PREAMBUŁA

KRÓLESTWO BELGII,

REPUBLIKA BUŁGARII,

REPUBLIKA CZESKA,

KRÓLESTWO DANII,

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC,

REPUBLIKA ESTOŃSKA,

IRLANDIA,

REPUBLIKA GRECKA,

KRÓLESTWO HISZPANII,

REPUBLIKA FRANCUSKA,

REPUBLIKA CHORWACJI,

REPUBLIKA WŁOSKA,

REPUBLIKA CYPRYJSKA,

REPUBLIKA ŁOTEWSKA,

REPUBLIKA LITEWSKA,

WIELKIE KSIĘSTWO LUKSEMBURGA,

WĘGRY,

REPUBLIKA MALTY,

KRÓLESTWO NIDERLANDÓW,

REPUBLIKA AUSTRII,

RZECZPOSPOLITA POLSKA,

REPUBLIKA PORTUGALSKA,

RUMUNIA,

REPUBLIKA SŁOWENII,

REPUBLIKA SŁOWACKA,

REPUBLIKA FINLANDII,

KRÓLESTWO SZWECJI,

ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ,

Umawiające się Strony Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwane dalej „państwami członkowskimi”,

UNIA EUROPEJSKA, zwana dalej „Unią” lub „UE” , oraz

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ, zwana dalej „ Euratomem”,

z jednej strony, oraz

GRUZJA,

z drugiej strony,

zwane dalej łącznie „Stronami”,

UWZGLĘDNIAJĄC silne powiązania między Stronami i wspólne dla nich wartości, ustanowione w przeszłości przez umowę o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony, oraz rozwijane w ramach partnerstwa wschodniego, stanowiącego jeden z wymiarów europejskiej polityki sąsiedztwa, a także uznając wspólną dla Stron chęć dalszego rozwijania, wzmacniania i rozszerzania łączących je stosunków w sposób ambitny i innowacyjny;

DOSTRZEGAJĄC europejskie aspiracje i dążenia Gruzji;

UZNAJĄC, że wspólne wartości, na których opiera się UE – mianowcie demokracja, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządność – stanowią również kluczowe elementy stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej, które przewiduje niniejszy Układ;

UZNAJĄC, że Gruzja, jako państwo wschodnioeuropejskie, z zaangażowaniem stara się wdrażać i propagować te wartości;

UZNAJĄC łączące Gruzję z państwami członkowskimi więzi historyczne i wspólne wartości;

BIORĄC pod uwagę, że niniejszy Układ nie będzie przesądzał o przyszłym, stopniowym rozwoju stosunków między UE a Gruzją, ale pozostawia tę kwestię otwartą;

ZOBOWIĄZUJĄC się do poprawy przestrzegania podstawowych wolności, praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości, zasad demokratycznych, praworządności i dobrych rządów, na podstawie wartości wspólnych dla obu Stron;

ROZUMIEJĄC, że reformy wewnętrzne zmierzające do wzmocnienia demokracji i gospodarki rynkowej ułatwią udział Gruzji w politykach, programach i agencjach UE. Proces ten i trwałe rozwiązywanie konfliktów będą się wzajemnie wzmacniać i przyczynią się do budowania zaufania między społecznościami podzielonymi konfliktem;

WYRAŻAJĄC GOTOWOŚĆ do zapewnienia wkładu w rozwój polityczny, społeczno-gospodarczy i instytucjonalny w Gruzji za pomocą szeroko zakrojonej współpracy w różnorodnych dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, takich jak rozwój społeczeństwa obywatelskiego, dobre rządy, w tym w obszarze podatków, integracji handlowej oraz zwiększonej współpracy gospodarczej, budowania instytucji, administracji publicznej i reformy służby cywilnej, zwalczania korupcji, zmniejszenia ubóstwa i współpracy w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, które są niezbędne do skutecznego wykonania niniejszego Układu, a także dostrzegając gotowość UE do wsparcia odnośnych reform w Gruzji;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do wdrażania wszystkich zasad i postanowień Karty Narodów Zjednoczonych oraz zasad i postanowień przyjętych przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), w szczególności aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r. oraz dokumentów końcowych Konferencji w Madrycie, Stambule i Wiedniu z 1991 i 1992 r., Paryskiej karty dla nowej Europy z 1990 r., Powszechnej deklaracji praw człowieka ONZ z 1948 r. oraz europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r.;

PRZYWOŁUJĄC swoją chęć propagowania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego oraz angażując się w skuteczne działania wielostronne i pokojowe rozwiązywanie sporów, zwłaszcza poprzez odpowiednią do tego celu współpracę na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i OBWE;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do wypełniania międzynarodowych zobowiązań w zakresie walki z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia oraz do współpracy w zakresie rozbrojenia;

UZNAJĄC wartość dodaną wynikającą z aktywnego udziału Stron w różnych strukturach współpracy regionalnej;

PRAGNĄC rozwijać regularny dialog polityczny na temat dwustronnych i międzynarodowych kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym ich aspektów regionalnych, uwzględniając wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (WPZiB), w tym wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony (WPBiO);

W PEŁNI SZANUJĄC zasady niezależności, suwerenności, integralności terytorialnej i nienaruszalności granic międzypaństwowych uznanych w prawie międzynarodowym, Karcie Narodów Zjednoczonych, Akcie końcowym helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i odnośnych rezolucjach Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych;

UZNAJĄC znaczenie zaangażowania Gruzji w osiągnięcie pojednania i jej starania o przywrócenie integralności terytorialnej oraz pełnej i skutecznej kontroli nad gruzińskimi obszarami Abchazji i Regionu Cchinwali / Osetii Południowej, w dążeniu do pokojowego i trwałego rozwiązania konfliktu w oparciu o zasady prawa międzynarodowego, a także zaangażowania UE we wspieranie pokojowego i trwałego rozwiązania konfliktu;

UZNAJĄC w tym kontekście znaczenie, jakie mają: kontynuowanie wdrażania sześciopunktowego porozumienia z dnia 12 sierpnia 2008 r. i późniejszych środków wykonawczych do niego, znacząca obecność sił międzynarodowych dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w kraju, realizowanie wzajemnie się uzupełniających polityk nieuznawania i zaangażowania, wspieranie międzynarodowych rozmów genewskich oraz bezpiecznego i godnego powrotu osób wewnętrznie przesiedlonych i uchodźców zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do zapewnienia wszystkim obywatelom Gruzji, w tym społecznościom podzielonym konfliktem, możliwości skorzystania z bliższego stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej Gruzji z UE;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do zwalczania przestępczości zorganizowanej i nielegalnego handlu oraz do wzmocnienia współpracy w ramach walki z terroryzmem;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do pogłębienia dialogu i współpracy w kwestiach mobilności, migracji, azylu i zarządzania granicami, biorąc również pod uwagę partnerstwo na rzecz mobilności UE-Gruzja, oparte na kompleksowym podejściu skupionym na legalnej migracji, w tym migracji cyrkulacyjnej, oraz na współpracy, której celem jest rozwiązanie problemu nielegalnej migracji, handlu ludźmi i sprawne wdrożenie umowy o readmisji;

UZNAJĄC znaczenie wprowadzenia z czasem ruchu bezwizowego dla obywateli Gruzji, o ile zapewnione zostaną warunki dla dobrze zarządzanej i bezpiecznej mobilności, w tym skuteczne wdrożenie umów o ułatwieniach wizowych i o readmisji;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do stosowania zasad gospodarki wolnorynkowej oraz wykorzystania gotowości UE, aby włożyć wkład w reformy gospodarcze w Gruzji, w tym w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa i Partnerstwa Wschodniego;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do osiągnięcia integracji gospodarczej, zwłaszcza poprzez pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA), która stanowi nieodłączny element niniejszego Układu, w tym poprzez zbliżenie przepisów oraz przestrzeganie praw i obowiązków wynikających z członkostwa Stron w Światowej Organizacji Handlu (WTO);

WIERZĄC, że niniejszy Układ stworzy nowy klimat sprzyjający stosunkom gospodarczym między Stronami, a nade wszystko rozwijaniu handlu i inwestycji i stymulowaniu konkurencji, które są konieczne do restrukturyzacji i modernizacji gospodarczej;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do przestrzegania zasad zrównoważonego rozwoju, do ochrony środowiska i łagodzenia skutków zmiany klimatu, do stałej poprawy zarządzania w zakresie środowiska i spełniania potrzeb środowiska, w tym współpracy transgranicznej i wdrożenia wielostronnych umów międzynarodowych;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii, w tym do rozbudowy południowego korytarza gazowego, między innymi poprzez wspieranie rozwoju odnośnych projektów w Gruzji ułatwiających rozbudowę odpowiedniej infrastruktury, potrzebnej między innymi do tranzytu przez Gruzję, ściślejszą integrację rynku i stopniowe zbliżenie przepisów stosownie do kluczowych elementów dorobku prawnego UE, a także promowanie efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii;

DOSTRZEGAJĄC potrzebę wzmocnienia współpracy w zakresie energii oraz zobowiązanie Stron do wykonania Traktatu karty energetycznej;

PRAGNĄC podnieść poziom bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego oraz ochrony zdrowia ludzkiego, gdyż są one niezbędnym elementem zrównoważonego rozwoju i wzrostu gospodarczego;

ANGAŻUJĄC SIĘ w zacieśnianie kontaktów międzyludzkich, w tym poprzez współpracę i kontakty w dziedzinie nauki i technologii, przedsiębiorstw, młodzieży, edukacji i kultury;

ZOBOWIĄZUJĄC SIĘ do propagowania współpracy transgranicznej i międzyregionalnej z obu stron w duchu stosunków dobrosąsiedzkich;

UZNAJĄC zaangażowanie Gruzji na rzecz stopniowego zbliżenia przepisów dotyczących odpowiednich sektorów do przepisów UE zgodnie z niniejszym Układem oraz na rzecz skutecznego ich wdrożenia;

UZNAJĄC zaangażowanie Gruzji w rozwój infrastruktury administracyjno-instytucjonalnej w zakresie niezbędnym do wyegzekwowania postanowień niniejszego Układu;

BIORĄC pod uwagę gotowość UE do wsparcia procesu wdrażania reform oraz do wykorzystania w tym celu wszystkich dostępnych instrumentów współpracy oraz pomocy technicznej, finansowej i gospodarczej;

POTWIERDZAJĄC, że postanowienia niniejszego Układu wchodzące w zakres części III tytuł V Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wiążą Zjednoczone Królestwo i Irlandię jako odrębne Umawiające się Strony, nie zaś jako część UE, chyba że UE wraz ze Zjednoczonym Królestwem lub Irlandią wspólnie powiadomią Gruzję, że Zjednoczone Królestwo lub Irlandia są nimi związane jako część UE zgodnie z protokołem nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Jeżeli Zjednoczone Królestwo lub Irlandia przestaną być związane Układem jako część UE zgodnie z art. 4a tego protokołu, Unia Europejska wraz ze Zjednoczonym Królestwem lub Irlandią natychmiast poinformują Gruzję o wszelkich zmianach w ich stanowisku, w którym to przypadku pozostaną nadal związane postanowieniami niniejszego Układu indywidualnie. To samo ma zastosowanie do Danii zgodnie z Protokołem nr 22 w sprawie stanowiska Danii załączonym do Traktatów;

UZGODNILI, CO NASTĘPUJE:

Artykuł 1

Cele

1. Niniejszym ustanawia się stowarzyszenie między Unią i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony.

2. Cele stowarzyszenia to:

a) propagowanie stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej między Stronami w oparciu o wspólne wartości i bliskie związki, w tym poprzez zwiększenie udziału Gruzji w politykach UE, jej programach i działaniach jej agencji;

b) wzmocnienie ram zwiększonego dialogu politycznego we wszystkich obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, umożliwiającego rozwój bliskich stosunków politycznych między Stronami;

c) przyczynienie się do wzmocnienia demokracji oraz stabilizacji politycznej, gospodarczej i instytucjonalnej w Gruzji;

d) propagowanie, zachowanie i wzmocnienie pokoju i stabilizacji w wymiarze regionalnym i międzynarodowym zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych i Aktem końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r., w tym przez połączone starania, aby wyeliminować źródła napięć, zwiększyć bezpieczeństwo granic oraz wspierać współpracę transgraniczną i stosunki dobrosąsiedzkie;

e) wsparcie współpracy mającej na celu pokojowe rozwiązanie konfliktów;

f) wzmożenie współpracy w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w celu wzmocnienia praworządności oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności;

g) wsparcie starań Gruzji, aby rozwijać swój potencjał gospodarczy poprzez współpracę międzynarodową, w tym poprzez zbliżenie jej prawodawstwa do prawodawstwa UE;

h) osiągnięcie stopniowej integracji gospodarczej Gruzji z rynkiem wewnętrznym UE, zgodnie z postanowieniami niniejszego Układu, zwłaszcza poprzez ustanowienie pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu, która umożliwi szeroko zakrojony dostęp do rynku na podstawie trwałego i kompleksowego zbliżenia przepisów zgodnie z prawami i obowiązkami wynikającymi z członkostwa w WTO;

i) stworzenie warunków dla coraz bliższej współpracy w innych obszarach stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania.

TYTUŁ I

ZASADY OGÓLNE

Artykuł 2

Zasady ogólne

1. Poszanowanie zasad demokratycznych, praw człowieka i podstawowych wolności proklamowanych w Powszechnej deklaracji praw człowieka ONZ z 1948 r. i określonych w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r., Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r. oraz Paryskiej karcie dla nowej Europy z 1990 r. stanowi podstawę polityki wewnętrznej i zewnętrznej Stron, a także istotny element niniejszego Układu. Istotnym elementem niniejszego Układu jest także zwalczanie rozprzestrzeniania broni masowego rażenia, związanych z nią materiałów oraz systemów jej przenoszenia.

2. Strony ponawiają swoje zaangażowanie na rzecz stosowania zasad gospodarki wolnorynkowej, zrównoważonego rozwoju i skutecznego podejścia wielostronnego.

3. Strony potwierdzają poszanowanie zasad praworządności i dobrych rządów, a także swoje zobowiązania międzynarodowe, przede wszystkim w ramach ONZ, Rady Europy i OBWE. Strony zgodnie postanawiają propagować poszanowanie zasad suwerenności i integralności terytorialnej, nienaruszalności granic i niezależności.

4. Strony zobowiązują się do praworządności, dobrego sprawowania rządów, walki z korupcją, walki z różnymi formami międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i terroryzmu, promowania zrównoważonego rozwoju i skutecznych działań wielostronnych oraz walki z rozpowszechnianiem broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia. Zobowiązanie to stanowi główny element rozwoju stosunków i współpracy między Stronami, przyczyniając się w ten sposób do pokoju i stabilizacji w regionie.

TYTUŁ II

DIALOG I REFORMY POLITYCZNE, WSPÓŁPRACA W DZIEDZINIE POLITYKI ZAGRANICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA

Artykuł 3

Cele dialogu politycznego

1. Strony rozwijają dalej i pogłębiają dialog polityczny we wszystkich dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym w kwestiach dotyczących polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także reformy wewnętrznej. Pozwoli to na zwiększenie skuteczności współpracy politycznej i będzie sprzyjało zbieżności polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa, utrwalając stosunki w sposób ambitny i innowacyjny.

2. Cele dialogu politycznego to:

a) pogłębianie stowarzyszenia politycznego oraz większe zbliżenie i skuteczność w zakresie polityki bezpieczeństwa;

b) propagowanie zasad integralności terytorialnej, nienaruszalności granic uznanych przez społeczność międzynarodową, suwerenności i niezawisłości, zapisanych w Karcie Narodów Zjednoczonych i Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r.;

c) propagowanie pokojowego rozwiązywania konfliktów;

d) propagowanie stabilności i bezpieczeństwa międzynarodowego w oparciu o skuteczne działania wielostronne;

e) wzmocnienie współpracy i dialogu między Stronami w dziedzinie międzynarodowego bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego, w szczególności w celu rozwiązywania światowych i regionalnych problemów i głównych zagrożeń;

f) wzmocnienie współpracy w zakresie walki z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia, w tym przenoszenia do innej pracy naukowców zatrudnionych wcześniej przy realizacji programów dotyczących BMR;

g) zwiększenie nakierowanej na wyniki praktycznej współpracy między Stronami na rzecz osiągnięcia pokoju, bezpieczeństwa i stabilności na kontynencie europejskim;

h) utrwalenie poszanowania zasad demokratycznych, praworządności i dobrych rządów, praw człowieka i podstawowych wolności, w tym wolności mediów i praw osób należących do mniejszości oraz przyczynianie się do ugruntowania krajowych reform politycznych;

i) rozwijanie dialogu i pogłębienie współpracy między Stronami w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony;

j) działanie na rzecz wzmocnienia współpracy regionalnej w różnych formach;

k) zapewnienie wszystkich korzyści płynących ze ściślejszego stowarzyszenia politycznego między UE a Gruzją, w tym z większej zbieżności polityki bezpieczeństwa wszystkim obywatelom Gruzji, wewnątrz jej uznanych przez społeczność międzynarodową granic.

Artykuł 4

Reforma wewnętrzna

Współpraca Stron ma na celu stworzenie, konsolidację i zwiększenie stabilności i skuteczności instytucji demokratycznych oraz praworządności; zapewnienie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności; osiągnięcie dalszych postępów w reformie wymiaru sprawiedliwości i systemu prawnego, tak aby zagwarantować niezawisłość sądownictwa, wzmocnić jego zdolności administracyjne i zagwarantować bezstronność oraz skuteczność organów ścigania; dalsze wdrażanie reformy administracji publicznej oraz tworzenie rozliczalnej, efektywnej, skutecznej, przejrzystej i profesjonalnej służby cywilnej; oraz kontynuowanie skutecznej walki z korupcją, przede wszystkim, aby poprawić międzynarodową współpracę dotyczącą zwalczania korupcji oraz aby zapewnić skuteczne wykonanie odpowiednich międzynarodowych instrumentów prawnych, takich jak Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji z 2003 r.

