(1)

dostępność połączeń gigabitowych jest jednym z podstawowych elementów transformacji cyfrowej, dlatego znajduje się na pierwszym planie unijnej wizji cyfrowej na 2030 r. określonej w komunikacie w sprawie cyfrowego kompasu (1) i decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2481 (2).

(2)

Oprócz trzech innych celów ogólnych, jakimi są promowanie konkurencji, rynku wewnętrznego i interesów użytkowników końcowych, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 (3) ma na celu promowanie łączności i dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości (4) oraz korzystania z nich z korzyścią dla osób fizycznych i przedsiębiorstw w Unii. Te sieci o bardzo dużej przepustowości obejmują sieci stacjonarne, ruchome i bezprzewodowe. Odpowiednie zachęty do inwestowania w nowe sieci o bardzo dużej przepustowości, które stanowią bodziec do rozwoju innowacyjnych usług, powinny wzmocnić międzynarodową konkurencyjność Unii, a jednocześnie przyniosą korzyści unijnym konsumentom i przedsiębiorstwom. W związku z tym kluczowe znaczenie ma promowanie zrównoważonych inwestycji w rozwój sieci o bardzo dużej przepustowości za pomocą odpowiednio zaprojektowanych i przewidywalnych ram regulacyjnych.

(3)

W ostatnich latach na wielu rynkach łączności elektronicznej panowała silna konkurencja. Umożliwiło to dalsze ograniczenie zakresu interwencji (5) ex ante, co znalazło odzwierciedlenie w zaleceniu Komisji (UE) 2020/2245 (6). Niniejsze zalecenie uzupełnia inne źródła wytycznych (7) dotyczących dyrektywy (UE) 2018/1972 i ma na celu promowanie rynku wewnętrznego sieci i usług łączności elektronicznej. Osiągnięciu tego celu mają służyć spójne podejścia regulacyjne sprzyjające inwestycjom w sieci o bardzo dużej przepustowości, a jednocześnie utrzymaniu i zapewnieniu efektywnej konkurencji. Spójność podejść regulacyjnych przyjętych przez krajowe organy regulacyjne poszczególnych państw członkowskich ma zasadnicze znaczenie zarówno dla uniknięcia zakłóceń na rynku wewnętrznym, jak i dla zapewnienia pewności prawa dla wszystkich przedsiębiorstw, w szczególności tych, które inwestują w realizację sieci. Należy zatem zapewnić krajowym organom regulacyjnym wytyczne mające na celu: (i) zapobieganie wszelkim niewłaściwym rozbieżnościom w podejściach regulacyjnych; (ii) zachęcanie do prowadzenia regulacji koncentrujących się na wąskich gardłach oraz (iii) złagodzenie lub całkowite zniesienie obowiązków regulacyjnych, gdy jest to uzasadnione zmianami na rynku. Należy osiągnąć te trzy cele, a jednocześnie umożliwić krajowym organom regulacyjnym należyte uwzględnienie uwarunkowań krajowych przy opracowywaniu odpowiednich środków naprawczych w tych okolicznościach, w których taka regulacja jest nadal konieczna.

(4)

Zapewnienie przewidywalności regulacyjnej ma zasadnicze znaczenie dla promowania efektywnych inwestycji oraz innowacji w zakresie sieci o bardzo dużej przepustowości. Zastosowanie jednolitego i stabilnego podejścia regulacyjnego w dłuższym czasie ma zasadnicze znaczenie, gdyż daje inwestorom pewność niezbędną do opracowywania długofalowych biznesplanów. W celu zapewnienia niezbędnej przewidywalności w dłuższym okresie (tzn. w okresie dłuższym niż okres przydatności pojedynczej analizy rynku) krajowe organy regulacyjne powinny w możliwie najszerszym zakresie wyjaśnić przy nakładaniu regulacyjnych środków naprawczych na mocy dyrektywy (UE) 2018/1972, w jaki sposób przewidywane zmiany okoliczności rynkowych mogą wpłynąć na te środki naprawcze.

(5)

Celem niniejszego zalecenia, zgodnie z celami ogólnymi określonymi w art. 3 ust. 2 dyrektywy (UE) 2018/1972, jest poprawa warunków regulacyjnych niezbędnych do:

(6)

Zakres niniejszego zalecenia powinien obejmować obowiązki regulacyjne nakładane na operatorów wyznaczonych jako posiadających znaczącą pozycję rynkową na podstawie procedury analizy rynku przeprowadzonej zgodnie z art. 64 i 67 dyrektywy (UE) 2018/1972. W wyniku rozwoju konkurencji na rynkach łączności elektronicznej regulacja ex ante powinna na tym etapie koncentrować się jedynie na pozostałych wąskich gardłach w zakresie konkurencji. Jak wskazano w zaleceniu (UE) 2020/2245, dwa rynki uznaje się za podlegające regulacji ex ante na poziomie Unii: hurtowy rynek usługi lokalnego dostępu w stałej lokalizacji (rynek 1) oraz hurtowy rynek usługi dedykowanej przepustowości (rynek 2). Niniejsze zalecenie powinno przede wszystkim dotyczyć hurtowego rynku usługi lokalnego dostępu w stałej lokalizacji (rynek 1 określony w zaleceniu (UE) 2020/2245). Niniejsze zalecenie nie powinno co do zasady mieć zastosowania do hurtowego rynku usługi dedykowanej przepustowości (rynek 2 określony w zaleceniu (UE) 2020/2245), biorąc pod uwagę: (i) cechy szczególne produktów wymaganych przez duże lub zaawansowane technologicznie przedsiębiorstwa oraz (ii) heterogeniczność i specyfikę produktów detalicznych i hurtowych oraz związanych z nimi procesów na tym rynku. Zawarte w niniejszym zaleceniu wytyczne dotyczące dostępu do infrastruktury technicznej powinny jednak mieć zastosowanie niezależnie od tego, czy taki dostęp jest nakazany w kontekście: (i) regulacji hurtowego rynku usługi lokalnego dostępu w stałej lokalizacji (rynek 1); (ii) regulacji wszelkich innych rynków, w tym hurtowego rynku usługi dedykowanej przepustowości (rynek 2) lub (iii) regulacji odrębnego rynku wyższego szczebla w zakresie dostępu do infrastruktury technicznej, jeżeli taki rynek został zidentyfikowany i uznany za podlegający regulacji ex ante. Ponadto środki przyjęte przez krajowe organy regulacyjne, w szczególności w odniesieniu do migracji do sieci o bardzo dużej przepustowości i wyłączenia dotychczasowych sieci, mogą mieć wpływ na rynek 2. W przypadku gdy taki wpływ istnieje, powinien zostać należycie uwzględniony przez krajowe organy regulacyjne. Wreszcie niniejsze zalecenie powinno mieć również zastosowanie do innych hurtowych rynków dostępu w stałej lokalizacji niewymienionych w zaleceniu (UE) 2020/2245, w przypadku których na potrzeby regulacji ex ante krajowy organ regulacyjny musi udowodnić, że spełnione są trzy kryteria określone w art. 67 ust. 1 akapit drugi dyrektywy (UE) 2018/1972. Mogłoby to mieć szczególne znaczenie dla rynków hurtowych również obejmujących centralny dostęp w stałej lokalizacji lub ograniczonych do takiego dostępu (rynek 3 b) wymieniony w zaleceniu Komisji 2014/710/UE (8)), w przypadku gdy takie rynki są nadal regulowane.

(7)

Dyrektywa (UE) 2018/1972 odnosi się do kilku sytuacji, w których rozwiązania rynkowe, samoregulacyjne lub współregulacyjne mają wpływ na potrzebę przeprowadzenia interwencji regulacyjnej lub na kształt obowiązków regulacyjnych. Każda sytuacja przewidziana w dyrektywie (UE) 2018/1972 ma charakter indywidualny pod względem celów, oceny dokonywanej przez krajowe organy regulacyjne i potencjalnych skutków regulacyjnych. Na przykład w przypadku zobowiązań dotyczących współinwestycji w nowe sieci o bardzo dużej przepustowości przyjętych przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z art. 76 i 79 dyrektywy (UE) 2018/1972 i zgodnych z tymi przepisami krajowe organy regulacyjne nie mogą co do zasady nakładać żadnych (dodatkowych) obowiązków w odniesieniu do nowych sieci o bardzo dużej przepustowości, jeśli jeden potencjalny współinwestor zawarł umowę współinwestycji z operatorem o znaczącej pozycji rynkowej. W przypadku zobowiązań dotyczących porozumień o współpracy przyjętych przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z art. 79 dyrektywy (UE) 2018/1972 krajowe organy regulacyjne powinny co do zasady przeprowadzić w odniesieniu do tych zobowiązań test rynkowy, w wyniku którego krajowy organ regulacyjny może ostatecznie zmniejszyć obciążenia regulacyjne nałożone na operatora o znaczącej pozycji rynkowej.

