(1)

Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony (1) (zwany dalej "Układem"), został podpisany w dniu 27 czerwca 2014 r. i wszedł w życie w dniu 1 lipca 2016 r.

(2)

Zgodnie z art. 406 ust. 1 Układu Rada Stowarzyszenia jest uprawniona do wydawania zaleceń dla osiągnięcia celów układu.

(3)

Zgodnie z art. 420 ust. 1 Układu Strony wprowadzają wszelkie ogólne lub szczególne środki wymagane w celu wypełnienia swoich zobowiązań w ramach układu i zapewniają osiągnięcie określonych w nim celów.

(4)

W art. 11 regulaminu wewnętrznego Rady Stowarzyszenia przewidziano możliwość podejmowania decyzji i formułowania zaleceń w drodze procedury pisemnej, jeżeli obie Strony wyrażą na to zgodę.

(5)

Unia i Gruzja postanowiły umocnić swoje partnerstwo, uzgadniając na lata 2021-2027 zestaw priorytetów wspólnych prac (zwany dalej "programem stowarzyszeniowym UE-Gruzja na lata 2021-2027") na rzecz osiągnięcia celów stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej określonych w Układzie.

(6)

Strony Układu uzgodniły treść programu stowarzyszeniowego UE-Gruzja na lata 2021-2027, który będzie wspierał wykonanie układu, ze szczególnym naciskiem na współpracę w ustalonych wspólnych obszarach zainteresowania,

1.

2.

A.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

B.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

-

działania podejmowane w ramach programu stowarzyszeniowego należy realizować, w pełni przestrzegając układu o stowarzyszeniu / DCFTA, w tym zapisów preambuły;

-

program stowarzyszeniowy należy realizować z pełnym poszanowaniem zasad przejrzystości, odpowiedzialności i włączenia zainteresowanych podmiotów;

-

program stowarzyszeniowy wymaga zaangażowania obu stron i dialogu dotyczącego reform związanych ze stowarzyszeniem;

-

program stowarzyszeniowy ma na celu osiągnięcie konkretnych i określonych rezultatów poprzez stopniową realizację praktycznych środków;

-

Strony uznają istotne znaczenie wspierania uzgodnionych priorytetów za pomocą odpowiednich i wystarczających środków politycznych, technicznych i finansowych;

-

realizacja programu stowarzyszeniowego będzie przedmiotem monitorowania, corocznej sprawozdawczości, w tym dotyczącej ogólnego postępu, i oceny. Przeprowadzany będzie przegląd postępów, m.in. w ramach struktury instytucjonalnej ustanowionej w układzie o stowarzyszeniu. Do monitorowania programu stowarzyszeniowego zachęcane będzie także społeczeństwo obywatelskie;

-

Unia Europejska będzie wspierać Gruzję w realizacji celów i priorytetów określonych w programie stowarzyszeniowym. Będzie to czynić, korzystając ze wszelkich dostępnych źródeł unijnego wsparcia, jak również wiedzy fachowej i doradztwa, najlepszych praktyk, know-how, poprzez wymianę informacji, wsparcie na rzecz budowania zdolności, wzmocnienie instytucjonalne, a także rozwijanie nowych instrumentów pomocowych. Podkreśla ona, że pomoc UE jest ściśle uzależniona od wypełniania wspólnie uzgodnionych zasad dotyczących postępu reform. UE będzie również współpracować z innymi partnerami, aby zapewnić koordynację wsparcia ze strony innych partnerów Gruzji i wzmocnić skoordynowane podejście w przypadku wsparcia Drużyny Europy łączącego w sobie zasoby UE, jej państw członkowskich i instytucji finansowych. Dostępne będą również odpowiednie instrumenty finansowe UE służące pomocy w realizacji programu stowarzyszeniowego. Program nie jest jednak sam w sobie dokumentem programowania finansowego i nie zastępuje programowania i formułowania działań podejmowanego przez Strony.

-

dbanie o to, by w dalszym ciągu przeprowadzano przejrzyste, pluralistyczne i wiarygodne wybory, w tym poprzez wyeliminowanie wszystkich niedociągnięć stwierdzonych przez OBWE/ODIHR;

-

dbanie o to, by zmiany legislacyjne mające wpływ na kluczowe elementy praworządności, takie jak niezależność władzy sądowniczej, podlegały kompleksowym i pluralistycznym konsultacjom oraz były zgodne ze standardami europejskimi, a także z zaleceniami organów międzynarodowych, takich jak Komisja Wenecka, GRECO i OBWE/ODIHR;

-

dbanie o ciągłe i skuteczne wdrażanie reform administracji publicznej i otwartego rządu, poprzez harmonizację z europejskimi zasadami i najlepszymi praktykami w zakresie administracji publicznej; propagowanie uczestnictwa i otwartego dialogu między społeczeństwem obywatelskim a rządem, wzmocnienie procesu współtworzenia i opartego na porozumieniu zaangażowania zainteresowanych stron w kształtowanie, monitorowanie i ocenę polityki; wspieranie innowacyjnych podejść poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń, intensyfikację uczenia się na zasadzie partnerstwa oraz stałą współpracę na szczeblu politycznym i eksperckim;

-

dialog i współpraca będą również obejmować wzmocnienie wymiaru sprawiedliwości poprzez dalszą reformę wymiaru sprawiedliwości, w szczególności zapewnienie pełnej zewnętrznej i wewnętrznej niezawisłości sędziów oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, w tym poprzez kompleksową współpracę.

-

dbanie o ciągłe wzmacnianie ram praw człowieka poprzez harmonizację i praktyczne wdrażanie międzynarodowych i europejskich praktyk i przepisów w zakresie praw człowieka.

-

skuteczne wdrożenie trzeciej i czwartej fali reform sądownictwa we wszystkich jego aspektach;

-

skuteczne wdrożenie strategii wymiaru sprawiedliwości na lata 2017-2021 i jej planów działania we wszystkich aspektach oraz przyjęcie ambitnej strategii reformy sądownictwa na okres po 2021 r. w oparciu o szeroko zakrojony, pluralistyczny i ponadpartyjny proces reform oraz ocenę skuteczności trzeciej i czwartej fali reform sądownictwa;

-

wzmocnienie i zasadnicze zreformowanie struktury instytucjonalnej i praktyk Najwyższej Rady Sprawiedliwości i innych kluczowych instytucji sądowniczych, tak aby skutecznie zwiększyć przejrzystość, uczciwość i rozliczalność przyjmowanych przez nie norm i decyzji, w tym decyzji dotyczących mianowania, ocen, awansów, przeniesień i środków dyscyplinarnych. Przedłożenie Komisji Weneckiej i Biuru Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE propozycji reform do zaopiniowania i wdrożenie ich zaleceń;

-

w szczególności zadbanie o przejrzyste i merytokratyczne ramy prawne i praktyki powoływania i awansowania sędziów poprzez ich pełne dostosowanie do norm europejskich i zaleceń Komisji Weneckiej, w tym mianowań do Sądu Najwyższego;

-

publikowanie pisemnych uzasadnień powoływania sędziów w oparciu o kryteria uczciwości i kompetencji;

-

poprawa szkoleń kandydatów na stanowiska sędziowskie, sędziów i pracowników sądów poprzez wdrożenie zaleceń przedstawionych przez UE i Radę Europy;

-

modernizacja sprawowania wymiaru sprawiedliwości poprzez dalsze umożliwianie składania oświadczeń i komunikacji z sądami drogą elektroniczną oraz elektronicznego zarządzania sprawami; rozszerzenie stosowania elektronicznego systemu losowego przydziału spraw;

-

kontynuowanie reformy prokuratury i służb dochodzeniowych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych oraz innych agencji, która to reforma ma na celu dalsze zapewnienie niezależności i profesjonalizmu prac dochodzeniowych prokuratury i organów śledczych w sprawach karnych, wolnych od wszelkich niewłaściwych nacisków, oraz większej przejrzystości i rozliczalności;

-

Gruzja ma dokonać przeglądu procesu powoływania prokuratora generalnego, aby zwiększyć niezależność urzędu/stanowiska prokuratora. W tym celu wprowadzone zostanie głosowanie większością kwalifikowaną w Parlamencie, co jest głównym zaleceniem Komisji Weneckiej w tym zakresie. Będzie to obejmować skuteczny mechanizm zapobiegający blokowaniu, który cieszy się szerokim poparciem międzypartyjnym i jest zgodny z opinią Komisji Weneckiej. Wprowadzone zostaną dodatkowe zabezpieczenia, aby zagwarantować, że proces selekcji i nominacji będzie przejrzysty i oparty na kryteriach uczciwości, niezależności, bezstronności i kompetencji;

-

przyjęcie reformy kodeksu karnego w celu unowocześnienia przepisów prawa oraz zapewnienia ich zgodności z odnośnymi zobowiązaniami i normami unijnymi i międzynarodowymi; zbliżenie postępowań karnych do postępowań stosowanych w państwach członkowskich UE:

-

rozszerzenie dostępu do wysokiej jakości bezpłatnej pomocy prawnej;

-

zwiększenie wykorzystania i jakości mediacji; zajęcie się niedociągnięciami w arbitrażu konsumenckim oraz stworzenie warunków do częstszego stosowania z postępowań polubownych między przedsiębiorstwami;

-

zintensyfikowanie wdrażania strategii zapobiegania przestępczości i więziennictwa, w szczególności poprzez zastosowanie podejścia opartego na rehabilitacji i resocjalizacji w ramach systemu penitencjarnego, prewencji kryminalnej i probacyjnego oraz po uwolnieniu.

-

stosowanie detencji administracyjnej jedynie w należycie uzasadnionych przypadkach; zapewnianie praw procesowych osób objętych detencją administracyjną, zgodnie z zasadami praw człowieka, w tym prawa do rzetelnego procesu sądowego. Dokonanie zmiany ustawy o przestępstwach administracyjnych w tym zakresie;

-

modernizacja przepisów w obszarach prawa handlowego, cywilnego i handlowego zgodnie z krajowymi strategiami i poprzez zbliżenie do dorobku prawnego UE;

-

zapewnienie powszechnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości za pomocą - odpowiednio finansowanej i dysponującej odpowiednim personelem - służby pomocy prawnej;

-

właściwe rozdzielenie funkcji między prokuratorami a śledczymi w sprawach karnych oraz ustanowienie zrównoważonych mechanizmów współpracy w prawodawstwie i praktyce;

-

zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego przy jednoczesnym zagwarantowaniu ochrony praw człowieka.

-

opracowanie i zapewnianie skutecznego wprowadzenia w życie nowej krajowej strategii antykorupcyjnej i odnośnego planu działania na okres po 2020 r. w zakresie zapobiegania wszelkim rodzajom korupcji, wykrywania ich i przeciwdziałania im;

-

wzmocnienie instytucji związanych z uczciwością w pełnieniu funkcji nadzorczych: urzędu służby publicznej ds. oświadczeń majątkowych, urzędu kontroli państwowej w zakresie kontroli wydatków i dochodów na szczeblu krajowym i niższym niż krajowy, agencji ds. konkurencji; nadzoru i monitorowania prowadzonego przez parlament poprzez zwiększenie zdolności komisji sektorowych; sekretariatu ds. przeciwdziałania korupcji pod kierownictwem rządu Gruzji; cywilnych komitetów doradczych na szczeblu lokalnym;

-

dalsze zwalczanie korupcji zarówno za pomocą środków represyjnych, jak i zapobiegawczych, np. przez dalsze zwiększanie skuteczności i zdolności do prowadzenia dochodzeń w sprawie korupcji; zintensyfikowanie weryfikacji oświadczeń majątkowych i oświadczeń o dochodach wszystkich odnośnych urzędników, zajęcie się potencjalnymi konfliktami interesów oraz monitorowanie i ocena skuteczności środków;

-

zadbanie o skuteczne mechanizmy zapobiegania wszelkim zagrożeniom i słabościom związanym z pandemią COVID-19 oraz ich wykrywanie w walce z korupcją w obszarach wysokiego ryzyka, takich jak zamówienia publiczne i zdrowie;

-

dalsze wzmocnienie mechanizmów zapobiegania korupcji i jej zwalczania w kluczowych obszarach ryzyka, takich jak:

-

kontynuowanie zbliżania przepisów Gruzji do dorobku prawnego UE w obszarze zwalczania nadużyć finansowych oraz wdrożenie przepisów prawa Unii, jak przewidziano w odpowiednich załącznikach do układu o stowarzyszeniu;

-

propagowanie praw i możliwości obywateli w zakresie dostępu do informacji i uczestnictwa w zarządzaniu na szczeblu krajowym i niższym niż krajowy, w tym za pośrednictwem społeczeństwa obywatelskiego oraz wolnego i bezpiecznego monitorowania mediów;

-

opracowanie nowej strategii reformy administracji publicznej oraz odpowiedniego planu działania na okres po 2020 r. i zadbanie o ich skuteczne wdrożenie;

-

wspieranie wdrażania reformy administracji publicznej na szczeblu politycznym i administracyjnym, m.in. przez wzmocnienie koordynacji i monitorowania odpowiednich planów działania i sprawozdawczości w odniesieniu do tych planów;

-

zwiększenie otwartości, przejrzystości i rozliczalności administracji publicznej przez wdrożenie otwartych reform rządowych;

-

opracowanie jednolitej polityki, jeśli chodzi o rozwój, świadczenie i zapewnianie jakości usług publicznych, ku większemu zadowoleniu obywateli i w celu podniesienia ich zaufania do rządu;

-

opracowanie solidnej komunikacji, która poprawi wiedzę na temat pozytywnych skutków reformy administracji publicznej;

-

wdrożenie ram prawnych dotyczących służby cywilnej w celu zagwarantowania, że będzie ona bardziej profesjonalna i merytokratyczna;

-

dalsze wdrażanie i postępy w zakresie kryteriów praworządności i walki z korupcją w ramach mechanizmu zawieszającego zwolnienie z obowiązku wizowego.