Artykuł 5

Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

1. Strony wzmagają dialog i współpracę oraz zapewniają stopniowo zbieżność polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa, w tym wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, oraz zajmują się przede wszystkim kwestiami zapobiegania konfliktom, pokojowego rozwiązywania konfliktów i zarządzania kryzysowego, stabilizacji regionalnej, rozbrojenia, nieproliferacji, kontroli zbrojeń i kontroli wywozu broni. Współpraca opiera się na wspólnych wartościach i wspólnych interesach oraz ma na celu coraz większą zbieżność i skuteczność polityki, z wykorzystaniem forów dwustronnych, międzynarodowych i regionalnych.

2. Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do poszanowania zasad integralności terytorialnej, nienaruszalności uznanych przez społeczność międzynarodową granic, suwerenności i niezależności, określonych w Karcie Narodów Zjednoczonych i Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r., a także zobowiązanie do propagowania tych zasad w stosunkach dwustronnych i wielostronnych. Strony podkreślają też pełne poparcie dla zasady uzyskania zgody państwa przyjmującego na stacjonowanie obcych sił zbrojnych na jego terytorium. Strony zgodnie postanawiają, że stacjonowanie obcych sił zbrojnych na ich terytorium powinno się odbywać za wyraźną zgodą państwa przyjmującego i zgodnie z prawem międzynarodowym.

Artykuł 6

Ciężkie przestępstwa wzbudzające zaniepokojenie społeczności międzynarodowej

1. Strony potwierdzają, że najcięższe przestępstwa wzbudzające niepokój całej społeczności międzynarodowej nie mogą pozostawać bezkarne i że należy zapewnić ich skuteczne ściganie poprzez podejmowanie środków na poziomie krajowym i międzynarodowym, w tym poprzez Międzynarodowy Trybunał Karny.

2. Strony uznają, że ustanowienie i skuteczne funkcjonowanie Międzynarodowego Trybunału Karnego stanowi ważne osiągnięcie na rzecz pokoju i sprawiedliwości na świecie. Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do kontynuowania współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym poprzez wykonanie Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz związanych z nim instrumentów, przy należytym poszanowaniu jego integralności.

Artykuł 7

Zapobieganie konfliktom i zarządzanie kryzysowe

Strony wzmacniają praktyczną współpracę w zakresie zapobiegania konfliktom i zarządzania kryzysowego, mając przede wszystkim na uwadze ewentualny udział Gruzji w prowadzonych przez UE cywilnych i wojskowych operacjach zarządzania kryzysowego, a także w odpowiednich działaniach szkoleniowych i ćwiczeniach, zależnie od konkretnego przypadku i na ewentualne zaproszenie ze strony UE.

Artykuł 8

Stabilność regionalna

1. Strony intensyfikują wspólne działania na rzecz promowania stabilności, bezpieczeństwa i rozwoju demokratycznego w regionie, a w szczególności dążą do pokojowego rozwiązania trwających tam nadal konfliktów.

2. Działania te powinny przebiegać w oparciu o wspólne zasady dotyczące utrzymywania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, ustanowione w Karcie Narodów Zjednoczonych, Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r. i innych odpowiednich dokumentach wielostronnych. Strony w pełni wykorzystują też wielostronne ramy Partnerstwa Wschodniego, które umożliwia współpracę oraz otwarty i swobodny dialog, umacniając powiązania między krajami partnerskimi.

Artykuł 9

Pokojowe rozwiązywanie konfliktów

1. Strony ponawiają swoje zaangażowanie na rzecz pokojowe rozwiązywania konfliktów przy pełnym poszanowaniu suwerenności i integralności terytorialnej Gruzji w ramach jej granic uznanych przez społeczność międzynarodową, a także na rzecz wspólnego ułatwiania starań na rzecz odbudowy pokonfliktowej i pojednania. Do czasu trwałego rozwiązania konfliktu i bez uszczerbku dla utrwalonej formuły negocjacyjnej pokojowe rozwiązanie konfliktu będzie jednym z głównych tematów dialogu politycznego między Stronami, a także dialogu z innymi zainteresowanymi podmiotami międzynarodowymi.

2. Strony uznają znaczenie zaangażowania Gruzji w pojednanie oraz jej starań o przywrócenie integralności terytorialnej w ramach dążenia do pokojowego i trwałego rozwiązania konfliktu, dalszego wdrożenia sześciopunktowego porozumienia z dnia 12 sierpnia 2008 r. i późniejszych środków wykonawczych do niego, realizowania wzajemnie się uzupełniających polityk nieuznawania i zaangażowania, wspierania międzynarodowych rozmów genewskich oraz bezpiecznego i godnego powrotu wszystkich osób wewnętrznie przesiedlonych i uchodźców do ich zwykłego miejsca pobytu zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego oraz znaczącego zaangażowania w terenie, w tym stosownego zaangażowania UE.

3. Strony koordynują swoje starania, także z innymi właściwymi organizacjami międzynarodowymi, aby przyczynić się do pokojowego rozwiązania konfliktu w Gruzji, w tym w kwestiach humanitarnych.

4. Wszystkie te starania powinny być oparte o wspólne zasady dotyczące utrzymywania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, ustanowione w Karcie Narodów Zjednoczonych, Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z Helsinek z 1975 r. i innych właściwych dokumentach wielostronnych.

Artykuł 10

Broń masowego rażenia

1. Strony uznają, że rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia zarówno wśród państw, jak podmiotów niepaństwowych, stanowi jedno z największych zagrożeń dla pokoju i stabilności w wymiarze międzynarodowym. Strony zgodnie postanawiają zatem współpracować i przyczyniać się do walki z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia poprzez pełne przestrzeganie istniejących zobowiązań Stron w ramach traktatów i układów międzynarodowych o rozbrojeniu i nierozprzestrzenianiu broni, jak również innych odpowiednich zobowiązań międzynarodowych, oraz ich wypełnianie na poziomie krajowym. Strony zgodnie postanawiają, że niniejsze postanowienie stanowi istotny element niniejszego Układu.

2. Strony zgodnie postanawiają ponadto współpracować i przyczyniać się do walki z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i systemów jej przenoszenia poprzez:

a) podejmowanie działań mających na celu, w zależności od przypadku, podpisanie, ratyfikowanie lub przystąpienie do wszystkich innych odpowiednich instrumentów międzynarodowych i ich pełne wdrożenie; oraz

b) ustanowienie skutecznego krajowego systemu kontroli wywozu, obejmującego kontrolę wywozu, jak również tranzytu towarów związanych z bronią masowego rażenia, w tym kontroli końcowego przeznaczenia technologii podwójnego zastosowania pod kątem broni masowego rażenia oraz przewidującego skuteczne sankcje w przypadku naruszenia kontroli wywozu.

3. Strony zgodnie postanawiają poruszyć te kwestie w swoim dialogu politycznym.

Artykuł 11

Kontrola wywozu broni strzeleckiej i lekkiej oraz broni konwencjonalnej

1. Strony uznają, że nielegalna produkcja broni strzeleckiej i lekkiej, jej transfer i obrót nią, w tym amunicją do tej broni, a także jej nadmierne gromadzenie, nieprawidłowe zarządzanie, niewłaściwe zabezpieczanie zapasów oraz niekontrolowane rozprzestrzenianie nadal stwarzają poważne zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

2. Strony zgodnie postanawiają wypełniać i w pełni wykonywać swoje odpowiednie zobowiązania w zakresie zwalczania nielegalnego handlu bronią strzelecką i lekką, w tym amunicją do niej, zgodnie z obowiązującymi umowami międzynarodowymi oraz rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ, a także zobowiązaniami podjętymi przez Strony w ramach innych instrumentów międzynarodowych dotyczących tego obszaru, takich jak program działania Narodów Zjednoczonych dotyczący zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich jego aspektach.

3. Strony zobowiązują się do współpracy i do zapewnienia koordynacji, komplementarności i synergii działań podejmowanych w związku z nielegalnym handlem bronią strzelecką i lekką, w tym amunicją do niej oraz działań mających na celu niszczenie nadmiernych zapasów na poziomie globalnym, regionalnym, podregionalnym i krajowym.

4. Ponadto Strony zgodnie postanawiają kontynuować współpracę w obszarze kontroli wywozu broni konwencjonalnej w świetle wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 r. określającego wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego.

5. Strony zgodnie postanawiają poruszyć te kwestie w swoim dialogu politycznym.

Artykuł 12

Walka z terroryzmem

1. Strony podkreślają znaczenie walki z terroryzmem i zapobiegania temu zjawisku i zgodnie postanawiają współpracować na szczeblu dwustronnym, regionalnym i międzynarodowym, aby zapobiegać terroryzmowi i zwalczać go we wszystkich formach i przejawach.

2. Strony zgodnie postanawiają, że walka z terroryzmem musi być prowadzona przy pełnym poszanowaniu praworządności oraz w pełnej zgodności z prawem międzynarodowym, w tym międzynarodowymi przepisami dotyczącymi praw człowieka, praw uchodźców oraz międzynarodowym prawem humanitarnym, zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz wszystkimi istotnymi międzynarodowymi instrumentami związanymi z przeciwdziałaniem terroryzmowi.

3. Strony podkreślają znaczenie powszechnej ratyfikacji i pełnego wdrożenia wszystkich konwencji i protokołów ONZ dotyczących zwalczania terroryzmu. Strony zgodnie postanawiają nadal wspierać dialog na temat projektu całościowej konwencji dotyczącej terroryzmu międzynarodowego oraz współpracować w ramach wdrażania globalnej strategii zwalczania terroryzmu Narodów Zjednoczonych, a także odnośnych rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz konwencji Rady Europy. Strony zgodnie postanawiają też współpracować na rzecz osiągnięcia międzynarodowego konsensu w kwestii zapobiegania terroryzmowi i jego zwalczania.

TYTUŁ III

WOLNOŚĆ, BEZPIECZEŃSTWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ

Artykuł 13

Zasady praworządności oraz przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności

1. W ramach współpracy w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Strony przywiązują szczególną wagę do propagowania praworządności, w tym niezależności sądów, dostępu do wymiaru sprawiedliwości i prawa do rzetelnego procesu sądowego.

2. Strony podejmą pełną współpracę w zakresie skutecznego funkcjonowania instytucji w dziedzinach egzekwowania prawa i administrowania wymiarem sprawiedliwości.

3. Wszelka współpraca w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości będzie kierować się przestrzeganiem praw człowieka i podstawowych wolności.

Artykuł 14

Ochrona danych osobowych

Strony zgodnie postanawiają, że będą współpracować w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony danych osobowych zgodnie z aktami prawnymi i normami UE, Rady Europy oraz normami i międzynarodowymi aktami prawnymi, o których mowa w załączniku I do niniejszego Układu.

Artykuł 15

Współpraca w zakresie migracji, azylu i zarządzania granicami

1. Strony potwierdzają znaczenie wspólnego zarządzania przepływami migracyjnymi pomiędzy swoimi terytoriami oraz ustanawiają wszechstronny dialog na temat wszystkich kwestii związanych z migracją, w tym na temat legalnej migracji, ochrony międzynarodowej oraz walki z nielegalną migracją, przemytem i handlem ludźmi.

2. Współpraca będzie się opierać na – dokonanej w ramach wzajemnych konsultacji Stron – ocenie konkretnych potrzeb i wdrażana będzie zgodnie z ich obowiązującymi przepisami. Główne obszary współpracy to:

a) przyczyny i konsekwencje migracji;

b) opracowywanie oraz wykonywanie na szczeblu krajowym przepisów i praktyk w zakresie ochrony międzynarodowej, aby zapewnić zgodność z postanowieniami Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. oraz załączonego do niej protokołu dotyczącego statusu uchodźców z 1967 r., jak również innych odpowiednich aktów prawa międzynarodowego, takich jak europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r., oraz aby zapewnić przestrzeganie zasady non-refoulement;

c) zasady przyjmowania, a także prawa i status osób przyjmowanych, równe traktowanie i integracja legalnie przebywających migrantów, ich kształcenie i szkolenie oraz środki zwalczania rasizmu i ksenofobii;

d) utrwalenie skutecznej i prewencyjnej polityki zwalczania nielegalnej migracji, przemytu migrantów i handlu ludźmi, w tym sposobów zwalczania sieci skupiających przemytników i handlarzy oraz ochrony ofiar takiego handlu;

e) wdrożenie porozumienia roboczego w sprawie ustanowienia współpracy operacyjnej pomiędzy Europejską Agencją Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach państw członkowskich Unii Europejskiej (FRONTEX) a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Gruzji, podpisanego w dniu 4 grudnia 2008 r.;

f) w obszarach bezpieczeństwa dokumentów i zarządzania granicami – takie kwestie, jak organizacja, szkolenia, najlepsze praktyki i inne środki operacyjne.

3. Współpraca może również służyć ułatwieniu migracji cyrkulacyjnej, która jest korzystna dla rozwoju.

Artykuł 16

Przepływ osób i readmisja

1. Strony będą zapewniać pełne wykonanie:

a) umowy między Unią Europejską a Gruzją o readmisji osób przebywających nielegalnie, która weszła w życie w dniu 1 marca 2011 r.; oraz

b) umowy między Unią Europejską a Gruzją o ułatwieniach w wydawaniu wiz, która weszła w życie w dniu 1 marca 2011 r.

2. Strony dokładają starań, aby zwiększać mobilność obywateli i podejmują stopniowo działania w kierunku realizacji wspólnego celu, jakim jest stworzenie we właściwym czasie ruchu bezwizowego, o ile spełnione zostaną warunki niezbędne dla dobrze zarządzanej i bezpiecznej mobilności, przedstawione w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego.

Artykuł 17

Walka z przestępczością zorganizowaną i korupcją

1. Strony współpracują w zakresie zwalczania działalności przestępczej i nielegalnej oraz zapobiegania jej, zwłaszcza działalności międzynarodowej, zorganizowanej lub innej, takiej jak:

a) przemyt ludzi i handel ludźmi, a także bronią strzelecką i niedozwolonymi środkami odurzającymi;

b) przemyt towarów i nielegalny handel towarami;

c) nielegalna działalność gospodarcza i finansowa, np. podrabianie, oszustwa podatkowe i oszustwa przetargowe;

d) sprzeniewierzenie środków publicznych w ramach projektów finansowanych przez międzynarodowych darczyńców;

e) czynna i bierna korupcja, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym;

f) fałszowanie dokumentów i składanie fałszywych oświadczeń; oraz

g) cyberprzestępczość.

2. Strony wzmacniają współpracę dwustronną, regionalną i międzynarodową organów ścigania, a także nawiązują współpracę między Europolem a właściwymi organami gruzińskimi. Strony angażują się w skuteczne wdrożenie odpowiednich norm międzynarodowych, zwłaszcza postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z 2000 r. i trzech protokołów do niej oraz Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji z 2003 r.

Artykuł 18

Niedozwolone środki odurzające

1. W granicach swoich uprawnień i kompetencji Strony współpracują w celu zapewnienia zrównoważonego i zintegrowanego podejścia do zagadnień związanych z narkotykami. Polityka i działania realizowane w kwestii środków odurzających mają na celu wzmocnienie struktur zajmujących się zapobieganiem obrotowi niedozwolonymi środkami odurzającymi i ich zwalczaniem, zmniejszenie podaży takich środków, ograniczenie handlu nimi i popytu na nie, radzenie sobie ze skutkami zdrowotnymi i społecznymi nadużywania środków odurzających w celu zmniejszenia szkód oraz skuteczniejsze zapobieganie wykorzystywaniu prekursorów chemicznych do nielegalnej produkcji środków odurzających i substancji psychotropowych.

2. Strony uzgadniają metody współpracy niezbędne do osiągnięcia tych celów. Działania opierają się na powszechnie uznanych zasadach zgodnie z odpowiednimi konwencjami międzynarodowymi, strategią antynarkotykową UE (2013–2020) oraz deklaracją polityczną w sprawie wytycznych zmierzających do redukcji popytu na środki odurzające, zatwierdzoną przez dwudziestą specjalną sesję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w sprawie środków odurzających w czerwcu 1998 r.

Artykuł 19

Pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu

1. Strony współpracują, aby zapobiegać wykorzystywaniu ich systemów finansowych oraz odnośnych systemów niefinansowych do celów prania dochodów z działalności przestępczej, zwłaszcza działalności związanej ze środkami odurzającymi, a także do celów finansowania terroryzmu.

Współpraca ta obejmuje również odzyskiwanie majątku lub środków uzyskanych z dochodów pochodzących z przestępstwa.

2. Współpraca w tym obszarze pozwala na wymianę istotnych informacji w ramach odpowiednich przepisów oraz przyjęcie odpowiednich norm potrzebnych do przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz ich zwalczania, odpowiadających normom przyjętym przez odpowiednie podmioty międzynarodowe działające w tym obszarze, takie jak Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF).

Artykuł 20

Współpraca w zakresie walki z terroryzmem

1. Zgodnie z zasadami przyświecającymi walce z terroryzmem, określonymi w art. 12 niniejszego Układu, Strony podkreślają znaczenie egzekwowania prawa i orzecznictwa w walce z terroryzmem i zgodnie postanawiają współpracować w zakresie zapobiegania terroryzmowi i jego eliminowania, w szczególności przez następujące działania:

a) zapewnienie kryminalizacji przestępstw terrorystycznych zgodnie z definicją zawartą w decyzji ramowej Rady 2008/919/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. zmieniającej decyzję ramową 2002/475/WSiSW w sprawie zwalczania terroryzmu;

b) wymianę informacji na temat grup terrorystycznych oraz pojedynczych osób prowadzących taką działalność, a także wspierających je sieci, zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i krajowego, zwłaszcza dotyczącymi ochrony danych i ochrony prywatności;

c) wymianę doświadczeń w zakresie zapobiegania terroryzmowi i jego eliminowania, służących temu celowi środków i metod oraz ich aspektów technicznych, a także w zakresie odpowiednich szkoleń, zgodnie z przepisami obowiązującego prawa;

d) wymianę informacji na temat najlepszych praktyk służących eliminowaniu i przeciwdziałaniu radykalizacji i rekrutacji, a także na temat wspierania resocjalizacji;

e) wymianę poglądów i doświadczeń dotyczących ruchu transgranicznego oraz podróży osób podejrzanych o terroryzm, a także dotyczących gróźb terrorystycznych;

f) wymianę najlepszych praktyk w zakresie ochrony praw człowieka w ramach walki z terroryzmem, zwłaszcza w związku z postępowaniem karnym;

g) przeciwdziałanie zagrożeniu terroryzmem z użyciem broni chemicznej, biologicznej, radiologicznej i jądrowej oraz zapobieganie nabywaniu, przekazywaniu i wykorzystywaniu do celów terrorystycznych materiałów chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych, a także zapobieganie nielegalnym działaniom wymierzonym w chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe obiekty wysokiego ryzyka.