(8)

Przy ocenie dynamiki konkurencji na danym rynku hurtowym krajowe organy regulacyjne powinny, w stosownych przypadkach, uwzględniać umowy handlowe (w tym umowy o hurtowym dostępie, umowy współinwestycji i umowy międzyoperatorskie w sprawie zapewnienia wzajemnego dostępu obejmujące umowy, których stroną nie jest operator o znaczącej pozycji rynkowej). Na podstawie takich umów można wywieść, że dany rynek hurtowy nie wymaga już regulacji ex ante, jeżeli spełnione są określone warunki. Co do zasady krajowe organy regulacyjne powinny należycie uwzględniać inicjatywy rynkowe, takie jak umowy handlowe i modele biznesowe, które przyczyniają się - w większym stopniu niż miałoby to miejsce w przypadku ich braku - do wdrożenia sieci o bardzo dużej przepustowości, a jednocześnie umożliwiają zrównoważoną konkurencję na rynkach niższego szczebla.

(9)

Wraz z postępami w realizacji sieci alternatywnych, w szczególności na poziomie lokalnym/regionalnym, warunki konkurencji będą coraz bardziej zróżnicowane na różnych obszarach tego samego państwa członkowskiego (np. na obszarach miejskich i wiejskich). Krajowe organy regulacyjne powinny uwzględniać różnice geograficzne w warunkach konkurencji nawet na poziomie definicji rynku.

(10)

W przypadku gdy zidentyfikowano odrębne rynki geograficzne, krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić uchylenie regulacji na rynkach geograficznych, co do których stwierdzono, że są efektywnie konkurencyjne w sytuacji braku regulacji. Jeżeli jednak różnice te albo nie są wystarczająco stabilne, albo nie wystarczają do ustalania, czy istnieją odrębne rynki geograficzne, krajowe organy regulacyjne powinny stosować geograficznie zróżnicowane środki naprawcze, jeżeli jest to konieczne do rozwiązania w proporcjonalny sposób problemów związanych z konkurencją zidentyfikowanych na poszczególnych określonych obszarach. Segmentacja powinna opierać się na obiektywnych kryteriach, podobnych do kryteriów stosowanych przy segmentacji rynku geograficznego. Te obiektywne kryteria powinny obejmować: (i) liczbę i cechy charakterystyczne konkurencyjnych sieci; (ii) podział udziałów w rynku i tendencje w tym zakresie; (iii) ceny oraz (iv) wzorce zachowań. W wykonaniu tego zadania pomóc mogą krajowym organom regulacyjnym analizy geograficzne przeprowadzane na podstawie art. 22 dyrektywy (UE) 2018/1972.

(11)

Krajowe organy regulacyjne powinny aktualizować wykaz obszarów objętych geograficznie zróżnicowanymi środkami naprawczymi na podstawie kryteriów szczegółowo określonych w analizie rynku. Parametry tych aktualizacji (ich częstotliwość, charakter poszczególnych środków naprawczych stosowanych na poszczególnych obszarach oraz, w stosownych przypadkach, okres uchylenia) powinny być określone od początku. Pomoże to zachować równowagę między dostosowaniem środków naprawczych do szczególnych warunków konkurencji a niezbędną przewidywalnością i przejrzystością dla wszystkich zainteresowanych stron.

(12)

Obowiązek niedyskryminacji określony w art. 70 dyrektywy (UE) 2018/1972 jest jednym z kluczowych środków naprawczych, które można nałożyć na operatorów o znaczącej pozycji rynkowej w celu promowania efektywnej konkurencji na rynku właściwym. Obowiązek ten służy również jako mechanizm ochronny w przypadkach, w których nadal istnieje operator o znaczącej pozycji rynkowej, ale konkurencja rozwija się do tego stopnia, że krajowy organ regulacyjny stosuje elastyczność cenową.

(13)

Doświadczenie krajowych organów regulacyjnych w nakładaniu obowiązków niedyskryminacji na podstawie art. 10 dyrektywy 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (9) oraz obecnie na podstawie art. 70 dyrektywy (UE) 2018/1972 wskazuje, że podejścia regulacyjne nadal są różne w całej Unii. Panuje jednak powszechna zgoda co do tego, że obowiązek niedyskryminacji jest podstawowym narzędziem regulacji ex ante mającym na celu wspieranie konkurencji w obecności zintegrowanego pionowo operatora o znaczącej pozycji rynkowej. Z drugiej strony, w przypadku gdy operator o znaczącej pozycji rynkowej jest operatorem wyłącznie hurtowym spełniającym warunki określone w art. 80 ust. 1 dyrektywy (UE) 2018/1972, zasadniczo nie miałby on żadnej motywacji do dyskryminowania dostawców niższego szczebla. W związku z tym co do zasady krajowe organy regulacyjne powinny powstrzymać się od nakładania obowiązków niedyskryminacji na operatorów wyłącznie hurtowych, chyba że organy te mogą wykazać, że istnieją szczególne okoliczności uzasadniające nałożenie takich obowiązków.

(14)

Zalety równoważności produktów (EoI) w porównaniu z równoważnością wyników (EoO) mogą się znacznie różnić w zależności od danego produktu hurtowego dostępu. Jeżeli krajowy organ regulacyjny stwierdzi, że równoważność produktów nie byłaby proporcjonalna w odniesieniu do danego produktu lub procesu, dobrze opracowany system równoważności wyników, obejmujący odpowiednie monitorowanie i odpowiednie kluczowe wskaźniki efektywności/umowy o gwarantowanym poziomie usług/gwarancje poziomu usług, może w wielu przypadkach być wystarczający i przyczynić się do dalszego rozwoju konkurencji. Zarówno w przypadku równoważności wyników, jak i równoważności produktów skuteczność obowiązku niedyskryminacji w dużym stopniu zależy od jakości oferty ramowej; stopnia, w jakim kluczowe wskaźniki efektywności, umowy o gwarantowanym poziomie usług i gwarancje poziomu usług są kompleksowe, skuteczne i odzwierciedlają rzeczywiste potrzeby operatorów alternatywnych; oraz skuteczności monitorowania i egzekwowania przez krajowy organ regulacyjny obowiązków niedyskryminacji.

(15)

Krajowe organy regulacyjne powinny należycie uwzględnić przyjęte przez operatorów o znaczącej pozycji rynkowej zobowiązania na podstawie art. 79 dyrektywy (UE) 2018/1972 w celu zapewnienia skutecznego i efektywnego stosowania obowiązku niedyskryminacji. Krajowe organy regulacyjne powinny ocenić koszty i korzyści wynikające z nałożenia obowiązku dostarczania regulowanych produktów hurtowych na zasadzie równoważności produktów w porównaniu z innymi formami obowiązków niedyskryminacji, w szczególności równoważnością wyników. Chociaż zapewnienie regulowanej równoważności produktów prawdopodobnie spowoduje wyższe koszty przestrzegania przepisów niż inne formy niedyskryminacji, w analizie kosztów i korzyści należy również uwzględnić koszty długoterminowego monitorowania ponoszone przez krajowe organy regulacyjne. Te koszty długoterminowego monitorowania mogą być wyższe w przypadku równoważności wyników, a w niektórych przypadkach przewyższać koszty wdrożenia w perspektywie długoterminowej. W związku z tym należy przeprowadzić indywidualną ocenę proporcjonalności równoważności produktów w porównaniu z równoważnością wyników. W praktyce krajowe organy regulacyjne muszą wziąć pod uwagę szereg czynników przy ustalaniu, czy obowiązek równoważności produktów można skutecznie wdrożyć, gdyż zależy to od danych produktów hurtowych. Czynniki te obejmują: (i) ilościową analizę kosztów i korzyści, w tym koszty wdrożenia zarówno dla operatora o znaczącej pozycji rynkowej, jak i dla podmiotu ubiegającego się o dostęp oraz (ii) jakościową ocenę potrzeby zapewnienia ściślejszej niedyskryminacji przedmiotowych produktów hurtowego dostępu. Krajowe organy regulacyjne mogą w szczególności uznać, że dostarczanie produktów hurtowych za pośrednictwem nowych systemów i zgodnie z zasadą równoważności produktów prawdopodobnie zapewni wystarczające korzyści netto, a tym samym będzie proporcjonalne, ze względu na stosunkowo niższe koszty przyrostowe przestrzegania przepisów związane z zapewnieniem zgodności nowo wybudowanych systemów z zasadą równoważności produktów. Z drugiej strony krajowe organy regulacyjne powinny również rozważyć, czy obowiązki nakładane na przedsiębiorstwa, których dotyczą, są proporcjonalne, na przykład przez uwzględnienie kosztów wdrożenia i ocenienie ewentualnych czynników zniechęcających do realizacji nowych systemów w odniesieniu do bardziej stopniowej modernizacji, w przypadku gdyby realizacja nowych systemów podlegała bardziej rygorystycznym obowiązkom regulacyjnym. W państwach członkowskich, w których wiele małych przedsiębiorstw wyznaczono jako posiadające znaczącą pozycję rynkową, nałożenie na każde z nich obowiązku opierającego się na zasadzie równoważności produktów może być nieproporcjonalne. Zasadniczo zakłada się, że produkt hurtowy powstaje z różnych produktów (takich jak aktywa, procesy informatyczne itp.). W praktyce granica między równoważnością produktów a równoważnością wyników na poziomie produktu nie będzie wyraźna i jest mało prawdopodobne, aby równoważność produktów była wdrożona w odniesieniu do wszystkich produktów składających się na produkty hurtowe.