-

dalsze zwalczanie korupcji oraz zapewnienie skutecznego wdrożenia stosownych międzynarodowych instrumentów prawnych, np. Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, Prawnokarnej konwencji o korupcji i Protokołu dodatkowego do tej konwencji, a także zaleceń działającej przy Radzie Europy Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) oraz zaleceń sieci antykorupcyjnej Europy Wschodniej i Azji Centralnej przy OECD;

-

dalsze zapewnianie prowadzenia skutecznych dochodzeń w sprawach dotyczących domniemanych przypadków korupcji oraz stworzenie skutecznego systemu zapobiegania powstawaniu konfliktu interesów;

-

wspieranie odpowiedzialnej, efektywnej, skutecznej i przejrzystej administracji publicznej oraz budowanie merytokratycznej i profesjonalnej służby cywilnej, w tym w odniesieniu do systemu zatrudniania, awansowania i zwalniania oraz specjalistycznych szkoleń, dostosowanych do konkretnych potrzeb;

-

poprawa jakości, efektywności i dostępności usług publicznych w regionach Gruzji;

-

poprawa zarządzania finansami publicznymi i ich rozliczalności, z uwzględnieniem aspektu płci w budżetowaniu zadaniowym, oraz wzmocnienie średniookresowego planowania strategicznego i wdrażania;

-

zwiększenie zaangażowania i zdolności zainteresowanych stron, w tym organizacji pozarządowych, samorządów lokalnych, młodzieży, środowisk akademickich; zadbanie o skuteczne narzędzie szerszego zaangażowania społeczeństwa w proces podejmowania decyzji i monitorowania wyników reform administracji publicznej;

-

zapewnienie samorządu lokalnego, który byłby wiarygodny, rozliczalny, przejrzysty i zorientowany na wyniki oraz wyposażony w nowe funkcje, obowiązki i zasoby, zgodnie z normami europejskimi.

-

opracowanie nowej krajowej strategii w zakresie praw człowieka na lata 2021-2030 oraz odnośnych planów działania na okres po 2020 r., z uwzględnieniem szczegółowych zaleceń organów ONZ, OBWE/ODIHR, Rady Europy, Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) oraz międzynarodowych organizacji praw człowieka, szczególnie poprzez wprowadzenie w życie polityki antydyskryminacyjnej, podejmowanie działań na rzecz ochrony osób należących do mniejszości i życia prywatnego oraz zapewnienie wolności religii lub przekonań; wdrożenie strategii i planów działania w ścisłej współpracy z podmiotami krajowymi i międzynarodowymi;

-

dalsze wdrażanie ustawy antydyskryminacyjnej zapewniającej skuteczną ochronę przed dyskryminacją w duchu "niepozostawiania nikogo w tyle"; przyczynianie się do podnoszenia poziomu tolerancji i obniżania poziomu przemocy;

-

dalsze wzmacnianie pluralizmu, przejrzystości i niezależności mediów zgodnie z zaleceniami Rady Europy;

-

wzmocnienie wdrażania środków ochrony pracowników mediów oraz zapewnienie skutecznych i wydajnych dochodzeń we wszystkich przypadkach przemocy wobec pracowników mediów i postawienia winnych przed sądem;

-

opracowanie nowej państwowej strategii na rzecz równości i integracji obywatelskiej oraz planu działania na okres po 2020 r., które mają zapewnić równy i pełny udział przedstawicieli mniejszości etnicznych we wszystkich sferach życia publicznego oraz dalsze wspieranie różnorodności kulturowej;

-

poczynienie postępów we wdrażaniu Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, tzw. konwencji stambulskiej, poprzez wzmocnienie krajowych zdolności instytucjonalnych w zakresie wspierania kwestii związanych z równością płci i przemocą uwarunkowaną płcią. Dalsze wzmacnianie środków mających zapobiegać przypadkom przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym przemocy seksualnej, oraz prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, ochrona ofiar i wspieranie rehabilitacji sprawców. Działania na rzecz transformacji społecznej i zmiany istniejących dyskryminacyjnych postaw i praktyk w odniesieniu do przemocy wobec kobiet i przemocy domowej;

-

Zintensyfikowanie środków zwalczania dyskryminacji osób LGBTI i zapewnienie im możliwości pełnego korzystania ze wszystkich praw człowieka - obywatelskich i politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych - w tym z prawa do swobodnych zgromadzeń;

-

poprawa dostępu do zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego dla osób w każdym wieku, informacja i profilaktyka oraz dalsze zwalczanie szkodliwych praktyk skierowanych przeciwko kobietom i dziewczętom, w tym okaleczania narządów płciowych, małżeństw dzieci, wczesnych i przymusowych małżeństw oraz innych form łamania praw człowieka i poniżającego traktowania, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich. Zwiększenie wsparcia w zakresie opieki zdrowotnej nad matkami;

-

wprowadzenie specjalnych środków wobec osób należących do mniejszości, aby zwiększyć równość w politycznych, gospodarczych i społecznych sferach życia;

-

zharmonizowanie prawodawstwa z Konwencją ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami i jej protokołem fakultatywnym oraz ustanowienie organu koordynującego kwestie związane z prawami osób niepełnosprawnych;

-

zintensyfikowanie działań, aby wzmocnić integrację osób z niepełnosprawnościami w życiu publicznym i gospodarczym oraz zapewnić im lepszy dostęp do przestrzeni publicznej. Poprawa warunków życia osób z problemami ze zdrowiem psychicznym;

-

zwiększenie wysiłków ukierunkowanych na zwalczanie przemocy wobec dzieci przez propagowanie dobrych praktyk w zakresie rodzicielstwa, większe wsparcie w systemie edukacji oraz ulepszony mechanizm ukierunkowanej pomocy;

-

zwiększenie wysiłków ukierunkowanych na identyfikację przypadków przemocy wobec osób starszych i zwalczanie jej, dalsze wsparcie gospodarcze i zdrowotne dla osób starszych, przyczynienie się do poprawy włączenia społecznego osób starszych;

-

zwiększenie zdolności urzędników publicznych i budowanie wśród nich wiedzy na temat kwestii związanych z prawami człowieka.

-

utrzymanie skutecznych mechanizmów rozstrzygania sporów i ochrony praw człowieka, mających pierwszeństwo przed mechanizmami sądowymi lub stanowiących alternatywę do tych mechanizmów;

-

dalsze promowanie, prowadzenie szkoleń i pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw człowieka i niedyskryminacji w sądownictwie, organach ścigania i wszystkich organach administracji publicznej, w tym w regionach;

-

dalsze wykonywanie zaleceń Biura Obrońcy Publicznego, dotyczących m.in. przypadków dyskryminacji, oraz dalsze zapewnianie skutecznego funkcjonowania mechanizmu instytucjonalnego przewidzianego w ustawie antydyskryminacyjnej;

-

dalsze budowanie zdolności kontrolnych komisji parlamentarnej ds. praw człowieka i integracji obywatelskiej, a także w odniesieniu do kwestii prawnych dotyczących realizacji strategii i planu działania w zakresie praw człowieka;

-

dalsza współpraca z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i właściwymi partnerami społecznymi (związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców) jako zainteresowanymi stronami i obserwatorami w dziedzinach priorytetowo traktowanych w układzie o stowarzyszeniu UE-Gruzja, w tym w dziedzinie prawa pracy, prywatności, praw osób należących do mniejszości i innych osób będących w trudnej sytuacji oraz wolności mediów;

-

podjęcie działań, aby zwiększyć świadomość oraz zapewnić dalsze przestrzeganie obowiązujących postanowień Konwencji ramowej Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych, w tym języków mniejszości;

-

dalsze zwalczanie przemocy uwarunkowanej płcią i zapobieganie jej, a ponadto skupienie się na zmianie stereotypów uwarunkowanych płcią, większym zaangażowaniu mężczyzn i chłopców, wspieraniu udziału kobiet w życiu politycznym oraz ich niezależności ekonomicznej i finansowej poprzez przedsiębiorczość i lepszy dostęp do rynku pracy.

-

zapewnienie wdrożenia odpowiednich planów działania dotyczących przeciwdziałania torturom, a także stałe podejmowanie dalszych środków w celu zwalczania niewłaściwego traktowania i tortur oraz wzmożenie wysiłków służących zwalczaniu bezkarności;

-

dalsze wspieranie i dalsze zwiększanie niezależności organu nadzoru odpowiedzialnego za prowadzenie dochodzeń w sprawie skarg na funkcjonariuszy organów ścigania, na szczeblu legislacyjnym i w praktyce, aby skutecznie prowadzić dochodzenia w sprawie przypadków złego traktowania i tortur, zgodnie ze standardami międzynarodowymi;

-

zapewnienie gruntownego, przejrzystego i niezależnego dochodzenia w przypadku wszelkich zarzutów stosowania tortur i złego traktowania w obiektach penitencjarnych, policyjnych, wojskowych i innych ośrodkach detencyjnych przez wyżej wspomniany odpowiedzialny organ nadzoru;

-

dalsze wspieranie i stosowanie krajowego mechanizmu prewencji zapewnianego przez Biuro Obrońcy Publicznego z myślą o skutecznym funkcjonowaniu tego mechanizmu mającego zapobiegać nadużyciom w tym poprzez odpowiednie finansowanie i ochronę poufności procesu;

-

dalsza poprawa warunków panujących w więzieniach i warunków w placówkach zdrowia psychicznego;

-

kontynuowanie wysiłków na rzecz dalszej poprawy systemu opieki zdrowotnej w zakładach karnych i lepszego dostępu więźniów do usług opieki zdrowotnej, w tym usług dotyczących zdrowia psychicznego, na poziomie porównywalnym do sektora cywilnego. Dalsze rozwijanie zdolności pracowników służby zdrowia pracujących w zakładach zamkniętych (lub na rzecz takich zakładów) i przyznanie im uprawnień w zakresie zgłaszania złego traktowania;

-

dalsze wzmacnianie programów rehabilitacji, redukcji szkód i opieki zdrowotnej w ramach systemu penitencjarnego;

dalsze wzmacnianie skuteczności trwającego wewnętrznego i zewnętrznego monitorowania obiektów penitencjarnych, policyjnych, wojskowych i innych obiektów zamkniętych pod kątem wczesnego wykrywania nadużyć i złego traktowania oraz zapobiegania im.

-

wzmocnienie równouprawnienia płci i zapewnienie równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz osób należących do mniejszości bez względu na religię lub przekonania, pochodzenie etniczne lub narodowe, rasę, język, płeć, orientację seksualną, tożsamość płciową, zdolności czy inne elementy w życiu społecznym, politycznym i gospodarczym;

-

wprowadzenie dalszych środków na rzecz lepszego wdrażania ustawodawstwa dotyczącego przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, w tym podnoszenie świadomości ogółu społeczeństwa i określonych grup zawodowych, takich jak policja, w szczególności na obszarach wiejskich; zwiększenie dostępu ofiar do usług doradczych, mieszkań i schronisk;

-

zwiększenie dostępu ofiar, w tym osób należących do mniejszości, do usług doradczych i schronisk, a także programów upodmiotowienia ekonomicznego po opuszczeniu schroniska;

-

usprawnienie gromadzenia danych dotyczących przemocy ze względu na płeć, ich analizy i sprawozdawczości w tym zakresie. Wspieranie zwalczania przemocy ze względu na płeć na szczeblu lokalnym poprzez większe zaangażowanie podmiotów lokalnych, takich jak gminy, pracownicy socjalni i organizacje społeczeństwa obywatelskiego;

-

opracowanie i wdrożenie - w ramach strategii i planu działania w zakresie praw człowieka - kompleksowej polityki równości zapewniającej, by wszystkie osoby, w tym będące w trudnej sytuacji, w pełni korzystały z praw człowieka.

-

stanowisko UE będzie miało na celu, między innymi w świetle Planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji na lata 2020-2024, wzmocnienie międzynarodowych ram politycznych i prawnych i ich egzekwowanie z myślą o działaniach na rzecz równego, pełnego, skutecznego i znaczącego uczestnictwa kobiet i młodzieży, w całej ich różnorodności, we wszystkich sferach i na wszystkich szczeblach publicznego i politycznego życia, w tym poprzez propagowanie ich umieszczania na listach partii politycznych na miejscach, które mają duże szanse na zwycięstwo, i budowanie zdolności kandydatów.

-

zbliżenie do standardów europejskich w zakresie przepisów dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa, przepisów dotyczących ochrony macierzyństwa, przepisów dotyczących łączenia obowiązków rodzicielskich i zawodowych zgodnie z układem o stowarzyszeniu;

-

podjęcie aktywnych działań polegających na zwiększeniu znaczącego udziału i reprezentacji kobiet i osób należących do mniejszości na forach podejmujących decyzje polityczne oraz w rynku pracy i w działalności gospodarczej, w tym na szczeblu reprezentacji lokalnej (tj. gmin);

-

wspieranie niedyskryminacji na rynku pracy i wdrażania zasady równości wynagrodzeń za pracę o równej wartości;

-

przyczynianie się do większego włączenia społecznego i gospodarczego oraz uczestnictwa osób należących do mniejszości etnicznych, m.in. poprzez dostęp do informacji i edukacji, a także do nauki języka gruzińskiego;

-

zwiększanie akceptacji i tolerancji wśród ogółu społeczeństwa poprzez szerzenie wiedzy i podnoszenie świadomości.

