalnym. Taka koordynacja na szczeblu lokalnym obejmuje regularne i terminowe konsultacje oraz częste wymiany informacji przez cały okres wdrażania Instrumentu.

5. Działania w ramach Instrumentu uwzględniają i propagują demokrację, prawa człowieka i równość płci, stopniowo dostosowują się do unijnych standardów społecznych, klimatycznych i środowiskowych, w stosownych przypadkach uwzględniają kwestie łagodzenia skutków zmiany klimatu i przystosowywania się do niej, jak również ograniczania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, ochrony środowiska i różnorodności biologicznej, w tym, w stosownych przypadkach, za pomocą ocen oddziaływania na środowisko, a także wspierają postępy w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju, promując zintegrowane przedsięwzięcia mogące przynieść dodatkowe korzyści i przyczynić się do osiągania wielorakich celów w sposób spójny. W działaniach tych unika się aktywów osieroconych i kieruje się zasadami nieczynienia poważnych szkód i niepozostawiania nikogo w tyle, a także podejściem zakładającym uwzględnianie zrównoważoności, które leży u podstaw Europejskiego Zielonego Ładu.

6. Beneficjenci i Komisja dbają o to, aby w całym procesie przygotowywania programów reform i wdrażania Instrumentu brano pod uwagę i propagowano równość płci, uwzględnianie aspektu płci i włączanie perspektywy płci. Beneficjenci i Komisja podejmują odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkim formom dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Komisja składa sprawozdania na temat tych środków w kontekście regularnej sprawozdawczości w ramach planów działania w sprawie równości płci.

7. Z Instrumentu nie wspiera się działań ani środków, które są niezgodne z planami beneficjentów w dziedzinie energii i klimatu, z ustalonym na poziomie krajowym wkładem beneficjentów na mocy porozumienia paryskiego i ambicjami osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r. lub które sprzyjają inwestycjom w paliwa kopalne bądź powodują znaczące negatywne skutki dla środowiska, klimatu lub bioróżnorodności.

8. Zgodnie z zasadą inkluzywnego partnerstwa Komisja dąży, w stosownych przypadkach, do zapewnienia kontroli demokratycznej w formie konsultacji, które rządy beneficjentów powinny prowadzić ze swoimi parlamentami, a także z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym władzami lokalnymi i regionalnymi, partnerami społecznymi i społeczeństwem obywatelskim, w stosownych przypadkach z uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych, wszystkich mniejszości i społeczności, tak aby umożliwić im, stosownie do przypadku, udział w opracowywaniu i realizacji działań kwalifikujących się do finansowania w ramach Instrumentu oraz w związanych z tym procesach monitorowania, kontroli i ewaluacji. Podczas tych konsultacji dąży się do tego, aby odzwierciedlić różnorodność społeczeństw beneficjentów.

9. Komisja, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i beneficjentami, dba o realizację zobowiązań Unii na rzecz większej przejrzystości i rozliczalności podczas udzielania wsparcia, w tym przez zachęcanie do wdrażania i wzmacniania systemów kontroli wewnętrznej i polityki zwalczania nadużyć finansowych. Komisja podaje do wiadomości publicznej informacje na temat wielkości i alokacji wsparcia za pośrednictwem tabeli wyników, o której mowa w art. 26. Beneficjenci publikują aktualne dane na temat ostatecznych odbiorców środków unijnych przeznaczonych na realizację reform i inwestycji w ramach niniejszego Instrumentu, jak opisano w art. 22.

Artykuł 5

Warunki wstępne przyznania wsparcia unijnego

1. Warunki wstępne przyznania wsparcia z Instrumentu są następujące:

2. Komisja monitoruje spełnienie warunków wstępnych określonych w ust. 1 przed uruchomieniem środków finansowych na rzecz beneficjentów, w tym płatności zaliczkowych, w ramach Instrumentu oraz przez cały okres udzielania wsparcia z Instrumentu, z należytym uwzględnieniem ram polityki rozszerzenia. W procesie monitorowania Komisja uwzględnia również odpowiednie zalecenia organów międzynarodowych, takich jak Rada Europy i jej Komisja Wenecka lub Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OECD).

3. W odniesieniu do warunku wstępnego określonego w ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu Komisja, zgodnie z decyzją 2010/427/UE, należycie uwzględnia rolę i wkład ESDZ.

4. Komisja może przyjąć decyzję stwierdzającą, że nie spełniono niektórych z warunków wstępnych określonych w ust. 1 niniejszego artykułu, a w szczególności wstrzymać uruchomienie środków finansowych, o których mowa w art. 21, niezależnie od tego, czy spełniono warunki płatności, o których mowa w art. 12.

ROZDZIAŁ II

FINANSOWANIE I WDRAŻANIE

Artykuł 6

Budżet

1. Zasoby, które mają zostać udostępnione za pośrednictwem Instrumentu zgodnie z ust. 2 i 3, nie mogą przekroczyć 6 000 000 000 EUR w latach 2024-2027.

2. Pula środków finansowych na wdrażanie Instrumentu na okres od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2027 r. wynosi 2 000 000 000 EUR, przy czym dystrybuuje się je następująco:

3. Wsparcie w formie pożyczek jest dostępne w kwocie do 4 000 000 000 EUR na okres od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2027 r. Kwota ta nie stanowi części kwoty gwarancji na działania zewnętrzne w rozumieniu art. 31 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2021/947.

4. W odpowiedniej decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15, Komisja określa, zgodnie z metodyką określoną w załączniku, wstępną orientacyjną kwotę finansowania dostępnego dla każdego beneficjenta, obliczoną na podstawie najnowszych dostępnych danych w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 33. Orientacyjne kwoty mogą zostać zmienione w trakcie wdrażania Instrumentu zgodnie z zasadami określonymi w art. 21.

5. Zgodnie z art. 19 niniejszego rozporządzenia kwota środków finansowych udostępnionych na podstawie ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, o których mowa w art. 12 rozporządzenia (UE) 2021/1529, wynosi co najmniej 50 % całkowitej kwoty określonej w ust. 1 niniejszego artykułu. Wkład ten obejmuje całą kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 2 lit. a) niniejszego artykułu, po odliczeniu kwoty rezerw.