2. Współpraca oparta jest na stosownych ocenach, na przykład ocenach sporządzonych przez odnośne organy ONZ i Rady Europy w porozumieniu z obiema Stronami.

Artykuł 21

Współpraca prawna

1. Strony zgodnie postanawiają rozwijać współpracę sądową w sprawach cywilnych i handlowych w odniesieniu do negocjowania, ratyfikowania i wykonania wielostronnych konwencji dotyczących współpracy sądowej w sprawach cywilnych oraz przede wszystkim konwencji Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego w zakresie międzynarodowej współpracy prawnej i sporów sądowych, jak również ochrony dzieci.

2. W odniesieniu do współpracy sądowej w sprawach karnych Strony będą dążyć do wzmocnienia współpracy w zakresie wzajemnej pomocy prawnej na podstawie stosownych umów wielostronnych. Obejmowałaby ona, w stosownych przypadkach, dostęp do odpowiednich międzynarodowych instrumentów ONZ i Rady Europy, oraz ich wdrożenie, a także bliższą współpracę z Eurojustem.

TYTUŁ IV

HANDEL I ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z HANDLEM

ROZDZIAŁ 1

Traktowanie narodowe i dostęp towarów do rynku

Sekcja 1

Postanowienia wspólne

Artykuł 22

Cel

Strony ustanawiają strefę wolnego handlu, począwszy od wejścia w życie niniejszego Układu zgodnie z postanowieniami niniejszego Układu oraz zgodnie z art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994 („GATT 1994”).

Artykuł 23

Zakres stosowania

1. Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do handlu towarami (¹) między Stronami.

2. Do celów niniejszego rozdziału „pochodzące” oznacza kwalifikujące się zgodnie z regułami pochodzenia określonymi w protokole I do niniejszego Układu.

Sekcja 2

Zniesienie należności celnych, opłat i innych należności

Artykuł 24

Definicja należności celnych

Do celów niniejszego rozdziału „należności celne” obejmują każde cło lub wszelkiego rodzaju należności nałożone na przywóz lub wywóz towarów lub z nimi związane, w tym wszelkiego rodzaju podatki wyrównawcze lub należności dodatkowe nałożone na taki przywóz lub wywóz lub z nimi związane. „Należność celna” nie obejmuje:

a) należności równoważnych podatkom wewnętrznym, nałożonych zgodnie z art. 31 niniejszego Układu;

b) ceł nałożonych zgodnie z rozdziałem 2 (Środki ochrony handlu) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu;

c) opłat lub innych należności nałożonych zgodnie z art. 30 niniejszego Układu.

Artykuł 25

Klasyfikacja towarów

Klasyfikacja towarów będących przedmiotem handlu między Stronami określona jest w odpowiedniej nomenklaturze taryfowej każdej ze Stron, zgodnie z wersją z 2012 r. zharmonizowanego systemu opartego na Międzynarodowej konwencji w sprawie zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów z 1983 r. (HS) z późniejszymi zmianami.

Artykuł 26

Zniesienie należności celnych przywozowych

1. Strony znoszą wszystkie należności celne od towarów pochodzących z terytorium drugiej Strony, począwszy od daty wejścia w życie niniejszego Układu, z zastrzeżeniem postanowień ust. 2 i 3 niniejszego artykułu i nie naruszając postanowień ust. 4 niniejszego artykułu.

2. Produkty wymienione w załączniku II-A do niniejszego Układu są w przywozie do Unii zwolnione z należności celnych w granicach kontyngentów taryfowych określonych w tym załączniku. W odniesieniu do przywozu przekraczającego próg kontyngentu taryfowego obowiązuje stawka należności celnej stosowana względem kraju najbardziej uprzywilejowanego (KNU).

3. Produkty wymienione w załączniku II-B do niniejszego Układu podlegają w przywozie do Unii należności celnej przywozowej z wyłączeniem składnika ad valorem tej należności.

4. Przywóz produktów pochodzących z Gruzji wymienionych w załączniku II-C do niniejszego Układu podlega mechanizmowi przeciwdziałającemu obchodzeniu ceł określonemu w art. 27 niniejszego Układu.

5. Po upływie pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego Układu, na wniosek którejkolwiek ze Stron, Strony przeprowadzają konsultacje, aby rozważyć rozszerzenie zakresu liberalizacji należności celnych we wzajemnym handlu. Korekta progów jest przyjmowana decyzją Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

Artykuł 27

Mechanizm przeciwdziałający obchodzeniu ceł na produkty rolne i przetworzone produkty rolne

1. Produkty wymienione w załączniku II-C do niniejszego Układu podlegają mechanizmowi przeciwdziałającemu obchodzeniu ceł określonemu w niniejszym artykule. Średnią roczną wielkość przywozu z Gruzji do Unii dla każdej kategorii takich produktów przedstawiono w załączniku II-C do niniejszego Układu.

2. Kiedy wielkość przywozu w jednej lub kilku kategoriach produktów, o których mowa w ust. 1, osiągnie 70 % wielkości określonej w załączniku II-C do niniejszego Układu w dowolnym roku rozpoczynającym się w dniu 1 stycznia, Unia powiadamia Gruzję o wielkości przywozu odnośnych produktów. Po takim powiadomieniu i w ciągu 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym wielkość przywozu w jednej lub kilku kategoriach produktów, o których mowa w ust. 1, osiągnie 80 % wielkości określonej w załączniku II-C do niniejszego Układu, Gruzja przekazuje Unii należyte uzasadnienie dotyczące zdolności Gruzji do wytworzenia produktów przeznaczonych na wywóz do Unii w ilości większej, niż wynosi wielkość określona w tym załączniku. W przypadku gdy taki przywóz osiągnie 100 % wielkości określonej w załączniku II-C do niniejszego Układu, a Gruzja nie przedstawi należytego uzasadnienia, Unia może tymczasowo zawiesić preferencyjne traktowanie odnośnych produktów.

Zawieszenie stosuje się przez okres sześciu miesięcy i staje się skuteczne z dniem opublikowania decyzji o zawieszeniu preferencyjnego traktowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

3. Wszystkie tymczasowe zawieszenia przyjęte zgodnie z ust. 2 są niezwłocznie zgłaszane Gruzji przez Unię.

4. Tymczasowe zawieszenie może zostać zniesione przez Unię przed upływem sześciu miesięcy od daty jego wejścia w życie, jeżeli Gruzja przedstawi na forum Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, solidne i wystarczające dowody potwierdzające, że wielkość przywozu produktów w odnośnej kategorii przekraczająca wielkość, o której mowa w załączniku II-C do niniejszego Układu, wynika ze zmiany poziomu produkcji i zdolności wywozowej Gruzji w przypadku odnośnych produktów.

5. Załącznik II-C do niniejszego Układu, podobnie jak wspomniane wielkości, może zostać zmieniony za obopólną zgodą Unii i Gruzji w ramach Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu na wniosek Gruzji, aby odzwierciedlić zmiany w poziomie produkcji i zdolności wywozowej Gruzji w przypadku odnośnych produktów.

Artykuł 28

Klauzula zawieszająca

Żadna ze Stron nie może przyjmować jakichkolwiek nowych należności celnych w stosunku do towarów pochodzących z terytorium drugiej Strony ani nie może podnosić jakichkolwiek należności celnych nałożonych w dniu wejścia w życie niniejszego Układu. Nie uniemożliwia to żadnej ze Stron utrzymania lub podniesienia należności celnej do wysokości zatwierdzonej przez Organ Rozstrzygania Sporów WTO.

Artykuł 29

Należności celne wywozowe

Żadna ze Stron nie przyjmuje ani nie utrzymuje w odniesieniu do wywozu towarów na terytorium drugiej Strony ani w związku z tym wywozem jakichkolwiek należności celnych ani podatków innych niż należności wewnętrzne stosowane zgodnie z art. 30 niniejszego Układu.

Artykuł 30

Opłaty i inne należności

Każda ze Stron zapewnia, zgodnie z art. VIII GATT 1994 i jego uwagami interpretacyjnymi, aby wszystkie opłaty i należności jakiegokolwiek rodzaju inne niż należności celne lub inne środki, o których mowa w art. 26 niniejszego Układu, nałożone na przywóz lub wywóz bądź z nimi związane były ograniczone kwotowo do przybliżonych kosztów wyświadczonych usług oraz nie stanowiły pośredniej ochrony towarów krajowych ani opodatkowania przywozu lub wywozu do celów fiskalnych.

Sekcja 3

Środki pozataryfowe

Artykuł 31

Traktowanie narodowe

Każda ze Stron przyznaje traktowanie narodowe towarom drugiej Strony zgodnie z art. III GATT 1994, łącznie z uwagami interpretacyjnymi do niego. W tym celu art. III GATT 1994 i uwagi interpretacyjne do niego zostają włączone do niniejszego Układu i stanowią jego integralną część.

Artykuł 32

Ograniczenia w przywozie i wywozie

Żadna ze Stron nie przyjmuje ani nie utrzymuje zakazów ani ograniczeń względem przywozu jakichkolwiek towarów drugiej Strony ani wywozu lub sprzedaży eksportowej jakichkolwiek towarów z przeznaczeniem na terytorium drugiej Strony, chyba że postanowienia niniejszego Układu stanowią inaczej lub odbywa się to zgodnie z art. XI GATT 1994 i uwagami interpretacyjnymi do niego. W tym celu art. XI GATT 1994 i uwagi interpretacyjne do niego zostają włączone do niniejszego Układu i stanowią jego integralną część.

Sekcja 4

Postanowienia szczegółowe dotyczące towarów

Artykuł 33

Wyjątki ogólne

Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie może być interpretowane w sposób uniemożliwiający przyjęcie lub egzekwowanie przez którąkolwiek ze Stron środków zgodnych z art. XX i XXI GATT 1994 oraz wszelkich odpowiednich uwag interpretacyjnych do tych artykułów na mocy GATT 1994, które zostają niniejszym włączone do niniejszego Układu i stanowią jego integralną część.

Sekcja 5

Współpraca administracyjna i koordynacja z innymi państwami

Artykuł 34

Tymczasowe zawieszenie preferencji

1. Strony zgodnie postanawiają, że współpraca i pomoc administracyjna są niezbędne do wdrażania i kontroli preferencyjnego traktowania taryfowego przyznanego na mocy niniejszego rozdziału i podkreślają swoje zobowiązanie do zwalczania nieprawidłowości i nadużyć finansowych w sprawach celnych i związanych z cłami.

2. W przypadku gdy Strona stwierdza, na podstawie obiektywnych informacji, brak współpracy lub pomocy administracyjnej drugiej Strony lub nieprawidłowości lub nadużycia finansowe w sprawach, o których mowa w niniejszym rozdziale, Strona ta może tymczasowo zawiesić odpowiednie traktowanie preferencyjne danego produktu lub danych produktów zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Do celów niniejszego artykułu brak współpracy lub pomocy administracyjnej oznacza między innymi:

a) powtarzające się przypadki niedopełnienia obowiązku weryfikacji statusu pochodzenia danego produktu lub danych produktów;

b) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w przeprowadzaniu późniejszych weryfikacji dowodów pochodzenia lub przekazywaniu ich wyników;

c) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w wydawaniu zezwolenia na przeprowadzenie misji służących weryfikacji autentyczności dokumentów lub prawidłowości informacji mających znaczenie dla przyznania danego traktowania preferencyjnego.

4. Do celów niniejszego artykułu ustalenie istnienia nieprawidłowości lub nadużyć finansowych może mieć miejsce między innymi, w przypadku, gdy nastąpił gwałtowny, nie w pełni uzasadniony wzrost wielkości przywozu towarów, przekraczający tradycyjny poziom produkcji i zdolność wywozową drugiej Strony, związany z posiadaniem obiektywnych informacji dotyczących nieprawidłowości lub nadużyć finansowych.

5. Warunki wprowadzenia tymczasowego zawieszenia są następujące:

a) Strona, która stwierdziła, na podstawie obiektywnych informacji, brak współpracy lub pomocy administracyjnej drugiej Strony bądź nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, których dopuściła się druga Strona, bez zbędnej zwłoki powiadamia o tym Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, przekazując jednocześnie obiektywne informacje, oraz rozpoczyna konsultacje w ramach tego Komitetu w oparciu o wszelkie stosowne informacje i obiektywne ustalenia celem znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia dla obu Stron;

b) w przypadku gdy Strony rozpoczęły konsultacje w ramach Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu i nie uzgodniły możliwego do przyjęcia rozwiązania w ciągu trzech miesięcy od dnia powiadomienia, zainteresowana Strona może tymczasowo zawiesić zastosowane traktowanie preferencyjne danego produktu lub danych produktów. O takim tymczasowym zawieszeniu powiadamia się, bez zbędnej zwłoki, Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu;

c) tymczasowe zawieszenie przewidziane w niniejszym artykule ogranicza się do środków niezbędnych do ochrony interesów finansowych zainteresowanej Strony. Nie może ono przekraczać okresu sześciu miesięcy, który może zostać odnowiony, jeżeli do dnia jego wygaśnięcia nie wystąpiły żadne zmiany w odniesieniu do warunków, które doprowadziły do pierwotnego zawieszenia. Stanowią one przedmiot okresowych konsultacji w ramach Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, w szczególności w celu zniesienia tych tymczasowych zawieszeń bezzwłocznie po ustaniu warunków uzasadniających ich zastosowanie.

6. Każda ze Stron publikuje, zgodnie ze swoimi procedurami wewnętrznymi, zawiadomienia dla importerów dotyczące: wszelkich powiadomień, o których mowa w ust. 5 lit. a); decyzji, o których mowa w ust. 5 lit. b); oraz przypadków rozszerzenia lub zniesienia, o których mowa w ust. 5 lit. c).

Artykuł 35

Postępowanie w przypadku błędów administracyjnych

W przypadku popełnienia przez właściwe organy błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym dotyczącym wywozu, a zwłaszcza w stosowaniu postanowień protokołu II do niniejszego Układu dotyczącego definicji pojęcia „produkty pochodzące” i metod współpracy administracyjnej, w przypadku gdy błąd ten wywiera skutki w zakresie ceł przywozowych, Strona, której dotyczą takie skutki, może zwrócić się do Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, o zbadanie możliwości podjęcia wszelkich stosownych środków w celu rozwiązania takiego problemu.

Artykuł 36

Umowy z innymi państwami

1. Niniejszy Układ nie wyklucza utrzymywania lub ustanawiania unii celnych, stref wolnego handlu lub dokonywania uzgodnień dotyczących ruchu granicznego, o ile ich skutkiem nie jest sprzeczność z uzgodnieniami dotyczącymi handlu przewidzianymi w niniejszym Układzie.

2. W ramach Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, Strony prowadzą konsultacje dotyczące umów ustanawiających unie celne, strefy wolnego handlu lub uzgodnień w zakresie ruchu granicznego, a w razie potrzeby również innych istotnych kwestii związanych z ich polityką handlową wobec państw trzecich. Konsultacje takie prowadzone są w szczególności w przypadku przystąpienia do UE państwa trzeciego, aby zapewnić uwzględnienie wspólnych interesów Unii i Gruzji, określonych w niniejszym Układzie.

ROZDZIAŁ 2

Środki ochrony handlu

Sekcja 1

Ogólne środki ochronne

Artykuł 37

Postanowienia ogólne

1. Strony potwierdzają swoje prawa i obowiązki wynikające z art. XIX GATT 1994 oraz Porozumienia w sprawie środków ochronnych zawartego w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie w sprawie środków ochronnych”) i art. 5 Porozumienia w sprawie rolnictwa zawartego w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie w sprawie rolnictwa”).

2. Reguły preferencyjnego pochodzenia ustanowione na mocy rozdziału 1 (Traktowanie narodowe i dostęp towarów do rynku) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu nie mają zastosowania do niniejszej sekcji.

3. Postanowienia niniejszej sekcji nie podlegają rozdziałowi 14 (Rozstrzyganie sporów) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Artykuł 38

Przejrzystość

1. Strona wszczynająca dochodzenie w sprawie środków ochronnych powiadamia o tym fakcie drugą Stronę, jeżeli druga Strona ma istotny interes gospodarczy.

2. Niezależnie od art. 37 niniejszego Układu, Strona wszczynająca dochodzenie w sprawie środków ochronnych i zamierzająca wprowadzić środki ochronne niezwłocznie przedkłada na wniosek drugiej Strony pisemne powiadomienie ad hoc dotyczące wszystkich ważnych informacji prowadzących do wszczęcia dochodzenia w sprawie środków ochronnych oraz nałożenia takich środków, w tym, w stosownych przypadkach, informacji na temat wszczęcia dochodzenia w sprawie środków ochronnych, na temat tymczasowych ustaleń oraz ustaleń końcowych wynikających z dochodzenia, jak również oferuje drugiej Stronie możliwość przeprowadzenia konsultacji.

3. Do celów niniejszego artykułu uważa się, że Strona ma istotny interes gospodarczy, jeżeli należy do pięciu największych dostawców produktu będącego przedmiotem przywozu w okresie ostatnich trzech lat, pod względem wielkości albo wartości w ujęciu bezwzględnym.

Artykuł 39

Zastosowanie środków

1. Nakładając środki ochronne, Strony starają się to czynić w sposób w najmniejszym stopniu wpływający na dwustronną wymianę handlową.

2. Do celów ust. 1 niniejszego artykułu, jeżeli jedna Strona uzna wymogi prawne związane z nałożeniem ostatecznych środków ochronnych za spełnione i zamierza wprowadzić takie środki, powiadamia drugą Stronę i umożliwia przeprowadzenie dwustronnych konsultacji. Jeżeli nie znaleziono satysfakcjonującego rozwiązania w ciągu 30 dni od powiadomienia, Strona dokonująca przywozu może podjąć odpowiednie środki w celu rozwiązania problemu.