-

wdrożenie kodeksu praw dziecka poprzez dostosowanie wszystkich niezbędnych przepisów i wzmocnienie krajowych mechanizmów ochrony dzieci przed wszelkimi formami przemocy, w tym polegającej na dziecięcym, wczesnym i przymusowym małżeństwie;

-

zajęcie się potrzebami wszystkich dzieci, także dzieci znajdujących się w sytuacji największej marginalizacji i szczególnie trudnej sytuacji, w tym dzieci z niepełnosprawnościami oraz dzieci ulicy, m.in. poprzez udoskonalenie i rozbudowę mechanizmów ochrony socjalnej, jak też poprzez wspieranie terytorialnego dostępu do programów habilitacji i rehabilitacji dzieci z niepełnosprawnościami, oraz podjęcie dalszych działań mających na celu pełne wyeliminowanie pracy dzieci;

-

wdrożenie ustawy o pracy socjalnej oraz zapewnienie zasobów na rekrutację i budowanie zdolności grup zawodowych zajmujących się dziećmi wymagającymi szczególnego traktowania, w tym dziećmi z niepełnosprawnościami;

-

podnoszenie świadomości i budowanie wiedzy specjalistów pracujących z dziećmi oraz ogółu społeczeństwa w zakresie zapobiegania przemocy wobec dzieci i jej zwalczania;

-

dalsze prace na rzecz deinstytucjonalizacji dzieci, stosowanie mechanizmu bramki i dalszy rozwój opieki zastępczej.

-

kontynuacja reformy wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich;

-

podjęcie działań na rzecz transformacji społecznej i behawioralnej w zakresie zwalczania przemocy wobec dzieci;

-

zakończenie procesu deinstytucjonalizacji opieki nad dziećmi.

-

przyjęcie i wdrożenie ram prawnych ustanawiających funkcje nadzorcze systemu inspekcji pracy w odniesieniu do całości prawodawstwa dotyczącego pracy i warunków pracy, usunięcie wszystkich przepisów ograniczających uprawnienia inspektorów zgodnie z normami Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP);

-

dalsze wprowadzanie zmian do kodeksu pracy i innych odpowiednich przepisów oraz dalsze dostosowywanie ich do standardów MOP;

-

dalsze zapewnianie skutecznego systemu inspekcji pracy wyposażonego w odpowiednie kompetencje, zdolności i zasoby (finansowe, ludzkie i administracyjne) w zakresie przeprowadzania inspekcji dowolnych warunków i stosunków pracy zgodnie z normami MOP.

-

podbudowanie przepisów prawa pracy procedurami rozstrzygania sporów zbiorowych, w tym za pośrednictwem systemu mediacji w sprawach z zakresu prawa pracy;

-

opracowanie metodologii oceny/pomiaru takiej samej pracy i wynagrodzenia;

-

zapewnienie skutecznego funkcjonowania trójstronnej komisji ds. partnerstwa społecznego i jej oddziału regionalnego oraz dalsza poprawa dialogu społecznego poprzez współpracę z MOP i europejskimi partnerami społecznymi.

-

zintensyfikowanie wysiłków, aby zwiększyć dostosowanie sytuacji w Gruzji do deklaracji i decyzji UE w ramach WPZiB, w tym zgodnie z zasadami suwerenności i integralności terytorialnej, zapisanymi w układzie o stowarzyszeniu między UE a Gruzją, oraz zwiększenie działań na forach wielostronnych;

-

zacieśnienie współpracy w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym, zwiększenia bezpieczeństwa cybernetycznego, m.in. poprzez wdrożenie zaleceń opartych na badaniu zagrożeń hybrydowych;

-

wzmocnienie współpracy w zakresie komunikacji strategicznej w celu zwiększenia odporności państwa i społeczeństwa na dezinformację; rozszerzenie i zróżnicowanie ram praktycznej współpracy w celu włączenia podmiotów społeczeństwa obywatelskiego oraz innych podmiotów i instytucji państwowych o zbieżnych poglądach;

-

kontynuowanie wysiłków, aby wdrożyć skuteczną reformę sektora bezpieczeństwa w Gruzji;

-

zacieśnienie praktycznej współpracy w zakresie zapobiegania konfliktom i zarządzania kryzysowego poprzez ułatwienie udziału Gruzji w prowadzonych przez UE cywilnych i wojskowych operacjach zarządzania kryzysowego, w działaniach konsultacyjnych i szkoleniowych w obszarze WPBiO - na podstawie umowy w sprawie ram udziału podpisanej w listopadzie 2013 r. i w ramach wielostronnego panelu Partnerstwa Wschodniego w sprawie bezpieczeństwa, WPBiO i ochrony ludności oraz w ramach współpracy z agencjami UE w sprawie kwestii związanych z WPBiO;

propagowanie współpracy regionalnej w zakresie kwestii związanych z bezpieczeństwem, takich jak: migracja, lepsze zarządzanie granicami, ochrona infrastruktury krytycznej, kontrola wywozu, zmniejszanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i zarządzanie nim, w tym reagowanie kryzysowe, ochrona ludności, przeciwdziałanie przemytowi i nielegalnemu handlowi materiałami (takimi jak materiały biologiczne i jądrowe), szkolenia i zapewnienie odpowiedniego personelu, w tym w szczególności za pośrednictwem inicjatywy centrum doskonałości w zakresie ograniczania ryzyka chemicznego, biologicznego, radiologicznego i jądrowego oraz jej regionalnego sekretariatu ds. Europy Południowo-Wschodniej i Wschodniej, znajdującego się w Gruzji.

-

propagowanie pokojowego rozwiązywania konfliktów oraz międzynarodowej stabilności i bezpieczeństwa, aby utrzymać międzynarodowy ład oparty na zasadach i na skutecznym multilateralizmie;

-

propagowanie wspólnego poszanowania zasad niezależności, suwerenności, integralności terytorialnej i nienaruszalności granic, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych oraz aktem końcowym KBWE, w tym poprzez dostosowanie do decyzji i deklaracji UE w ramach WPZiB.

-

współpraca w zakresie przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz środków jej przenoszenia poprzez pełne przestrzeganie istniejących zobowiązań Stron wynikających z międzynarodowych traktatów i umów o rozbrojeniu i nierozprzestrzenianiu broni oraz innych odpowiednich zobowiązań międzynarodowych, jak również poprzez realizację takich zobowiązań na poziomie krajowym;

-

pełne wykorzystanie umowy o współpracy operacyjnej między Gruzją a Europolem, w celu wymiany informacji o organizacjach i grupach terrorystycznych, ich działalności oraz ich sieciach wsparcia.

-

współpraca na rzecz pogłębienia międzynarodowego konsensusu dotyczącego zwalczania terroryzmu w oparciu o prawa człowieka, w tym prawnej definicji aktów terrorystycznych, między innymi poprzez propagowanie porozumienia w sprawie całościowej konwencji dotyczącej terroryzmu międzynarodowego;

-

dalsze wdrażanie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2396, a w szczególności wymiana informacji o osobach podejrzanych o terroryzm w celu identyfikacji, wykrywania i ścigania zagranicznych bojowników terrorystycznych;

-

współpraca w zakresie kontroli celnych opartych na analizie ryzyka zapewniających bezpieczeństwo i ochronę towarów będących przedmiotem importu, eksportu lub tranzytu;

-

radzenie sobie z nielegalnym handlem bronią strzelecką i lekką, w tym amunicją, zgodnie z istniejącymi umowami międzynarodowymi i rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz zobowiązaniami wynikającymi z innych instrumentów międzynarodowych mających zastosowanie w tej dziedzinie;

-

dalsza współpraca w dziedzinie kontroli wywozu broni konwencjonalnej, w świetle wspólnego stanowiska UE w sprawie kontroli wywozu technologii wojskowej i sprzętu wojskowego; dalsza współpraca w zakresie zwalczania handlu bronią i niszczenia jej zapasów;

-

dalsze przyczynianie się do wdrażania kontroli zbrojeń i odpowiednich systemów budowy zaufania; Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) dotyczący wszystkich jego trzech filarów, a także konwencja o zakazie broni chemicznej (CWC), konwencja o zakazie broni biologicznej i toksycznej (BWC) oraz inne istniejące zobowiązania wynikające z odpowiednich umów międzynarodowych i innych zobowiązań międzynarodowych.

-

utrzymanie skutecznej współpracy między UE a Gruzją na rzecz rozwiązania konfliktu w ramach uzgodnionych reguł, w tym z myślą o zapewnieniu pełnego wdrożenia wspieranego przez UE porozumienia o zawieszeniu broni z 12 sierpnia 2008 r. oraz bezpiecznego, dobrowolnego i godnego powrotu osób wewnętrznie przesiedlonych i uchodźców do swoich domów, a także ustanowienia sposobów odpowiedniego zaangażowania gruzińskich regionów Abchazji i Regionu Cchinwali/Osetii Południowej w zacieśnianie stosunków między UE a Gruzją;

-

utrzymanie skutecznej współpracy i koordynacji między UE a Gruzją w zakresie pokojowego rozwiązywania konfliktów, w tym poprzez regularny dialog polityczny, oraz utrzymanie kwestii budowania pokoju i bezpieczeństwa na ważnym miejscu w programie działań UE;

-

koordynowanie wysiłków w celu ułatwienia realizacji wynegocjowanej przez UE umowy o zawieszeniu broni z 12 sierpnia 2008 r., m.in. poprzez opracowanie i propagowanie kolejnych środków wykonawczych w następstwie pierwotnej umowy;

-

zintensyfikowanie działań w zakresie znaczących negocjacji, tak aby osiągnąć wymierne rezultaty w ramach międzynarodowych rozmów genewskich prowadzonych wspólnie przez UE, ONZ i OBWE - na podstawie wynegocjowanej przez UE umowy o zawieszeniu broni z 12 sierpnia 2008 r. - i aby znaleźć trwałe rozwiązanie problemów w zakresie bezpieczeństwa i pomocy humanitarnej wynikających z trwającego tam nadal konfliktu;

-

pełne i skuteczne wykorzystanie biur misji obserwacyjnej Unii Europejskiej w Gruzji pozwalające przyczynić się do stabilności i normalizacji, w tym ułatwienia bezpiecznego i normalnego życia społecznościom lokalnym mieszkającym po obu stronach granic administracyjnych, oraz budowania zaufania;

-

dalsze prace na rzecz wznowienia i skutecznego funkcjonowania mechanizmów zapobiegania incydentom i reagowania na nie w Gali i Ergneti oraz zdwojenie wysiłków w celu zaspokojenia potrzeb humanitarnych i bezpieczeństwa ludności dotkniętej konfliktem;

-

kontynuowanie wysiłków na rzecz rozwiązania problemu łamania praw człowieka w gruzińskich regionach Abchazji i Cchinwali / Osetii Południowej;

-

wspieranie wysiłków zmierzających do pokojowego rozwiązywania konfliktów, w tym poprzez nawiązywanie kontaktów z ludnością w gruzińskich regionach Abchazji i Cchinwali / Osetii Południowej w kontekście gruzińskiej polityki pojednania i zaangażowania (obejmującej inicjatywę pokojową) oraz unijnej polityki nieuznawania i zaangażowania, nad której wdrożeniem wspólnie pracują UE i Gruzja;

-

współpraca ponad podziałami w zakresie dzielenia się z ludnością korzyściami i możliwościami wynikającymi z procesu stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej między UE a Gruzją, w tym z systemu bezwizowego w przypadku pobytów krótkoterminowych w strefie Schengen;

-

dalsze wspieranie swobody przemieszczania się, handlu, więzi gospodarczych i możliwości edukacyjnych ponad granicami administracyjnymi, w tym poprzez inicjatywę pokojową "Krok ku lepszej przyszłości" oraz, w razie potrzeby, przegląd prawodawstwa.

współpraca we wprowadzaniu środków na rzecz wspierania kontaktów międzyludzkich, budowania zaufania i na rzecz pojednania między społecznościami podzielonymi konfliktem;

-

podejmowanie dalszych kroków (w zakresie praw własności, zatrudnienia i ukierunkowanego wsparcia), aby ułatwiać trwałą integrację osób wewnętrznie przesiedlonych;

-

zapewnienie skutecznej realizacji krajowego planu działania na lata 2022-2024 w sprawie wdrożenia rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ dotyczącej kobiet, pokoju i bezpieczeństwa (rezolucja RB ONZ 1325+);

-

zwiększenie znaczącego udziału kobiet w pokojowym rozwiązywaniu konfliktów i budowaniu pokoju oraz zadbanie o to, by w ramach wszelkich wysiłków na rzecz rozwiązania konfliktu aktywnie konsultowano kobiety dotknięte konfliktem i społeczeństwo obywatelskie;

-

kontynuowanie wspólnych starań i podejmowanie skutecznych działań zapobiegawczych sprzyjających dalszej konsolidacji polityki nieuznawania na arenie międzynarodowej.

-

podejmowanie działań w kierunku trwałego rozwiązania konfliktu, bez uszczerbku dla istniejących reguł rozwiązywania kwestii związanych z konfliktami; pokojowe rozwiązanie konfliktu będzie stanowiło jeden z głównych tematów w programie dialogu politycznego między Stronami, jak również dialogu z innymi odpowiednimi podmiotami międzynarodowymi;

-

kontynuowanie wspólnych starań sprzyjających ustanowieniu międzynarodowych mechanizmów bezpieczeństwa w gruzińskich regionach Abchazji i Cchinwali / Osetii Południowej, dostępu międzynarodowych organizacji praw człowieka do tych terytoriów oraz pełnego wykonania mandatu Misji Obserwacyjnej Unii Europejskiej w Gruzji (EUMM Georgia) w całej Gruzji;

-

dalsze prace na rzecz umożliwienia bezpiecznego, godnego i dobrowolnego powrotu osób wewnętrznie przesiedlonych i uchodźców do miejsc pochodzenia zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego;

-

kontynuowanie współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym poprzez wdrażanie statutu rzymskiego i związanych z nim instrumentów przy należytym uwzględnieniu zachowania jego integralności; kontynuowanie współpracy z MTK w odniesieniu do dochodzeń dotyczących konfliktu zbrojnego z sierpnia 2008 r.