(16)

Nakładając obowiązek niedyskryminacji na podstawie art. 70 dyrektywy (UE) 2018/1972 oraz w celu zapewnienia jego skutecznego stosowania, krajowe organy regulacyjne powinny zobowiązać operatora o znaczącej pozycji rynkowej do wdrożenia: (i) kluczowych wskaźników efektywności; (ii) odpowiednich umów o gwarantowanym poziomie usług wraz z kluczowymi wskaźnikami efektywności oraz (iii) odpowiednich gwarancji poziomu usług, jeżeli doszło do naruszenia umów o gwarantowanym poziomie usług. Należy wprowadzić mechanizm aktualizacji kluczowych wskaźników efektywności, umów o gwarantowanym poziomie usług i gwarancji poziomu usług w razie potrzeby. W razie potrzeby krajowe organy regulacyjne powinny zobowiązać operatora o znaczącej pozycji rynkowej do uwzględnienia kluczowych wskaźników efektywności, umów o gwarantowanym poziomie usług i gwarancji poziomu usług w ofercie ramowej.

(17)

Kluczowe wskaźniki efektywności odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu skutecznego monitorowania niedyskryminacji. Proces monitorowania kluczowych wskaźników efektywności powinien być w pełni przejrzysty. Krajowe organy regulacyjne powinny podawać do wiadomości publicznej wszelkie sprawozdania albo decyzje dotyczące sposobu usunięcia niezgodności. Prawie wszystkie krajowe organy regulacyjne wymagają, aby kluczowe wskaźniki efektywności były dostępne dla wszystkich upoważnionych operatorów (systematycznie lub na żądanie). Można również udostępniać zagregowane wartości, a operatorzy mogą porównać kluczowe wskaźniki efektywności ze średnią branżową (10). Ponadto kary pieniężne związane z kluczowymi wskaźnikami efektywności powinny być proporcjonalne, ale powinny być na tyle wysokie, aby były odstraszające. Oceniając, czy poziom kar pieniężnych w odniesieniu do poziomu hurtowego jest wystarczająco odstraszający, krajowy organ regulacyjny powinien mieć na uwadze, że naruszenie obowiązków hurtowych ze strony operatora o znaczącej pozycji rynkowej może spowodować skutek uboczny, gdyż operator alternatywny, który korzysta z produktu hurtowego dostępu, będzie zmuszony do wypłaty odszkodowania ustalonego przez ten sam krajowy organ regulacyjny z tytułu problemów na poziomie detalicznym. W związku z tym sankcja hurtowa powinna być wystarczająco wysoka, aby pokryć rekompensatę na poziomie detalicznym.

(18)

Skuteczny dostęp do infrastruktury technicznej ma zasadnicze znaczenie dla realizacji sieci o bardzo dużej przepustowości. Oprócz symetrycznych lub asymetrycznych regulacji nałożonych na podstawie dyrektywy (UE) 2018/1972 dostawcy sieci łączności elektronicznej mogą wymagać dostępu - na uczciwych i rozsądnych warunkach - do istniejącej infrastruktury fizycznej operatorów sieci, w tym operatorów działających w sektorach innych niż sektor łączności elektronicznej, zgodnie z przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/61/UE (11). Zgodnie z art. 67 ust. 2 dyrektywy (UE) 2018/1972 przy przeprowadzaniu analiz rynku krajowe organy regulacyjne mają uwzględniać wpływ innych rodzajów odpowiednich wprowadzonych regulacji lub środków, a także innych obowiązków wynikających np. z dyrektywy 2014/61/UE oraz ocenić wyniki tych środków na rynkach właściwych. Jeżeli jednak operator o znaczącej pozycji rynkowej kontroluje dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną, którą można ponownie wykorzystać do realizacji sieci o bardzo dużej przepustowości i dla której nie istnieje równoważne rozwiązanie alternatywne, obowiązki wynikające z dyrektywy 2014/61/UE zasadniczo nie wystarczyłyby, aby odpowiednio rozwiązać wskazane w analizie problemy związane z konkurencją.

(19)

W każdym przypadku, gdy składnik aktywów podlega obowiązkowi udzielenia dostępu wynikającemu z regulacji dotyczących znaczącej pozycji rynkowej na podstawie dyrektywy (UE) 2018/1972, powinno to mieć pierwszeństwo przed wszelkimi obowiązkami udzielenia dostępu wynikającymi z dyrektywy 2014/61/UE. W dyrektywie (UE) 2018/1972 dopuszcza się bardziej rygorystyczną i szczegółową regulację dostępu, zastępującą obowiązki udzielenia dostępu oparte na innych, bardziej ogólnych przepisach. Oznacza to, że regulacyjny obowiązek udzielenia dostępu dotyczący infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej ma pierwszeństwo przed wymogami związanymi z dostępem wynikającymi z dyrektywy 2014/61/UE.

(20)

Zgodnie z art. 73 ust. 2 dyrektywy (UE) 2018/1972 przed nałożeniem na sieci jakiegokolwiek obowiązku udzielenia dostępu krajowe organy regulacyjne mają ocenić, czy samo nałożenie obowiązków udzielenia dostępu do infrastruktury technicznej byłoby proporcjonalnym środkiem służącym promowaniu konkurencji i interesów użytkowników końcowych. Może być tak w przypadku, gdy dostęp do infrastruktury technicznej kontrolowanej przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej umożliwia rozwój konkurencji opartej na infrastrukturze typu koniec-koniec. Ponadto w pewnych warunkach rynkowych (12) krajowe organy regulacyjne mogą podjąć decyzję o zdefiniowaniu odrębnego rynku infrastruktury technicznej.

(21)

W niektórych państwach członkowskich regulowany dostęp do kanałów odegrał kluczową rolę w realizacji sieci o bardzo dużej przepustowości. Ponieważ realizacja sieci o bardzo dużej przepustowości w pierwszej kolejności odbywa się na obszarach miejskich i stopniowo rozprzestrzenia się na obszary o charakterze bardziej wiejskim, regulowany dostęp do słupów zwiększy konieczność realizacji takich sieci zwłaszcza poza obszarami miejskimi. Ponadto art. 72 dyrektywy (UE) 2018/1972 umożliwia szeroki dostęp do infrastruktury technicznej wykraczający poza aktywa ściśle odpowiadające rynkowi produktowemu niższego szczebla.

(22)

Aby stworzyć równe warunki działania dla innych uczestników rynku i operatora o znaczącej pozycji rynkowej, ważne jest, aby dostępu do infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej udzielać na zasadzie ścisłej równoważności. Oferty ramowe, kluczowe wskaźniki efektywności, umowy o gwarantowanym poziomie usług i gwarancje poziomu usług mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia właściwego stosowania zasady równoważności. Z drugiej strony ważne jest, aby wszelka asymetryczna wiedza posiadana przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej na temat planów wdrożeniowych zewnętrznych podmiotów ubiegających się o dostęp nie została wykorzystana przez tego operatora w celu uzyskania niewłaściwej przewagi handlowej.

(23)

Aby pomóc osiągnąć cele w zakresie łączności określone w decyzji (UE) 2022/2481, warunki dostępu do infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej powinny umożliwiać wszystkim podmiotom ubiegającym się o dostęp, które realizują sieci o bardzo dużej przepustowości, wprowadzenie tych sieci na dużą skalę na całym terytorium. Z tego powodu krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić, aby operator o znaczącej pozycji rynkowej udostępniał gotowe formularze wniosku o udzielenie dostępu do jego infrastruktury technicznej. Operator o znaczącej pozycji rynkowej powinien również dostarczać dokumenty i informacje w standardowym formacie oraz powinien korzystać ze zautomatyzowanych narzędzi do rozpatrywania wniosków o udzielenie dostępu. Podobnie krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić, aby operator o znaczącej pozycji rynkowej: (i) zatwierdzał jednocześnie wnioski o udzielenie dostępu w odniesieniu do wielu lokalizacji; (ii) odpowiadał na takie wnioski w krótkim czasie oraz (iii) umożliwiał pełną wymianę niezbędnych danych drogą elektroniczną z podmiotami ubiegającymi się o dostęp.

(24)

Skuteczność regulowanego dostępu do infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej w dużym stopniu zależy od tego, czy podmioty ubiegające się o dostęp dysponują informacjami na temat lokalizacji, wolnej przepustowości i dostępności tej infrastruktury. W przypadku gdy odpowiednie informacje znajdują się w wewnętrznej bazie danych operatora o znaczącej pozycji rynkowej, wszystkim podmiotom ubiegającym się o dostęp, w tym jednostkom detalicznym operatora o znaczącej pozycji rynkowej, należy zapewnić równy dostęp do tej bazy danych. Nie należy odmawiać operatorom alternatywnym dostępu do bazy danych operatora o znaczącej pozycji rynkowej ze względu na poufność informacji. W zależności od uwarunkowań krajowych operator o znaczącej pozycji rynkowej może być zobowiązany do wypełniania obowiązku regulacyjnego polegającego na udostępnianiu informacji na temat swojej infrastruktury technicznej za pośrednictwem pojedynczego punktu informacyjnego przewidzianego w dyrektywie 2014/61/UE. Operator o znaczącej pozycji rynkowej mógłby w ten sposób zmniejszyć koszty przestrzegania przepisów, ponieważ nie musiałby prowadzić oddzielnej bazy danych lub portalu internetowego do celów regulacyjnych. Podmioty ubiegające się o dostęp płacące za dostęp do bazy danych lub portalu internetowego operatora o znaczącej pozycji rynkowej również mogłyby obniżyć swoje koszty, ponieważ dostęp do pojedynczego punktu informacyjnego jest zasadniczo bezpłatny. Podmioty ubiegające się o dostęp mogłyby również uzyskać przyrost wydajności, ponieważ pojedynczy punkt informacyjny zawierałby nie tylko informacje na temat infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej, lecz także na temat istniejącej infrastruktury fizycznej innych operatorów sieci i organów sektora publicznego.