Sekcja 2

Środki antydumpingowe i wyrównawcze

Artykuł 40

Postanowienia ogólne

1. Strony potwierdzają swoje prawa i obowiązki na mocy art. VI GATT 1994, Porozumienia w sprawie stosowania artykułu VI GATT 1994, zawartego w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie antydumpingowe”), oraz Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych, zawartego w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych”).

2. Reguły preferencyjnego pochodzenia ustanowione na mocy rozdziału 1 (Traktowanie narodowe i dostęp towarów do rynku) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu nie mają zastosowania do niniejszej sekcji.

3. Postanowienia niniejszej sekcji nie podlegają rozdziałowi 14 (Rozstrzyganie sporów) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Artykuł 41

Przejrzystość

1. Strony uzgadniają, że środki antydumpingowe i wyrównawcze powinny być stosowane w pełnej zgodności z wymogami zawartymi odpowiednio w Porozumieniu antydumpingowym oraz w Porozumieniu w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych i powinny opierać się na sprawiedliwym i przejrzystym systemie.

2. Strony zapewniają, niezwłocznie po wprowadzeniu tymczasowych środków i przed podjęciem ostatecznej decyzji, pełne i właściwe ujawnienie wszystkich zasadniczych faktów i ustaleń, które stanowią podstawę decyzji o zastosowaniu środków, bez uszczerbku dla art. 6 ust. 5 Porozumienia antydumpingowego i art. 12 ust. 4 Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych. Ujawnienie dokonywane jest w formie pisemnej oraz zapewnia zainteresowanym stronom odpowiedni czas na przedstawienie uwag.

3. Pod warunkiem, że nie powoduje to niepotrzebnego opóźnienia w zakresie prowadzonego dochodzenia, każdej zainteresowanej Stronie zapewnia się możliwość bycia wysłuchanym i wyrażenia swoich opinii podczas dochodzenia antydumpingowego lub dochodzenia antysubsydyjnego.

Artykuł 42

Uwzględnienie interesu publicznego

Strona może nie stosować środków antydumpingowych lub wyrównawczych, w przypadku, gdy na podstawie informacji udostępnionych w toku dochodzenia można jasno stwierdzić, że stosowanie takich środków nie leży w interesie publicznym. Ustalenie, czy występuje interes publiczny, opiera się na ocenie ogółu różnych interesów, w tym interesu przemysłu krajowego oraz użytkowników, konsumentów i importerów w zakresie, w jakim dostarczyli oni organom prowadzącym dochodzenie stosowne informacje.

Artykuł 43

Zasada niższego cła

W przypadku gdy Strona postanawia nałożyć tymczasowe lub ostateczne cło antydumpingowe lub wyrównawcze, kwota takiego cła nie może przekraczać marginesu dumpingu ani łącznej kwoty subsydiów stanowiących podstawę środków wyrównawczych, natomiast powinna być niższa od marginesu dumpingu lub łącznej kwoty subsydiów stanowiących podstawę środków wyrównawczych, jeżeli takie niższe cło będzie odpowiednie, aby usunąć szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu.

ROZDZIAŁ 3

Bariery techniczne w handlu, normalizacja, metrologia, akredytacja I ocena zgodności

Artykuł 44

Zakres stosowania i definicje

1. Niniejszy rozdział ma zastosowanie do opracowywania, przyjmowania i stosowania norm, przepisów technicznych i procedur oceny zgodności, określonych w Porozumieniu w sprawie barier technicznych w handlu, zawartym w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie TBT”), które mogą mieć wpływ na handel towarami między Stronami.

2. Niezależnie od ust. 1 niniejszy rozdział nie ma zastosowania do środków sanitarnych ani fitosanitarnych określonych w załączniku A do Porozumienia w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych zawartego w załączniku 1A do Porozumienia WTO („Porozumienie SPS”) ani do specyfikacji zakupów opracowanych przez organy władz publicznych, dotyczących ich własnych wymogów w zakresie produkcji lub konsumpcji.

3. Do celów niniejszego rozdziału zastosowanie mają definicje zawarte w załączniku I do Porozumienia TBT.

Artykuł 45

Uznanie postanowień Porozumienia TBT

Strony potwierdzają istniejące prawa i obowiązki wobec siebie nawzajem, wynikające z Porozumienia TBT, które zostaje niniejszym włączone do niniejszego Układu i stanowi jego integralną część.

Artykuł 46

Współpraca techniczna

1. Strony wzmacniają współpracę w dziedzinie norm, przepisów technicznych, metrologii, nadzoru rynku, akredytacji i systemów oceny zgodności w celu poszerzenia wzajemnego zrozumienia swoich systemów oraz ułatwienia dostępu do swoich rynków. W tym celu mogą one nawiązać dialog regulacyjny na poziomie horyzontalnym i sektorowym.

2. W ramach współpracy Strony starają się określić, rozwinąć i promować inicjatywy ułatwiające wymianę handlową, które mogą obejmować między innymi, lecz nie wyłącznie:

a) wzmacnianie współpracy regulacyjnej poprzez wymianę danych i doświadczeń oraz poprzez współpracę naukowo-techniczną w celu poprawy jakości swoich przepisów technicznych, norm, nadzoru rynku, oceny zgodności i akredytacji oraz efektywnego wykorzystania zasobów regulacyjnych;

b) promowanie i stymulowanie współpracy dwustronnej między swoimi – publicznymi lub prywatnymi – organizacjami odpowiedzialnymi za metrologię, normalizację, nadzór rynku, ocenę zgodności i akredytację;

c) sprzyjanie rozwojowi wysokiej jakości infrastruktury na potrzeby normalizacji, metrologii, akredytacji, oceny zgodności i systemu nadzoru rynku w Gruzji;

d) promowanie udziału Gruzji w pracach odpowiednich organizacji europejskich;

e) poszukiwanie rozwiązań w przypadku powstawania barier w handlu; oraz

f) podejmowanie starań w stosownych przypadkach, w celu skoordynowania swoich stanowisk w międzynarodowych organizacjach handlowych i regulacyjnych, takich jak WTO i Europejska Komisja Gospodarcza Organizacji Narodów Zjednoczonych („EKG ONZ”).

Artykuł 47

Zbliżenie przepisów technicznych, norm i oceny zgodności

1. Mając na uwadze priorytety w kwestii zbliżenia przepisów w poszczególnych sektorach, Gruzja podejmuje niezbędne działania w celu stopniowego osiągnięcia zbliżenia z unijnymi przepisami technicznymi, normami, metrologią, akredytacją, oceną zgodności, odnośnymi systemami i systemem nadzoru rynku, oraz zobowiązuje się przestrzegać zasad i praktyk określonych w odnośnym dorobku prawnym Unii (załącznik III-B do niniejszego Układu zawiera orientacyjny wykaz przepisów). Załącznik III-A do niniejszego Układu zawiera wykaz środków służących zbliżeniu, który może zostać zmieniony decyzją Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, o którym mowa w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

2. Aby osiągnąć te cele, Gruzja:

a) uwzględniając swoje priorytety, dokonuje stopniowego zbliżenia swojego prawodawstwa do odnośnego dorobku prawnego Unii; oraz

b) osiąga i utrzymuje poziom skuteczności administracyjnej i instytucjonalnej niezbędny do stworzenia skutecznego i przejrzystego systemu, którego wymaga wykonanie niniejszego rozdziału.

3. Gruzja powstrzymuje się od zmiany swoich przepisów horyzontalnych i sektorowych w obszarach priorytetowych pod względem zbliżenia, z wyjątkiem zmian koniecznych do stopniowego zbliżenia tych przepisów do odnośnego dorobku prawnego Unii i utrzymania tego zbliżenia; powiadamia także Unię o tego rodzaju zmianach w swoich przepisach krajowych.

4. Gruzja zapewnia i ułatwia udział swoich odpowiednich organów krajowych w europejskich i międzynarodowych organizacjach zajmujących się normalizacją, metrologią prawną i podstawową oraz oceną zgodności, w tym akredytacją, zgodnie z obszarem działalności tych organów i dostępnymi dla nich możliwościami członkostwa.

5. W celu zintegrowania swojego systemu normalizacji Gruzja dokłada wszelkich starań, aby zagwarantować, że jej organ normalizacyjny:

a) dokonuje stopniowej transpozycji ogółu norm europejskich do norm krajowych, co obejmuje również europejskie normy zharmonizowane, których dobrowolne stosowanie uznawane jest za zachowanie zgodności z przepisami unijnymi transponowanymi do prawodawstwa gruzińskiego;

b) wraz z transpozycją tych norm wycofuje sprzeczne z nimi normy krajowe;

c) stopniowo wypełnia pozostałe warunki pełnego członkostwa w europejskich organizacjach normalizacyjnych.

Artykuł 48

Układ w sprawie oceny zgodności i zatwierdzania wyrobów przemysłowych (ACAA)

Strony mogą w późniejszym terminie zgodnie postanowić o dodaniu Układu w sprawie oceny zgodności i zatwierdzania wyrobów przemysłowych (ACAA), jako protokołu do niniejszego Układu, obejmującego jeden lub kilka sektorów uzgodnionych po sprawdzeniu przez Unię, czy odpowiednie gruzińskie przepisy, instytucje i normy horyzontalne i sektorowe zostały w pełni zbliżone do unijnych. Układ ACAA będzie stanowić, że handel wyrobami w sektorach objętych tym układem odbywa się między Stronami na takich samych warunkach, jakie mają zastosowanie w handlu tymi wyrobami między państwami członkowskimi.

Artykuł 49

Oznakowywanie i etykietowanie

1. Bez uszczerbku dla art. 47 i 48 niniejszego Układu, w odniesieniu do przepisów technicznych dotyczących wymogów w zakresie etykietowania lub oznakowania, Strony potwierdzają zasady określone w rozdziale 2.2 Porozumienia TBT, stanowiące, że wymogi takie nie mogą być opracowywane, przyjmowane ani stosowane w celu tworzenia niepotrzebnych przeszkód w handlu międzynarodowym ani nie mogą mieć takiego skutku. Z tego względu wymogi dotyczące etykietowania lub oznakowania nie mogą ograniczać handlu w stopniu większym, niż to jest konieczne do osiągnięcia uzasadnionego celu, biorąc pod uwagę zagrożenia, jakie mogłoby wywołać nieosiągnięcie tego celu.

2. W kwestii obowiązkowego oznakowania lub etykietowania Strony zgodnie postanawiają, co następuje:

a) będą podejmować wysiłki w kierunku minimalizacji wymogów dotyczących oznakowania lub etykietowania, z wyjątkiem wymogów niezbędnych do przyjęcia dorobku prawnego Unii w tej dziedzinie oraz do ochrony zdrowia, bezpieczeństwa lub środowiska bądź z uwagi na inne uzasadnione cele polityki publicznej;

b) Strona może określić formę etykiet lub oznaczeń, nie wymaga jednak zatwierdzania, rejestracji ani certyfikacji etykiet; oraz

c) Strony zachowują prawo do wymagania, aby informacje umieszczane na oznaczeniach lub etykietach były w określonym języku.

ROZDZIAŁ 4

Środki sanitarne I fitosanitarne

Artykuł 50

Cel

1. Celem niniejszego rozdziału jest ułatwienie handlu między Stronami towarami, których dotyczą środki sanitarne i fitosanitarne (środki SPS), w tym wszystkie środki wymienione w załączniku IV do niniejszego Układu, przy równoczesnym zapewnieniu ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin poprzez:

a) zapewnienie pełnej przejrzystości w kwestii środków mających zastosowanie do handlu, wymienionych w załączniku IV do niniejszego Układu;

b) zbliżenie systemu regulacyjnego Gruzji do systemu regulacyjnego Unii;

c) uznawanie statusu Stron pod względem zdrowia zwierząt i roślin oraz stosowanie zasady regionalizacji;

d) ustanowienie mechanizmu uznawania równoważności środków utrzymywanych przez Stronę i wymienionych w załączniku IV do niniejszego Układu;

e) dalsze wykonywanie Porozumienia SPS;

f) ustanowienie mechanizmów i procedur w zakresie ułatwiania handlu; oraz

g) poprawę komunikacji i współpracy między Stronami w sprawie środków wymienionych w załączniku IV do niniejszego Układu.

2. Celem niniejszego rozdziału jest osiągnięcie porozumienia między Stronami w kwestii norm dotyczących dobrostanu zwierząt.

Artykuł 51

Zobowiązania wielostronne

Strony potwierdzają swoje prawa i obowiązki wynikające z porozumień WTO, a w szczególności Porozumienia SPS.

Artykuł 52

Zakres stosowania

Niniejszy rozdział ma zastosowanie do wszystkich środków sanitarnych i fitosanitarnych Strony, które mogą bezpośrednio lub pośrednio wpływać na handel między Stronami, w tym do wszystkich środków wymienionych w załączniku IV do niniejszego Układu. Powyższy zakres stosowania nie narusza zakresu zbliżenia określonego w art. 55 niniejszego Układu.

Artykuł 53

Definicje

Do celów niniejszego rozdziału stosuje się następujące definicje:

1) „środki sanitarne i fitosanitarne” oznaczają środki zdefiniowane w pkt 1 załącznika A do Porozumienia SPS („środki SPS”);

2) „zwierzęta” oznaczają zwierzęta zdefiniowane w Kodeksie zdrowia zwierząt lądowych lub Kodeksie zdrowia zwierząt wodnych Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt („OIE” );

3) „produkty pochodzenia zwierzęcego” oznaczają produkty pochodzące od zwierząt, w tym produkty pochodzące od zwierząt wodnych, zdefiniowane w Kodeksie zdrowia zwierząt wodnych OIE;

4) „produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi” oznaczają całe ciała zwierząt lub ich części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub inne produkty otrzymane ze zwierząt nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, wymienione w części 2(II) załącznika IV-A do niniejszego Układu;

5) „rośliny” oznaczają żywe rośliny i określone żywe części roślin, w tym nasiona i zasoby genowe:

a) owoce w znaczeniu botanicznym, inne niż głęboko zamrożone;

b) warzywa, inne niż głęboko zamrożone;

c) bulwy, cebulki, cebule, kłącza;

d) kwiaty cięte;

e) gałęzie z liśćmi;

f) drzewa ścięte z zachowanym listowiem;

g) roślinne hodowle tkankowe; h) liście, liście ozdobne;

i) aktywny pyłek; oraz

j) pączki, szczepy, sadzonki.

6) „produkty roślinne” oznaczają produkty pochodzenia roślinnego, nieprzetworzone lub poddane prostej obróbce, o ile nie są to rośliny, wymienione w części 3 załącznika IV-A do niniejszego Układu;

7) „nasiona” oznaczają nasiona w znaczeniu botanicznym, przeznaczone do siewu;

8) „agrofagi” lub „organizmy szkodliwe” oznaczają wszelkie gatunki, szczepy lub biotypy roślin, zwierząt lub czynników chorobotwórczych, szkodliwe dla roślin lub produktów roślinnych (organizmy szkodliwe);

9) „strefy chronione” oznaczają strefy w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. h) dyrektywy Rady 2000/29/WE z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie środków ochronnych przed wprowadzaniem do Wspólnoty organizmów szkodliwych dla roślin lub produktów roślinnych i przed ich rozprzestrzenianiem się we Wspólnocie bądź ewentualnych późniejszych przepisów;

10) „choroba zwierząt” oznacza kliniczne lub patologiczne objawy zakażenia u zwierząt;

11) „choroba zwierząt akwakultury” oznacza zakażenie kliniczne lub niekliniczne jednym lub większą liczbą czynników etiologicznych chorób, o których mowa w Kodeksie zdrowia zwierząt wodnych OIE;

12) „zakażenie u zwierząt” oznacza sytuację, w której zwierzęta są nosicielami czynnika zakaźnego, wykazując kliniczne lub patologiczne objawy zakażenia lub nie wykazując takich objawów;

13) „normy dotyczące dobrostanu zwierząt” oznaczają normy dotyczące ochrony zwierząt opracowane i stosowane przez Strony oraz, w stosownych przypadkach, zgodne z normami OIE;

14) „ właściwy poziom ochrony sanitarnej i fitosanitarnej” oznacza właściwy poziom ochrony sanitarnej i fitosanitarnej określony w pkt 5 załącznika A do Porozumienia SPS;

15) „region”, w odniesieniu do zdrowia zwierząt, oznacza strefę lub region zdefiniowane w Kodeksie zdrowia zwierząt lądowych OIE, a w odniesieniu do akwakultury – strefę zdefiniowaną w Międzynarodowym kodeksie zdrowia zwierząt wodnych OIE. W odniesieniu do Unii termin „terytorium” lub „kraj” oznacza terytorium Unii;

16) „obszar wolny od agrofaga” oznacza obszar, w którym dany agrofag nie występuje, co wykazano na podstawie dowodów naukowych, oraz w którym, w stosownych przypadkach, stan ten jest utrzymywany urzędowo;

17) „regionalizacja” oznacza pojęcie regionalizacji opisane w art. 6 Porozumienia SPS;

18) „przesyłka zawierająca zwierzęta lub produkty zwierzęce” oznacza pewną ilość żywych zwierząt lub produktów pochodzenia zwierzęcego tego samego typu, objętych tym samym świadectwem lub dokumentem, przemieszczaną tym samym środkiem transportu, wysłaną przez jeden podmiot i pochodzącą z terytorium tej samej Strony dokonującej wywozu lub regionu bądź regionów tej Strony. Przesyłka zawierająca zwierzęta może składać się z jednego lub różnych towarów bądź jednej lub większej liczby partii;

19) „przesyłka zawierająca rośliny lub produkty roślinne” oznacza pewną ilość roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów, przemieszczaną z terytorium jednej Strony na terytorium drugiej Strony i objętą w razie konieczności jednym świadectwem fitosanitarnym. Przesyłka może składać się z jednego lub różnych towarów bądź jednej lub większej liczby partii;

20) „partia” oznacza pewną liczbę jednostek jednego towaru, która charakteryzuje się jednorodnością składu i pochodzenia i stanowi część przesyłki;

21) „równoważność do celów handlowych” („równoważność”) oznacza, że środki wymienione w załączniku IV do niniejszego Układu zastosowane przez Stronę wywozu, bez względu na to, czy są one inne od środków wymienionych w tym załączniku stosowanych przez Stronę przywozu, obiektywnie zapewniają właściwy poziom bezpieczeństwa lub możliwy do zaakceptowania poziom ryzyka Strony przywozu;

22) „sektor” oznacza strukturę produkcji i handlu w odniesieniu do produktu lub kategorii produktów Strony;

23) „podsektor” oznacza wyraźnie określoną i kontrolowaną część sektora;

24) „towar” oznacza produkty lub przedmioty, o których mowa w pkt 2–7;

25) „szczególne zezwolenie na przywóz” oznacza formalne uprzednie zezwolenie wydane przez właściwe organy Strony dokonującej przywozu, skierowane do indywidualnego importera jako warunek przywozu jednej lub wielu przesyłek towaru z terytorium Strony dokonującej wywozu w zakresie niniejszego rozdziału;

26) „dni robocze” oznaczają dni tygodnia z wyjątkiem niedziel, sobót oraz dni ustawowo wolnych od pracy w jednej ze Stron;

27) „inspekcja” oznacza sprawdzenie jakiegokolwiek aspektu paszy, żywności, zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt w celu weryfikacji, czy w danym aspekcie lub aspektach zachowana jest zgodność z wymogami prawa paszowego i żywnościowego oraz prawa w zakresie zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt;

28) „inspekcja w zakresie zdrowia roślin” oznacza urzędowe wzrokowe sprawdzenie roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów regulowanych w celu ustalenia ewentualnej obecności agrofagów oraz ustalenia zgodności z przepisami fitosanitarnymi;

29) „weryfikacja” oznacza sprawdzenie, poprzez zbadanie i rozpatrzenie obiektywnych dowodów, czy spełnione zostały określone wymogi.