-

zapewnienie wysokiego poziomu ochrony danych osobowych i przyjęcie prawodawstwa zgodnie z normami europejskimi oraz podejmowanie działań praktycznych na rzecz zagwarantowania ochrony danych osobowych w sektorze publicznym i prywatnym, w tym w dziedzinie sądownictwa karnego;

-

wzmocnienie zdolności organu nadzorującego ochronę danych, aby sprostać współczesnym wyzwaniom technologicznym w dziedzinie ochrony danych, oraz pomyślne wdrożenie norm europejskich w Gruzji.

-

dalsze zwiększanie zdolności organów nadzorujących ochronę danych oraz kontrolowanie stosowania norm ochrony danych.

-

zapewnienie nieustannego spełniania wszystkich kryteriów liberalizacji reżimu wizowego oraz zaleceń wydanych przez Komisję w sprawozdaniach dotyczących mechanizmu zawieszającego zwolnienie z obowiązku wizowego;

-

dalsze skuteczne wdrażanie umów o readmisji, w tym umowy o readmisji między UE a Gruzją;

-

zacieśnienie współpracy operacyjnej w celu szybkiego zmniejszenia liczby nieuzasadnionych wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli Gruzji w państwach strefy Schengen+;

-

skuteczne wdrożenie zmian do gruzińskiej ustawy o zasadach i procedurach dotyczących obywateli Gruzji opuszczających Gruzję i wjeżdżających na jej terytorium, przy pełnym poszanowaniu praw człowieka i wymogów w zakresie ochrony danych;

-

dalsze organizowanie kampanii informacyjnych na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym;

-

dalsze wzmocnienie zarządzania granicami i utrzymanie wysokiej jakości odpraw granicznych i ochrony granic;

-

składanie sprawozdań na temat poprawy w zakresie analizy danych dotyczących migracji i oceny ryzyka;

-

regularna aktualizacja profilu migracyjnego Gruzji (nie rzadziej niż co dwa lata);

-

dalsze zacieśnianie współpracy operacyjnej z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), w tym współpracy dotyczącej zintegrowanego zarządzania granicami, wymiany pracowników, szkoleń, obserwatorów z regionu uczestniczących we wspólnych operacjach oraz wymiany informacji za pośrednictwem sieci analizy ryzyka w ramach Partnerstwa Wschodniego (Partnerstwo Wschodnie - sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw);

-

ukończenie i skuteczne wdrożenie gruzińskiej strategii zintegrowanego zarządzania granicą na lata 2021-2025 oraz towarzyszącego jej planu działania.

-

skuteczne wdrożenie gruzińskiej strategii migracyjnej na lata 2021-2030 oraz towarzyszących jej planów działania;

-

opracowanie skuteczniejszych sposobów wspierania migracji legalnej i cyrkulacyjnej, w tym programów migracji zarobkowej, przy jednoczesnym przestrzeganiu obowiązujących przepisów i kompetencji krajowych, a także przy pełnym poszanowaniu praw człowieka wszystkich pracowników migrujących;

-

skuteczne opracowanie i wdrożenie gruzińskiej strategii zintegrowanego zarządzania granicą na lata 2021-2025 oraz towarzyszących jej planów działania;

-

utrzymanie wysokiej jakości kontroli granicznych i ochrony granic;

-

poczynienie postępów w zakresie wytyczania granic państwowych z krajami sąsiadującymi;

-

dalsza skuteczna realizacja państwowego programu i działań na rzecz reintegracji.

-

zapewnienie pełnej zdolności operacyjnej organu nadzoru odpowiedzialnego za niezależne dochodzenia w sprawie skarg przeciwko funkcjonariuszom organów ścigania. Potrzebny będzie profesjonalny i skuteczny mechanizm, który zapewni wiarygodne rozpatrywanie skarg dotyczących działań policji, w tym przez wewnętrzną inspekcję generalną;

-

kontynuowanie skutecznego funkcjonowania Departamentu Ochrony Praw Człowieka i Monitorowania Jakości Dochodzeń w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, w tym przez wspieranie szkolenia zawodowego funkcjonariuszy organów ścigania w zakresie praw człowieka zagwarantowanych w europejskiej konwencji praw człowieka;

-

dalsze rozszerzenie stosowania rozwiązań alternatywnych dla kary pozbawienia wolności przez poprawę wykorzystania istniejących i wprowadzenie nowych kar nieizolacyjnych oraz zwiększenie zdolności służby kuratorskiej;

-

modernizacja procesów i technik dochodzeniowych w walce z przestępczością zorganizowaną, poważną i innymi rodzajami przestępczości.

-

zadbanie o dalsze wdrażanie odpowiednich planów działania na rzecz zwalczania handlu ludźmi oraz dalsze działania na rzecz rozwijania zdolności organów państwowych w zakresie proaktywnego wykrywania przypadków handlu ludźmi i efektywnego prowadzenia dochodzeń w tych sprawach;

-

monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie skuteczności wykrywania przypadków handlu ludźmi oraz prowadzenia odnośnych dochodzeń;

-

opracowanie nowej krajowej strategii zwalczania przestępczości zorganizowanej wraz z towarzyszącym jej planem działania oraz zapewnienie ich skutecznej realizacji;

-

pełne wykorzystanie porozumienia w sprawie współpracy operacyjnej i strategicznej z Europolem, m.in. poprzez dostarczanie informacji operacyjnych i strategicznych oraz większe zaangażowanie w cykl polityki UE / europejską multidyscyplinarną platformę przeciwko zagrożeniom przestępstwami (EMPACT);

-

kontynuowanie współpracy z CEPOL-em na potrzeby szkoleń w zakresie egzekwowania prawa;

-

dalsze rozwijanie działań policyjnych z wykorzystaniem danych wywiadowczych oraz jednolitego systemu analizy kryminalnej, w tym poprzez przyjęcie i wdrożenie strategii działań policyjnych z wykorzystaniem danych wywiadowczych.

-

kontynuowanie wysiłków w dziedzinie zapobiegania przestępczości zorganizowanej i jej zwalczania, zwłaszcza w ramach cyklu polityki unijnej dotyczącej zorganizowanej i poważnej przestępczości międzynarodowej / europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępstwami (EMPACT);

-

zacieśnienie współpracy w zakresie walki z cyberprzestępczością oraz zapewnienie gruzińskim organom odpowiednich szkoleń na potrzeby ścigania przestępstw;

-

wzmożenie starań na rzecz zwalczania cyberprzestępczości, zmierzających do opracowania kompleksowych ram prawnych i instytucjonalnych zgodnych z Konwencją o cyberprzestępczości;

-

dalsze zacieśnianie transgranicznej współpracy w zakresie ścigania przestępstw w celu zwalczania gruzińskich organizacji przestępczych.

-

kontynuowanie współpracy w zakresie zapobiegania stosowaniu środków odurzających oraz poprzez pełne dostosowanie polityki antynarkotykowej do stanowisk UE i dalsze rozwijanie mechanizmów profilaktyki przez wdrożenie krajowej strategii zapobiegania nadużywaniu środków odurzających na lata 2021-2026 i jej odpowiednich planów działania;

-

utrzymywanie ścisłej współpracy z Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) w celu zwiększenia zdolności gruzińskiego Krajowego Biura Monitorowania Narkotyków oraz wymiany istotnych i aktualnych informacji;

-

zadbanie o wdrożenie krajowych strategii antynarkotykowych i późniejszych planów działania.

-

dalsze zapewnianie zrównoważonego i zintegrowanego podejścia do kwestii środków odurzających w celu wzmocnienia systemów służących do radzenia sobie ze zdrowotnymi i społecznymi skutkami używania takich środków, a także skuteczniejsze zapobieganie temu zjawisku oraz działanie na rzecz ograniczenia podaży niedozwolonych środków odurzających, handlu nimi i popytu na nie;

-

kontynuowanie regularnego dialogu w sprawie środków odurzających w ramach Partnerstwa Wschodniego.

-

dostosowanie prawodawstwa gruzińskiego do czwartej i piątej dyrektywy UE w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy;

-

monitorowanie i sprawozdawczość dotyczące liczby wydawanych nakazów zamrożenia i konfiskaty oraz szacowanej wartości zamrożonego lub skonfiskowanego mienia, w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia przez Gruzję prawodawstwa dotyczącego konfiskaty mienia pochodzącego z działalności przestępczej.

-

kontynuowanie wysiłków na rzecz dalszego rozwoju ram prawnych i instytucjonalnych dotyczących zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz walki z tymi zjawiskami, m.in. poprzez zbliżenie przepisów do ustawodawstwa unijnego we wspomnianych dziedzinach;

-

dalsze wdrażanie standardów ujętych w zaleceniach Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) dotyczących finansowania terroryzmu;

-

kontynuowanie współpracy z FATF, Radą Europy, MONEYVAL oraz z właściwymi organami w państwach członkowskich UE w kwestiach dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy;

-

dalsze zacieśnianie współpracy operacyjnej w zakresie konfiskaty, odzyskiwania mienia i zarządzania nim poprzez skuteczną komunikację i wymianę najlepszych praktyk między gruzińskimi organami a unijnymi biurami ds. odzyskiwania mienia.

-

Dalsza realizacja umowy o współpracy operacyjnej z Eurojustem.

-

wzmocnienie współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych poprzez wdrożenie Konwencji z 1965 r. o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych oraz Konwencji z 1970 r. o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych;

-

przystąpienie do głównych konwencji Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego w dziedzinie współpracy sądowej i ochrony dzieci, takich jak Konwencja o umowach dotyczących właściwości sądu z 2005 r. i Konwencja haska o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny z 2007 r. oraz jej Protokół w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań alimentacyjnych, oraz wdrożenie tych konwencji;

-

wzmocnienie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych poprzez przystąpienie do odpowiednich konwencji, w szczególności konwencji Rady Europy, i wdrożenie ich postanowień.

-

wprowadzanie dalszych usprawnień w obszarze statystyk handlowych;

-

współdziałanie na rzecz dywersyfikacji struktury eksportu Gruzji, m.in. wsparcia eksportu nowych produktów na rynek UE.

-

bliskie współdziałanie na rzecz skutecznego stosowania mechanizmu przeciwdziałania obejściu ceł;

-

wsparcie Gruzji przy sporządzaniu projektów ustaw, które zamierza przygotować w zakresie dostępu do rynku oraz innych kwestii z tym związanych (tj. środków ochrony handlu), oraz przy ich wdrażaniu;

-

zapewnienie wymiany informacji dotyczących zmian związanych z dostępem do rynku oraz polityki w zakresie dostępu do rynku.

-

opracowanie przepisów, które Gruzja zobowiązała się wdrożyć na podstawie układu o stowarzyszeniu, przewidzianych w jej strategii w sprawie barier technicznych w handlu;

-

dalszy rozwój infrastruktury związanej z zarządzaniem normami, przepisami technicznymi, metrologią, nadzorem rynku, akredytacją oraz procedurami oceny zgodności, w tym z wykorzystaniem wsparcia unijnego;

-

ułatwienie przygotowania i dostosowania się zainteresowanych podmiotów, w tym podmiotów gospodarczych, w celu wdrożenia zbliżonych przepisów;

-

dalsze wdrażanie strategii nadzoru rynku w odniesieniu do produktów przemysłowych;

-

w zakresie nadzoru rynku - wzmocnienie zdolności administracyjnych odpowiednich gruzińskich instytucji państwowych i organów nadzoru rynku;

-

dalsze szkolenie personelu w zakresie zarządzania organami i agencjami rządowymi zajmującymi się przepisami technicznymi, metrologią i normalizacją oraz akredytacją;

-

wymiana informacji na temat wszelkich odpowiednich aspektów gruzińskich strategii w sprawie barier technicznych w handlu i nadzoru rynku, w stosownych przypadkach z uwzględnieniem ram czasowych.

-

wsparcie systemu wczesnego ostrzegania w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia zwierząt oraz zdrowia roślin;

-

organizowanie kampanii informacyjnych wraz z odpowiednimi agencjami, przedsiębiorstwami i organizacjami pozarządowymi (NGO) na temat wymogów w zakresie dostępu do rynku UE, jak również wraz ze społeczeństwem obywatelskim na temat odpowiednich aspektów ochrony konsumentów w zakresie żywności i bezpieczeństwa żywności;

-

dalsze unijne doradztwo techniczne i wsparcie dla Gruzji w przygotowaniu projektów przepisów w sprawie środków sanitarnych i fitosanitarnych oraz w ich wdrożeniu, w tym szkolenie odpowiedniego personelu, umożliwienie właściwemu organowi budowania zdolności oraz wspieranie zwiększania potencjału laboratoryjnego, zgodnie z wymogami UE;

-

wspieranie Gruzji w skutecznym wdrażaniu zbliżonych przepisów w obszarze środków sanitarnych i fitosanitarnych;

-

zwiększanie zdolności gruzińskich przedsiębiorstw do dostosowania się do wdrażanych zbliżonych przepisów; ukierunkowanie wsparcia dotyczącego zdolności przystosowawczych w szczególności na mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa sektora spożywczego.

-

wspieranie Gruzji w udoskonalaniu analizy ryzyka w odniesieniu do kwestii sanitarnych i fitosanitarnych; zapewnienie weterynaryjnych kontroli fitosanitarnych oraz kontroli bezpieczeństwa żywności w punktach kontroli granicznej; ułatwienie gruzińskim przedsiębiorstwom dostosowania się do wdrożenia zbliżonych przepisów; postęp w zakresie udzielania zezwoleń na dodatkowe produkty spożywcze na rynek UE;

-

współdziałanie w dziedzinie dobrostanu zwierząt i w zakresie ograniczenia stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej z myślą o zaradzeniu problemowi oporności na antybiotyki.