6. Zasoby, o których mowa w ust. 2 lit. b), mogą być wykorzystywane na pomoc techniczną i administracyjną we wdrażaniu Instrumentu, taką jak działania w zakresie przygotowania, monitorowania, kontroli, audytu i oceny, które są niezbędne do zarządzania Instrumentem i osiągnięcia jego celów, w szczególności na badania, spotkania z ekspertami, konsultacje szkoleniowe z beneficjentami, konferencje, konsultacje z zainteresowanymi stronami, w tym władzami lokalnymi i regionalnymi oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, działalność informacyjną i komunikacyjną, w tym sprzyjające włączeniu społecznemu działania informacyjne i komunikację instytucjonalną dotyczącą priorytetów politycznych Unii, w zakresie, w jakim są one związane z celami niniejszego rozporządzenia, na wydatki związane z sieciami informatycznymi nastawionymi na przetwarzanie i wymianę informacji, instytucjonalnymi narzędziami informatycznymi, a także wszelkie inne wydatki ponoszone w siedzibie głównej i w delegaturach Unii w związku ze wsparciem administracyjnym i koordynacyjnym konieczne do celów Instrumentu. Wydatki mogą obejmować również koszty działań wspierających przejrzystość oraz innych działań, takich jak kontrola jakości i monitorowanie w terenie projektów lub programów, a także koszty wzajemnego doradztwa i ekspertów związane z oceną i realizacją reform i inwestycji.

Artykuł 7

Wdrażanie i formy finansowania unijnego

1. Instrument wdraża się zgodnie z rozporządzeniem finansowym w ramach zarządzania bezpośredniego albo zarządzania pośredniego z dowolnym z podmiotów, o których mowa w art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) tego rozporządzenia.

2. Finansowanie unijne można przekazać w dowolnej formie określonej w rozporządzeniu finansowym, w szczególności w formie pomocy finansowej, dotacji, zamówień publicznych i działań łączonych.

3. W zależności od wymaganej zdolności operacyjnej i finansowej podmiotem, któremu powierzono wdrażanie działań łączonych, może być Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, wielostronna europejska instytucja finansowa taka jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju lub dwustronne europejskie instytucje finansowe takie jak banki rozwoju lub Grupa Banku Światowego. W miarę możliwości inne wielostronne instytucje finansowe spoza Europy mogą uczestniczyć w Instrumencie przez wspólne operacje z europejskimi instytucjami finansowymi. Wdrażanie działań łączonych w ramach Instrumentu uzupełnia się dodatkowymi formami wsparcia finansowego ze strony państw członkowskich lub osób trzecich.

Artykuł 8

Zasady dotyczące kwalifikowalności osób i podmiotów, pochodzenia dostaw i materiałów oraz ograniczeń w ramach Instrumentu

1. Udział w procedurach udzielania zamówień oraz dotacji w związku z działaniami finansowanymi w ramach Instrumentu jest otwarty dla organizacji międzynarodowych i regionalnych oraz wszystkich osób fizycznych będących obywatelami lub osób prawnych mających faktyczną siedzibę w:

2. Dostęp na zasadzie wzajemności, o którym mowa w ust. 1 lit. b), można przyznać na czas określony nie krótszy niż jeden rok, jeżeli dany kraj przyzna kwalifikowalność na równych warunkach podmiotom z Unii i z krajów kwalifikujących się w ramach Instrumentu.

Komisja decyduje o przyznaniu dostępu na zasadzie wzajemności po konsultacji z danym beneficjentem.

3. Wszystkie dostawy i materiały finansowane i zamawiane w ramach Instrumentu muszą pochodzić z dowolnego kraju, o którym mowa w ust. 1 lit. a) i b), chyba że z żadnego z tych krajów nie można pozyskać dostaw i materiałów na rozsądnych warunkach. Ponadto zastosowanie mają zasady dotyczące ograniczeń określone w ust. 6.

4. Zasady kwalifikowalności określone w niniejszym artykule nie mają zastosowania do osób fizycznych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innego rodzaju legalnej umowy przez kwalifikującego się wykonawcę lub, w stosownych przypadkach, podwykonawcę, ani nie przewidują ograniczeń pod względem obywatelstwa, chyba że ograniczenia te opierają się na zasadach określonych w ust. 6.

5. Do działań współfinansowanych przez podmiot lub wykonywanych w ramach zarządzania bezpośredniego lub zarządzania pośredniego wspólnie z podmiotami, o których mowa w art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia finansowego, mają zastosowanie także zasady stosowane wobec tych podmiotów. Pozostaje to bez uszczerbku dla ograniczeń na podstawie ust. 6 niniejszego artykułu, które należycie odzwierciedla się w umowach zawieranych z tymi podmiotami.

6. Zasady kwalifikowalności oraz zasady dotyczące pochodzenia dostaw i materiałów określone w ust. 1 i 3, a także zasady dotyczące obywatelstwa osób fizycznych, o których mowa w ust. 4, mogą zostać ograniczone pod względem obywatelstwa, położenia geograficznego lub charakteru podmiotów prawnych uczestniczących w postępowaniach o udzielenie zamówienia, jak również pod względem geograficznego pochodzenia dostaw i materiałów, jeżeli:

7. Oferentów, wnioskodawców i kandydatów z niekwalifikujących się krajów można uznać za spełniających kryteria kwalifikowalności w przypadku wystąpienia nagłej konieczności lub gdy określone usługi nie są dostępne na rynkach danych krajów lub terytoriów, lub też w innych należycie uzasadnionych przypadkach, w których zastosowanie zasad kwalifikowalności uniemożliwiłoby lub nadmiernie utrudniłoby realizację działania.