Artykuł 54

Właściwe organy

Podczas pierwszego posiedzenia Podkomitetu ds. Zarządzania Sanitarnego i Fitosanitarnego, o którym mowa w art. 65 niniejszego Układu („Podkomitet SPS” ), Strony informują się nawzajem o strukturze i organizacji ich właściwych organów oraz podziale kompetencji między nimi. Strony informują się wzajemnie o wszelkich zmianach w zakresie struktury, organizacji i podziału kompetencji, w tym punktów kontaktowych, tych właściwych organów.

Artykuł 55

Stopniowe zbliżenie przepisów

1. Gruzja kontynuuje stopniowe zbliżenie swoich przepisów w kwestiach sanitarnych i fitosanitarnych i dotyczących dobrostanu zwierząt oraz innych obszarów, określonych w załączniku IV do niniejszego Układu, do przepisów Unii, zgodnie z zasadami i procedurą określonymi w załączniku XI do niniejszego Układu.

2. Strony współpracują w zakresie stopniowego zbliżenia przepisów i budowania zdolności.

3. Podkomitet SPS regularnie monitoruje postępy w procesie zbliżenia, określonym w załączniku XI do niniejszego Układu, w celu sformułowania niezbędnych zaleceń dotyczących zbliżenia przepisów.

4. Najpóźniej sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego Układu Gruzja przedkłada wykaz środków prawodawczych Unii dotyczących środków sanitarnych, fitosanitarnych, dobrostanu zwierząt i innych obszarów określonych w załączniku IV do niniejszego Układu, na podstawie których Gruzja dokona zbliżenia swoich przepisów. Wykaz ten jest podzielony na obszary priorytetowe, w przypadku których handel określonymi towarami lub grupą towarów zostanie ułatwiony dzięki zbliżeniu przepisów. Wykaz dotyczący zbliżenia służy za punkt odniesienia przy wykonywaniu niniejszego rozdziału.

Artykuł 56

Uznawanie, w celach handlowych, statusu pod względem zdrowia zwierząt i obecności agrofagów oraz warunków regionalnych

Uznawanie statusu w odniesieniu do chorób zwierząt, zakażeń u zwierząt lub agrofagów

1. W odniesieniu do chorób i zakażeń u zwierząt (w tym chorób odzwierzęcych) zastosowanie mają następujące postanowienia:

a) Strona dokonująca przywozu uznaje do celów handlowych status Strony dokonującej wywozu lub jej regionów pod względem zdrowia zwierząt, stwierdzony zgodnie z procedurą określoną w załączniku VI do niniejszego Układu, w zakresie chorób zwierząt określonych w załączniku V-A do niniejszego Układu;

b) w przypadku, gdy Strona uzna, że jej terytorium lub jeden z regionów ma szczególny status w odniesieniu do konkretnej choroby zwierząt, innej niż choroby wymienione w załączniku V-A do niniejszego Układu, może ona zażądać uznania tego statusu zgodnie z procedurą określoną w części C załącznika VI do niniejszego Układu. W tej kwestii Strona dokonująca przywozu może zażądać gwarancji, wraz z uzasadnieniem, w odniesieniu do przywozu żywych zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego, odpowiednio do uzgodnionego statusu Stron;

c) za podstawę wzajemnego handlu Strony uznają status terytoriów lub regionów bądź status w sektorze lub podsektorze Stron, związany z częstością występowania lub zachorowalnością dotyczącą choroby zwierząt innej niż choroby wymienione w załączniku V-A do niniejszego Układu, bądź z zakażeniami u zwierząt, lub w stosownych przypadkach – z zagrożeniem z nimi związanym, określonym przez OIE. W tej kwestii w odniesieniu do przywozu żywych zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego Strona dokonująca przywozu może zażądać gwarancji odpowiednich do określonego statusu, zgodnie z zaleceniami OIE; oraz

d) bez uszczerbku dla art. 58, 60 i 64 niniejszego Układu i o ile Strona dokonująca przywozu nie wniesie wyraźnego sprzeciwu i nie zażąda uzupełniających lub dodatkowych informacji, konsultacji lub weryfikacji, każda ze Stron bez zbędnej zwłoki podejmuje niezbędne środki prawodawcze i administracyjne w celu umożliwienia handlu na podstawie postanowień lit. a), b) i c) niniejszego ustępu.

2. W odniesieniu do agrofagów zastosowanie mają następujące postanowienia:

a) Strony uznają w celach handlowych ich status dotyczący obecności agrofagów określonych w załączniku V-B do niniejszego Układu określony w załączniku VI-B; oraz

b) bez uszczerbku dla art. 58, 60 i 64 niniejszego Układu i o ile Strona dokonująca przywozu nie wniesie wyraźnego sprzeciwu i nie zażąda uzupełniających lub dodatkowych informacji, konsultacji lub weryfikacji, każda ze Stron podejmuje, bez zbędnej zwłoki, niezbędne środki prawodawcze i administracyjne w celu umożliwienia handlu na podstawie postanowień lit. a) niniejszego ustępu.

Uznawanie regionalizacji i podziału na strefy, obszarów wolnych od agrofaga i stref chronionych

3. Strony uznają pojęcia regionalizacji oraz obszarów wolnych od agrofaga, określone w odpowiedniej Międzynarodowej konwencji ochrony roślin z 1997 r. i międzynarodowych normach dotyczących środków fitosanitarnych Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa z 1997 r., a także pojęcie stref chronionych określonych w dyrektywie 2000/29/WE, i zgodnie postanawiają stosować te pojęcia w handlu między sobą.

4. Strony zgodnie postanawiają, że decyzje dotyczące regionalizacji w sprawie chorób zwierząt i ryb wymienionych w załączniku V-A do niniejszego Układu oraz w sprawie agrofagów wymienionych w załączniku V-B do niniejszego Układu podejmuje się zgodnie z postanowieniami części A i B załącznika VI do niniejszego Układu.

5. Jeżeli chodzi o choroby zwierząt, zgodnie z postanowieniami art. 58 niniejszego Układu, Strona dokonująca wywozu starająca się o uznanie swojej decyzji w sprawie regionalizacji przez Stronę dokonującą przywozu powiadamia o zastosowanych przez siebie środkach, podając pełne wyjaśnienie i dane stanowiące podstawę dokonanych ustaleń i podjętych decyzji. Bez uszczerbku dla art. 59 niniejszego Układu i o ile Strona dokonująca przywozu nie wniesie wyraźnego sprzeciwu i nie zażąda dodatkowych informacji, konsultacji lub weryfikacji w ciągu 15 dni roboczych po otrzymaniu powiadomienia, decyzje dotyczące regionalizacji, których dotyczyło powiadomienie, uznaje się za przyjęte.

Konsultacje, o których mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, odbywają się zgodnie z art. 59 ust. 3 niniejszego Układu. Strona dokonująca przywozu dokonuje oceny dodatkowych informacji w ciągu 15 dni roboczych od dnia ich otrzymania. Weryfikację, o której mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, przeprowadza się zgodnie z art. 62 niniejszego Układu w ciągu 25 dni roboczych od dnia otrzymania wniosku o weryfikację.

6. W kwestii agrofagów każda ze Stron zapewnia, aby w handlu roślinami, produktami roślinnymi i innymi towarami był brany pod uwagę – odpowiednio – status pod względem obecności agrofagów na obszarze uznanym przez drugą Stronę za strefę chronioną lub za obszar wolny od agrofaga. Strona ubiegająca się o uznanie swojego obszaru wolnego od agrofaga przez drugą Stronę powiadamia o wprowadzonych przez siebie środkach oraz – na wniosek drugiej Strony – przedstawia pełne uzasadnienie i dane stanowiące podstawę ustanowienia i utrzymywania obszaru, zgodnie z odnośnymi wytycznymi FAO lub IPPC, w tym ISPM. Bez uszczerbku dla art. 64 niniejszego Układu i o ile Strona nie wniesie wyraźnego sprzeciwu i nie zażąda dodatkowych informacji, konsultacji lub weryfikacji w ciągu trzech miesięcy następujących po notyfikacji, decyzje dotyczące regionalizacji obszarów wolnych od agrofaga, których dotyczyło powiadomienie, uznaje się za przyjęte.

Konsultacje, o których mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, odbywają się zgodnie z art. 59 ust. 3 niniejszego Układu. Strona dokonująca przywozu przeprowadza ocenę dodatkowych informacji w ciągu trzech miesięcy od dnia ich otrzymania. Weryfikację, o której mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, przeprowadza się zgodnie z art. 62 niniejszego Układu w ciągu 12 miesięcy od dnia otrzymania wniosku o weryfikację, z uwzględnieniem biologii agrofagów i upraw, których sprawa dotyczy.

7. Po zakończeniu procedur, o których mowa w ust. 4–6 oraz bez uszczerbku dla art. 64 niniejszego Układu, każda ze Stron podejmuje, bez zbędnej zwłoki, niezbędne środki prawodawcze i administracyjne w celu umożliwienia handlu na tej podstawie.

Podział na przedziały

8. Strony mogą podjąć dalsze dyskusje w kwestii podziału na przedziały.

Artykuł 57

Uznanie równoważności

1. Równoważność można uznać w odniesieniu do:

a) pojedynczego środka;

b) grupy środków; lub

c) systemu mającego zastosowanie do sektora, podsektora, towarów lub grup towarów.

2. W odniesieniu do uznawania równoważności Strony postępują zgodnie z procesem określonym w ust. 3 niniejszego artykułu. Proces ten obejmuje obiektywne wykazanie równoważności przez Stronę dokonującą wywozu oraz obiektywną ocenę wniosku przez Stronę dokonującą przywozu. Ocena może obejmować inspekcje lub weryfikacje.

3. Na wniosek Strony dokonującej wywozu w sprawie uznania równoważności zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu Strony bez zbędnej zwłoki, a najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania takiego wniosku przez Stronę dokonującą przywozu, rozpoczynają proces konsultacji obejmujący działania określone w załączniku VIII do niniejszego Układu. W przypadku złożenia wielu wniosków przez Stronę dokonującą wywozu Strony, na wniosek Strony dokonującej przywozu, uzgadniają w ramach Podkomitetu SPS, o którym mowa w art. 65 niniejszego Układu, harmonogram rozpoczęcia i przeprowadzenia procesu, o którym mowa w niniejszym ustępie.

4. Gruzja powiadamia Unię, gdy tylko ukończony zostanie proces zbliżenia przepisów w odniesieniu do środka, grupy środków lub systemu, określonych w ust. 1 niniejszego artykułu, na podstawie wyników monitorowania przewidzianego w art. 55 ust. 3 niniejszego Układu. Fakt ten uznaje się za podstawę złożenia przez Gruzję wniosku o rozpoczęcie procesu uznania równoważności odnośnych środków, zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu.

5. O ile nie postanowiono inaczej, Strona dokonująca przywozu finalizuje proces uznania równoważności, o którym mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, w ciągu 360 dni po otrzymaniu od Strony dokonującej wywozu wniosku obejmującego dokumentację, w której wykazuje się równoważność. Termin ten może zostać wydłużony w przypadku upraw sezonowych, gdy uzasadnione jest opóźnienie oceny, aby umożliwić weryfikację w odpowiednim okresie wzrostu uprawy.

6. Strona dokonująca przywozu określa równoważność w odniesieniu do roślin, produktów roślinnych i innych towarów zgodnie z odpowiednimi ISPM.

7. Strona dokonująca przywozu może wycofać lub zawiesić równoważność na podstawie jakichokolwiek dokonanych przez jedną ze Stron zmian środków wpływających na równoważność, pod warunkiem że postępowanie odbywa się zgodnie z następującą procedurą:

a) zgodnie z postanowieniami art. 58 ust. 2 niniejszego Układu Strona dokonująca wywozu informuje Stronę dokonującą przywozu o wszelkich propozycjach zmian jej środków uznanych za równoważne, oraz o możliwym wpływie proponowanych środków na uznaną równoważność. W ciągu 30 dni roboczych od otrzymania tej informacji Strona dokonująca przywozu informuje Stronę dokonującą wywozu, czy równoważność będzie nadal uznawana na podstawie proponowanych środków;

b) zgodnie z postanowieniami art. 58 ust. 2 niniejszego Układu Strona dokonująca przywozu informuje Stronę dokonującą wywozu o wszelkich propozycjach zmian jej środków, na których opiera się uznanie równoważności, oraz o możliwym wpływie proponowanych środków na uznaną równoważność. W przypadku gdy Strona dokonująca przywozu zaprzestaje uznawania równoważności, Strony mogą uzgodnić warunki ponownego rozpoczęcia procesu, o którym mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, na podstawie proponowanych środków.

8. Uznanie, zawieszenie lub wycofanie równoważności zależy wyłącznie od Strony dokonującej przywozu, która działa zgodnie ze swoimi własnymi ramami administracyjnymi i prawnymi. Strona ta dostarcza Stronie dokonującej wywozu na piśmie pełne uzasadnienie i dane stanowiące podstawę ustaleń i decyzji objętych niniejszym artykułem. W przypadku nieuznania, wycofania lub zawieszenia równoważności Strona dokonująca przywozu informuje Stronę dokonującą wywozu o warunkach, jakie należy spełnić, aby ponownie rozpocząć proces, o którym mowa w ust. 3.

9. Bez uszczerbku dla art. 64 niniejszego Układu Strona dokonująca przywozu nie może wycofać ani zawiesić równoważności przed wejściem w życie proponowanych nowych środków którejkolwiek ze Stron.

10. W przypadku formalnego uznania równoważności przez Stronę dokonującą przywozu na podstawie procesu konsultacji określonego w załączniku VIII do niniejszego Układu Podkomitet SPS zgodnie z procedurą określoną w art. 65 ust. 5 niniejszego Układu potwierdza uznanie równoważności w handlu między Stronami. Decyzja potwierdzająca może również w stosownych przypadkach ustanawiać ograniczenie kontroli fizycznych na granicach, uproszczenie świadectw oraz procedury wstępnego sporządzania list dla zakładów.

Status równoważności ujmuje się w załączniku XII do niniejszego Układu.

Artykuł 58

Przejrzystość i wymiana informacji

1. Bez uszczerbku dla art. 59 niniejszego Układu Strony współpracują w celu zwiększenia wzajemnego zrozumienia w zakresie struktury kontroli urzędowych drugiej Strony oraz mechanizmów służących stosowaniu środków wymienionych w załączniku IV do niniejszego Układu, a także skuteczności takiej struktury i mechanizmu. Można to osiągnąć m.in. poprzez sprawozdania z międzynarodowych audytów przy ich podawaniu do publicznej wiadomości; Strony mogą w stosownych przypadkach wymieniać informacje na temat ich wyników oraz inne informacje.

2. W ramach zbliżenia przepisów, o którym mowa w art. 55 niniejszego Układu, lub uznawania równoważności, o którym mowa w art. 57 niniejszego Układu, Strony informują się nawzajem o zmianach legislacyjnych lub proceduralnych wprowadzonych w odnośnych obszarach.

3. W tym kontekście Unia informuje Gruzję z dużym wyprzedzeniem o zmianach w swoim prawodawstwie, aby umożliwić Gruzji rozważenie stosownych zmian w swoim prawodawstwie.

Należy osiągnąć odpowiedni poziom współpracy w celu usprawnienia przekazywania dokumentów legislacyjnych na wniosek jednej ze Stron.

W tym celu każda ze Stron powiadamia drugą Stronę o swoich punktach kontaktowych. Strony powiadamiają się również wzajemnie o wszelkich zmianach dotyczących punktów kontaktowych.

Artykuł 59

Powiadomienia, konsultacje i usprawnienie komunikacji

1. Każda ze Stron powiadamia drugą Stronę na piśmie w ciągu dwóch dni roboczych o wszelkim poważnym lub znaczącym ryzyku dla zdrowia ludzkiego bądź zdrowia zwierząt lub roślin, w tym o nagłych przypadkach związanych z kontrolą żywności lub sytuacjach, w których istnieje wyraźnie określone ryzyko poważnych skutków zdrowotnych związanych ze spożyciem produktów pochodzenia zwierzęcego lub produktów roślinnych, a w szczególności:

a) o wszelkich środkach wpływających na decyzje dotyczące regionalizacji, o których mowa w art. 56 niniejszego Układu;

b) o obecności lub rozwoju wszelkich chorób zwierząt wymienionych w załączniku V-A do niniejszego Układu lub agrofagów regulowanych, wymienionych w załączniku V-B do niniejszego Układu;

c) o ustaleniach mających znaczenie epidemiologiczne lub o istotnym związanym z tym ryzyku w zakresie chorób zwierząt i agrofagów, które nie są wymienione w załącznikach V-A ani V-B do niniejszego Układu lub które są nowymi chorobami zwierząt lub agrofagami; oraz

d) o wszelkich dodatkowych środkach wykraczających poza podstawowe wymogi mające zastosowanie do własnych środków podejmowanych w celu kontroli lub zwalczania chorób zwierząt lub agrofagów bądź w celu ochrony zdrowia publicznego lub zdrowia roślin oraz o wszelkich zmianach w polityce dotyczącej profilaktyki, w tym w polityce dotyczącej szczepień.