-

dalsze współdziałanie w zakresie trwających prac dotyczących zbliżenia przepisów Gruzji do dorobku prawnego UE i do międzynarodowych norm wymienionych w odpowiednim załączniku do układu o stowarzyszeniu, takich jak nowy kodeks celny;

-

zadbanie o wdrożenie strategicznych ram współpracy celnej, wraz z przeglądem działań następczych i aktualizacją, jeżeli zajdzie taka potrzeba;

-

dalsze wspieranie wdrażania gruzińskich przepisów w zakresie egzekwowania przez organy celne praw własności intelektualnej zgodnie z dorobkiem prawnym UE, jak przewidziano w układzie o stowarzyszeniu;

-

regularne informowanie o postępach we wdrażaniu kodeksu celnego;

-

pomoc Gruzji w jej przystąpieniu do Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej;

-

współpraca dotycząca środków odnoszących się do inicjatyw i platform (otwartych dla Gruzji) dotyczących cyfryzacji systemu celnego.

-

dalsze modernizowanie gruzińskich organów celnych;

-

dalsze upraszczanie i modernizowanie procedur celnych;

-

współpraca w zakresie kontroli celnej opartej na ryzyku oraz dzielenie się odpowiednimi informacjami, które przyczyniają się do lepszego zarządzania ryzykiem i większego bezpieczeństwa łańcuchów dostaw, ułatwienia legalnej wymiany handlowej oraz poprawy bezpieczeństwa i ochrony towarów będących przedmiotem importu, eksportu lub tranzytu;

-

zacieśnienie dialogu w zakresie walki z nadużyciami finansowymi w celu zapobiegania nielegalnemu handlowi, w tym handlowi produktami objętymi akcyzą, w szczególności w ramach Protokołu dotyczącego wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych;

-

budowanie zdolności pozwalających usprawnić wdrażanie cyfrowego środowiska celnego;

-

prace na rzecz wzajemnego uznawania Systemu Upoważnionych Przedsiębiorców, jak przewidziano w układzie o stowarzyszeniu.

-

wdrożenie postanowień konwencji paneurośródziemnomorskiej, w szczególności w dziedzinie dowodów pochodzenia (wydawanie i weryfikacja, zgodność z regułami pochodzenia) i współpracy celnej.

-

szkolenie i budowanie odpowiednich zdolności administracyjnych, aby przedsięwziąć planowane zbliżenie przepisów;

-

wymiana informacji i doświadczeń dotyczących rozwoju interoperacyjnych platform obrotu na potrzeby handlu elektronicznego;

-

wymiana informacji i doświadczeń w zakresie pogłębiania wiedzy zainteresowanych podmiotów o wdrażaniu i egzekwowaniu kluczowych przepisów unijnej dyrektywy o usługach pocztowych, w szczególności obowiązku świadczenia usługi powszechnej, jak również innych odpowiednich strategii dotyczących sektora usług pocztowych.

-

zmniejszenie odsetka zamówień bezpośrednich (bez procedury otwartej) dzięki bardziej rygorystycznemu prawodawstwu wtórnemu i bardziej rygorystycznemu stosowaniu przepisów, w szczególności w odniesieniu do zamówień bezpośrednich ze względu na pilną konieczność i wydarzenia o ograniczonym czasie;

-

ustanowienie niezależnego i bezstronnego organu odwoławczego ds. zamówień publicznych, zgodnie ze zmienionymi ramami prawnymi;

-

udzielanie dokładnych i aktualnych informacji na temat planowanych prac legislacyjnych dotyczących polityki zamówień i jej wdrażania, zarówno w odniesieniu do kwestii zbliżenia przepisów, jak i powoływania instytucji w dziedzinie zamówień publicznych;

-

Rada Stowarzyszenia przyjmie odpowiednią wspólną decyzję w sprawie przyznania dostępu do rynku zgodnie z zakończeniem etapu I planu działania dotyczącego rozdziału o zamówieniach publicznych.

-

Strony będą dalej omawiały realizację zobowiązań wynikających z układu o stowarzyszeniu;

-

Gruzja powinna kontynuować, przy wsparciu UE, opracowywanie i przyjmowanie nowych przepisów dotyczących zamówień publicznych, zgodnie z procesem zbliżania przepisów i harmonogramem przewidzianym w układzie o stowarzyszeniu.

-

wspieranie funkcjonowania gruzińskiego krajowego ośrodka własności intelektualnej "Sakpatenti" w celu zapewnienia ochrony praw własności przemysłowej oraz praw autorskich; poszerzenie współpracy z organami i stowarzyszeniami branżowymi w państwach trzecich;

-

zwiększenie możliwości egzekwowania prawa przez odpowiednie organy rządowe lub agencje wykonawcze, jak również zapewnienie właściwego funkcjonowania systemu sądowego, aby podmioty prawa autorskiego miały dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz by zagwarantować wdrażanie sankcji;

-

wprowadzenie skutecznych środków przeciwko podrabianiu towarów i piractwu, w tym tworzenie odnośnych statystyk, którymi Strony będą się dzielić;

-

współpraca w zakresie stosowania systemu wyczerpania praw własności intelektualnej.

-

zapewnienie podmiotom prawa autorskiego obu Stron wysokiego poziomu ochrony praw własności intelektualnej oraz egzekwowania tych praw;

wprowadzenie środków w celu zwiększenia świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony i stosowania własności intelektualnej i przemysłowej oraz zapewnienie skutecznego dialogu z podmiotami prawa autorskiego.

-

współpraca na rzecz wdrożenia rozdziału "Konkurencja" układu o stowarzyszeniu i powiązanych reform. Współpraca będzie dotyczyć ram instytucjonalnych i odpowiednich zdolności administracyjnych gruzińskiego organu ds. konkurencji, aby zagwarantować skuteczne wdrożenie odpowiednich przepisów w dziedzinie konkurencji;

-

współpraca obejmie również wzmocniony dialog na temat działań w zakresie egzekwowania prawa w obszarach konkurencji i dotacji.

-

dalsze wzmocnienie realizacji zobowiązań dotyczących przejrzystości w kształtowaniu polityki związanej z handlem;

-

omawianie najlepszych praktyk oraz doświadczeń w zakresie przejrzystego kształtowania polityki, wymiana informacji oraz zapewnienie odpowiednich szkoleń, m.in. dotyczących mechanizmów komunikacji i konsultacji z zainteresowanymi podmiotami; oraz organizowanie seminariów i innych wydarzeń dla ogółu społeczeństwa objaśniających proces wdrażania układu o stowarzyszeniu i zbliżania przepisów.

-

ustanowienie odpowiedniego systemu egzekwowania i nadzoru w odniesieniu do wszystkich norm i praw pracowniczych, a w szczególności zwalczania pracy dzieci, zgodnie z międzynarodowymi i unijnymi zasadami i praktykami;

-

współpraca na rzecz wdrażania zaktualizowanego, ustalonego na poziomie krajowym wkładu oraz opracowania długoterminowej strategii rozwoju niskoemisyjnego zgodnie z porozumieniem paryskim;

-

dalsze zwiększenie skuteczności wdrażania systemu CITES, w szczególności w odniesieniu do gatunków będących przedmiotem handlu z UE w dużych ilościach, takich jak Galanthus spp.;

-

dalsza poprawa i wymiana najlepszych praktyk w ramach rozdziału dotyczącego zaangażowania zainteresowanych stron i dialogu ze społeczeństwem obywatelskim;

-

kontynuowanie dialogu na temat realizacji zobowiązań związanych z handlem i zrównoważonym rozwojem.

-

dalsza wymiana informacji na temat skutecznego wdrażania norm pracy oraz utrzymania ochrony pracy, w tym skutecznego nadzoru i egzekwowania;

-

omawianie wdrażania wielostronnych umów środowiskowych, do których przystąpiła co najmniej jedna ze stron;

-

współpraca na rzecz realizacji ambitnych globalnych ram różnorodności biologicznej w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej.

-

współpraca w celu udzielenia Gruzji wsparcia w zakresie ustanowienia w pełni sprawnej gospodarki rynkowej, koncentrująca się na osiągnięciu zrównoważonego i ekologicznego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz stopniowego zbliżenia jej polityk do polityk UE zgodnie z podstawowymi zasadami stabilności makroekonomicznej, zdrowych finansów publicznych, odpornego systemu finansowego i trwałej równowagi płatniczej;

-

monitorowanie rozwoju sytuacji makroekonomicznej, omówienie głównych wyzwań politycznych i wymiana informacji na temat najlepszych praktyk poprzez wzmocnienie regularnego dialogu makroekonomicznego w celu poprawy jakości procesu kształtowania polityki gospodarczej;

-

wzmocnienie niezależności i zdolności regulacyjnych Narodowego Banku Gruzji (NBG) oraz dzielenie się doświadczeniem UE w zakresie polityki pieniężnej i polityki kursów wymiany walut, w tym międzynarodowej roli euro, by dalej rozwijać zdolności Gruzji w tych obszarach;

-

poprawa stabilności finansów publicznych i zarządzania nimi poprzez dalsze doskonalenie reform fiskalnych;

-

poprawa efektywności przedsiębiorstw państwowych i dalsze ograniczenie związanego z nimi ryzyka fiskalnego poprzez przyjęcie standardów ładu korporacyjnego;

-

rozwijanie trwałych, kompleksowych i dobrze ukierunkowanych zabezpieczeń społecznych;

wspieranie większej integracji kobiet w rynku pracy i w biznesie, co sprzyjałoby wzrostowi gospodarczemu.

-

zadbanie o wdrożenie strategii w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich na lata 2021-2027 oraz odpowiednich planów działania;

-

przyjęcie do 2021 r. i wdrożenie dokumentu strategicznego w sprawie komponentu strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich na lata 2021-2027 dotyczącego bezpieczeństwa żywności;

-

wdrożenie reformy instytucjonalnej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich;

-

wspieranie rozwoju wydajnych łańcuchów wartości i wspieranie MŚP, aby zwiększyć ich konkurencyjność w wybranych sektorach o wysokim potencjale eksportowym; zwiększenie spójności między wyborem priorytetowych łańcuchów wartości a priorytetami handlowymi;

-

zapewnienie kobietom możliwości w zróżnicowanych gospodarkach wiejskich;

-

zapewnienie świadczenia wszystkich usług publicznych na obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej oddalonych obszarów wiejskich, aby nie pozostawiać nikogo w tyle.

-

Modernizowanie i poprawa efektywności instytucji odpowiedzialnych za rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich, w tym poprzez udział w tym procesie wszystkich właściwych zainteresowanych podmiotów z branży; dalsze wzmocnienie mechanizmu koordynacji między rządem a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego;

-

propagowanie i ułatwianie rolnictwa przyjaznego dla klimatu, energooszczędnych technologii i innych dobrych praktyk rolniczych; modernizacja i poprawa produkcji, przetwarzania i przechowywania produktów rolnych w celu zwiększenia wydajności, wartości dodanej i konkurencyjności gruzińskiego rolnictwa;

-

ułatwienie stopniowego przyjmowania norm handlowych dla produktów rolnych, aby zwiększyć bezpieczeństwo żywności oraz dalej wdrażać systemy jakości, w tym rolnictwa ekologicznego i produktów z oznaczeniami geograficznymi;

-

poprawa konkurencyjności i zrównoważonego charakteru produkcji rolnej, między innymi przez propagowanie korzyści skali za pośrednictwem spółdzielni rolniczych i organizacji producentów uwzględniających potrzeby rynku, poprzez tworzenie systemów doradztwa i upowszechniania wiedzy w celu zwiększenia produkcji i eksportu; poprzez propagowanie produkcji ekologicznej, a także przez ułatwianie dostępu do przystępnych kredytów i środków finansowych dla rolnictwa;

-

dążenie do postępującej konwergencji oraz wdrożenia skutecznej polityki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, na bazie sprawdzonych modeli UE;

-

poprawa warunków zatrudnienia i życia na obszarach wiejskich dzięki lepszemu zarządzaniu zasobami naturalnymi, poprawie usług i infrastruktury oraz zróżnicowaniu gospodarki wiejskiej.

-

zapewnienie dalszego rozwoju systemu kontroli wewnętrznej w ramach zdecentralizowanej odpowiedzialności osób zarządzających, w tym funkcjonalnie niezależnego audytu wewnętrznego w organach państwowych, poprzez harmonizację z ogólnie przyjętymi międzynarodowymi standardami i ramami oraz dobrą praktyką UE.

-

dalsze usprawnianie systemu kontroli wewnętrznej oraz audytu wewnętrznego w sektorze publicznym zgodnie z oceną rozbieżności między dotychczasowymi praktykami a powszechnie uznawanymi międzynarodowymi standardami i ramami oraz dobrą praktyką UE;

-

zapewnienie dalszego rozwoju funkcji audytu zewnętrznego Sądu Obrachunkowego (krajowego urzędu obrachunkowego w Gruzji) zgodnie z ogólnie przyjętymi międzynarodowymi standardami (INTOSAI).

-

dalsze wdrażanie dorobku prawnego UE w zakresie zdrowia, jak określono w stosownych załącznikach do układu o stowarzyszeniu, w szczególności w odniesieniu do: bezpieczeństwa krwi, ograniczenia użycia tytoniu, jakości i bezpieczeństwa substancji pochodzenia ludzkiego (krwi, tkanek, narządów, komórek), chorób zakaźnych i gotowości na wypadek pandemii - z uwzględnieniem także międzynarodowych zobowiązań Gruzji wynikających z Ramowej konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu i z międzynarodowych przepisów zdrowotnych;

-

poprawa zasięgu programu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz zmniejszenie wydatków pokrywanych przez pacjentów. Podniesienie poziomu cyfryzacji (e-zdrowie);

-

zwiększenie jakości i dostępności podstawowej opieki zdrowotnej z myślą o profilaktyce chorób i poprawie jakości życia;

-

sfinalizowanie, przyjęcie i rozpoczęcie wdrażania krajowej strategii zdrowia i związanych z nią planów działania;

-

wzmożenie krajowych działań obejmujących wiele sektorów, mających na celu walkę z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, m.in. poprzez wzmocnienie nadzoru, rozważne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych i kontrolę zakażeń w placówkach opieki zdrowotnej;

-

przygotowanie wdrożenia Międzynarodowej Rady ds. Harmonizacji Wymagań Technicznych dla Rejestracji Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (ICH) w ramach zbliżenia do dorobku prawnego UE w dziedzinie farmacji. Stanowiłoby to dla Gruzji dobrą podstawę do zapewnienia jakości, bezpieczeństwa i skuteczności leków (głównie w przypadku przywozu lub lokalnej produkcji/konsumpcji).