Artykuł 9

Umowa dotycząca Instrumentu

1. Komisja zawiera z każdym beneficjentem umowę dotyczącą Instrumentu na potrzeby jego wdrażania, w której określa się obowiązki beneficjentów i warunki płatności, jakie beneficjenci muszą spełnić, aby otrzymać finansowanie z Instrumentu.

2. Umowę dotyczącą Instrumentu uzupełniają umowy pożyczki zgodnie z art. 17, określające szczegółowe postanowienia dotyczące zarządzania finansowaniem udzielanym w formie pożyczek i jego wdrażaniem. Umowę dotyczącą Instrumentu oraz wszelką związaną z nią dokumentację udostępnia się na żądanie równocześnie i bezzwłocznie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

3. Finansowanie przyznaje się beneficjentom dopiero po wejściu w życie odpowiednich umów dotyczących Instrumentu oraz mających zastosowanie umów pożyczki.

4. Umowa dotycząca Instrumentu i umowy pożyczki zawarte z każdym z beneficjentów oraz porozumienia zawarte z osobami lub podmiotami otrzymującymi środki finansowe Unii gwarantują, że spełnienie obowiązków określonych w art. 129 rozporządzenia finansowego.

5. W umowie dotyczącej Instrumentu określa się niezbędne szczegółowe postanowienia dotyczące:

Artykuł 10

Przeniesienia, roczne raty, środki na zobowiązania

1. Na zasadzie odstępstwa od art. 12 ust. 4 rozporządzenia finansowego niewykorzystane środki na zobowiązania i środki na płatności w ramach Instrumentu zostają automatycznie przeniesione i można, odpowiednio, zaciągać na nie zobowiązania i wykorzystać je do 31 grudnia kolejnego roku budżetowego. Przeniesione kwoty wykorzystuje się w kolejnym roku budżetowym w pierwszej kolejności.

2. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie informacje o środkach na zobowiązania przeniesionych zgodnie z art. 12 ust. 6 rozporządzenia finansowego, w tym o ich kwotach.

3. Oprócz przepisów art. 15 rozporządzenia finansowego dotyczących ponownego udostępniania środków, środki na zobowiązania i płatności odpowiadające kwocie umorzeń dokonanych w wyniku całkowitego lub częściowego niewykonania działania w ramach Instrumentu są ponownie udostępniane na rzecz pierwotnej linii budżetowej.

4. Zobowiązania budżetowe z tytułu działań trwających dłużej niż jeden rok budżetowy można rozłożyć na okres kilku lat na roczne raty zgodnie art. 112 ust. 2 rozporządzenia finansowego.

ROZDZIAŁ III

PROGRAMY REFORM

Artykuł 11

Przedkładanie programów reform

1. Aby otrzymać jakiekolwiek wsparcie w ramach Instrumentu, każdy beneficjent przedkłada Komisji program reform na okres obowiązywania Instrumentu, oparty na reformach strukturalnych będących częścią najnowszego programu reform gospodarczych i powiązanych wspólnych wytycznych politycznych uzgodnionych podczas dialogu gospodarczo-finansowego w maju 2023 r., w stosownych przypadkach na swojej strategii wzrostu gospodarczego, a także na ramach polityki rozszerzenia oraz na Planie gospodarczo-inwestycyjnym dla Bałkanów Zachodnich.

2. Programy reform zapewniają nadrzędne ramy umożliwiające osiągnięcie celów ogólnych i szczegółowych ustanowionych w art. 3, określając reformy, które beneficjent ma przeprowadzić, oraz obszary inwestycji. W obszarach kwestii podstawowych, w tym praworządności, walki z korupcją, praw podstawowych i wolności wypowiedzi, programy reform odzwierciedlają oceny zawarte w najnowszym pakiecie rozszerzeniowym. W obszarach kwestii podstawowych procesu rozszerzenia, w tym praworządności, walki z korupcją, w tym korupcją na wysokim szczeblu, praw podstawowych i wolności wypowiedzi, programy reform odzwierciedlają oceny zawarte w najnowszych ramach polityki rozszerzenia.

3. Programy reform są spójne z najnowszymi ramami polityki makroekonomicznej i fiskalnej przedłożonymi Komisji w ramach dialogu gospodarczo-finansowego z Unią.

4. Programy reform są spójne z priorytetami reform określonymi w kontekście drogi do członkostwa beneficjenta w UE oraz w innych odpowiednich dokumentach, takich jak układ o stabilizacji i stowarzyszeniu, plan w dziedzinie energii i klimatu, ustalony na poziomie krajowym wkład na mocy porozumienia paryskiego i ambitny cel osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r., oraz pomagają w osiągnięciu tych priorytetów.

5. Programy reform są zgodne z ogólnymi zasadami określonymi w art. 4.

6. Programy reform przygotowuje się w sposób inkluzywny i przejrzysty, w porozumieniu z partnerami społecznymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

7. Komisja zwraca się do beneficjentów o przedłożenie ich programów reform w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Komisja przekazuje programy reform beneficjentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie niezwłocznie po ich otrzymaniu.

8. W przypadku redystrybucji wsparcia w ramach instrumentu, w wyniku której beneficjent otrzyma dodatkowe wsparcie, Komisja zwraca się do tego beneficjenta o przedłożenie w terminie trzech miesięcy zmienionego programu reform na pozostały okres obowiązywania Instrumentu. Zanim Komisja podejmie decyzję w sprawie redystrybucji wsparcia, informuje o tym Parlament Europejski i Radę.

Artykuł 12

Zasady finansowania w ramach programów reform

1. Instrument zachęca do realizacji programu reform każdego beneficjenta przez określenie warunków płatności, od których zależeć będzie uruchomienie środków finansowych. Owe warunki płatności mają zastosowanie do środków finansowych, o których mowa w art. 6 ust. 2 lit. a) i art. 6 ust. 3, oraz mają formę wymiernych etapów jakościowych lub ilościowych. Etapy te odzwierciedlają postępy w dziedzinie reform społeczno-gospodarczych oraz kwestii podstawowych dotyczących procesu rozszerzenia związanych z osiągnięciem poszczególnych celów Instrumentu określonych w art. 3, spójnych z ramami polityki rozszerzenia.