2. Powiadomienia kieruje się na piśmie do punktów kontaktowych, o których mowa w art. 58 ust. 1 niniejszego Układu.

Powiadomienie na piśmie oznacza powiadomienie przesłane pocztą, faksem lub pocztą elektroniczną.

3. W przypadku gdy jedna ze Stron ma poważne obawy dotyczące ryzyka dla zdrowia ludzkiego bądź zdrowia zwierząt lub roślin, na wniosek tej Strony organizowane są konsultacje dotyczące tej sytuacji, które odbywają się w najbliższym możliwym terminie, a w każdym razie w ciągu 15 dni roboczych od dnia złożenia takiego wniosku. W takich sytuacjach każda ze Stron podejmuje wysiłki w celu zapewnienia wszelkich informacji niezbędnych do uniknięcia zakłóceń w handlu i do osiągnięcia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez obie Strony, zgodnego z ochroną zdrowia ludzkiego oraz zdrowia zwierząt i roślin.

4. Na wniosek Strony organizuje się konsultacje dotyczące dobrostanu zwierząt, które odbywają się w najbliższym możliwym terminie, a w każdym razie w ciągu 20 dni roboczych od dnia powiadomienia. W takich sytuacjach każda ze Stron dokłada starań w celu dostarczenia wszelkich żądanych informacji.

5. Na wniosek Strony konsultacje, o których mowa w ust. 3 i 4 niniejszego artykułu, organizowane są w formie wideokonferencji lub audiokonferencji. Strona wnioskująca o konsultacje zapewnia przygotowanie protokołu z konsultacji, który jest formalnie zatwierdzany przez Strony. Do celów takiego zatwierdzenia mają zastosowanie postanowienia art. 58 ust. 3 niniejszego Układu.

6. W późniejszym terminie wdrożony zostanie obustronny system szybkiego powiadamiania i wczesnego ostrzegania o wszelkich nagłych sytuacjach w obszarze sanitarnym i fitosanitarnym, po wprowadzeniu przez Gruzję niezbędnych aktów prawnych w tej dziedzinie i stworzeniu warunków do właściwego funkcjonowania takich systemów na miejscu.

Artykuł 60

Warunki handlu

1. Warunki przywozu przed uznaniem równoważności:

a) Strony zgodnie postanawiają prowadzić przywóz wszelkich towarów ujętych w załączniku IV-A i załącznika IV-C pkt 2 i 3 do niniejszego Układu zgodnie z warunkami sprzed uznania równoważności. Bez uszczerbku dla decyzji podjętych zgodnie z artykułem 56 niniejszego Układu, warunki przywozu stosowane przez Stronę dokonującą przywozu mają zastosowanie do całego terytorium Strony dokonującej wywozu. W momencie wejścia w życie niniejszego Układu i zgodnie z postanowieniami jego art. 58 Strona dokonująca przywozu powiadamia Stronę dokonującą wywozu o swoich wymogach sanitarnych i fitosanitarnych dotyczących przywozu towarów, o których mowa w załącznikach IV-A i IV-C do niniejszego Układu. Informacje te obejmują w stosownych przypadkach wzory urzędowych świadectw, oświadczeń lub dokumentów handlowych, określone przez Stronę dokonującą przywozu; oraz

b) i) Wszelkie zmiany lub proponowane zmiany warunków, o których mowa w ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu muszą być zgodne z odpowiednimi procedurami powiadomienia określonymi w Porozumieniu SPS;

(ii) Bez uszczerbku dla art. 64 niniejszego Układu, w celu określenia daty wejścia w życie zmienionych warunków, o których mowa w ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu, Strona dokonująca przywozu bierze pod uwagę czas transportu między Stronami; oraz

(iii) jeżeli Strona dokonująca przywozu nie spełni wyżej wspomnianych wymogów dotyczących powiadomienia, o których mowa w lit. a) niniejszego artykułu, nadal akceptuje ona świadectwa lub poświadczenia gwarantujące uprzednio obowiązujące warunki do 30 dni po wejściu w życie zmienionych warunków przywozu.

2. Warunki przywozu po uznaniu równoważności:

a) W ciągu 90 dni od dnia przyjęcia decyzji o uznaniu równoważności określone w art. 57 ust. 10 niniejszego Układu, Strony podejmują niezbędne działania legislacyjne i administracyjne w celu wdrożenia uznania równoważności, aby umożliwić na tej podstawie handel między Stronami towarami, o których mowa w załączniku IV-A oraz załącznika IV-C pkt 2 i 3 do niniejszego Układu. Dla tych towarów wzór urzędowego świadectwa lub urzędowego dokumentu wymaganego przez Stronę dokonującą przywozu może wówczas zostać zastąpiony świadectwem sporządzonym zgodnie z załącznikiem X-B do niniejszego Układu;

b) Dla towarów w sektorach lub podsektorach, w przypadku których nie wszystkie środki są uznane za równoważne, handel jest prowadzony nadal na podstawie zgodności z warunkami, o których mowa w ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu. Na wniosek Strony dokonującej wywozu zastosowanie mają postanowienia ust. 5 niniejszego artykułu.

3. Od dnia wejścia w życie niniejszego Układu towary, o których mowa w załączniku IV-A oraz załącznika IV-C pkt 2 do niniejszego Układu, nie podlegają obowiązkowi uzyskania pozwolenia na przywóz między Stronami.

4. W odniesieniu do warunków wpływających na handel towarami, o których mowa w ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu, na wniosek Strony dokonującej wywozu Strony podejmują konsultacje w ramach Podkomitetu SPS zgodnie z postanowieniami art. 65 niniejszego Układu w celu uzgodnienia alternatywnych lub dodatkowych warunków przywozu Strony dokonującej przywozu. Takie alternatywne lub dodatkowe warunki przywozu mogą w stosownych przypadkach opierać się na środkach Strony dokonującej wywozu, uznanych za równoważne przez Stronę dokonującą przywozu. Jeśli tak zdecydowano, Strona dokonująca przywozu podejmuje w ciągu 90 dni niezbędne działania legislacyjne lub administracyjne w celu umożliwienia przywozu na podstawie uzgodnionych warunków przywozu.

5. Wykaz zakładów, tymczasowe zatwierdzenie

a) Przy przywozie produktów pochodzenia zwierzęcego, o których mowa w części 2 załącznika IV-A do niniejszego Układu, na wniosek Strony dokonującej wywozu uzupełniony o odpowiednie gwarancje, Strona dokonująca przywozu tymczasowo zatwierdza zakłady przetwórcze, o których mowa w pkt 2 załącznika VII do niniejszego Układu, które znajdują się na terytorium Strony dokonującej wywozu, bez wcześniejszych inspekcji poszczególnych zakładów. Takie zatwierdzenie musi być zgodne z warunkami i postanowieniami określonymi w załączniku VII do niniejszego Układu. O ile nie są wymagane dodatkowe informacje, Strona dokonująca przywozu podejmuje niezbędne działania legislacyjne lub administracyjne, aby umożliwić przywóz na tej podstawie w ciągu 30 dni roboczych od dnia otrzymania przez nią wniosku i odpowiednich gwarancji.

Wstępny wykaz zakładów zatwierdza się zgodnie z postanowieniami załącznika VII do niniejszego Układu.

b) Przy przywozie produktów pochodzenia zwierzęcego, o których mowa w ust. 2 lit. a) niniejszego artykułu, Strona dokonująca wywozu informuje Stronę dokonującą przywozu o swoim wykazie zakładów spełniających wymogi Strony dokonującej przywozu.

6. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona dostarcza niezbędne wyjaśnienia i dane będące podstawą dokonanych ustaleń i decyzji objętych niniejszym artykułem.

Artykuł 61

Procedura certyfikacji

1. Na potrzeby procedur certyfikacji oraz wydawania świadectw i dokumentów urzędowych Strony zgodnie przyjmują zasady określone w załączniku X do niniejszego Układu.

2. Podkomitet SPS, o którym mowa w art. 65 niniejszego Układu, może uzgodnić zasady, które należy stosować w przypadku certyfikacji elektronicznej, wycofania lub wymiany świadectw.

3. W ramach zbliżonych przepisów, o których mowa w art. 55 niniejszego Układu, Strony uzgadniają w stosownych przypadkach wspólne wzory świadectw.

Artykuł 62

Weryfikacja

1. W celu utrzymania pewności co do skutecznego wykonania postanowień niniejszego rozdziału każda ze Stron ma prawo:

a) do prowadzenia weryfikacji całości lub części systemu inspekcji i certyfikacji stosowanego przez organy drugiej Strony, bądź – w stosownych przypadkach – innych środków, zgodnie z odpowiednimi międzynarodowymi standardami, wytycznymi i zaleceniami zawartymi w Kodeksie Żywnościowym, OIE i IPPC;

b) do otrzymywania informacji od drugiej Strony o stosowanym przez nią systemie kontroli, a także do otrzymywania informacji o wynikach kontroli przeprowadzonych w ramach tego systemu, przestrzegając przepisów dotyczących poufności obowiązujących w każdej ze Stron.

2. Każda ze Stron może udostępniać osobom trzecim wyniki weryfikacji, o których mowa w ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu, oraz podawać je do wiadomości publicznej zgodnie z ewentualnymi wymogami, które mogą mieć zastosowanie do którejkolwiek ze Stron. W toku takiego udostępniania lub podawania do wiadomości publicznej przestrzega się ewentualnych wymogów poufności mających zastosowanie do danej Strony.

3. W przypadku gdy Strona dokonująca przywozu postanawia przeprowadzić wizytę w celu dokonania weryfikacji na terytorium Strony dokonującej wywozu, powiadamia o takiej wizycie Stronę dokonującą wywozu na co najmniej 60 dni roboczych przed terminem wizyty, z wyjątkiem sytuacji wyjątkowych lub jeśli Strony postanowią inaczej. Wszelkie zmiany dotyczące takiej wizyty są uzgadniane przez Strony.

4. Koszty poniesione w związku z przeprowadzeniem weryfikacji całości lub części systemów inspekcji i certyfikacji lub, w stosownych przypadkach, innych środków stosowanych przez właściwe organy drugiej Strony, pokrywa Strona, która przeprowadza weryfikację lub inspekcję.

5. Projekt pisemnego sprawozdania z weryfikacji jest przekazywany Stronie dokonującej wywozu w ciągu 60 dni roboczych po zakończeniu weryfikacji. Strona dokonująca wywozu ma 45 dni roboczych na przygotowanie uwag do projektu sprawozdania. Uwagi zgłoszone przez Stronę dokonującą wywozu zostają załączone do sprawozdania końcowego oraz, w stosownych przypadkach, uwzględnione w jego treści. Jednakże w przypadku gdy w trakcie weryfikacji wykryto znaczące ryzyko dla zdrowia ludzkiego lub zdrowia zwierząt lub roślin, Strona dokonująca wywozu zostaje poinformowana o tym najszybciej, jak to możliwe, a w każdym przypadku w ciągu 10 dni roboczych od zakończenia weryfikacji.

6. Dla potrzeb jasności wyniki weryfikacji mogą zostać wykorzystane w procedurach, o których mowa w art. 55, 57 i 63 niniejszego Układu prowadzonych przez Strony lub przez jedną ze Stron.

Artykuł 63

Kontrole przywozu i opłaty za inspekcje

1. Strony zgodnie postanawiają, że kontrole przywozu przesyłek z terytorium Strony dokonującej wywozu są prowadzone przez Stronę dokonującą przywozu z poszanowaniem zasad określonych w części A załącznika IX do niniejszego Układu. Wyniki tych kontroli mogą stanowić wkład do procesu weryfikacji, o którym mowa w art. 62 niniejszego Układu.

2. Częstości fizycznych kontroli przywozu stosowanych przez każdą ze Stron określone są w części B załącznika IX do niniejszego Układu. Strona może zmienić te częstości w ramach swoich kompetencji oraz zgodnie ze swoim prawodawstwem krajowym, w wyniku postępu dokonanego zgodnie z art. 55, 57 i 60 niniejszego Układu, lub w wyniku weryfikacji, konsultacji lub innych środków przewidzianych w niniejszym Układzie. Podkomitet SPS, o którym mowa w art. 65, odpowiednio zmienia część B załącznika IX do niniejszego Układu w drodze decyzji.

3. Opłaty za inspekcje, jeżeli zostaną nałożone, mogą obejmować wyłącznie koszty poniesione przez właściwe organy na przeprowadzenie kontroli przywozu. Wysokość tych opłat oblicza się na tej samej podstawie, co opłaty pobierane za inspekcje podobnych produktów krajowych.

4. Strona dokonująca przywozu na wniosek Strony dokonującej wywozu informuje ją o wszelkich zmianach, w tym również o powodach takich zmian, dotyczących środków wpływających na kontrole przywozu i opłaty za inspekcje oraz o wszelkich znaczących zmianach w postępowaniu administracyjnym w zakresie takich kontroli.

5. Począwszy od daty, która ma być ustalona przez Podkomitet SPS, o którym mowa w art. 65 niniejszego Układu, Strony mogą uzgodnić warunki wzajemnego zatwierdzania kontroli, o których mowa w art. 62 ust. 1 lit. b) niniejszego Układu, w celu dostosowania, a w stosownych przypadkach obustronnego ograniczenia, częstości fizycznych kontroli przywozu towarów, o których mowa w art. 60 ust. 2 lit. a) niniejszego Układu.

Począwszy od tej daty Strony mogą wzajemnie zatwierdzać swoje kontrole określonych towarów oraz, co za tym idzie, ograniczać lub zastępować kontrole przywozu tych towarów.

Artykuł 64

Środki ochronne

1. Jeżeli Strona dokonująca wywozu wprowadza na swoim terytorium środki w celu kontroli wszelkich czynników mogących stanowić poważne zagrożenie lub ryzyko dla zdrowia ludzkiego, zdrowia zwierząt lub roślin, to Strona dokonująca wywozu, bez uszczerbku dla postanowień ust. 2 niniejszego artykułu, wprowadza równoważne środki, aby zapobiec wprowadzeniu czynników danego zagrożenia lub ryzyka na terytorium Strony dokonującej przywozu.

2. Z uwagi na ważne względy zdrowia ludzkiego lub zdrowia zwierząt lub roślin Strona dokonująca przywozu może wprowadzić tymczasowe środki niezbędne w celu ochrony zdrowia ludzkiego bądź zdrowia zwierząt lub roślin. W odniesieniu do przesyłek będących w transporcie między Stronami Strona dokonująca przywozu rozważa najbardziej odpowiednie i proporcjonalne rozwiązanie w celu uniknięcia zbędnych zakłóceń w handlu.

3. Strona wprowadzająca środki na podstawie ust. 2 niniejszego artykułu informuje o tym drugą Stronę najpóźniej w ciągu jednego dnia roboczego od dnia wprowadzenia środków. Na wniosek którejkolwiek ze Stron, zgodnie z postanowieniami art. 59 ust. 3 niniejszego Układu, Strony przeprowadzają konsultacje dotyczące tej sytuacji w ciągu 15 dni roboczych od dnia powiadomienia. Strony należycie uwzględniają wszelkie informacje uzyskane w ramach takich konsultacji oraz dokładają starań w celu uniknięcia zbędnych zakłóceń w handlu, w stosownych przypadkach biorąc pod uwagę wynik konsultacji, o których mowa w art. 59 ust. 3 niniejszego Układu.

Artykuł 65

Podkomitet do Spraw Sanitarnych i Fitosanitarnych

1. Niniejszym powołuje się Podkomitet SPS. Zbiera się on w ciągu trzech miesięcy po dniu wejścia w życie niniejszego Układu, a następnie na wniosek którejkolwiek ze Stron lub co najmniej raz do roku. Z zastrzeżeniem zgody Stron, spotkanie Podkomitetu SPS może być zorganizowane w formie wideokonferencji lub audiokonferencji. Podkomitet SPS może również poruszać kwestie poza sesją w drodze korespondencyjnej.

2. Podkomitet SPS pełni następujące funkcje:

a) rozpatrywanie wszelkich kwestii związanych z niniejszym rozdziałem;

b) monitorowanie wykonywania niniejszego rozdziału, a także badanie wszelkich kwestii, które mogą wyniknąć w związku z jego wykonaniem;

c) dokonywanie przeglądów załączników IV–XII do niniejszego Układu, szczególnie w świetle postępu dokonanego w ramach konsultacji i procedur określonych w niniejszym rozdziale;

d) zmienianie, w drodze decyzji zatwierdzającej, załączników IV–XII do niniejszego Układu w świetle przeglądu przewidzianego w lit. c) niniejszego ustępu lub zgodnie z innymi postanowieniami niniejszego rozdziału; oraz

e) wydawanie opinii i zaleceń dla innych organów określonych w tytule VIII (Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe) niniejszego Układu w świetle przeglądu przewidzianego w lit. c) niniejszego ustępu.

3. Strony zgodnie postanawiają ustanawiać w stosownych przypadkach techniczne grupy robocze, składające się z przedstawicieli Stron w randze ekspertów, określające i poruszające kwestie techniczne i naukowe wynikające ze stosowania niniejszego rozdziału. W przypadku gdy wymagana jest dodatkowa wiedza fachowa, Strony mogą ustanawiać grupy doraźne, w tym grupy naukowe i grupy ekspertów. Członkostwo w grupach doraźnych nie musi ograniczać się do przedstawicieli Stron.

4. Podkomitet SPS regularnie informuje Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, za pomocą sprawozdań o swojej działalności i decyzjach podjętych w ramach swoich kompetencji.