-

poprawa inkluzywności opieki zdrowotnej i usług profilaktycznych, np. zachęcanie do zdrowego trybu życia przez zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych;

-

wzmocnienie kształtowania polityki i kontroli zakładów opieki zdrowotnej, a także praw pacjentów i ich wykonalności;

wzmocnienie zakładów opieki zdrowotnej, z których większość to instytucje zarządzane przez podmioty prywatne, oraz zwiększenie ich rozliczalności poprzez ustanowienie wskaźników jakości, zakupów opartych na wartości oraz innych procesów zarządzania jakością, w tym procesu akredytacji tych instytucji przez międzynarodowe organy akredytacyjne.

-

ulepszenie i uproszczenie przepisów podatkowych;

-

propagowanie dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych, poprawa współpracy międzynarodowej i wdrażanie zasad dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych, w tym globalnych standardów dotyczących przejrzystości i wymiany informacji, sprawiedliwego opodatkowania oraz minimalnych standardów przeciwdziałania erozji bazy podatkowej i przenoszeniu zysków (BEPS);

-

zwiększenie potencjału administracji podatkowej, w szczególności poprzez przejście na bardziej ukierunkowany, oparty na ryzyku system kontroli podatkowej i zwrotu VAT;

-

zacieśnienie współpracy z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) w zakresie przeciwdziałania nadużyciom finansowym i przemytowi produktów objętych podatkiem akcyzowym oraz zwalczania tych zjawisk;

-

wprowadzenie środków w celu zharmonizowania polityk w zakresie zwalczania nadużyć finansowych oraz przemytu produktów objętych akcyzą oraz przeciwdziałania tym zjawiskom, w tym w głównych obszarach polityki;

-

współpraca z Gruzją w zakresie przystąpienia do Protokołu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi oraz jego pomyślnego wdrożenia;

-

rozwój współpracy z organami podatkowymi państw członkowskich UE poprzez wymianę nowych doświadczeń i tendencji w dziedzinie opodatkowania, w tym zbadanie możliwości zaangażowania administracji podatkowej Gruzji w unijny program Fiscalis.

-

stopniowe dostosowanie (do 2026 r.) krajowych stawek podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych do poziomów podatku UE;

-

stopniowe dostosowanie gruzińskiego ustawodawstwa do dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej.

-

podjęcie problemu rozbieżności statystycznych w pomiarze danych dotyczących dwustronnej wymiany handlowej między UE a Gruzją;

-

opracowanie danych segregowanych według kryterium płci i ich wykorzystanie do celów analizy i sprawozdawczości.

-

zapewnienie zbliżenia przepisów do odpowiedniego dorobku prawnego UE;

-

ustanowienie rejestru ludności w Gruzji;

-

tworzenie statystyk regionalnych zgodnie z klasyfikacją NUTS;

-

zwiększenie dostępu do danych administracyjnych i ich wykorzystania do celów statystycznych;

-

dalsze zapewnianie dostępności statystyk i danych naukowcom, dziennikarzom i ogółowi społeczeństwa;

-

dostosowanie metod sporządzania statystyk dotyczących przedsiębiorstw do norm unijnych oraz podobnych statystyk zorientowanych na przyszłe wymogi dotyczące danych zawarte w rozporządzeniu ramowym w sprawie zintegrowanych statystyk dotyczących przedsiębiorstw (FRIBS); w celu nasilenia procesu dostosowań pożądane jest propagowanie wymiany doświadczeń z państwami UE zdobytych w trakcie wdrażania FRIBS.

-

dalsze stopniowe zbliżanie ustawodawstwa Gruzji do odpowiednich przepisów UE oraz do instrumentów międzynarodowych;

-

wzmocnienie ochrony konsumentów w Gruzji, zwłaszcza poprzez szkolenie urzędników państwowych i innych przedstawicieli reprezentujących interesy konsumentów w zakresie zbliżenia do przepisów UE, a następnie ich wdrożenie.

-

wdrożenie gruzińskiej ustawy o przedsiębiorcach zgodnie z wymogami załącznika do układu o stowarzyszeniu.

-

rozwijanie potencjału administracyjnego odpowiednich instytucji państwowych;

-

dalsze wdrażanie odpowiednich międzynarodowych standardów audytu na poziomie krajowym i propagowanie ich stosowania przez wszystkich biegłych rewidentów na poziomie krajowym;

-

wymiana - w ramach formatu uzgodnionego przez Strony - aktualnych, istotnych i dokładnych informacji na temat stanu obowiązującego ustawodawstwa i jego zgodności z prawem UE, w celu wdrożenia prawa UE według uzgodnionego harmonogramu.

-

przyjęcie i wdrożenie ustawy ustanawiającej obowiązkowe ubezpieczenie pojazdów silnikowych;

-

określenie obszarów, w których należy zapewnić szkolenia i budowanie zdolności;

-

przedstawianie aktualnych, odpowiednich i precyzyjnych informacji na temat aktualnej sytuacji i zmian przepisów obowiązujących w Gruzji.

-

dalszy rozwój ram regulacyjnych i nadzorczych spełniających uzgodnione na poziomie międzynarodowym normy regulacyjne, w tym opracowanie nowego podejścia do nadzoru oraz narzędzi i instrumentów nadzorczych;

-

zwiększenie potencjału administracyjnego organów nadzoru;

-

propagowanie dywersyfikacji rynków finansowych poprzez rozwój rynków usług ubezpieczeniowych, kapitałowych, emerytalnych i pozabankowych usług finansowych. Wzmocnienie infrastruktury finansowej oraz wspieranie stabilności finansowej i inkluzywności;

-

wspieranie wysiłków Gruzji, by spełnić kryteria pozwalające na ostateczne przystąpienie do jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA).

-

wdrożenie gruzińskiej strategii dotyczącej MŚP oraz odnośnych planów działania;

-

opracowanie zapisanej w budżecie kolejnej strategii na rzecz MŚP, z uwzględnieniem ram pomiaru efektywności. Zapewnienie konsultacji z sektorem prywatnym. Powierzenie agencjom ds. MŚP jasnych celów (w tym kluczowych wskaźników skuteczności działania), przy jednoczesnym zapewnieniu niezależności operacyjnej i ciągłości działania.

-

wdrożenie w możliwym zakresie indywidualnego planu działania oraz zaleceń sformułowanych w następstwie oceny programu Small Business Act dla Europy;

-

powiązanie rozwoju MŚP z możliwościami, jakie stwarza DCFTA, m.in. za pośrednictwem sieci (wspierających) przedsiębiorców (takich jak Europejska Sieć Przedsiębiorczości) i klastrów;

-

wzmocnienie dialogu publiczno-prywatnego, aby zwiększyć zaangażowanie przedsiębiorstw każdej wielkości i ich stowarzyszeń w przygotowanie działań regulacyjnych, oraz odpowiednio wczesne informowanie ich o środkach wykonawczych, by umożliwić przedsiębiorstwom - w szczególności MŚP - dostosowanie się do nowych środków;

-

rozwijanie możliwości w zakresie wchodzenia gruzińskich przedsiębiorstw typu start-up na rynek unijny i gruziński;

-

poprawa zasięgu finansowania i dostępu do niego dla MŚP; rozwój pozabankowego finansowania działalności gospodarczej, np. kapitału wysokiego ryzyka, finansowania społecznościowego, przedsiębiorstw społecznych;

-

wspieranie równouprawnienia płci i uwzględniania aspektu płci w rozwoju MŚP w Gruzji poprzez wspieranie zwiększenia odsetka kobiet będących przedsiębiorcami, w szczególności w małych i średnich przedsiębiorstwach, ich dostępu do finansowania itp.;

-

wspieranie przedsiębiorczości wśród młodzieży i włączanie młodzieży do głównego nurtu ekosystemu przedsiębiorczości i start-upów;

-

ułatwianie lepszej współpracy między przedsiębiorstwami poprzez rozwój i wzmacnianie klastrów ukierunkowanych na zrównoważony, ekologiczny i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy oraz uwzględnianie możliwości, jakie oferuje przejście na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu;

-

zwiększenie wydajności, np. poprzez dalszą cyfryzację gospodarki i wdrażanie innowacyjnych praktyk w sektorze publicznym i prywatnym; priorytetowe traktowanie transformacji cyfrowej łańcuchów wartości o znaczeniu strategicznym;

-

wymienianie się informacjami - za pośrednictwem specjalnego podkomitetu - na temat sektora wydobywczego i metali, aby poprawić zrozumienie polityki UE i Gruzji, w tym na temat realizacji unijnej Inicjatywy na rzecz surowców, planu działania w sprawie surowców krytycznych, programu badawczego "Horyzont 2020" i programu będącego jego kontynuacją, programu "Horyzont Europa" oraz europejskiego partnerstwa innowacyjnego w dziedzinie surowców.

-

wymienianie się informacjami - między innymi za pośrednictwem specjalnego podkomitetu - na temat rozwoju turystyki w Gruzji i w UE, m.in. na temat istotnych wydarzeń i najlepszych praktyk; Gruzja będzie wspierana w realizacji jej strategii na rzecz turystyki.

-

dalsze zbliżanie gruzińskiego ustawodawstwa do dorobku prawnego UE w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa pracy, równości płci i przeciwdziałania dyskryminacji, zgodnie z harmonogramem określonym w odpowiednim załączniku do układu o stowarzyszeniu;

-

ustanowienie i wdrożenie ram prawnych skutecznego systemu egzekwowania i nadzoru w odniesieniu do wszystkich przepisów prawa pracy i warunków pracy, zgodnie z zasadami międzynarodowymi i unijnymi, oraz budowanie zdolności partnerów społecznych, wymiaru sprawiedliwości i innych odpowiednich zainteresowanych stron w zakresie przepisów objętych zbliżeniem;

-

wdrożenie ustawy o promocji zatrudnienia i zapewnienie skutecznego funkcjonowania nowej Państwowej Agencji Wspierania Zatrudnienia (SESA), a w szczególności zapewnienie jej zasobów (budżetu, personelu);

-

wdrożenie strategii rynku pracy na lata 2020-2023 oraz odnośnych planów działania;

-

dalsze zwiększanie zdolności Ministerstwa ds. Osób Wewnętrznie Przesiedlonych z Terytoriów Okupowanych, Pracy, Zdrowia i Spraw Społecznych oraz usług społecznych;

-

zwiększanie aktywnego wsparcia na rzecz przechodzenia młodzieży do zatrudnienia poprzez zapewnienie wszystkim młodym ludziom równych szans w zakresie rozwijania niezbędnych umiejętności i zdobywania praktycznego doświadczenia, aby ułatwić im płynne przejście ze szkoły do pracy;

-

zapewnienie, aby system ochrony socjalnej sprzyjał aktywizacji (uczestnictwu w rynku pracy) oraz zapewnienie adekwatności i trwałości systemu pomocy społecznej i systemu emerytalno-rentowego.

-

dalsze zapewnianie skutecznego systemu inspekcji pracy zgodnie z międzynarodowymi i unijnymi praktykami, aby zagwarantować zdolności administracyjne i egzekucyjne w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prawa pracy, a także by wzmocnić odpowiednie organy sądownictwa i zwiększyć zdolności zainteresowanych podmiotów;

-

dalsze wzmacnianie zdolności nowej Państwowej Agencji Wspierania Zatrudnienia zgodnie z praktykami europejskich publicznych służb zatrudnienia oraz zapewnienie dostępnych i skutecznych służb zatrudnienia;

-

przyjmowanie podejść pilotażowych mających na celu wspieranie przechodzenia młodych ludzi do zatrudnienia;

-

monitorowanie wdrażania i wyników strategii rynku pracy na lata 2020-2023;

-

utrzymanie skutecznego dialogu społecznego za sprawą dobrze funkcjonującej trójstronnej komisji ds. partnerstwa społecznego i jej oddziału regionalnego oraz poprzez budowę zdolności partnerów społecznych;

-

wspieranie środków przekrojowych mających na celu poprawę dostępu do miejsc pracy dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji;

-

opracowanie kodeksu socjalnego mającego na celu poprawę systemu zatrudnienia, świadczeń socjalnych i opieki zdrowotnej z szerszej perspektywy opieki społecznej (zatrudnienie, mobilność społeczna, opieka zdrowotna, zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna);

-

podjęcie kroków, aby rozwiązać problem "zatrudnienia nieformalnego" / "pracy nierejestrowanej" we współpracy z partnerami społecznymi i organizacjami międzynarodowymi.