Spełnienie tych warunków płatności powoduje pełne lub częściowe uruchomienie środków finansowych, w zależności od stopnia, w jakim je spełniono.

2. Jeśli chodzi o finansowanie realizowane za pośrednictwem funduszu, o którym mowa w art. 19, spełnienie warunków płatności, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, stanowi wstępne zatwierdzenie. Środki finansowe wypłaca się po otrzymaniu wniosku o płatność od zarządzających wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

3. Ogólne warunki płatności, które należy spełnić w celu uruchomienia środków finansowych, to stabilność makrofinansowa, należyte zarządzanie finansami publicznymi, przejrzystość i nadzór nad budżetem.

4. Środków z Instrumentu nie można wykorzystywać na wspieranie działań lub środków podważających porozumienia pokojowe w regionie.

Artykuł 13

Treść programów reform

1. Programy reform zawierają przede wszystkim następujące elementy, które muszą być uzasadnione i poparte dowodami:

2. Programy reform opierają się na wynikach i zawierają wskaźniki służące do oceny postępów w osiąganiu celów ogólnych i szczegółowych określonych w art. 3. Wskaźniki te opierają się, w stosownych przypadkach, na wskaźnikach uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym oraz na już dostępnych wskaźnikach związanych z polityką beneficjentów. Wskaźniki powinny są też w miarę możliwości spójne z kluczowymi wskaźnikami instytucjonalnymi zawartymi w ramach wyników IPA III, w ramach pomiaru wyników EFZR+ oraz w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

Artykuł 14

Ocena programów reform przez Komisję

1. Komisja bez zbędnej zwłoki ocenia zasadność, kompleksowość i stosowność programu reform każdego beneficjenta lub, w stosownych przypadkach, wszelkich zmian tego programu. Przeprowadzając ocenę, Komisja ściśle współpracuje z danym beneficjentem i może zgłaszać uwagi, prosić o dodatkowe informacje lub zobowiązać beneficjenta do przeglądu lub zmiany programu reform.

2. W odniesieniu do celu określonego w art. 13 ust. 1 lit. j) niniejszego rozporządzenia Komisja, zgodnie z decyzją 2010/427/UE, należycie uwzględnia rolę i wkład ESDZ.

3. Oceniając programy reform, Komisja bierze pod uwagę odpowiednie dostępne informacje analityczne o beneficjencie, w tym jego sytuację makroekonomiczną i stabilność długu, uzasadnienie i elementy przedstawione przez beneficjenta, o których mowa w art. 13, a także wszelkie inne istotne informacje, takie jak informacje wymienione w art. 11.

4. W ocenie Komisja bierze pod uwagę głównie następujące kryteria:

5. Do celów oceny programów reform przedłożonych przez beneficjentów Komisja może korzystać z pomocy niezależnych ekspertów.

Artykuł 15

Decyzja wykonawcza Komisji

1. W przypadku pozytywnej oceny Komisja zatwierdza w drodze decyzji wykonawczej program reform przedłożony przez beneficjenta zgodnie z art. 14 lub, w stosownych przypadkach, zmieniony program przedłożony zgodnie z art. 16. Decyzję wykonawczą przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 31.

2. Decyzja wykonawcza Komisji określa reformy, które dany beneficjent ma przeprowadzić, obszary inwestycji, które mają zostać objęte wsparciem, oraz warunki płatności wynikające z programu reform, w tym orientacyjny harmonogram.

3. Decyzja wykonawcza Komisji określa również:

Artykuł 16

Zmiany programów reform

1. Jeżeli z powodu obiektywnych okoliczności program reform, w tym odpowiednie warunki płatności, nie jest już, częściowo lub całkowicie, możliwy do zrealizowania przez beneficjenta, beneficjent może zaproponować zmieniony program reform. W takim przypadku beneficjent może zwrócić się do Komisji z uzasadnionym wnioskiem o zmianę jej decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15 ust. 1.

2. Komisja może zmienić decyzję wykonawczą, przede wszystkim w celu uwzględnienia zmiany dostępnych kwot zgodnie z zasadami określonymi w art. 21.

3. W przypadku gdy Komisja uzna, że powody przedstawione przez beneficjenta uzasadniają zmianę jego programu reform, Komisja ocenia zmieniony program zgodnie z art. 14 i bez zbędnej zwłoki może zmienić decyzję wykonawczą, o której mowa w art. 15 ust. 1.

4. W zmianie Komisja może zaakceptować harmonogramy dotyczące warunków płatności wykraczające poza 2028 r. Nie ma to wpływu na ostateczny termin określony w art. 21 ust. 9.

Artykuł 17

Umowa pożyczki, operacje zaciągania i udzielania pożyczek

1. W celu sfinansowania wsparcia w ramach Instrumentu w formie pożyczek Komisja jest upoważniona, w imieniu Unii, do pożyczania niezbędnych środków na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych zgodnie z art. 220a rozporządzenia finansowego.

2. Na zasadzie odstępstwa od art. 220 ust. 4 rozporządzenia finansowego wypłaty pożyczki mogą być realizowane za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich w imieniu beneficjenta. Odzyskane kwoty przekazuje się beneficjentowi.

3. Komisja zawiera z beneficjentem umowę pożyczki. Umowa pożyczki określa maksymalną kwotę pożyczki, okres dostępności pożyczki i szczegółowe warunki wsparcia w ramach Instrumentu w formie pożyczek. Maksymalny okres trwania pożyczek wynosi 40 lat od daty podpisania umowy pożyczki.

Oprócz elementów określonych w art. 220 ust. 5 rozporządzenia finansowego i na zasadzie odstępstwa od tego artykułu umowa pożyczki zawiera kwotę płatności zaliczkowych i zasady rozliczania płatności zaliczkowych.