(25)

Krajowe organy regulacyjne, które rozważają nałożenie obowiązków kontroli cen w odniesieniu do sieci o bardzo dużej przepustowości, powinny dokładnie ocenić stosowność i proporcjonalność takich obowiązków, biorąc pod uwagę w szczególności ich ewentualny wpływ na zachęty do inwestowania w takie sieci oraz potrzebę ochrony konkurencji. Przeprowadzając tę ocenę, krajowe organy regulacyjne powinny wziąć pod uwagę inicjatywy rynkowe, w szczególności wiążące zobowiązania zaciągane przez operatorów o znaczącej pozycji rynkowej na podstawie art. 79 dyrektywy (UE) 2018/1972, które umożliwiają stronom dywersyfikację ryzyka inwestycyjnego, a jednocześnie umożliwiają zrównoważoną konkurencję na rynkach niższego szczebla. Wprowadzenie podziału funkcjonalnego lub dobrowolnego zgodnie z art. 78 dyrektywy (UE) 2018/1972 powinno być należycie wzięte pod uwagę podczas oceny zasadności niewprowadzania regulacji cen produktów hurtowego dostępu sieci o bardzo dużej przepustowości.

(26)

W przypadku niepewności dotyczącej tempa przyrostu popytu na świadczenie usług o bardzo dużej przepustowości, ważne jest, aby w celu promowania łączności i dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości oraz korzystania z tych sieci, zapewnić operatorom inwestującym w te sieci pewien stopień elastyczności cenowej, jeżeli istnieją wystarczające środki ochrony konkurencji, jak wspomniano w motywie 193 dyrektywy (UE) 2018/1972. Taka elastyczność cenowa jest konieczna, aby umożliwić operatorom o znaczącej pozycji rynkowej badanie pułapów cenowych i realizowanie stosownej polityki cen penetracyjnych. Elastyczność ta również pozwala operatorom o znaczącej pozycji rynkowej i podmiotom ubiegającym się o dostęp na współdzielenie części ryzyka inwestycyjnego dzięki różnicowaniu cen hurtowego dostępu według poziomu zaangażowania podmiotów ubiegających się o dostęp. Mogłoby to spowodować obniżenie cen w przypadku długoterminowych umów z gwarancjami dotyczącymi wolumenu zakupionych usług hurtowych, co odzwierciedlałoby fakt, że podmioty ubiegające się o dostęp przyjmują na siebie część ryzyka związanego z brakiem pewności popytowej. Ponadto elastyczność ustalania cen na poziomie hurtowym może być odpowiednia, aby umożliwić zarówno podmiotowi ubiegającemu się o dostęp, jak i jednostce detalicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej wprowadzanie zróżnicowanych cen na detalicznym rynku sprzedaży dostępu szerokopasmowego w celu lepszego uwzględnienia preferencji konsumentów oraz zwiększenia nasycenia rynku usług bardzo szybkich łączy szerokopasmowych. Biorąc pod uwagę, że konkurencja, a w szczególności konkurencja w zakresie infrastruktury, znacznie się rozwinęła na wielu rynkach i obszarach w całej Unii od czasu przyjęcia zalecenia Komisji 2013/466/UE (13), mogłaby istnieć możliwość, w zależności od okoliczności, stosowania elastyczności cenowej na znacznie większą skalę niż dotychczas.

(27)

W odniesieniu do sieci o bardzo dużej przepustowości krajowe organy regulacyjne powinny rozważyć nienakładanie lub uchylenie obowiązków kontroli cen na podstawie art. 74 dyrektywy (UE) 2018/1972, pod warunkiem że spełnione zostały konkretne przesłanki, w szczególności, że istnieją wystarczające środki ochrony konkurencji. Takie środki ochrony konkurencji są niezbędne, aby taka elastyczność cenowa nie prowadziła do nadmiernych cen na rynkach, na których stwierdzono istnienie operatorów o znaczącej pozycji rynkowej, do praktyk osłabiających konkurencję lub do obu tych sytuacji.

(28)

W szczególności powinna istnieć wyraźna presja cenowa na poziomie detalicznym wynikająca z konkurencji w zakresie infrastruktury lub cena referencyjna stanowiąca zaporę cenową oparta na innych regulowanych produktach dostępu, lub oba te czynniki. Gdyby operator nadal posiadał znaczącą pozycję rynkową, taka wyraźna presja cenowa na poziomie detalicznym nie byłaby wystarczająco silna, aby uzasadnić stwierdzenie, że na właściwym rynku hurtowym panuje efektywna konkurencja. Ta presja cenowa na poziomie detalicznym powinna jednak uniemożliwiać operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej na poziomie hurtowym ustalanie nadmiernych cen detalicznych. Ponadto elastyczności cenowej powinny towarzyszyć dodatkowe środki ochrony konkurencji. W tym celu skuteczne obowiązki niedyskryminacji należy uzupełnić przez zagwarantowanie możliwości ekonomicznej odtwarzalności produktów rynku niższego szczebla.

(29)

Ponadto wyraźna presja cenowa na poziomie detalicznym może również wynikać z ceny referencyjnej stanowiącej zaporę cenową opartej na innych regulowanych produktach dostępu, które podlegają orientacji kosztowej. W przypadku gdy produkty oparte na technologii miedzianej (w tym produkty wirtualnego uwolnienia lokalnej pętli abonenckiej dostarczane za pośrednictwem zmodernizowanej sieci miedzianej) nadal są w stanie wywierać wyraźną presję cenową na poziomie detalicznym w stosunku do sieci o bardzo dużej przepustowości w ujęciu perspektywicznym, produkty te należy określić jako regulowany produkt referencyjny. W przypadku gdy produkt oferowany przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej w dotychczasowej sieci dostępowej nie jest już w stanie wywierać wyraźnej presji cenowej na poziomie detalicznym na produkt hurtowy w postaci sieci o bardzo dużej przepustowości (na przykład w przypadku wyłączenia sieci miedzianej lub gdy krajowy organ regulacyjny stwierdzi, że produktów detalicznych dostarczanych za pośrednictwem sieci miedzianej nie można zastąpić produktami dostarczanymi za pośrednictwem sieci o bardzo dużej przepustowości), można go zastąpić produktem opartym na sieci o bardzo dużej przepustowości takim jak podstawowy produkt światłowodowy. W przypadku gdy krajowy organ regulacyjny stwierdzi, że definicja produktu opartego na technologii miedzianej lub podstawowego produktu światłowodowego może być niewystarczająca do wywierania skutecznej presji cenowej na operatora o znaczącej pozycji rynkowej, krajowy organ regulacyjny powinien mieć możliwość określenia skutecznego produktu referencyjnego. Może to być kombinacja produktów referencyjnych (miedź i sieć o bardzo dużej przepustowości) lub krajowy organ regulacyjny mógłby zdefiniować jako produkt referencyjny portfel produktów regulowanych, który jest wystarczająco reprezentatywny dla popytu ze strony konsumentów i architektury sieci. Osiągi techniczne tego produktu regulowanego powinny ograniczać się do tego, co jest konieczne do wywierania wyraźnej presji cenowej na poziomie detalicznym. Krajowy organ regulacyjny powinien zatem określić cechy techniczne tego wirtualnego lub aktywnego produktu referencyjnego (wirtualnych lub aktywnych produktów referencyjnych), aby zapewnić zachowanie elastyczności cenowej w odniesieniu do innych produktów opartych na sieci o bardzo dużej przepustowości, które to produkty zapewniają większą wydajność.

(30)

W celu ustalenia, czy podmioty ubiegające się o dostęp mogą odtworzyć pod względem ekonomicznym ofertę niższego szczebla udostępnioną przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej przy pomocy dostępnych regulowanych produktów hurtowych, w przypadkach gdy nie wprowadza się regulacji cen hurtowych, krajowy organ regulacyjny powinien przeprowadzić test ekonomicznej odtwarzalności. Taki test pozostaje bez wpływu na testy zawężenia marży przeprowadzane ex post zgodnie z prawem konkurencji przez Komisję lub właściwe organy krajowe.

(31)

Ponadto krajowe organy regulacyjne mogą również w razie potrzeby stosować test zawężenia marży ex ante w odniesieniu do regulowanych produktów hurtowych, w szczególności: (i) w kontekście długoterminowych cen dostępu i rabatów ilościowych lub (ii) w celu zapewnienia wystarczającej przestrzeni ekonomicznej między różnymi regulowanymi produktami hurtowymi. Krajowe organy regulacyjne powinny z wyprzedzeniem określić metodykę stosowaną przy przeprowadzaniu tych testów. Zawarte w niniejszym zaleceniu wytyczne dotyczące testu ekonomicznej odtwarzalności nie powinny mieć zastosowania do takich przypadków.

(32)

Celem testu ekonomicznej odtwarzalności jest zapewnienie, w połączeniu z innymi środkami ochrony konkurencji, aby operatorzy o znaczącej pozycji rynkowej nie nadużywali elastyczności cenowej w celu wykluczenia z rynku rzeczywistych i potencjalnych konkurentów.