-

Strony będą współpracować na rzecz dalszej harmonizacji gruzińskich przepisów z unijną dyrektywą w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji oraz na rzecz poprawy cyberodporności organizacji sektora publicznego i kluczowych sektorów infrastruktury krytycznej, w oparciu o odpowiednie doświadczenia, praktyki i normy UE;

-

zbliżenie do dorobku prawnego UE w dziedzinie łączności elektronicznej; w szczególności dalsze wzmocnienie niezależności i zdolności administracyjnych krajowego organu regulacyjnego ds. łączności elektronicznej;

-

wdrożenie regionalnej umowy roamingowej (oczekuje się, że zostanie podpisana na początku 2022 r.);

-

wdrożenie regionalnej umowy o koordynacji widma (oczekuje się, że zostanie podpisana na początku 2022 r.);

-

wdrożenie gruzińskiej krajowej strategii rozwoju sieci szerokopasmowych i powiązanego z nią planu działania, z uwzględnieniem prawodawstwa UE i najlepszych praktyk;

-

wspieranie Gruzji w zakresie wzajemnych połączeń cyfrowych w basenie Morza Czarnego;

-

Strony będą współpracować na rzecz przyjęcia przez Gruzję ram prawnych dotyczących systemów identyfikacji elektronicznej i elektronicznych usług zaufania, zgodnie z prawodawstwem UE i najlepszymi praktykami, w perspektywie ewentualnej umowy o wzajemnym uznawaniu usług zaufania;

-

wzmocnienie gruzińskiej gospodarki cyfrowej w dziedzinie umiejętności cyfrowych, innowacji cyfrowych i ekosystemów start-upów, cyberbezpieczeństwa i e-usług dla obywateli i przedsiębiorstw oraz upowszechnienia danych satelitarnych i usług opartych na tych danych.

-

promowanie zintegrowanego podejścia do kwestii morskich, w szczególności poprzez przyczynianie się do rozwoju międzysektorowych i regionalnych inicjatyw obszaru morskiego dzięki ustanowieniu mechanizmu koordynacji, poprzez wskazanie obszarów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz przy pomocy aktywnej współpracy z państwami nadbrzeżnymi i podmiotami sektora morskiego w regionie Morza Czarnego, w kontekście Wspólnej agendy morskiej dla Morza Czarnego;

-

poprawa i zwiększenie monitorowania i kontroli działalności połowowej i handlu produktami rybołówstwa i ich identyfikowalności oraz zdolności właściwych organów w celu skutecznego zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów (połowów NNN);

-

śledzenie rozwoju sytuacji i środków wprowadzonych w ramach Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) oraz zakończenie procesu podnoszenia jej statusu jako pełnoprawnego członka GFCM;

-

dalsze wdrażanie zarządzania rybołówstwem i akwakulturą, zgodnie ze strategią GFCM na 2030 r., w kierunku zrównoważonego rybołówstwa na Morzu Czarnym i zrównoważonego rozwoju akwakultury;

-

kontynuowanie trwającego procesu przyjmowania ram prawnych obejmujących połowy i działalność związaną z połowami gruzińskiej floty dalekomorskiej oraz narzędzi wdrażania tych ram prawnych, aby skutecznie zwalczać połowy NNN.

-

podejmowanie koniecznych kroków na rzecz osiągnięcia zrównoważonego rybołówstwa na Morzu Czarnym, zarówno w ramach stosunków dwustronnych, jak i wielostronnych na podstawie ekosystemowego podejścia do zarządzania połowami;

-

zacieśnienie współpracy naukowo-technicznej na szczeblu regionalnym i dwustronnym, aby zapewnić zdolność monitorowania działalności połowowej, gromadzenia danych, prowadzenia badań na morzu, służących poprawie oceny stanu zasobów i interakcji rybołówstwa ze środowiskiem morskim;

-

wykorzystanie możliwości pomocy technicznej w zakresie monitorowania rybołówstwa w celu dalszego rozwoju kontroli i nadzoru służących wsparciu funkcjonowania centrum monitorowania rybołówstwa oraz elektronicznego systemu monitorowania statków rybackich;

-

wprowadzanie niezbędnych środków, aby zapewnić właściwe wdrożenie ram prawnych, które obejmą połowy i działalność połowową dalekomorskiej floty Gruzji, w tym narzędzia monitorowania, kontroli i nadzoru nad tą działalnością zmierzające do skutecznego zwalczania połowów NNN;

-

aktywne wspieranie wdrażania Wspólnej agendy morskiej dla Morza Czarnego oraz identyfikacja projektów zdolnych pozyskać finansowanie z banków;

-

poprawa warunków rozwoju rybołówstwa łodziowego i akwakultury na małą skalę, usprawnienie gromadzenia danych, poprawa dostępu do rynków lokalnych i łańcucha dostaw, poprawa norm bezpieczeństwa żywności dla produktów rybołówstwa łodziowego i akwakultury na małą skalę oraz zachęcanie do tworzenia organizacji producentów.

-

dalsze wdrażanie dorobku prawnego UE w dziedzinie lotnictwa w celu pełnego wykorzystania umowy UE-Gruzja w sprawie ustanowienia wspólnego obszaru lotniczego;

-

poprawa bezpieczeństwa poszczególnych rodzajów transportu (transportu lotniczego, drogowego, morskiego, kolejowego);

-

wspieranie Gruzji w tworzeniu kompleksowej bazy informacji na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego będącej źródłem niezbędnych danych na temat obecnej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego (dane dotyczące wypadków / poważnych obrażeń), aby umożliwić skuteczniejsze działania związane z polityką;

-

mając na uwadze znaczenie bezpieczeństwa ruchu drogowego - zapewnienie Gruzji dalszego wsparcia w harmonizacji jej przepisów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego z dorobkiem prawnym UE, w tym w zakresie zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego i budowania zdolności;

-

wspieranie reformy gruzińskiego sektora kolejowego, która mogłaby w szczególności przyczynić się do bardziej zrównoważonego transportu poprzez przeniesienie transportu towarowego z dróg na kolej;

-

dalszy rozwój infrastruktury, w szczególności poprzez realizację projektów zawartych w orientacyjnym planie działania w zakresie inwestycji TEN-T, służących ukończeniu rozszerzonej sieci bazowej TEN-T w Gruzji do 2030 r.; rozważenie dalszego rozwoju pomostowej roli basenu Morza Czarnego w zakresie sieci połączeń;

-

wspieranie Gruzji w opracowywaniu planów zrównoważonej mobilności miejskiej oraz w działaniach mających na celu podnoszenie świadomości ogółu społeczeństwa na temat alternatywnych możliwości mobilności w miastach (w stosunku do korzystania z samochodu), aby zwiększyć dostępność, bezpieczeństwo, efektywność i zrównoważony charakter miejskiego transportu publicznego.

-

zapewnienie realizacji zobowiązań jako umawiającej się strony Wspólnoty Energetycznej;

-

wdrożenie odpowiedniego ustawodawstwa w dziedzinie energii elektrycznej, energii odnawialnej, efektywności energetycznej, ropy naftowej, gazu, statystyk w zakresie energii, poszukiwania złóż węglowodorów oraz przepisów środowiskowych dotyczących energii, zgodnie z warunkami określonymi w protokole w sprawie przystąpienia do Traktatu o Wspólnocie Energetycznej oraz w układzie o stowarzyszeniu;

-

uzupełnienie i wdrożenie ram instytucjonalnych polityki efektywności energetycznej;

-

przygotowanie krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu oraz rozpoczęcie jego realizacji.

-

podjęcie kroków w kierunku integracji gruzińskiego rynku energii z rynkiem UE oraz wzmacniania gruzińskiego bezpieczeństwa energetycznego i zbieżności przepisów poprzez wdrażanie odpowiednich przepisów UE, w tym odnośnych przepisów prawa wtórnego zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z Traktatu o Wspólnocie Energetycznej;

-

podejmowanie wspólnych działań mających przyciągnąć wsparcie międzynarodowe na potrzeby rozwoju w dziedzinie zrównoważonej energii, m.in. środków pochodzących z międzynarodowych funduszy klimatycznych i innych instrumentów finansowych;

-

wzmocnienie gruzińskiej sieci infrastruktury energetycznej i połączeń międzysystemowych, w szczególności:

-

lepsze zarządzanie w zakresie środowiska poprzez wdrożenie przez Gruzję przepisów dotyczących oceny oddziaływania na środowisko, strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, przez przyjęcie i wdrożenie przepisów dotyczących odpowiedzialności za szkody w środowisku, poprzez zapewnienie publicznego dostępu do danych środowiskowych i włączenie ogółu społeczeństwa w proces decyzyjny, poprzez włączenie w ten proces wszystkich zainteresowanych podmiotów, jak również poprzez uwzględnienie kwestii środowiskowych w innych dziedzinach polityki i usprawnienie wymiany informacji na temat środowiska zgodnie z zasadami wspólnego systemu informacji o środowisku (SEIS);

-

dalsze wprowadzanie w życie krajowej strategii dotyczącej gospodarowania odpadami promieniotwórczymi;

-

zapewnienie zrównoważonego użytkowania zasobów wodnych poprzez przyjęcie i rozpoczęcie wdrażania ustawy o gospodarce wodnej;

-

wdrożenie nowego kodeksu leśnego i przyjęcie ustawodawstwa pomocniczego; ustanowienie opłacalnego finansowo państwowego organu gospodarki leśnej; ukończenie krajowej inwentaryzacji stanu lasów i prowadzenie bazy danych;

-

wdrożenie trzeciego krajowego programu działań w zakresie środowiska (NEAP 3) w Gruzji (2017-2021) zgodnie z harmonogramem tego programu;

-

opracowanie czwartego krajowego programu działań Gruzji w zakresie środowiska, w tym pięcioletniego programu w zakresie zasobów wodnych, który obejmowałby podejście strategiczne i plan działania;

-

wprowadzenie w życie krajowej strategii gospodarowania odpadami i środków przewidzianych w planie działania na lata 2016-2020 i w kolejnych planach;

-

zapewnienie właściwej oceny kosztów operacyjnych obiektów gospodarowania odpadami oraz ustanowienie odpowiedniego systemu taryfowego na potrzeby ich odzysku.

-

wykorzystanie potencjału gospodarczego zielonej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz opracowanie kompleksowej polityki zielonego wzrostu we wszystkich odpowiednich sektorach, np. poprzez uznanie zielonego wizerunku Gruzji za przewagę konkurencyjną, włączenie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym do krajowego systemu gospodarowania odpadami itp.;

-

dalsze zbliżanie gruzińskich przepisów do unijnego dorobku prawnego UE oraz wdrażanie przepisów unijnych dyrektyw i rozporządzeń zgodnie z tym, co przewidziano w odpowiednich załącznikach układu o stowarzyszeniu;

-

przyjęcie i wprowadzenie środków mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wody i powietrza oraz ochronę różnorodności biologicznej, w tym na Morzu Czarnym;

-

przyjęcie gruzińskiej ustawy o różnorodności biologicznej i opracowanie prawodawstwa pomocniczego, między innymi w celu zapewnienia solidnej podstawy prawnej dla utworzenia terenów w obrębie sieci Emerald, rezerwatów biosfery, a także dla krajowej czerwonej listy gatunków zagrożonych wyginięciem, i zarządzania nimi. Należy dalej wzmacniać zarządzanie obszarami chronionymi i odpowiednio je finansować z budżetu państwa;

-

dalszy rozwój sieci monitorowania jakości powietrza w kluczowych gminach i na obszarach najbardziej zanieczyszczonych. Przyjęcie środków zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli na najbardziej zanieczyszczonych obszarach (plany ochrony powietrza). Przyjęcie i wdrożenie ustawy o emisjach przemysłowych;

-

zapewnienie właściwej oceny kosztów operacyjnych obiektów gospodarki wodnej oraz opracowanie odpowiednich instrumentów ekonomicznych na potrzeby zwrotu kosztów;

-

opracowanie harmonogramu ratyfikacji i wdrażania wielostronnych umów środowiskowych, w tym między innymi Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, protokołów do Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (protokół z Göteborga w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, którego celem jest przeciwdziałanie zakwaszeniu, eutrofizacji i powstawaniu ozonu w warstwie przyziemnej, protokół w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) z 1998 r. oraz protokół w sprawie metali ciężkich) oraz Konwencji EKG ONZ w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych. Poczynienie postępów w przygotowaniach do przystąpienia jako strona do konwencji z Espoo i jej protokołu w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

-

uruchomienie Rady ds. Zmian Klimatu w celu koordynacji polityki przeciwdziałania zmianie klimatu w Gruzji;

-

sfinalizowanie i przyjęcie gruzińskiej długoterminowej strategii rozwoju w oparciu o niskie emisje gazów cieplarnianych, obejmującej ramy czasowe do połowy bieżącego stulecia;

-

opracowanie i przyjęcie krajowego planu adaptacji;

-

rozpoczęcie wdrażania ustalonego na poziomie krajowym wkładu zgodnie z porozumieniem klimatycznym z Paryża;

-

zapewnienie, aby odbudowa po pandemii COVID-19 obejmowała wysiłki w celu uczynienia gospodarki bardziej przyjazną dla środowiska i aby nie zagrażała ona celom środowiskowym i klimatycznym.

-

zbliżenie gruzińskich przepisów do dorobku prawnego UE i instrumentów międzynarodowych przewidzianych w układzie o stowarzyszeniu zgodnie z jego odpowiednimi załącznikami;

-

wspieranie terminowej realizacji zobowiązań Gruzji w zakresie działań w dziedzinie klimatu w ramach Wspólnoty Energetycznej;

-

uwzględnienie działań w dziedzinie klimatu w politykach i środkach sektorowych oraz wzmacnianie zdolności poszczególnych organów do realizacji takich działań w poszczególnych sektorach;

-

zwiększenie ram przejrzystości Gruzji w zakresie działań w dziedzinie klimatu, w szczególności za pośrednictwem solidnego krajowego systemu monitorowania i sprawozdawczości w zakresie polityki przeciwdziałania zmianie klimatu, odnośnych środków i emisji gazów cieplarnianych, zgodnie z pakietem katowickim do porozumienia klimatycznego z Paryża.

-

w nawiązaniu do porozumienia administracyjnego podpisanego w lipcu 2018 r. - zbadanie sposobów dalszego określenia najodpowiedniejszych elementów współpracy w odniesieniu do profilu ryzyka oraz ram ustawodawczych i organizacyjnych Gruzji w ramach podejścia regionalnego UE.