W odniesieniu do kwot pożyczek realizowanych za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich umowa pożyczki musi również:

4. Umowę pożyczki udostępnia się, na żądanie, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Artykuł 18

Zasilanie rezerw

1. Zgodnie z art. 211 ust. 1 rozporządzenia finansowego wskaźnik zasilenia rezerw na pożyczki udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia wynosi 9 % po udostępnieniu środków finansowych objętych art. 6 ust. 3 niniejszego rozporządzenia. Rezerwę zasila się z puli środków finansowych, o której mowa w art. 6 ust. 2 lit. a) niniejszego rozporządzenia.

Zobowiązania budżetowe na zasilanie rezerw zaciąga się do 31 grudnia 2027 r. Na zasadzie odstępstwa od art. 211 ust. 2 zdanie ostatnie rozporządzenia finansowego rezerwy są wypłacane stopniowo i w pełni zasilane najpóźniej w chwili pełnej wypłaty pożyczek.

2. Rezerwy są wpłacane do wspólnego funduszu rezerw za pośrednictwem specjalnej linii budżetowej i wykorzystywane do pokrywania podobnego ryzyka. Wskaźnik zasilenia rezerw poddaje się przeglądowi co najmniej raz na trzy lata od dnia 24 maja 2024 r.

3. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktu delegowanego zgodnie z art. 30 w celu zmiany wskaźnika zasilenia rezerw przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 211 ust. 2 rozporządzenia finansowego.

Artykuł 19

Realizacja projektów i programów inwestycyjnych w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich

1. Aby wykorzystać efekt dźwigni, jaki wywołuje wsparcie finansowe Unii, w celu przyciągnięcia dodatkowych inwestycji, inwestycje infrastrukturalne wspierające programy reform realizuje się za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

2. W decyzji wykonawczej Komisji, o której mowa w art. 15, określa się kwotę środków finansowych, która ma zostać udostępniona do wykorzystania w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

3. Po przyjęciu decyzji, o której mowa w art. 21 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, Komisja przedkłada odpowiednie wnioski dotyczące projektów lub programów inwestycyjnych do zaopiniowania radzie operacyjnej ds. ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, o której mowa w art. 35 ust. 8 rozporządzenia (UE) 2021/947.

4. Co najmniej 37 % bezzwrotnego wsparcia finansowego przekazywanego za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich przeznacza się na cele klimatyczne.

5. Finansowanie w ramach Instrumentu pochodzące z puli środków finansowych, o której mowa w art. 6 ust. 2 lit. a), po odliczeniu kwoty rezerw, jest realizowane w ramach zarządzania pośredniego z uwzględnieniem listy przygotowywanych inwestycji i stopniowo udzielane za pośrednictwem wkładów wpłacanych do wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

6. Do czasu przyjęcia decyzji, o której mowa w art. 21 ust. 3, finansowania tego nie udostępnia się na inwestycje, które mają być wspierane przez wspólny fundusz.

7. Finansowanie w ramach Instrumentu udzielane z pożyczek, o których mowa w art. 6 ust. 5 niniejszego rozporządzenia, udostępnia się za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na podstawie umowy pożyczki między Komisją a beneficjentami zgodnie z art. 17 ust. 2 niniejszego rozporządzenia. W odniesieniu do wszystkich umów pożyczki zarządzający wspólnym funduszem, o których mowa w art. 12 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, składają do Komisji rocznie maksymalnie dwanaście wniosków o wypłatę. Projekty i programy inwestycyjne mogą otrzymywać wsparcie z dwóch źródeł finansowania, o których mowa w art. 6 ust. 2 i 3 niniejszego rozporządzenia, a także z innych programów i instrumentów unijnych, pod warunkiem że takie wsparcie z różnych źródeł, programów i instrumentów przewiduje dodatkowość i nie pokrywa tych samych kosztów. W odniesieniu do każdego projektu lub programu inwestycyjnego Komisja przedstawia radzie operacyjnej ds. ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich ocenę, w tym dotyczącą synergii i komplementarności z innymi programami unijnymi, w szczególności ze wsparciem udzielanym na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/1529, aby uniknąć powielania pomocy i podwójnego finansowania.

Artykuł 20

Płatności zaliczkowe

1. Po przedłożeniu Komisji programu reform beneficjent może wystąpić z wnioskiem o uruchomienie płatności zaliczkowej w wysokości do 7 % całkowitej kwoty przewidzianej w ramach tego instrumentu zgodnie z art. 6 ust. 4.

2. Komisja może uruchomić wnioskowaną płatność zaliczkową po przyjęciu decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15, oraz po wejściu w życie umowy dotyczącej Instrumentu i umowy pożyczki, o której mowa, odpowiednio, w art. 9 i 17. Środki finansowe uruchamia się zgodnie z art. 21 ust. 3 zdanie pierwsze i z zastrzeżeniem spełnienia warunków wstępnych określonych w art. 5.

3. Komisja podejmuje decyzję w sprawie harmonogramu wypłaty płatności zaliczkowej, która może zostać wypłacona w jednej lub kilku transzach.

Artykuł 21

Ocena spełnienia warunków płatności, wstrzymanie, zmniejszenie i redystrybucja środków finansowych, zasady dotyczące płatności

1. Dwa razy w roku beneficjent składa należycie uzasadniony wniosek o uruchomienie środków finansowych w odniesieniu do spełnionych warunków płatności związanych z etapami ilościowymi i jakościowymi określonymi w programach reform.

2. Komisja bez zbędnej zwłoki ocenia, czy beneficjent spełnił warunki wstępne wymienione w art. 5 i przestrzegał zasad finansowania wymienionych w art. 12 ust. 3 oraz w zadowalającym stopniu spełnił warunki płatności określone w decyzji wykonawczej Komisji, o której mowa w art. 15. Zadowalający stopień spełnienia tych warunków płatności opiera się na założeniu, że beneficjent nie wycofał środków związanych z tymi samymi reformami, w odniesieniu do których osiągnął zadowalający stopień spełnienia warunków określonych we wcześniejszych decyzjach. Komisję mogą wspomagać eksperci, w tym z państw członkowskich.