(33)

Krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić, aby marża między ceną detaliczną oferowaną przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej a ceną produktu hurtowego w postaci sieci o bardzo dużej przepustowości obejmowała koszty przyrostowe niższego szczebla oraz rozsądną część kosztów wspólnych. W przypadku gdy nie nakłada się na operatora o znaczącej pozycji rynkowej regulacji cen w odniesieniu do produktów hurtowych sieci o bardzo dużej przepustowości i gdy dodatkowe zabezpieczenia są wdrożone zgodnie z niniejszym zaleceniem, brak ekonomicznej odtwarzalności można udowodnić przez wykazanie, że jednostki detaliczne niższego szczebla należące do operatora o znaczącej pozycji rynkowej nie mogą prowadzić dochodowej działalności w oparciu o ceny wyższego szczebla naliczane konkurentom przez jednostki operacyjne wyższego szczebla należące do operatora o znaczącej pozycji rynkowej („test równie efektywnego operatora” - ang. equally efficient operator, EEO). Wykorzystanie testu równie efektywnego operatora umożliwia krajowym organom regulacyjnym wspieranie inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości realizowanych przez operatorów o znaczącej pozycji rynkowej oraz stanowi zachętę do innowacji w dziedzinie usług opartych na sieciach o bardzo dużej przepustowości.

(34)

Z możliwości dostosowania skali do testu ekonomicznej odtwarzalności należy korzystać, jeżeli jest to uzasadnione szczególnymi okolicznościami rynkowymi. Może tak być w szczególności w przypadku, gdy wejście na rynek lub ekspansja rynkowa w przeszłości były nieudane lub gdy między operatorem o znaczącej pozycji rynkowej a jego konkurentami występują bardzo znaczące zakłócenia równowagi pod względem korzyści skali i zakresu. W takich przypadkach krajowe organy regulacyjne powinny starannie określić współczynnik skalowania w celu zapewnienia, aby skuteczne konkurencyjne wejście na rynek i ekonomiczna odtwarzalność były rzeczywistą perspektywą.

(35)

Po przeprowadzeniu analizy rynku krajowy organ regulacyjny powinien określić i z wyprzedzeniem podać do wiadomości publicznej w decyzji ustanawiającej środki naprawcze procedurę i parametry, które będzie stosować przy przeprowadzaniu testu ekonomicznej odtwarzalności ex ante. Krajowy organ regulacyjny może przeprowadzić ten test przed wprowadzeniem nowej oferty detalicznej przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej, np. jeżeli krajowy organ regulacyjny uzna, że należy zsynchronizować przeprowadzenie testu ekonomicznej odtwarzalności z testem możliwości technicznego powielenia, jeżeli taki test również ma być przeprowadzony przed wprowadzeniem oferty. Krajowy organ regulacyjny nie musi przeprowadzać tego testu w odniesieniu do każdej nowej oferty detalicznej, lecz tylko w odniesieniu do tych głównych produktów, które on sam określa. Krajowy organ regulacyjny może przeprowadzić test: (i) z własnej inicjatywy, na przykład na początkowych etapach wdrażania środka, który umożliwia elastyczność cenową w odniesieniu do sieci o bardzo dużej przepustowości (w szczególności w przypadku gdy regulowane ceny hurtowego dostępu wprowadzono w przeszłości) lub (ii) w celu zareagowania na zmiany w strukturze rynku, spowodowane na przykład rozwojem technologicznym.

(36)

Test ekonomicznej odtwarzalności można zastosować do: (i) poszczególnych produktów, które mogą być ofertami pakietowymi (mogącymi również obejmować produkty nieregulowane) albo samodzielnymi ofertami, na przykład ofertą wyłącznie dostępu do internetu albo (ii) do portfela produktów, który jest zestawem poszczególnych produktów. Podejście oparte na portfelu zapewnia operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej większą elastyczność w ustalaniu cen poszczególnych produktów i może lepiej odzwierciedlać realia rynkowe, na przykład w państwach członkowskich, w których istnieją kontestowalne rynki sieci o bardzo dużej przepustowości i w których konkurencja w odpowiednich segmentach rynku produktowego dotyczy głównie określonego zestawu produktów detalicznych w każdym segmencie. Podejście oparte na portfelu może jednak nie być odpowiednie w państwach członkowskich o mniej kontestowalnych rynkach sieci o bardzo dużej przepustowości i charakteryzujących się wysokim stopniem koncentracji lub bardzo dużą siłą rynkową operatora o znaczącej pozycji rynkowej. W każdym przypadku krajowe organy regulacyjne powinny omówić z zainteresowanymi operatorami zakres i charakter testu ekonomicznej odtwarzalności ex ante oraz, w oparciu o uwarunkowania krajowe to, czy operatorzy powinni rozważyć przeprowadzenie testu przed faktycznym wprowadzeniem na rynek produktów detalicznych.

(37)

Przygotowany z wyprzedzeniem przez krajowy organ regulacyjny test ekonomicznej odtwarzalności powinien być wystarczająco szczegółowy i powinien obejmować co najmniej zestaw odpowiednich parametrów w celu zapewnienia operatorom przewidywalności i niezbędnej przejrzystości. Krajowe organy regulacyjne powinny stosować model długookresowych kosztów przyrostowych plus (LRIC+), uwzględniając przy tym poddane audytowi koszty niższego szczebla ponoszone przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej. Krajowe organy regulacyjne powinny również ocenić marżę w przypadku najbardziej odpowiednich produktów detalicznych, w tym usług szerokopasmowych (głównych produktów), w porównaniu z regulowanymi produktami dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości, które są wykorzystywane najczęściej lub które określono. Powinny to ocenić w ramach podejścia przyszłościowego jako najbardziej odpowiedniego podejścia w odniesieniu do dostarczania produktów detalicznych w danym okresie objętym analizą rynku. Projekt testu, mający zastosowanie do poddanych audytowi kosztów niższego szczebla ponoszonych przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej i tylko w odniesieniu do głównych produktów, powinien mieć na celu zapewnienie, aby ten środek ochrony nie utrudniał inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości i nie miał negatywnego wpływu na skutki zalecanej elastyczności cenowej. Aby nie dopuścić do subsydiowania skrośnego między poszczególnymi produktami w danym pakiecie lub w danym portfelu, krajowe organy regulacyjne mogą przeprowadzać nie tylko test na jednym poziomie - mianowicie między usługami detalicznymi a produktami dostępu o bardzo dużej przepustowości, które są najbardziej odpowiednie dla podmiotów ubiegających się o dostęp (takimi jak na przykład dostęp do światłowodów w szafce ulicznej lub wirtualne uwolnienie pętli) - lecz powinny również mieć możliwość przeprowadzenia testu ekonomicznej odtwarzalności w odniesieniu do każdego produktu hurtowego; w związku z tym można by przeprowadzić kilka testów jednopoziomowych między jednym produktem detalicznym a różnymi istotnymi produktami hurtowymi. Nowy produkt dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości może jednak z czasem stać się bardziej istotny (np. uwolnienie pętli światłowodowej w przełącznicy optycznej). W takim przypadku test ekonomicznej odtwarzalności należy przeprowadzić w odniesieniu do tego nowego produktu zamiast w odniesieniu do produktu, który pierwotnie był najczęściej stosowany. Jeżeli sytuacja konkurencyjna na poziomie krajowym wskazuje różnice między obszarami geograficznymi pod względem stosowanych produktów dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości (na przykład w obszarach wiejskich i gęsto zaludnionych), krajowe organy regulacyjne powinny zróżnicować test w zależności od tego, które konkretne produkty określono jako najbardziej odpowiednie. W takim przypadku test ekonomicznej odtwarzalności powinien mieć na celu zapewnienie, aby ceny głównych usług detalicznych pozostawiały konkurentom wystarczającą przestrzeń ekonomiczną w stosunku do ceny lub cen głównych produktów hurtowego dostępu operatora o znaczącej pozycji rynkowej, które mogą być wykorzystywane do świadczenia tych usług na każdym obszarze zróżnicowanym geograficznie.

(38)

Krajowe organy regulacyjne mogą nie być w stanie znaleźć środków ochrony konkurencji, o których mowa w motywie 27 niniejszego zalecenia, na całym obszarze zdefiniowanego rynku. W przypadku gdy krajowe organy regulacyjne nie mogą stwierdzić, że odmienne warunki konkurencyjne są stabilne w czasie, i nie mogą też stwierdzić, że odmienne warunki konkurencyjne jako takie nie uzasadniają decyzji o zdefiniowaniu rynków lokalnych/regionalnych, krajowe organy regulacyjne powinny jednak rozważyć reakcję na istnienie tych różnych warunków konkurencyjnych w postaci zastosowania zróżnicowanych środków naprawczych. Takie zróżnicowane środki naprawcze mogą obejmować uchylenie regulacji cen hurtowych jedynie na tych obszarach, na których mają zastosowanie niezbędne środki ochrony konkurencji. W sytuacji gdy krajowy organ regulacyjny uzna, że wskutek panujących warunków konkurencyjnych i regulacyjnych operator o znaczącej pozycji rynkowej podlega wystarczającej presji cenowej, organ ten może powstrzymać się od wprowadzania regulacji cen w odniesieniu do produktów hurtowych sieci o bardzo dużej przepustowości.