-

zapewnienie skutecznej całodobowej komunikacji, w tym wymiany wczesnych ostrzeżeń i informacji odnośnie do sytuacji nadzwyczajnych dotyczących UE i Gruzji, jak również państw trzecich w przypadku, gdy są zaangażowane w działania podejmowane w odpowiedzi na katastrofę;

-

ułatwianie wzajemnej i regionalnej pomocy w przypadku poważnych sytuacji nadzwyczajnych, w stosownych przypadkach oraz z zastrzeżeniem dostępności wystarczających zasobów;

-

wspieranie wdrażania wytycznych UE w sprawie wsparcia ze strony kraju-gospodarza; zachęcanie do skutecznej koordynacji międzyinstytucjonalnej i nawiązywania powiązań międzysektorowych w celu ułatwienia pomocy międzynarodowej w operacjach reagowania w przypadku katastrof; dalsze zwiększanie zdolności do przyjmowania i udzielania międzynarodowej pomocy;

-

rozbudowanie bazy wiedzy na temat zagrożeń związanych z klęskami i katastrofami poprzez rozszerzenie współpracy w zakresie dostępności i porównywalności danych;

-

propagowanie zintegrowanego zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi w oparciu o wieloczynnikową metodę oceny ryzyka;

wspieranie, w razie potrzeby, rozwoju i wzmacniania systemów wczesnego ostrzegania na szczeblu krajowym;

ułatwianie - we współpracy ze Wspólnym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej - stosowania przez Gruzję, działającego w ramach programu Copernicus, europejskiego systemu informowania o powodziach i europejskiego systemu informacji o pożarach lasów;

-

wzmocnienie zapobiegania katastrofom przemysłowym i katastrofom naturalno-technicznym oraz zwiększenie gotowości na wypadek ich wystąpienia;

-

wzmocnienie zapobiegania klęskom żywiołowym, gotowości na nie i reagowania na nie zgodnie z ramami z Sendai dotyczącymi ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych i Europejskim Zielonym Ładem poprzez wymianę najlepszych praktyk, wspólne szkolenia, ćwiczenia, wizyty studyjne, warsztaty i spotkania na temat doświadczeń zdobytych podczas rzeczywistych sytuacji nadzwyczajnych lub ćwiczeń. Dzielenie się dobrymi praktykami w zakresie włączania scenariuszy zmiany klimatu do oceny ryzyka i planowania zarządzania nim.

-

przyjęcie i wdrożenie nowej strategii na rzecz edukacji i nauki na lata 2022-2032 z udziałem decydentów politycznych, środowiska akademickiego i naukowego, liderów biznesu i społeczeństwa obywatelskiego;

-

wspieranie rozwoju i wprowadzania w życie polityki innowacyjności, w tym przeprowadzenie przeglądu ram regulacyjnych i infrastruktury na potrzeby badań naukowych i innowacji;

-

zapewnienie lepszej koordynacji i komplementarności między kluczowymi zainteresowanymi stronami (ministerstwami i agencjami); poprawa transferu wiedzy (za pośrednictwem sieci pośrednictwa i korzystnego systemu praw własności intelektualnej); stymulowanie współtworzenia za pośrednictwem centrów kompetencji; dostosowanie systemów finansowania do potrzeb wspólnych badań naukowych i innowacji; oraz zwiększenie mobilności zasobów ludzkich między pracami badawczymi a działalnością gospodarczą;

-

stowarzyszenie Gruzji w ramach programu "Horyzont Europa".

-

maksymalizacja korzyści płynących dla Gruzji ze stowarzyszenia z programem "Horyzont Europa", aby przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności i wzrostu gospodarczego tego kraju;

-

zachęcanie do udziału w programie badawczo-szkoleniowym Euratomu, uzupełniającym program "Horyzont Europa", w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, w oparciu o konkurencyjne zaproszenia do składania wniosków;

-

wzmacnianie zasobów ludzkich, materialnych i instytucjonalnych w celu zwiększenia zdolności w zakresie badań naukowych i innowacji;

-

opracowanie właściwie funkcjonującego systemu informacji na temat badań naukowych i innowacji, pozwalającego ograniczyć rozdrobnienie (poprzez tworzenie ośrodków badań naukowych i innowacji) oraz dostosowującego priorytety w zakresie badań naukowych i innowacji do priorytetów gospodarczych;

-

wprowadzenie odpowiedniego finansowania podstawowego, aby wspierać publiczne organizacje badawcze i stworzyć równe warunki działania między nimi;

-

stworzenie korzystnych warunków wspierających przedsiębiorstwa przy inwestowaniu w badania naukowe i innowacje oraz zachęcających je do tego;

-

wdrożenie Strategicznego programu badań i innowacji na rzecz Morza Czarnego, który stanowi element regionalnego programu dotyczącego synergii czarnomorskiej.

-

zapewnienie wszystkim, w tym osobom ze środowisk defaworyzowanych, prawa do edukacji o wysokiej jakości; podejmowanie dalszych kroków na rzecz propagowania włączającego kształcenia i szkolenia;

-

zachęcanie do strategicznego podejścia do kształcenia i szkolenia zawodowego w celu dostosowania gruzińskiego systemu kształcenia i szkolenia zawodowego do struktur kształcenia i szkolenia zawodowego UE modernizowanych w ramach procesu kopenhaskiego i jego instrumentów oraz przestrzeganie zasady równych szans;

-

zachęcanie sektora prywatnego do aktywnego angażowania się w kształcenie i szkolenie zawodowe, aby zwiększyć jego przydatność i skuteczność, a ostatecznie by poprawić dostęp sektora prywatnego do wykwalifikowanej siły roboczej;

-

dalsza poprawa jakości edukacji, równego dostępu i trwałości (w tym skuteczne finansowanie wszystkich poziomów edukacji) oraz stymulowanie kształcenia pozaformalnego i uczenia się przez całe życie;

-

wspieranie aktywnego uczestnictwa Gruzji w programach Erasmus+ i "Europejski Korpus Solidarności";

-

prowadzenie wspólnych prac i wymiany, aby propagować gruzińskie reformy systemu kształcenia i szkolenia oraz dalszą integrację z europejskim obszarem szkolnictwa wyższego, poprawę jakości oferty kształcenia, modernizację praktyk nauczania i uczenia się oraz wspieranie rozwoju umiejętności zwiększających szanse na zatrudnienie i zaangażowanie obywatelskie absolwentów;

dalsze wzmożenie wspólnych wysiłków, aby zapewnić skuteczne i pełne wdrożenie w Gruzji Szkoły Europejskiej Partnerstwa Wschodniego;

wzmocnienie strategicznego podejścia do polityki młodzieżowej za pośrednictwem gruzińskiego Ministerstwa Kultury, Młodzieży i Sportu oraz wzmocnienie wymiany i współpracy w dziedzinie kształcenia pozaformalnego dla młodych ludzi i osób pracujących z młodzieżą, m.in. poprzez komponent programu Erasmus+ dotyczący młodzieży, aby powstał trwały ekosystem rozwoju młodzieży;

-

zachęcanie do przyjęcia strategicznego podejścia do pracy z młodzieżą umożliwiającego skuteczniejsze zajęcie się wyzwaniami stojącymi przed młodymi ludźmi oraz propagowanie rozwoju kluczowych kompetencji i wykorzystania potencjału młodych ludzi.

-

wspieranie wdrożenia przyjętej w ramach UNESCO w 2005 r. Konwencji w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego;

-

współdziałanie na rzecz rozwoju polityki kulturalnej sprzyjającej włączeniu społecznemu w Gruzji oraz na rzecz ochrony i utrzymania wartości dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, sektora kultury i sektora kreatywnego w celu wspierania rozwoju społeczno-gospodarczego, włączenia i aktywności obywatelskiej;

-

wspieranie udziału podmiotów kulturalnych i audiowizualnych z Gruzji w programach współpracy kulturalnej i audiowizualnej, w szczególności w ramach programu "Kreatywna Europa";

-

propagowanie dialogu międzykulturowego i rozwoju kultury demokratycznej poprzez pracę z młodzieżą;

-

zachęcanie do mobilności artystów;

-

współpraca w zakresie rozwoju polityki sportowej w Gruzji poprzez wymianę najlepszych praktyk. Propagowanie udziału gruzińskich podmiotów ruchu sportowego w działaniach w dziedzinie sportu w ramach programu Erasmus oraz innych inicjatywach, takich jak Europejski Tydzień Sportu Ponad Granicami i nagrody #BeActive;

-

wymiana dobrych praktyk, jeśli chodzi o zwalczanie zagrożeń dla sportu, takich jak przemoc w sporcie, wszelkiego rodzaju dyskryminacja, manipulacje zawodami sportowymi i doping;

-

zachęcanie do propagowania równości płci w sporcie, rozwoju etyki sportowej, a także włączenia społecznego i zasad dobrego zarządzania.

-

praca na rzecz wzmocnienia niezależności i profesjonalizmu mediów zgodnie z odpowiednimi standardami europejskimi oraz zbliżenie prawodawstwa audiowizualnego do dorobku prawnego UE zgodnie z układem o stowarzyszeniu, między innymi poprzez wymianę poglądów na temat polityki audiowizualnej, odpowiednich międzynarodowych standardów, w tym poprzez współpracę w walce z podżeganiem do nienawiści, rasizmu i ksenofobii;

-

wymiana najlepszych praktyk dotyczących wolności mediów, pluralizmu mediów, dekryminalizacji zniesławienia, ochrony źródeł dziennikarskich i aspektów różnorodności kulturowej mediów poprzez stały dialog; wzmocnienie zdolności i niezależności organów i instytucji regulacyjnych ds. mediów.

-

pomyślne zakończenie realizacji programu rozwoju regionalnego Gruzji na lata 2018-2021, w tym poprzez ustanowienie skutecznych mechanizmów koordynacji międzyinstytucjonalnej i partnerstwa między władzami krajowymi i władzami szczebla niższego niż krajowy;

-

pomyślne wdrożenie pilotażowego zintegrowanego programu rozwoju regionalnego na lata 2020-2022 skupiającego się na "regionach kluczowych" UE, w tym potencjalnych inwestycji w obszarach, takich jak innowacje i MŚP, z myślą o stworzeniu nowych centrów przyciągania w Gruzji;

-

poczynienie postępów w pracach nad regionalnym programem inteligentnej specjalizacji, w tym poprzez szkolenia i budowanie zdolności zainteresowanych stron;

-

określenie dalszych działań umożliwiających przyszłe stopniowe wprowadzanie metodologii i klasyfikacji NUTS UE w Gruzji;

-

aktywne uczestnictwo w opracowywaniu programu Interreg NEXT w basenie Morza Czarnego na lata 2021-2027, aby przeciwdziałać zagrożeniom związanym ze zmianą klimatu, klęskom wywołanym przez człowieka i klęskom żywiołowym, a także zacieśnić współpracę w zakresie ochrony dziedzictwa naturalnego i różnorodności biologicznej; zwiększenie zdolności niezbędnych struktur zarządzania i kontroli.

-

dalsze wspieranie władz w umacnianiu partnerstw między administracjami krajowymi i regionalnymi, w staraniach na rzecz budowania zdolności i innych instrumentach rozwoju regionalnego, przy jednoczesnym skutecznym wdrażaniu pilotażowego zintegrowanego programu rozwoju regionalnego na lata 2020-2022 i programów będących jego kontynuacją, a także strategii decentralizacji Gruzji na lata 2020-2025;

-

wspieranie zintegrowanych działań opartych na porozumieniu zainteresowanych stron na rzecz rozwoju terytorialnego Gruzji, m.in. działań w dziedzinie planowania przestrzennego, gospodarki wodnej i gospodarowania odpadami, infrastruktury drogowej, energetycznej i innej podstawowej infrastruktury, zróżnicowania gospodarki wiejskiej, turystyki i rozwoju biznesu, infrastruktury i placówek edukacyjnych, operacji związanych z terenami zdegradowanymi, efektywności energetycznej, aktywizacji społecznej i zaangażowania społecznego;

-

poprawa rozwiązań instytucjonalnych i budowanie odpowiednich zdolności na szczeblu krajowym / regionalnym / lokalnym do udziału w programie Interreg NEXT w basenie Morza Czarnego na lata 2021-2027;

-

opracowanie i uruchomienie inteligentnej specjalizacji jako podstawy do podejmowania decyzji o inwestycjach w badania naukowe i innowacje w celu zwiększenia innowacyjnego potencjału regionów i całego kraju;

-

wybór priorytetowych dziedzin transformacji gospodarczej w oparciu o przewagę konkurencyjną i pluralistyczny dialog między samorządami terytorialnymi, środowiskiem akademickim, przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim;

-

wspieranie stopniowego stosowania unijnej metodyki i klasyfikacji NUTS w gruzińskim krajowym systemie statystycznym.

-

dokonanie przeglądu wykonania protokołu w sprawie uczestnictwa w programach UE w oparciu o obecny udział Gruzji w konkretnych programach UE.

-

zagwarantowanie merytorycznej dyskusji, również z szerszą grupą odbiorców i obywateli gruzińskich, na temat możliwości i konsekwencji zbliżenia Gruzji do UE, w szczególności na temat programu stowarzyszeniowego i DCFTA;

-

zwiększenie zdolności komunikacyjnych w celu poprawy widoczności UE, propagowania wspólnych wartości i wyjaśniania pozytywnych skutków stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej UE;

-

zapewnienie odpowiedniej widoczności wszystkich projektów i programów UE oraz ich wpływu, zgodnie z art. 2 ust. 6 priorytetów Partnerstwa Wschodniego po 2020 r. oraz obowiązującymi nadrzędnymi zasadami i wytycznymi dotyczącymi komunikacji na temat UE i eksponowania roli UE.