3. Jeżeli Komisja pozytywnie oceni spełnienie wszystkich mających zastosowanie warunków w stopniu zadowalającym, przyjmuje bez zbędnej zwłoki decyzję zezwalającą na uruchomienie środków finansowych odpowiadających tym warunkom. Decyzja ta, zgodnie z art. 6 ust. 5, określa kwotę środków finansowych, która ma zostać udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywaną bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, oraz kwotę, która ma zostać udostępniona za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich. W odniesieniu do tych kwot decyzja stanowi warunek, o którym mowa w art. 12, w odniesieniu do kwoty środków finansowych, która ma zostać udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywanej bezpośrednio do skarbu państwa będącego beneficjentem, oraz wstępne zatwierdzenie, o którym mowa w art. 12, w odniesieniu do kwoty, która ma zostać udostępniona za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

4. W przypadku gdy Komisja negatywnie oceni spełnienie jakichkolwiek warunków według orientacyjnego harmonogramu, uruchomienie środków finansowych uzależnione od tych warunków zostaje wstrzymane. Wstrzymane kwoty uruchamia się dopiero wtedy, gdy beneficjent należycie uzasadni, w kolejnym wniosku o uruchomienie środków finansowych, że powziął niezbędne kroki, aby zapewnić spełnienie w zadowalającym stopniu odpowiednich warunków.

5. Jeżeli Komisja stwierdzi, że w ciągu 12 miesięcy od pierwotnej negatywnej oceny, o której mowa w ust. 4, beneficjent nie powziął niezbędnych kroków, Komisja obniża kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczki proporcjonalnie do części odpowiadającej odnośnym warunkom płatności. W pierwszym roku wdrożenia stosuje się termin 24 miesięcy, liczony od pierwszej negatywnej oceny, o której mowa w ust. 4. Beneficjent może przedstawić swoje uwagi w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosków Komisji.

6. Wszelkie kwoty odpowiadające warunkom płatności, które nie zostały spełnione do dnia 31 grudnia 2028 r., nie są należne beneficjentom i zostają umorzone lub anulowane z dostępnej kwoty wsparcia w formie pożyczki, w zależności od przypadku.

7. Komisja może zmniejszyć kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego, w tym przez potrącenie zgodnie z art. 102 rozporządzenia finansowego, lub kwotę pożyczki, jeżeli stwierdzi, że doszło do - lub powstały poważne obawy co do - nieprawidłowości, nadużyć finansowych, korupcji i konfliktu interesów mających wpływ na interesy finansowe Unii, które to zjawiska nie zostały wyeliminowane przez beneficjenta, lub do poważnego naruszenia zobowiązania wynikającego z umów dotyczących Instrumentu lub umów pożyczki, w tym na podstawie informacji dostarczonych przez OLAF lub sprawozdań Trybunału Obrachunkowego. Przed podjęciem decyzji o zmniejszeniu wsparcia Komisja powinna poinformować Parlament Europejski i Radę.

8. Komisja może podjąć decyzję o redystrybucji wszelkich kwot zmniejszonych zgodnie z ust. 6 lub 7 niniejszego artykułu wśród innych beneficjentów Instrumentu w drodze zmiany decyzji wykonawczych, o których mowa w art. 15.

9. W odniesieniu do części finansowania z Instrumentu wypłacanej jako pomoc finansowa, przekazywanej bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, na zasadzie odstępstwa od art. 116 ust. 2 rozporządzenia finansowego termin płatności, o którym mowa w art. 116 ust. 1 lit. a) rozporządzenia finansowego, rozpoczyna bieg od dnia przekazania beneficjentowi decyzji zatwierdzającej wypłatę środków zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu.

10. Art. 116 ust. 5 rozporządzenia finansowego nie ma zastosowania do płatności dokonywanych w ramach pomocy finansowej, przekazywanych bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem na podstawie niniejszego artykułu i art. 23 niniejszego rozporządzenia.

11. Wypłata bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczek na podstawie niniejszego artykułu odbywa się zgodnie z zobowiązaniami budżetowymi podjętymi w rocznej procedurze budżetowej i jest uzależniona od dostępnego finansowania. Środki wypłaca się w ratach. Rata może być wypłacona w jednej bądź kilku transzach.

12. Kwota udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywana bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, jest wypłacana w następstwie decyzji, o której mowa w ust. 3, zgodnie z umową pożyczki.

13. Wypłata jakiejkolwiek kwoty wsparcia w formie pożyczek, przekazywanej bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem lub za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, jest uzależniona od złożenia przez beneficjenta wniosku o płatność w formie określonej w umowie pożyczki.

14. Kwota udostępniana za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich jest wypłacana w następstwie decyzji, o której mowa w ust. 3, po otrzymaniu wniosku o płatność, o którym mowa w ust. 13, oraz po otrzymaniu wniosku o płatność od zarządzających wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

Artykuł 22

Przejrzystość osób i podmiotów otrzymujących środki finansowe na wdrożenie programów reform

1. Beneficjenci publikują aktualne dane na temat ostatecznych odbiorców środków finansowych, których kwoty przeznaczone na wdrażanie reform i realizację inwestycji w ramach Instrumentu w okresie czterech lat przekraczają łącznie równowartość 50 000 EUR.

2. W przypadku ostatecznych odbiorców, o których mowa w ust. 1, na stronie internetowej publikuje się następujące informacje w formacie nadającym się do odczytu maszynowego, uszeregowane według łącznej kwoty otrzymanych środków finansowych, z należytym uwzględnieniem wymogów dotyczących poufności i bezpieczeństwa, w szczególności ochrony danych osobowych:

3. Informacji, o których mowa w ust. 2, nie publikuje się, jeżeli ich ujawnienie zagraża prawom i wolnościom ostatecznych odbiorców lub podmiotów lub poważnie szkodzi ich interesom handlowym. Takie informacje udostępnia się Komisji.

4. Beneficjenci przekazują Komisji drogą elektroniczną co najmniej raz w roku dane dotyczące ostatecznych odbiorców, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, w formacie nadającym się do odczytu maszynowego określonym w umowie dotyczącej Instrumentu, o czym mowa w art. 9 ust. 5 lit. k).