(39)

W przypadku gdy warunki elastyczności cenowej nie są spełnione i gdy uzasadnione jest wprowadzenie regulowanych cen hurtowego dostępu, krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić, aby metoda kalkulacji kosztów stanowiła wyraźną zachętę do inwestycji dzięki przewidywalnym i stabilnym cenom regulowanym.

(40)

Zwrot kosztów jest kluczową zasadą, która gwarantuje, że operatorzy mogą zarówno odzyskać koszty efektywnie poniesione, jak i uzyskać odpowiedni zwrot z zainwestowanego kapitału.

(41)

Metoda kalkulacji kosztów, która umożliwia nadanie odpowiedniego sygnału do budowy lub zakupu, pozwala na utrzymanie odpowiedniej równowagi między efektywnością statyczną a efektywnością dynamiczną. Skuteczność statyczna oznacza zapewnienie skutecznego wejścia na rynek. Dynamiczna efektywność oznacza zapewnienie wystarczających zachęt do inwestowania, a w szczególności do wdrażania sieci o bardzo dużej przepustowości, a tym samym zapewnienie wystarczających zachęt do świadczenia nowych, szybszych i lepszej jakości usług szerokopasmowych.

(42)

Zalecana metoda kalkulacji kosztów powinna zapewniać przejrzystość i spójność w całej Unii, a jednocześnie odzwierciedlać szczególne uwarunkowania krajowe. W tym względzie krajowe organy regulacyjne w dużej mierze zastosowały się do wytycznych w sprawie metody kalkulacji kosztów zawartych w zaleceniu 2013/466/UE, a główne zasady tych metod pozostają aktualne, w tym jeśli chodzi o możliwość właściwego uwzględnienia panujących i przewidywalnych szczególnych warunków ekonomicznych. Wytyczne te należy zatem dostosować, w szczególności w celu odzwierciedlenia stopniowego przechodzenia na sieci o bardzo dużej przepustowości.

(43)

Na potrzeby ustalania cen usług hurtowego dostępu na przedmiotowych rynkach kryteria te najlepiej spełnia metoda oddolnej kalkulacji kosztów oparta na modelu długookresowych kosztów przyrostowych plus (BU LRIC+). W ramach tej metody tworzy się model przyrostowych kosztów kapitałowych (w tym kosztów utopionych) oraz kosztów operacyjnych ponoszonych przez hipotetycznego efektywnego operatora podczas świadczenia wszystkich usług dostępu i dodaje się narzut w celu pełnego odzyskania kosztów wspólnych. Metoda BU LRIC+ umożliwia zatem odzyskanie wszystkich kosztów efektywnie poniesionych.

(44)

Metodą BU LRIC+ oblicza się zorientowane przyszłościowo koszty bieżące (mianowicie w oparciu o nowoczesne technologie, spodziewany popyt itd.), które efektywny operator sieci musiałby obecnie ponieść w celu zbudowania nowoczesnej sieci o bardzo dużej przepustowości przystosowanej do świadczenia wszystkich takich usług. W związku z tym metoda BU LRIC + zapewnia efektywne i wiarygodne sygnały dotyczące wejścia na rynek.

(45)

W sytuacjach gdy sieci kablowe, sieci światłowodowe (światłowód do domu („FTTH”) lub światłowód do budynku („FTTB”)) oraz, w mniejszym stopniu, sieci bezprzewodowe konkurują z sieciami miedzianymi, operatorzy o znaczącej pozycji rynkowej zwykle reagują na to stopniowym zastępowaniem sieci miedzianych sieciami o bardzo dużej przepustowości. W związku z tym, ponieważ operatorzy nie wybudowaliby obecnie sieci miedzianej, w ramach metody BU LRIC+ oblicza się koszty bieżące uruchomienia nowoczesnej i efektywnej sieci o bardzo dużej przepustowości.

(46)

Taka efektywna sieć o bardzo dużej przepustowości umożliwiłaby osiągnięcie celów określonych w decyzji (UE) 2022/2481. W praktyce nowoczesna i efektywna sieć o bardzo dużej przepustowości byłaby zasadniczo siecią FTTH.

(47)

Wycena aktywów takiej sieci o bardzo dużej przepustowości według kosztów bieżących najlepiej oddaje leżące u jej podstaw procesy konkurencji oraz w szczególności odtwarzalność tych aktywów.

(48)

W przeciwieństwie do takich aktywów, jak sprzęt techniczny i nośnik służący do transmisji (np. światłowody), obiekty inżynierii cywilnej (mianowicie kanały, rowy i słupy) są aktywami, które prawdopodobnie nie będą odtwarzane. Oczekuje się, że rozwój technologii oraz poziom konkurencji i popytu na poziomie detalicznym nie umożliwią alternatywnym operatorom budowy równoległych obiektów infrastruktury technicznej, przynajmniej w przypadku gdy dotychczasowe obiekty infrastruktury technicznej można ponownie wykorzystać do celów realizacji sieci o bardzo dużej przepustowości.

(49)

Regulacyjna wartość aktywów („RAB”) odpowiadająca obiektom inżynierii cywilnej nie powinna być wyceniana według kosztu zastąpienia elementów sieci, lecz według kosztu wykazanego w zbadanych przez biegłego rewidenta sprawozdaniach finansowych operatora o znaczącej pozycji rynkowej, po odliczeniu amortyzacji. Uwzględnione koszty powinny być dobrze udokumentowane i wyraźnie powiązane z wydatkami na obiekty inżynierii cywilnej. Należy uwzględnić przy tym dotychczasowy okres użytkowania aktywów, a tym samym koszty odzyskane już przez regulowanego operatora o znaczącej pozycji rynkowej. Takie podejście zapewnia efektywne sygnały dotyczące wejścia na rynek w odniesieniu do decyzji w sprawie budowy lub zakupu i zapobiega ryzyku nadmiernego odzyskiwania kosztów, w szczególności w odniesieniu do dotychczasowej infrastruktury technicznej, która może być ponownie wykorzystana. W kontekście zapewnienia skutecznego wejścia na rynek i zachowania zachęt do inwestycji nadmierne odzyskiwanie kosztów byłoby nieuzasadnione, ponieważ opcja dotycząca budowy nie byłaby ekonomicznie wykonalna dla tej kategorii aktywów.

(50)

Do obliczenia tego zamortyzowanego kosztu należy zastosować metodę indeksacji. Metoda ta jest preferowana ze względu na to, że jest praktyczna, niezawodna i przejrzysta. Opierałaby się ona na: (i) danych historycznych dotyczących wydatków, zakumulowanej amortyzacji i zbycia aktywów, które to dane są dostępne w wymaganych ustawowo i regulacyjnie sprawozdaniach księgowych i sprawozdaniach finansowych regulowanego operatora o znaczącej pozycji rynkowej oraz (ii) na publicznie dostępnym wskaźniku cen takim jak wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.

(51)

Z tego powodu regulacyjna wartość aktywów odpowiadająca obiektom inżynierii cywilnej powinna zostać ustalona na poziomie regulacyjnej wartości księgowej, pomniejszonej o wysokość skumulowanej amortyzacji w momencie kalkulacji i zindeksowanej o odpowiedni wskaźnik cen, taki jak wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. W przypadku nowych obiektów inżynierii cywilnej zarówno amortyzacja netto, jak i wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych będą równe zeru lub bliskie zeru, ponieważ od ich realizacji minęło niewiele czasu.

(52)

Wstępna regulacyjna wartość aktywów powinna zostać następnie zablokowana i przeniesiona z jednego okresu regulacyjnego na kolejny w celu zapewnienia, aby w momencie, gdy wartość obiektu inżynierii cywilnej jest w pełni zamortyzowana, taki obiekt nie był już wliczany do wstępnej regulowanej bazy aktywów i w związku z tym nie stanowił on już kosztu dla podmiotu ubiegającego się o dostęp, w taki sam sposób, jak nie stanowi już kosztu dla operatora o znaczącej pozycji rynkowej. Podejście to zapewniłoby ponadto operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej wystarczające wynagrodzenie i równocześnie w dłuższym okresie zapewniłoby pewność regulacyjną zarówno operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej, jak i podmiotom ubiegającym się o dostęp.

(53)

Alternatywne podejście można zastosować w sytuacjach, w których krajowy organ regulacyjny ustalił, że metoda indeksacji byłaby niewłaściwa, w szczególności gdy dane historyczne operatora o znaczącej pozycji rynkowej są niewiarygodne. W takich przypadkach regulacyjną wartość aktywów odpowiadającą dotychczasowym obiektom inżynierii cywilnej nadającym się do ponownego wykorzystania można wycenić na podstawie kosztów bieżących skorygowanych o amortyzację w okresie użytkowania aktywów. Krajowy organ regulacyjny powinien zapewnić, aby w stosowanej metodzie wyceny aktywów uwzględniano to, iż na ogół aktywa infrastruktury technicznej nie byłyby odtworzone.