5. Na pierwszym posiedzeniu Podkomitet SPS przyjmuje swój regulamin.

6. Wszelkie decyzje, zalecenia, sprawozdania i inne działania Podkomitetu SPS lub innej grupy ustanowionej przez Podkomitet SPS są przyjmowane w drodze konsensusu między Stronami.

ROZDZIAŁ 5

Ułatwienia celne I handlowe

Artykuł 66

Cele

1. Strony uznają znaczenie ułatwień celnych i handlowych w zmieniających się warunkach dwustronnej wymiany handlowej. Strony zgodnie postanawiają, że wzmocnią współpracę w tym obszarze, w celu zapewnienia, aby odpowiednie przepisy i procedury oraz zdolności administracyjne stosownych organów administracyjnych zasadniczo odpowiadały celom skutecznej kontroli oraz, wspierały ułatwienia w legalnym handlu.

2. Strony uznają, że należy zwrócić szczególną uwagę na uzasadnione cele polityki publicznej, w tym na ułatwienia w handlu, bezpieczeństwo i zapobieganie nadużyciom finansowym oraz zrównoważone podejście do tych kwestii.

Artykuł 67

Prawodawstwo i procedury

1. Strony uzgadniają, że ich odnośne prawodawstwo handlowe i celne musi być, co do zasady, stabilne i wszechstronne, a ich przepisy i procedury muszą być proporcjonalne, przejrzyste, przewidywalne, niedyskryminujące, bezstronne oraz stosowane jednolicie i skutecznie oraz służyć między innymi:

a) ochronie i ułatwianiu legalnego handlu poprzez skuteczne egzekwowanie i przestrzeganie wymogów prawnych;

b) unikaniu zbędnych lub dyskryminujących obciążeń podmiotów gospodarczych, zapobieganiu nadużyciom finansowym i dalszemu ułatwianiu podmiotom gospodarczym osiągania wysokiego poziomu zgodności;

c) stosowaniu jednolitego dokumentu administracyjnego (SAD) do celów zgłoszeń celnych;

d) podjęcia środków, które przyczyniają się do zwiększenia skuteczności, przejrzystości i uproszczenia procedur i praktyk celnych na granicy;

e) stosowaniu nowoczesnych technik celnych, wraz z oceną ryzyka, kontroli po odprawie celnej i metod kontroli przedsiębiorstw w celu uproszczenia i ułatwienia wprowadzania, wyprowadzania i zwalniania towarów;

f) obniżeniu kosztów przestrzegania przepisów i zapewnieniu wszystkim podmiotom gospodarczym większej przewidywalności;

g) bez uszczerbku dla stosowania obiektywnych kryteriów oceny ryzyka – zapewnieniu niedyskryminacyjnego nakładania wymogów i procedur mających zastosowanie do przywozu, wywozu i towarów w tranzycie;

h) stosowaniu międzynarodowych instrumentów mających zastosowanie w obszarze ceł i handlu, w tym instrumentów opracowanych przez Światową Organizację Celną, Konwencji stambulskiej dotyczącej odprawy czasowej z 1990 r., Międzynarodowej konwencji w sprawie zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów z 1983 r., instrumentów WTO, Konwencji celnej ONZ dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR z 1975 r., Konwencji w sprawie harmonizacji kontroli towarów na granicach z 1982 r.; mogą też w stosownych przypadkach brać pod uwagę opracowane przez Światową Organizację Celną Ramy standardów dla zabezpieczenia i uproszczenia handlu globalnego oraz wytyczne Komisji Europejskiej, na przykład strategię celną;

i) podjęciu niezbędnych środków w celu odzwierciedlenia i wykonania postanowień zmienionej konwencji z Kioto dotyczącej uproszczenia i harmonizacji postępowania celnego z 1973 r.;

j) wprowadzeniu wcześniejszych wiążących interpretacji dotyczących klasyfikacji taryfowej i reguł pochodzenia. Strony zapewniają, aby interpretacja mogła zostać uchylona lub unieważniona wyłącznie po powiadomieniu przedsiębiorcy, którego to dotyczy, i bez mocy wstecznej, chyba że interpretacja taka została sporządzona na podstawie nieprawidłowych lub niekompletnych informacji;

k) wprowadzeniu i stosowaniu uproszczonych procedur dla upoważnionych przedsiębiorców handlowych zgodnie z obiektywnymi i niedyskryminacyjnymi kryteriami;

l) określeniu zasad zapewniających, aby wszelkie kary nałożone w przypadku naruszeń przepisów celnych lub wymogów proceduralnych były proporcjonalne i niedyskryminujące oraz aby ich stosowanie nie było przyczyną nieuzasadnionych opóźnień; oraz

m) stosowaniu przejrzystych, niedyskryminujących i proporcjonalnych zasad, w przypadkach gdy agencje rządowe świadczą usługi zapewniane również przez sektor prywatny.

2. W celu usprawnienia metod pracy oraz zapewnienia niedyskryminacji, przejrzystości, efektywności, rzetelności i rozliczalności działań Strony:

a) podejmują dalsze działania na rzecz ograniczenia, uproszczenia i standaryzacji danych i dokumentacji wymaganych przez organy celne i inne właściwe organy;

b) w miarę możliwości upraszczają wymogi i formalności dotyczące szybkiego zwolnienia i odprawy towarów;

c) wprowadzają skuteczne, szybkie i niedyskryminujące procedury gwarantujące prawo do odwołania się od działań, orzeczeń i decyzji administracyjnych organów celnych i innych właściwych organów mających wpływ na towary dostarczone do organów celnych. Procedury odwoławcze muszą być łatwo dostępne, a wszelkie koszty z nimi związane muszą być uzasadnione i współmierne do kosztów poniesionych przez organy w celu zapewnienia prawa do odwołania;

d) podejmują działania w celu zapewnienia, aby – w przypadku odwołania się od zakwestionowanego działania, orzeczenia lub decyzji administracyjnej – towary były zwykle zwolnione, a płatności z tytułu cła mogły zostać odroczone, z zastrzeżeniem podjęcia wszelkich środków zabezpieczających uznanych za konieczne. W razie potrzeby zwolnienie towarów powinno być uzależnione od przedstawienia gwarancji w formie poręczenia lub depozytu; oraz

e) zapewniają utrzymanie najwyższych standardów etycznych, zwłaszcza na granicy, poprzez wykorzystanie środków odzwierciedlających zasady odpowiednich konwencji i instrumentów międzynarodowych w tym zakresie, w szczególności, w stosownych przypadkach, zmienionej deklaracji Światowej Organizacji Celnej z Aruszy z 2003 r. oraz strategii Komisji Europejskiej w sprawie etyki zawodowej w służbie celnej z 2007 r.

3. Strony zgodnie postanawiają wyeliminować:

a) wszelkie wymogi dotyczące obowiązkowego korzystania z usług pośredników celnych; oraz

b) wszelkie wymogi dotyczące obowiązkowego korzystania z inspekcji przedwysyłkowych lub inspekcji przeznaczenia.

4. W odniesieniu do tranzytu:

a) do celów niniejszego Układu mają zastosowanie zasady i definicje dotyczące tranzytu określone w postanowieniach WTO, w szczególności art. V GATT 1994 i postanowienia z nim związane, w tym wszelkie wyjaśnienia i zmiany wynikające z dauhańskiej rundy negocjacji w sprawie ułatwień w wymianie handlowej. Postanowienia te stosuje się także, gdy tranzyt towarów zaczyna się lub kończy na terytorium Strony;

b) Strony podejmują działania zmierzające do stopniowego wzajemnego połączenia swoich systemów tranzytu celnego, mając na uwadze przyszły udział Gruzji we wspólnym systemie tranzytowym (²);

c) Strony zapewniają współpracę i koordynację pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi organami na ich terytorium, aby ułatwić ruch tranzytowy. Strony wspierają również współpracę między organami a sektorem prywatnym w zakresie tranzytu.

Artykuł 68

Relacje ze środowiskiem gospodarczym

Strony zgodnie postanawiają:

a) zapewnić przejrzystość oraz publiczną dostępność swoich przepisów i procedur, w miarę możliwości w formie elektronicznej, wraz z odpowiednim uzasadnieniem ich przyjęcia. Potrzebne są regularne konsultacje i rozsądny przedział czasu pomiędzy publikacją nowych lub zmienionych przepisów a ich wejściem w życie;

b) przeprowadzać w odpowiednim terminie regularne konsultacje z przedstawicielami handlu na temat wniosków legislacyjnych, procedur celnych i kwestii handlowych;

c) udostępniać publicznie, w miarę możliwości drogą elektroniczną, stosowne komunikaty administracyjne, zawierające informacje o wymaganiach organów celnych i procedurach wprowadzenia lub wyprowadzenia, godzinach pracy i procedurach roboczych biur celnych w portach i na przejściach granicznych oraz o punktach kontaktowych udzielających informacji;

d) wspierać współpracę pomiędzy podmiotami gospodarczymi a właściwymi organami administracyjnymi poprzez stosowanie niearbitralnych i publicznie dostępnych procedur, przede wszystkim w oparciu o te publikowane przez Światową Organizację Celną; oraz

e) zapewniać, aby ich odnośne wymogi oraz procedury celne pozostawały zgodne z uzasadnionymi potrzebami podmiotów handlowych i z najlepszymi praktykami oraz aby ograniczały wymianę handlową w najmniejszym możliwym stopniu.

Artykuł 69

Opłaty i należności

1. Strony zakazują opłat administracyjnych o skutku równoważnym do należności celnych przywozowych lub wywozowych i stosownych opłat.

2. W odniesieniu do wszystkich opłat i należności jakiegokolwiek rodzaju nakładanych przez organy celne każdej ze Stron, w tym opłat i należności za zadania wykonane przez inną instancję w imieniu wyżej wymienionych organów, w ramach przywozu lub wywozu lub w związku z przywozem lub wywozem oraz bez uszczerbku dla odnośnych artykułów w rozdziale 1 (Traktowanie narodowe i dostęp towarów do rynku) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu:

a) opłaty i należności można nałożyć jedynie na usługi świadczone na wniosek zgłaszającego poza normalnymi warunkami pracy, godzinami pracy i w miejscach innych niż te, o których mowa w przepisach celnych, lub tytułem formalności związanych ze świadczeniem takich usług i wymaganych do dokonania takiego przywozu lub wywozu;

b) opłaty i należności nie mogą przekraczać kosztu świadczonej usługi;

c) opłaty i należności nie mogą być obliczane ad valorem;

d) informacje dotyczące opłat i należności są publikowane poprzez urzędowo określony środek przekazu, a jeśli jest to możliwe, na oficjalnej stronie internetowej. Informacje te muszą obejmować przyczyny nałożenia opłat lub należności na świadczone usługi, nazwę odpowiedzialnego organu, opłaty i należności, jakie zostaną zastosowane, oraz termin i sposób dokonania zapłaty; oraz

e) nie nakłada się nowych ani zmienionych opłat i należności aż do czasu opublikowania i udostępnienia informacji o nich.

Artykuł 70

Ustalanie wartości celnej

1. Postanowienia porozumienia w sprawie wykonania art. VII GATT 1994 zawarte w załączniku 1A do Porozumienia WTO wraz ze wszelkimi późniejszymi zmianami, regulują zasady ustalania wartości celnej towarów w wymianie handlowej między Stronami. Wspomniane postanowienia Porozumienia WTO zostają niniejszym włączone do niniejszego Układu i stanowią jego część. Nie stosuje się minimalnych wartości celnych.

2. Strony współpracują w celu wypracowania wspólnego podejścia do kwestii dotyczących ustalania wartości celnej.

Artykuł 71

Współpraca celna

Strony wzmacniają współpracę w obszarze ceł, aby zapewnić wykonanie celów niniejszego rozdziału, tak aby zwiększyć ułatwienia handlowe, a równocześnie zapewnić skuteczną kontrolę, bezpieczeństwo i zapobieganie nadużyciom finansowym. W tym celu, w stosownych przypadkach, Strony mogą się posłużyć strategią celną Komisji Europejskiej jako punktem odniesienia.

Aby zapewnić zgodność z postanowieniami niniejszego rozdziału Strony między innymi:

a) wymieniają informacje na temat przepisów i procedur celnych;

b) opracowują wspólne inicjatywy dotyczące procedur przywozu, wywozu i tranzytu, a także działają na rzecz zapewnienia skutecznych usług na rzecz środowiska gospodarczego;

c) współpracują w zakresie automatyzacji procedur celnych i innych procedur handlowych;

d) wymieniają, w stosownych przypadkach, informacje i dane z zastrzeżeniem przestrzegania poufności danych wrażliwych oraz ochrony danych osobowych;

e) współpracują w zakresie zapobiegania nielegalnemu transgranicznemu handlowi towarami, w tym wyrobami tytoniowymi, oraz jego zwalczania;

f) wymieniają informacje lub rozpoczynają konsultacje w celu wypracowania, w miarę możliwości, wspólnych stanowisk na forach organizacji międzynarodowych działających w dziedzinie ceł, takich jak WTO, WCO, ONZ, Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD) oraz EKG ONZ;

g) współpracują w zakresie planowania i świadczenia pomocy technicznej, zwłaszcza w celu ułatwienia reformy ułatwień celnych i handlowych zgodnie z odpowiednimi postanowieniami niniejszego Układu;

h) wymieniają najlepsze praktyki w zakresie operacji celnych, zwłaszcza dotyczące systemów kontroli celnych opartych na ryzyku i egzekwowania praw własności intelektualnej, w szczególności w zakresie podrabianych produktów;

i) wspierają koordynację pomiędzy wszystkimi organami służb granicznych Stron w celu ułatwienia procedury przekraczania granic i poprawy kontroli, biorąc pod uwagę, jeśli to możliwe i właściwe, wspólne kontrole graniczne; oraz

j) ustanawiają, stosownie do potrzeb, wzajemne uznawanie programów partnerstwa handlowego i kontroli celnych, w tym równoważnych środków ułatwiających wymianę handlową.

Artykuł 72

Wzajemna pomoc administracyjna w sprawach celnych

Bez uszczerbku dla innych form współpracy przewidzianych w niniejszym Układzie, w szczególności w art. 71 niniejszego Układu, Strony udzielają wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych zgodnie z postanowieniami Protokołu II do niniejszego Układu dotyczącego wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych.

Artykuł 73

Pomoc techniczna i budowanie zdolności

Strony współpracują w zakresie świadczenia pomocy technicznej i budowania zdolności w celu wdrożenia reformy ułatwień handlowych i celnych.

Artykuł 74

Podkomitet ds. Ceł

1. Niniejszym ustanawia się Podkomitet ds. Ceł. Podkomitet ten podlega Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

2. Zadania Podkomitetu obejmują systematyczne konsultacje i monitorowanie wykonania postanowień niniejszego rozdziału oraz administrowanie nimi, w tym kwestie dotyczące współpracy celnej, transgranicznej współpracy celnej i zarządzania, pomocy technicznej, reguł pochodzenia, ułatwień w handlu, a także wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych.

3. Podkomitet ds. Ceł między innymi:

a) nadzoruje prawidłowe stosowanie niniejszego rozdziału oraz protokołów I i II do niniejszego Układu;

b) przyjmuje ustalenia praktyczne, środki i decyzje w celu wykonania niniejszego rozdziału oraz protokołów I i II do niniejszego Układu, w tym w zakresie wymiany informacji i danych, wzajemnego uznawania kontroli celnych i programów partnerstwa handlowego oraz wzajemnie uzgodnionych korzyści;

c) wymienia poglądy na wszelkie tematy będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym przyszłe środki i zasoby na ich wdrożenie i stosowanie;

d) w stosownych przypadkach – przedstawia zalecenia; oraz

e) przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

Artykuł 75

Zbliżenie przepisów celnych

Dokonuje się stopniowego zbliżenia do przepisów celnych Unii i niektórych aktów prawa międzynarodowego, jak przewidziano w załączniku XIII do niniejszego Układu.

ROZDZIAŁ 6

Prowadzenie przedsiębiorstwa, handel usługami I handel elektroniczny

Sekcja 1

Postanowienia ogólne

Artykuł 76

Cel i zakres stosowania

1. Strony, potwierdzając swoje zobowiązania w ramach Porozumienia WTO, ustanawiają niniejszym niezbędne uzgodnienia dotyczące stopniowej wzajemnej liberalizacji prowadzenia przedsiębiorstw i handlu usługami oraz współpracy w zakresie handlu elektronicznego.

2. Zamówienia publiczne objęte są rozdziałem 8 (Zamówienia publiczne) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu i żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie może być interpretowane jako nakładające jakiekolwiek zobowiązania w zakresie zamówień publicznych.

3. Dotacje objęte są rozdziałem 10 (Konkurencja) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, a postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania do dotacji przyznawanych przez Strony.

4. Zgodnie z postanowieniami niniejszego rozdziału każda ze Stron zachowuje prawo do regulowania i wprowadzania nowych przepisów, aby osiągnąć uzasadnione cele polityczne.

5. Niniejszy rozdział nie ma zastosowania do środków odnoszących się do osób fizycznych starających się o dostęp do rynku pracy Strony, ani do środków dotyczących obywatelstwa, stałego pobytu, czy też stałego zatrudnienia.

6. Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie uniemożliwia Stronie stosowania środków regulujących wjazd lub czasowy pobyt osób fizycznych na ich terytorium, łącznie ze środkami niezbędnymi dla ochrony integralności granic i zapewnienia zorganizowanego przemieszczania się osób fizycznych przez ich granice, pod warunkiem że środki takie nie będą stosowane w sposób niweczący lub naruszający korzyści przypadające którejkolwiek ze Stron zgodnie z warunkami szczegółowego zobowiązania w niniejszym rozdziale i załączniku XIV do niniejszego Układu (³).