ROZDZIAŁ IV

OCHRONA INTERESÓW FINANSOWYCH UNII

Artykuł 23

Ochrona interesów finansowych Unii

1. Wdrażając Instrument, Komisja i beneficjenci wprowadzają wszelkie odpowiednie środki w celu ochrony interesów finansowych Unii, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności i szczególnych warunków, na jakich Instrument będzie funkcjonował, warunków wstępnych określonych w art. 5 ust. 1 oraz warunków określonych w szczegółowych umowach dotyczących Instrumentu, zwłaszcza w odniesieniu do zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji, konfliktom interesów i nieprawidłowościom oraz wykrywania i eliminowania tych zjawisk, a także prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępstw mających wpływ na środki finansowe z Instrumentu. Każdy beneficjent zobowiązuje się do postępów w zapewnianiu skutecznych i wydajnych systemów zarządzania i kontroli oraz do zadbania o możliwości odzyskania kwot nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych.

2. W umowie dotyczącej Instrumentu przewiduje się następujące obowiązki beneficjenta:

3. Umowa dotycząca Instrumentu przewiduje również prawo Komisji do proporcjonalnego zmniejszenia wsparcia udzielanego w ramach Instrumentu i odzyskania wszelkich kwot wydatkowanych na osiągnięcie celów Instrumentu lub do żądania przedterminowej spłaty pożyczki w przypadkach nieprawidłowości, nadużyć finansowych, korupcji i konfliktów interesów mających wpływ na interesy finansowe Unii, które to przypadki nie zostały wyeliminowane przez beneficjenta, lub w przypadkach poważnego naruszenia obowiązku wynikającego z takich umów. Podejmując decyzję w sprawie kwoty odzyskiwanych środków i zmniejszenia wsparcia lub w sprawie kwoty podlegającej wcześniejszej spłacie, Komisja przestrzega zasady proporcjonalności i uwzględnia wagę danego przypadku nieprawidłowości, nadużycia finansowego, korupcji lub konfliktu interesów naruszającego interesy finansowe Unii lub też wagę danego naruszenia obowiązku. Zanim dojdzie do zmniejszenia wsparcia lub zwrócenia się o przedterminową spłatę, beneficjent ma możliwość przedstawienia swoich uwag.

4. Osoby i podmioty wdrażające środki finansowe w ramach Instrumentu niezwłocznie zgłaszają Komisji i OLAF-owi wszelkie podejrzewane przypadki nadużyć finansowych, korupcji, konfliktu interesów i nieprawidłowości mających wpływ na interesy finansowe Unii.

Artykuł 24

Rola systemów wewnętrznych i instytucji audytowych beneficjentów

1. W odniesieniu do części finansowania w ramach Instrumentu udostępnianej jako pomoc finansowa Komisja polega na instytucjach audytowych ustanowionych w każdym państwie będącym beneficjentem do celów kontroli wydatków publicznych. W stosownych przypadkach angażuje się jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych ustanowione w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej III na terytorium każdego państwa będącego beneficjentem. W stosownych przypadkach Komisja polega również na dalszej kontroli demokratycznej, o której mowa w art. 4 ust. 8.

W pierwszych latach realizacji programów reform priorytetowo traktuje się reformy związane z rozdziałem negocjacyjnym 32, w szczególności dotyczące zarządzania finansami publicznymi i kontroli wewnętrznej, a także zwalczania nadużyć finansowych, oraz z rozdziałami 23 i 24, zwłaszcza w odniesieniu do wymiaru sprawiedliwości, korupcji i przestępczości zorganizowanej, jak również z rozdziałem 8, w szczególności w zakresie kontroli pomocy państwa.

2. Beneficjenci niezwłocznie zgłaszają Komisji wszelkie nieprawidłowości, w tym nadużycia finansowe, będące przedmiotem wstępnych ustaleń w postępowaniach administracyjnych lub sądowych, oraz regularnie informują Komisję o przebiegu postępowań administracyjnych i sądowych w odniesieniu do takich nieprawidłowości. Zgłoszeń takich dokonuje się za pomocą środków elektronicznych ustanowionych przez Komisję, przy użyciu systemu zarządzania nieprawidłowościami.

3. Podmioty, o których mowa w ust. 1, prowadzą regularny dialog z Trybunałem Obrachunkowym, OLAF-em oraz, w stosownych przypadkach, EPPO.

4. Komisja może przeprowadzać szczegółowe przeglądy systemów wykonania budżetu państw będących beneficjentami oparte na ocenie ryzyka i dialogu z instytucjami audytowymi oraz wydawać zalecenia dotyczące usprawnienia tych systemów.

5. Komisja może przyjmować zalecenia dla beneficjenta we wszystkich przypadkach, w których jej zdaniem właściwe organy nie poczyniły niezbędnych kroków, aby zapobiec nadużyciom finansowym, korupcji, konfliktowi interesów i nieprawidłowościom albo wykryć i wyeliminować te zjawiska, gdy te wpłynęły na należyte zarządzanie finansami w odniesieniu do wydatków finansowanych ze środków Instrumentu lub poważnie zagrażają należytemu zarządzaniu finansami w tym zakresie, a także we wszystkich przypadkach, w których stwierdzi niedociągnięcia wpływające na strukturę i funkcjonowanie systemu kontroli wdrożonego przez te organy. Odpowiedni beneficjenci wdrażają takie zalecenia lub przedstawiają uzasadnienie, dlaczego tego nie uczynili.

ROZDZIAŁ V

MONITOROWANIE, SPRAWOZDAWCZOŚĆ I OCENA

Artykuł 25

Monitorowanie i sprawozdawczość

1. Komisja monitoruje wdrażanie Instrumentu i ocenia osiągnięcie celów określonych w art. 3. Monitorowanie wdrażania jest ukierunkowane i proporcjonalne do działań prowadzonych w ramach Instrumentu. Oczekuje się, że wskaźniki, o których mowa w art. 13 ust. 2, wnoszą wkład w monitorowanie Instrumentu przez Komisję.