(54)

Ustalanie na odpowiednim poziomie cen dostępu do nowo wybudowanej infrastruktury technicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej na potrzeby realizacji sieci o bardzo dużej przepustowości przez operatorów alternatywnych może stanowić zachętę dla operatora o znaczącej pozycji rynkowej do budowy nowej infrastruktury technicznej o przepustowości wystarczającej do przyjęcia sieci alternatywnych. W przypadku gdy nową infrastrukturę techniczną operatora o znaczącej pozycji rynkowej wdrożono w obrębie zakresu geograficznego rynku lub na wyraźnie wyznaczonych obszarach w obrębie zakresu geograficznego rynku i gdy infrastruktura ta współistnieje z dotychczasową infrastrukturą techniczną, krajowe organy regulacyjne powinny ustalać indywidualne ceny dostępu do nowo wybudowanych aktywów infrastruktury technicznej, mające zastosowanie na danym obszarze. Zasadniczo infrastruktury technicznej, która jest jedynie naprawiana, remontowana lub utrzymywana, nie powinno się uznawać za nowo wybudowaną. Cena dostępu do nowo wybudowanej infrastruktury technicznej powinna odzwierciedlać obecne warunki rynkowe i powinna opierać się na pełnych rzeczywistych kosztach ponoszonych przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej, o ile zapewniona jest ścisła niedyskryminacja w zakresie warunków dostępu do takiej infrastruktury. Takie podejście zapewniłoby odpowiednie zachęty do inwestowania w nową infrastrukturę techniczną. Ponadto w zależności od warunków rynkowych budowa znaczącej nowej infrastruktury technicznej może wiązać się dla operatora o znaczącej pozycji rynkowej z ryzykiem inwestycyjnym, którego profil jest wyższy niż profil ryzyka związanego z ponownym wykorzystaniem dotychczasowej infrastruktury technicznej. Ten profil ryzyka wiązałby się z ryzykiem pod względem poniesionych kosztów i oczekiwanych przychodów. Krajowe organy regulacyjne powinny dokładnie ocenić odpowiednie warunki rynkowe i w stosownych przypadkach nagradzać wyższy i mierzalny profil ryzyka inwestycyjnego (wyższą) premią za ryzyko.

(55)

Liczba aktywnych linii miedzianych maleje, w miarę jak klienci przechodzą na sieci kablowe, światłowodowe lub sieci ruchome. Zastosowanie jednego modelu efektywnej sieci o bardzo dużej przepustowości w odniesieniu do produktów dostępu opartych na sieciach miedzianych i sieciach o bardzo dużej przepustowości zneutralizowałoby inflacyjny efekt wolumenowy, który powstaje, gdy przy zastosowaniu modelu sieci miedzianej stałe koszty sieci muszą być rozkładane na malejącą liczbę aktywnych linii miedzianych. Możliwe jest stopniowe przenoszenie ruchu z sieci miedzianych do sieci o bardzo dużej przepustowości poprzez realizację sieci o bardzo dużej przepustowości i przechodzenie na te sieci. Jedynie ruch przeniesiony do innych rodzajów infrastruktury (np. do sieci kablowych, sieci ruchomych) spowodowałby wzrost kosztów jednostkowych.

(56)

W świetle zarówno zasady neutralności technologicznej, jak i różnych uwarunkowań krajowych krajowe organy regulacyjne potrzebują wystarczającej elastyczności, aby stworzyć model tego typu efektywnej sieci o bardzo dużej przepustowości. Sieć o bardzo dużej przepustowości może być zatem oparta na różnych technologiach dostępu i topologiach sieci, które są dostępne dla operatorów w celu wdrożenia sieci o bardzo dużej przepustowości.

(57)

Za typową postać nowoczesnej i efektywnej sieci o bardzo dużej przepustowości można uznać sieć FTTH lub FTTB. W ramach tego podejścia koszt obliczony dla sieci o bardzo dużej przepustowości należy dostosować w taki sposób, aby uwzględniał odmienne właściwości sieci miedzianej, w przypadku gdy konieczne jest określenie ceny hurtowego dostępu do sieci miedzianej. W tym celu krajowe organy regulacyjne powinny oszacować różnicę w kosztach pomiędzy produktem dostępu opartym na sieci o bardzo dużej przepustowości a produktem dostępu opartym na sieci miedzianej, dokonując odpowiednich dostosowań inżynierii sieciowej w modelu sieci o bardzo dużej przepustowości.

(58)

Jeżeli topologia sieci o bardzo dużej przepustowości, dla której ma być stworzony model, różni się od sieci miedzianej w stopniu uniemożliwiającym dostosowanie modelu technologicznego sieci o bardzo dużej przepustowości, krajowe organy regulacyjne mogą uzyskać koszt dostępu do sieci miedzianej dzięki stworzeniu modelu nakładkowej sieci, w sytuacji gdy dwie równoległe sieci (miedziana i światłowodowa) współdzielą w określonym stopniu tę samą sieć infrastruktury technicznej. W ramach tego podejścia inflacyjny efekt wolumenowy zostałby zneutralizowany w przypadku obiektów inżynierii cywilnej, ponieważ w ramach modelu sieci miedziane i światłowodowe wspólnie korzystałyby z tych obiektów, a zatem koszty jednostkowe tych obiektów pozostałyby stabilne. Z wyjątkiem obiektów inżynierii cywilnej tworzenie modeli dwóch równoległych sieci (miedzianej i światłowodowej) może jednak nadal prowadzić do inflacyjnego efektu wolumenowego obiektów sieci miedzianej ze względu na zmniejszający się ruch w tej sieci.

(59)

Rabaty ilościowe i długoterminowe porozumienia w sprawie cen dostępu mogą być ważnymi narzędziami służącymi do wspierania inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości, w szczególności w przypadku gdy zainteresowanie wśród konsumentów jest wciąż niewielkie. Krajowe organy regulacyjne mogą akceptować rabaty ilościowe i długoterminowe porozumienia w sprawie cen dostępu zawarte przez operatorów o znaczącej pozycji rynkowej z ich własnymi przedsiębiorstwami niższego szczebla, jeżeli nie uniemożliwiają one wejścia na rynek efektywnym konkurentom (w tym konkurencji w zakresie infrastruktury) i nie osłabiają istniejącej pozycji rynkowej efektywnych konkurentów. Ma to miejsce w przypadku, gdy rabaty ilościowe i długoterminowe porozumienia w sprawie cen dostępu oferowane przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej jego działowi detalicznemu nie przekraczają rabatu oferowanego osobom trzecim lub gdy porozumienia te nie są korzystniejsze od porozumień oferowanych w dobrej wierze osobom trzecim ubiegającym się o dostęp.

(60)

Zastosowany średni ważony koszt kapitału („WACC”) powinien odzwierciedlać obecną sytuację na rynku. Jeżeli w mającym zastosowanie WACC nie uwzględnia się w wystarczającym stopniu obecnych warunków ekonomicznych, potrzebna może być aktualizacja mającego zastosowanie WACC, co zapewni odpowiednie parametry makroekonomiczne dla mającego zastosowanie WACC.

(61)

Zwrot z kapitału dopuszczony ex ante w przypadku inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości powinien zapewniać równowagę między zapewnieniem wystarczających zachęt inwestycyjnych dla operatorów (co oznacza wystarczająco wysoką stopę zwrotu) z jednej strony a promowaniem efektywności alokacyjnej, zrównoważonej konkurencji i maksymalnych korzyści dla konsumentów z drugiej strony (co oznacza stopę zwrotu, która nie jest nadmiernie wysoka).

(62)

Jeżeli na określonym rynku istnieją obowiązki dotyczące kontroli cen w odniesieniu do produktów hurtowego dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości, dozwolony zwrot regulowany powinien odpowiednio odzwierciedlać zarówno koszt realizacji sieci, jak i ryzyko podejmowane przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej w czasie inwestycji. Jeżeli dodatkowe i mierzalne ryzyko inwestowania w nowe sieci o bardzo dużej przepustowości nie zostanie odpowiednio odzwierciedlone, inwestor wstrzyma inwestycje ze szkodą dla użytkowników końcowych i ogólnej łączności w społeczeństwie.

(63)

Wdrożenie sieci o bardzo dużej przepustowości, w szczególności na obszarach wiejskich i słabo zaludnionych, wymaga znacznych inwestycji kapitałowych, przy czym oczekiwane korzyści mogą zaistnieć w dalekiej przyszłości, co zwiększa ekspozycję na ryzyko po stronie popytu. Popyt na zaawansowane usługi takie jak usługi możliwe dzięki sieciom o bardzo dużej przepustowości prawdopodobnie będzie również bardziej wrażliwy na zmiany dochodów gospodarstw domowych. W rezultacie inwestycje w sieci o bardzo dużej przepustowości mogą skutkować ekspozycją operatorów na większe ryzyko w porównaniu z inwestycjami w dotychczasową infrastrukturę.

(64)

Operatorzy o znaczącej pozycji rynkowej inwestujący w oddzielne projekty sieci o bardzo dużej przepustowości mogą być narażeni na wiele różnych możliwych czynników ryzyka. Ryzyko to może znacznie różnić się w zależności od rodzaju projektów i obszarów geograficznych. Dlatego też krajowe organy regulacyjne powinny uwzględniać to dodatkowe ryzyko w przypadku każdego projektu realizowanego przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej. W zasadzie wspomniane uwzględnienie może prowadzić do sytuacji, w której zastosowanie ma wiele premii za ryzyko, mianowicie premia za każdy konkretny projekt sieci o bardzo dużej przepustowości lub, jeżeli projekty są wystarczająco podobne, jedna wspólna premia za ryzyko. Krajowy organ regulacyjny musiałby zdecydować, czy jedna wspólna premia za ryzyko w wystarczającym stopniu pokrywa różnice na każdym obszarze, czy należy jednocześnie zastosować kilka premii za ryzyko. Niezależnie od przyjętego podejścia dodanie premii za ryzyko specyficzne dla danego projektu do mającego zastosowanie WACC prowadzi do WACC specyficznego dla danego projektu.