2. Umowa dotycząca Instrumentu, o której mowa w art. 9, określa zasady i warunki składania przez beneficjentów sprawozdań Komisji do celów ust. 1 niniejszego artykułu.

3. Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdanie z postępów w osiąganiu celów niniejszego rozporządzenia. Roczne sprawozdanie analizuje także synergię i komplementarność Instrumentu z innymi programami unijnymi, w szczególności ze wsparciem udzielanym na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/1529, aby uniknąć powielania pomocy i podwójnego finansowania. Uzupełnieniem sprawozdania rocznego są prezentacje na temat stanu wdrażania Instrumentu publikowane dwa razy do roku.

4. Komisja przedstawia roczne sprawozdanie, o którym mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, komitetowi, o którym mowa w art. 31.

Artykuł 26

Tabela wyników Instrumentu

1. Komisja ustanawia tabelę wyników Instrumentu („tabelę wyników”), która przedstawia postępy w realizacji programów reform beneficjentów.

2. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktu delegowanego zgodnie z art. 30 w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia przez określenie szczegółowych elementów tabeli wyników, aby przedstawić postępy w realizacji Instrumentu, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu.

3. Do dnia 1 stycznia 2025 r. należy zapewnić funkcjonowanie tabeli wyników, która będzie aktualizowana przez Komisję dwa razy w roku. Tabela wyników jest publicznie dostępna w internecie.

Artykuł 27

Ocena Instrumentu

1. Po 31 grudnia 2027 r., ale nie później niż do 31 grudnia 2031 r., Komisja przeprowadzi niezależną ocenę ex post rozporządzenia. W ramach oceny ex post ocenia się wkład Unii w osiągnięcie celów niniejszego rozporządzenia.

2. W ocenie ex post korzysta się z zasad dobrych praktyk Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD z myślą o ustaleniu, czy osiągnięto cele, oraz o sformułowaniu zaleceń mających usprawnić przyszłe działania.

3. Komisja przesyła Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i państwom członkowskim ustalenia i wnioski z oceny ex post, wraz ze swoimi uwagami i działaniami następczymi. Ocena ex post może być przedmiotem dyskusji na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub państw członkowskich. Rezultaty uwzględnia się przy przygotowaniu przyszłych programów i działań oraz alokacji zasobów. Oceny ex post i działania następcze są podawane do wiadomości publicznej.

4. W proces oceny unijnego finansowania udzielanego na mocy niniejszego rozporządzenia Komisja włącza w odpowiednim stopniu wszystkie odnośne zainteresowane podmioty, w tym beneficjentów, partnerów społecznych, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, władze regionalne i lokalne, a w stosownych przypadkach może dążyć do przeprowadzenia wspólnych ocen z państwami członkowskimi i innymi partnerami w ścisłej współpracy z beneficjentami.

Artykuł 28

Sprawozdawczość beneficjentów w kontekście dialogu gospodarczo-finansowego

W ramach dialogu gospodarczo-finansowego beneficjent raz w roku składa sprawozdanie z postępów w realizacji tej części programu reform, która dotyczy samych reform.

Artykuł 29

Dialog w ramach Instrumentu Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich

1. Co najmniej dwa razy w roku Komisja prowadzi dialog z właściwymi komisjami Parlamentu Europejskiego, stosownie do przypadku. Przed każdą rundą dialogu Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu na piśmie następujące informacje:

2. Dialog, o którym mowa w ust. 1, może zbiegać się z dialogiem geopolitycznym wysokiego szczebla dotyczącym IPA III, aby umożliwić rozważenie kwestii synergii i komplementarności.

3. Komisja uwzględnia wszelkie elementy wynikające z opinii wyrażonych podczas dialogu w ramach Instrumentu Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich, w tym, w stosownych przypadkach, rezolucje Parlamentu Europejskiego.

ROZDZIAŁ VI

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 30

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1. Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 18 i 26, podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 18 i 26, powierza się Komisji na okres pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania uprawnień nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem okresu pięciu lat. Przekazanie uprawnień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu.

3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 18 i 26, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

4. Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.

5. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 18 i 26 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie jednego miesiąca od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o jeden miesiąc z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 31

Procedura komitetowa

1. Komisję wspomaga komitet ustanowiony na mocy rozporządzenia (UE) 2021/1529. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

3. W odniesieniu do aktów wykonawczych, o których mowa w art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 2, jeżeli komitet nie wyda żadnej opinii, Komisja nie przyjmuje projektu aktu wykonawczego i stosuje się art. 5 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Artykuł 32

Informacje, komunikacja i promocja

1. Komisja angażuje się w działania komunikacyjne w celu zapewnienia widoczności finansowania unijnego na wsparcie finansowe przewidziane w programach reform, w tym przez wspólne działania komunikacyjne z beneficjentami. Komisja dopilnowuje, by za pośrednictwem oświadczenia o finansowaniu informowano o wsparciu udzielonym w ramach Instrumentu i potwierdzano takie wsparcie. Działania realizowane w ramach Instrumentu prowadzone są zgodnie z wymogami w zakresie komunikacji i eksponowania działań zewnętrznych finansowanych przez Unię oraz z innymi odpowiednimi wytycznymi.

2. Odbiorcy finansowania unijnego aktywnie ujawniają informacje o pochodzeniu tych środków oraz zapewniają eksponowanie finansowania unijnego, w tym w stosownych przypadkach przez umieszczenie godła Unii i odpowiedniego oświadczenia o finansowaniu w brzmieniu „sfinansowane przez Unię Europejską”, przede wszystkim podczas promowania działań i ich rezultatów, poprzez dostarczanie spójnych, skutecznych i proporcjonalnych ukierunkowanych informacji przeznaczonych dla różnych grup odbiorców, w tym dla mediów i opinii publicznej.

3. Informacje, komunikacja i promocja mają przystępny format.

Artykuł 33

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.