(65)

Premię za ryzyko należy doliczać, w stosownych przypadkach, do mającego zastosowanie WACC, aby zapewnić maksymalną przejrzystość. Podejście to ma na celu podkreślenie, że premia za ryzyko obejmuje i nagradza jedynie szczególne dodatkowe i mierzalne ryzyko w sytuacji, której dotyczy.

(66)

WACC właściwy dla danego projektu należy szacować w chwili dokonywania inwestycji i powinien on zapewniać stabilność i spójność operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej. Ryzyko i niepewność zmieniają się z czasem, dlatego mogą zmieniać sposób postrzegania przez krajowy organ regulacyjny premii za ryzyko dozwolonej w przypadku konkretnego projektu.

(67)

W celu zapewnienia, aby inwestorzy byli wynagradzani za ryzyko podejmowane w chwili dokonywania inwestycji, krajowe organy regulacyjne powinny dopuścić premię za ryzyko w przypadku konkretnego projektu pozostającą na stałym poziomie przez wystarczająco długi okres.

(68)

Niniejsze zalecenie ma także na celu zapewnienie krajowym organom regulacyjnym wytycznych dotyczących stosowania art. 81 dyrektywy (UE) 2018/1972 w sytuacjach, w których cała dotychczasowa pętla miedziana zostaje wycofana z eksploatacji, a użytkownicy końcowi migrują do sieci o bardzo dużej przepustowości. W zakres niniejszego zalecenia nie wchodzi stopniowa modernizacja sieci miedzianych.

(69)

W dyrektywie (UE) 2018/1972 wprowadzono cel, jakim jest promowanie łączności i dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości oraz korzystania z tych sieci, oraz stwierdzono, że należy unikać nieuzasadnionych opóźnień w migracji do tych sieci. W związku z tym w art. 81 dyrektywy (UE) 2018/1972 przewiduje się możliwość uchylenia obowiązków udzielenia dostępu do sieci miedzianej, aby umożliwić jej wyłączenie. Artykuł ten należy stosować w taki sposób, aby proces migracji z sieci miedzianej i jej wyłączenia odbywał się jak najsprawniej i jak najszybciej, a jednocześnie aby zachowana była efektywna konkurencja.

(70)

Po spełnieniu warunków określonych w art. 81 ust. 2 dyrektywy (UE) 2018/1972 i dochowaniu odpowiedniego okresu wypowiedzenia obowiązki udzielenia dostępu do sieci miedzianej mogą zostać uchylone, aby umożliwić wyłączenie. Ponadto, aby zachęcić do migracji, niektóre obowiązki regulacyjne można złagodzić już przed całkowitym uchyleniem obowiązków udzielenia dostępu. Zgodnie z art. 81 ust. 2 dyrektywy (UE) 2018/1972 warunkiem wstępnym złagodzenia niektórych obowiązków udzielenia dostępu jest to, aby użytkownicy końcowi i podmioty ubiegające się o dostęp, na których to złagodzenie będzie miało wpływ, mieli skuteczny dostęp do produktów w sieci o bardzo dużej przepustowości stanowiących odpowiednie alternatywy dla produktów dostarczanych za pomocą dotychczasowej sieci. Kiedy taki dostęp zostanie skutecznie ustanowiony, należy zachęcać do migracji i zezwolić na wyłączenie w rozsądnym terminie. Okres pięciu lat zalecany w zaleceniu Komisji 2010/572/UE (14) nie odpowiada już tempu wprowadzania sieci o bardzo dużej przepustowości i migracji z sieci miedzianych do sieci o bardzo dużej przepustowości. Należy zatem skrócić go do okresu od 2 do 3 lat, a w niektórych sytuacjach, w oparciu o okoliczności krajowe, do jeszcze krótszego okresu.

(71)

Na podstawie art. 73 dyrektywy (UE) 2018/1972 krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić dostępność produktów alternatywnych dostarczanych za pośrednictwem sieci o bardzo dużej przepustowości o jakości co najmniej porównywalnej do jakości produktów, które były dostarczane za pośrednictwem dotychczasowej sieci. W zależności od cech produktów hurtowego dostępu dostarczanych za pośrednictwem sieci o bardzo dużej przepustowości na zasadach komercyjnych lub przez operatora innego niż operator o znaczącej pozycji rynkowej oraz w zależności od warunków, na jakich produkty te są oferowane, produkty te można uznać za odpowiednią alternatywę dla produktów hurtowego dostępu dostarczanych za pośrednictwem dotychczasowej sieci.

(72)

W ramach stopniowego łagodzenia obowiązków regulacyjnych przed uchyleniem wszystkich obowiązków zamknięcie komercyjne dotychczasowej sieci zachęca do migracji i może stanowić istotny krok pośredni w kierunku całkowitego wyłączenia.

(73)

Przewidywalność jest czynnikiem kluczowym pod względem zapewniania korzystnych ram dla inwestycji we wprowadzanie sieci o bardzo dużej przepustowości. Zalecana metoda kalkulacji kosztów przyczynia się do osiągnięcia tego celu dzięki całkowitemu lub częściowemu zneutralizowaniu inflacyjnego efektu, który migracja użytkowników końcowych z dotychczasowych sieci do sieci o bardzo dużej przepustowości wywołuje w odniesieniu do cen hurtowego dostępu do sieci miedzianych.

(74)

Po zgłoszeniu zamiaru wycofania z eksploatacji dotychczasowej sieci przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z art. 81 ust. 1 dyrektywy (UE) 2018/1972 oraz po spełnieniu na danym obszarze warunków określonych zgodnie z art. 81 ust. 2 tej dyrektywy istnienie przejrzystego harmonogramu i warunków procesu wycofania z eksploatacji zapewni przewidywalność dla wszystkich zainteresowanych stron. W ramach stopniowego łagodzenia obowiązków regulacyjnych przed całkowitym uchyleniem tych obowiązków w kontekście wycofania z eksploatacji sieci miedzianej krajowe organy regulacyjne mogą uwzględnić inflacyjny efekt, który migracja klientów z sieci miedzianych do sieci o bardzo dużej przepustowości wywołuje w odniesieniu do kosztów sieci miedzianych. Krajowe organy regulacyjne mogą uwzględnić ten efekt przez zezwolenie operatorowi o znaczącej pozycji rynkowej na podniesienie cen produktów hurtowego dostępu do sieci miedzianej na obszarach, na których klienci hurtowi i detaliczni obecni w sieci miedzianej mają faktyczną możliwość migracji do sieci o bardzo dużej przepustowości. Umożliwiłoby to uwzględnienie nieefektywności ekonomicznej wynikającej z równoległego utrzymywania dwóch sieci, tak aby zachęcić operatora o znaczącej pozycji rynkowej do przedstawienia planu wycofania z eksploatacji i do jak najszybszego skutecznego przystąpienia do wycofywania z eksploatacji dotychczasowej sieci. Potencjalne zbliżenie ceny sieci miedzianych do cen sieci o bardzo dużej przepustowości również zachęciłoby użytkowników końcowych i podmioty ubiegające się o dostęp do migracji do sieci o bardzo dużej przepustowości przed wyłączeniem usług w dotychczasowej sieci.

(75)

Ta podwyżka cen powinna być środkiem przejściowym, podlegającym wiążącemu i możliwemu do wyegzekwowania zobowiązaniu operatora o znaczącej pozycji rynkowej do wycofania z eksploatacji jego sieci miedzianej i miałaby zastosowanie wyłącznie na obszarach, na których rozpoczął się okres wypowiedzenia w odniesieniu do sieci miedzianej. Krajowy organ regulacyjny powinien zapewnić, by zastosowanie podwyżki cen nie zostało przedłużone przez jakiekolwiek nieuzasadnione opóźnienie w realizacji planu wyłączenia. Aby to zagwarantować, krajowy organ regulacyjny może rozważyć na przykład kary lub mechanizm odzyskania. W przypadku wdrożenia takiego środka powinny mu towarzyszyć wystarczające zabezpieczenia w celu zachowania konkurencji, jak wskazano w pkt 81 niniejszego zalecenia.

(76)

Zachęcając do złagodzenia lub całkowitego zniesienia obowiązków regulacyjnych, gdy jest to uzasadnione zmianami na rynku, krajowe organy regulacyjne powinny zachować czujność, monitorować rozwój sytuacji na rynku i interweniować w uzasadnionych przypadkach w celu ochrony konkurencji, rynku wewnętrznego i interesów użytkowników końcowych.

(77)

Zalecenia 2010/572/UE i 2013/466/UE nie powinny już obowiązywać, a zamiast nich zastosowanie powinno mieć niniejsze zalecenie. Wynika to z tendencji w warunkach rynkowych zaobserwowanych od czasu przyjęcia tych zaleceń, a także z wejścia w życie dyrektywy (UE) 2018/1972,

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)

11)

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)

11)

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)

11)

12)

13)

14)

15)

16)

17)

1)

2)

3)

4)

5)