Artykuł 77

Definicje

Do celów niniejszego rozdziału:

a) „środek” oznacza każdy środek Strony w formie ustawy, rozporządzenia, zasady, procedury, decyzji, działania administracyjnego lub w jakiejkolwiek innej formie;

b) „środki wprowadzone lub utrzymywane przez Stronę” oznaczają środki podjęte przez:

(i) administrację i organy stopnia centralnego, regionalnego lub lokalnego; oraz

(ii) organy pozarządowe wykonujące uprawnienia delegowane przez administrację lub organy stopnia centralnego, regionalnego lub lokalnego;

c) „osoba fizyczna pochodząca ze Strony” oznacza obywatela państwa członkowskiego UE lub obywatela Gruzji zgodnie z ich właściwym prawodawstwem;

d) „osoba prawna” oznacza każdy podmiot prawny właściwie ustanowiony lub w inny sposób utworzony na podstawie właściwego prawa, dla celów komercyjnych lub innych, prywatny lub rządowy, włączając w to spółkę kapitałową, fundusz powierniczy, spółkę osobową, wspólne przedsięwzięcie, firmę jednoosobową lub stowarzyszenie;

e) „osoba prawna pochodząca ze Strony” oznacza osobę prawną zdefiniowaną w lit. d), ustanowioną zgodnie z przepisami, odpowiednio, jednego z państw członkowskich UE lub Gruzji i mającą siedzibę statutową, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności, odpowiednio, na terytorium (⁴), do którego zastosowanie ma Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub na terytorium Gruzji;

Jeżeli ta osoba prawna ma jedynie swoją siedzibę statutową lub zarząd odpowiednio na terytorium, do którego ma zastosowanie Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, lub na terytorium Gruzji, nie jest ona uznawana odpowiednio za osobę prawną pochodzącą z Unii ani za osobę prawną pochodzącą z Gruzji, chyba że jej działalność ma rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką odpowiednio Unii lub Gruzji;

Niezależnie od postanowień poprzedniej litery, przedsiębiorstwa żeglugowe mające siedzibę poza terytorium Unii lub Gruzji i kontrolowane odpowiednio przez obywateli państwa członkowskiego UE lub Gruzji są także beneficjentami niniejszego Układu, jeżeli ich statki są zarejestrowane zgodnie z właściwym prawodawstwem w tym państwie członkowskim lub w Gruzji i pływają pod banderą państwa członkowskiego lub Gruzji;

f) „jednostka zależna” osoby prawnej pochodzącej z jednej ze Stron oznacza należącą do niej osobę prawną lub osobę prawną faktycznie przez nią kontrolowaną (⁵);

g) „oddział” osoby prawnej oznacza jednostkę nieposiadającą osobowości prawnej, o charakterze stałym, powstałą na przykład w wyniku rozszerzenia działalności podmiotu macierzystego, posiadającą zarząd i wyposażoną materialnie w celu prowadzenia negocjacji handlowych z osobami trzecimi, aby osoby te, wiedząc, że w razie konieczności istnieje związek prawny z podmiotem macierzystym, którego siedziba zarządu znajduje się za granicą, nie były zobowiązane negocjować bezpośrednio z takim podmiotem macierzystym, lecz mogły dokonywać transakcji handlowych w miejscu prowadzenia działalności stanowiącej rozszerzenie działalności tego podmiotu;

h) „prowadzenie przedsiębiorstwa” oznacza:

(i) w odniesieniu do osób prawnych pochodzących z Unii lub z Gruzji prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej poprzez ustanowienie, w tym nabycie, osoby prawnej lub założenie oddziału lub przedstawicielstwa odpowiednio w Gruzji lub w Unii;

(ii) w odniesieniu do osób fizycznych prawo osób fizycznych pochodzących z Unii lub z Gruzji do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia i do prowadzenia przedsiębiorstw, w szczególności spółek, które faktycznie kontrolują;

i) „działalność gospodarcza” obejmuje działalność o charakterze przemysłowym, handlowym i zawodowym oraz działalność rzemieślniczą, a nie obejmuje działalności prowadzonej w związku z wykonywaniem władzy publicznej;

j) „prowadzenie działalności” oznacza prowadzenie działalności gospodarczej;

k) „usługi” obejmują wszelkie usługi w jakichkolwiek sektorach z wyjątkiem usług świadczonych w ramach wykonywania władzy publicznej;

l) „usługi świadczone i inne działania prowadzone w ramach wykonywania władzy publicznej” oznaczają wszelkie usługi lub działania, które nie są wykonywane na zasadach handlowych ani w ramach konkurencji z jednym podmiotem gospodarczym lub większą ich liczbą;

m) „transgraniczne świadczenie usług” oznacza świadczenie usług:

(i) z terytorium Strony na terytorium drugiej Strony (sposób 1); lub

(ii) na terytorium Strony dla usługobiorcy pochodzącego z drugiej Strony (sposób 2);

n) „usługodawca” Strony oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną jednej ze Stron, która zamierza świadczyć lub świadczy usługi;

o) „przedsiębiorca” jednej ze Stron oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która zamierza prowadzić lub prowadzi działalność gospodarczą poprzez utworzenie przedsiębiorstwa.

Sekcja 2

Prowadzenie przedsiębiorstwa

Artykuł 78

Zakres stosowania

Niniejsza sekcja ma zastosowanie do środków wprowadzonych lub utrzymywanych przez Strony, wpływających na prowadzenie wszelkiego rodzaju przedsiębiorstw z wyjątkiem:

a) wydobywania, wytwarzania i przetwarzania (⁶) materiałów jądrowych;

b) produkcji broni, amunicji i materiałów wojskowych lub handlu nimi;

c) usług audiowizualnych;

d) krajowego kabotażu morskiego (⁷); oraz

e) krajowych i międzynarodowych usług transportu lotniczego (⁸), regularnego lub nieregularnego, oraz usług bezpośrednio związanych z wykonywaniem praw przewozowych, innych niż:

(i) usługi naprawcze i konserwacyjne, podczas których statek powietrzny jest wycofany z użytku;

(ii) sprzedaż i marketing usług transportu lotniczego;

(iii) usługi związane z komputerowym systemem rezerwacji (CRS);

(iv) usługi obsługi naziemnej;

(v) usługi obsługi portów lotniczych.

Artykuł 79

Traktowanie narodowe i zasada największego uprzywilejowania

1. Z uwzględnieniem zastrzeżeń wymienionych w załączniku XIV-E do niniejszego Układu, z datą wejścia w życie niniejszego Układu Gruzja przyznaje:

a) w odniesieniu do prowadzenia jednostek zależnych, oddziałów i przedstawicielstw osób prawnych pochodzących z Unii, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez Gruzję jej własnym osobom prawnym, oddziałom i przedstawicielstwom lub jednostkom zależnym, oddziałom i przedstawicielstwom osób prawnych pochodzących z państwa trzeciego, w zależności od tego, które jest korzystniejsze;

b) w odniesieniu do działalności założonych w Gruzji jednostek zależnych, oddziałów i przedstawicielstw osób prawnych pochodzących z Unii, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez Gruzję jej własnym osobom prawnym, oddziałom i przedstawicielstwom lub jednostkom zależnym, oddziałom i przedstawicielstwom osób prawnych pochodzących z państwa trzeciego, w zależności od tego, które jest korzystniejsze (⁹).

2. Z uwzględnieniem zastrzeżeń wymienionych w załączniku XIV-A do niniejszego Układu, z datą wejścia w życie niniejszego Układu Unia przyznaje:

a) w odniesieniu do prowadzenia jednostek zależnych, oddziałów i przedstawicielstw osób prawnych pochodzących z Gruzji, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez Unię jej własnym osobom prawnym, oddziałom i przedstawicielstwom lub jednostkom zależnym, oddziałom i przedstawicielstwom osób prawnych pochodzących z państwa trzeciego, w zależności od tego, które jest korzystniejsze;

b) w odniesieniu do działalności założonych w Unii jednostek zależnych, oddziałów i przedstawicielstw osób prawnych pochodzących z Gruzji, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez Unię jej własnym osobom prawnym, oddziałom i przedstawicielstwom lub jednostkom zależnym, oddziałom i przedstawicielstwom osób prawnych pochodzących z państwa trzeciego, w zależności od tego, które jest korzystniejsze (¹⁰).

3. Z uwzględnieniem zastrzeżeń wymienionych w załącznikach XIV-A i XIV-E do niniejszego Układu, Strony nie przyjmują żadnych nowych przepisów ani środków, które powodują dyskryminację w odniesieniu do prowadzenia osób prawnych pochodzących z Unii lub z Gruzji na ich terytorium lub w odniesieniu do prowadzenia działalności przez założone przedsiębiorstwa w porównaniu z ich własnymi osobami prawnymi.

Artykuł 80

Przegląd

1. Mając na uwadze stopniową liberalizację warunków prowadzenia przedsiębiorstwa, Strony regularnie dokonują przeglądu postanowień niniejszej sekcji oraz wykazu zastrzeżeń, o których mowa w art. 79 niniejszego Układu, a także warunków prowadzenia działalności, zachowując spójność ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z umów międzynarodowych.

2. W kontekście przeglądu, o którym mowa w ust. 1, Strony dokonują oceny wszelkich napotkanych przeszkód w prowadzeniu przedsiębiorstwa. W celu ugruntowania postanowień niniejszego rozdziału Strony szukają, w razie potrzeby, odpowiednich sposobów na wyeliminowanie takich przeszkód, co mogłoby obejmować dalsze negocjacje, w tym również w odniesieniu do ochrony inwestycji i postępowań mających na celu rozstrzygnięcie sporu między inwestorem a państwem.

Artykuł 81

Inne umowy

Niniejszy rozdział nie wpływa na prawa przedsiębiorstw pochodzących ze Stron wynikające z obecnych lub przyszłych umów międzynarodowych dotyczących inwestycji, zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE lub Gruzję.

Artykuł 82

Zasady traktowania oddziałów i przedstawicielstw

1. Postanowienia art. 79 niniejszego Układu nie stanowią przeszkody dla stosowania przez Stronę szczególnych zasad dotyczących prowadzenia oddziałów i przedstawicielstw osób prawnych drugiej Strony, niezarejestrowanych na terytorium pierwszej Strony, oraz prowadzenia przez nie działalności na jej terytorium, które to zasady są uzasadnione prawnymi lub technicznymi różnicami pomiędzy tymi oddziałami i przedstawicielstwami w porównaniu z oddziałami i przedstawicielstwami osób prawnych zarejestrowanych na jej terytorium lub, w odniesieniu do usług finansowych, ze względów ostrożnościowych.

2. Różnica w traktowaniu nie może wykraczać poza to, co jest ściśle konieczne w związku z istnieniem takich różnic prawnych lub technicznych lub, w odniesieniu do usług finansowych, ze względów ostrożnościowych.

Sekcja 3

Transgraniczne świadczenie usług

Artykuł 83

Zakres stosowania

Niniejsza sekcja ma zastosowanie do środków wprowadzanych przez Strony, które mają wpływ na transgraniczne świadczenie wszystkich rodzajów usług, z wyjątkiem:

a) usług audiowizualnych;

b) krajowego kabotażu morskiego (¹¹); oraz

c) krajowych i międzynarodowych usług transportu lotniczego (¹²), regularnego lub nieregularnego, oraz usług bezpośrednio związanych z wykonywaniem praw przewozowych innych niż:

(i) usługi naprawcze i konserwacyjne, podczas których statek powietrzny jest wycofany z użytku;

(ii) sprzedaż i marketing usług transportu lotniczego;

(iii) usługi związane z komputerowym systemem rezerwacji (CRS);

(iv) usługi obsługi naziemnej;

(v) usługi obsługi portów lotniczych.

Artykuł 84

Dostęp do rynku

1. W zakresie dostępu do rynku poprzez transgraniczne świadczenie usług każda ze Stron przyznaje usługom i usługodawcom drugiej Strony traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie zapewniane na podstawie szczegółowych zobowiązań zawartych w załącznikach XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu.

2. W sektorach, w których podejmowane są zobowiązania związane z dostępem do rynku, środki, których Strona nie może utrzymywać ani wprowadzać na podstawie podziału regionalnego albo całego terytorium, o ile w załącznikach XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu nie postanowiono inaczej, są zdefiniowane jako:

a) ograniczenia liczby usługodawców, czy to w postaci kontyngentów określonych liczbowo, monopolów, wyłącznych usługodawców, czy też wymogów wykonania testu potrzeb ekonomicznych;

b) ograniczenia całkowitej wartości transakcji usługowych lub aktywów w postaci kontyngentów określonych liczbowo lub wymogu wykonania testu potrzeb ekonomicznych; lub

c) ograniczenia całkowitej liczby transakcji usługowych lub całkowitej wielkości produktu wyrażonego w formie określonych liczbowo jednostek, kontyngentów lub wymogu wykonania testu potrzeb ekonomicznych.

Artykuł 85

Traktowanie narodowe

1. W sektorach, w przypadku których zobowiązania dotyczące dostępu do rynku są zawarte w załącznikach XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu, oraz z zastrzeżeniem wszelkich określonych tam warunków i kompetencji, w odniesieniu do wszystkich środków wpływających na transgraniczne świadczenie usług, każda ze Stron przyznaje takim usługom i usługodawcom drugiej Strony traktowanie nie mniej korzystne niż to, które przyznaje podobnym usługom i usługodawcom krajowym.

2. Strona może spełniać wymóg określony w ust. 1 poprzez przyznanie usługom i usługodawcom drugiej Strony traktowania identycznego albo innego z formalnego punktu widzenia niż to, które przyznaje własnym podobnym usługom i usługodawcom.

3. Identyczne lub różne z formalnego punktu widzenia traktowanie uważane jest za mniej korzystne, jeżeli zmienia ono warunki konkurencji na korzyść usług lub usługodawców danej Strony w porównaniu z podobnymi usługami lub usługodawcami drugiej Strony.

4. Szczególne zobowiązania podjęte na podstawie niniejszego artykułu nie mogą być interpretowane jako wymagające od którejkolwiek ze Stron rekompensaty za nieodłączne niekorzystne czynniki konkurencji, które wynikają z faktu, że odnośne usługi lub usługodawcy pochodzą z zagranicy.

Artykuł 86

Wykaz zobowiązań

Sektory zliberalizowane przez każdą ze Stron zgodnie z niniejszą sekcją oraz, w drodze zastrzeżeń, ograniczenia dotyczące dostępu do rynku i traktowania narodowego mające zastosowanie do usług i usługodawców drugiej Strony w tych sektorach są określone w wykazie zobowiązań zawartym w załącznikach XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu.

Artykuł 87

Przegląd

Mając na uwadze stopniową liberalizację transgranicznego świadczenia usług pomiędzy Stronami, Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, regularnie dokonuje przeglądu wykazu zobowiązań, o którym mowa w art. 86 niniejszego Układu. W przeglądzie tym uwzględniany jest proces stopniowego zbliżenia, o którym mowa w art. 103, 113, 122 i 126 niniejszego Układu, oraz jego wpływ na wyeliminowanie pozostałych przeszkód dla transgranicznego świadczenia usług między Stronami.

Sekcja 4

Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych

Artykuł 88

Zakres stosowania i definicje

1. Niniejsza sekcja ma zastosowanie do środków podejmowanych przez Strony dotyczących wjazdu oraz tymczasowego pobytu na ich terytorium kluczowego personelu, absolwentów odbywających staż, sprzedawców biznesowych, usługodawców kontraktowych i osób wykonujących wolne zawody, zgodnie z art. 76 ust. 5 niniejszego Układu.

2. Do celów niniejszej sekcji:

a) „ personel kluczowy” oznacza osoby fizyczne zatrudnione przez osobę prawną pochodzącą z jednej ze Stron inną niż organizacja niedochodowa (¹³), które są odpowiedzialne za założenie przedsiębiorstwa lub faktyczną kontrolę nad nim, zarządzanie nim i jego działalność. „ Personel kluczowy” obejmuje „osoby odbywające wizyty służbowe” do celów prowadzenia przedsiębiorstwa oraz „osoby przeniesione wewnątrz przedsiębiorstwa”:

(i) „osoby odbywające wizyty służbowe” do celów prowadzenia przedsiębiorstwa oznaczają osoby fizyczne pracujące na wyższych stanowiskach, które są odpowiedzialne za założenie przedsiębiorstwa. Nie oferują one ani nie świadczą usług, ani nie prowadzą działalności gospodarczej innej niż działalność wymagana do celów prowadzenia przedsiębiorstwa. Nie otrzymują one wynagrodzenia ze źródła znajdującego się na terytorium Strony przyjmującej;

(ii) „osoby przeniesione wewnątrz przedsiębiorstwa” oznaczają osoby fizyczne, które zostały zatrudnione przez osobę prawną lub są jej partnerami co najmniej od roku oraz które są czasowo przeniesione do przedsiębiorstwa, które może być jednostką zależną, oddziałem lub jednostką dominującą przedsiębiorstwa lub osoby prawnej znajdującej się na terytorium drugiej Strony. Dana osoba fizyczna musi należeć do jednej z następujących kategorii:

1) kierownicy: osoby pracujące na wyższych stanowiskach w ramach osoby prawnej, które przede wszystkim kierują zarządzaniem przedsiębiorstwem, a podlegają ogólnemu nadzorowi rady dyrektorów lub udziałowców przedsiębiorstwa, bądź osób im równoważnych, lub otrzymują od nich wytyczne, w tym co najmniej:

– kierujący przedsiębiorstwem lub jego departamentem lub działem;

– nadzorujący i kontrolujący pracę innych pracowników nadzoru i kierownictwa lub sprawujących funkcje specjalistyczne; oraz

– upoważnieni do osobistego naboru i zwalniania pracowników lub do wydawania zaleceń w kwestii naboru, zwalniania pracowników lub innych działań dotyczących personelu;

2) specjaliści: osoby pracujące w ramach osoby prawnej, posiadające rzadko spotykaną wiedzę niezbędną do produkcji prowadzonej przez przedsiębiorstwo, obsługi sprzętu badawczego, technik, procesów, procedur lub zarządzania. Przy ocenie takiej wiedzy brana będzie pod uwagę nie tylko wiedza specyficzna dla przedsiębiorstwa, ale również to, czy dana osoba posiada wysoki poziom kwalifikacji odnoszących się do rodzaju pracy lub branży, które wymagają określonej wiedzy technicznej, łącznie z akredytacją w zawodzie regulowanym;

b) „ absolwenci odbywający staż” oznaczają osoby fizyczne, które przez przynajmniej rok były zatrudnione przez osobę prawną jednej ze Stron lub jej oddział, posiadają dyplom ukończenia studiów wyższych oraz są czasowo przeniesione do przedsiębiorstwa założonego przez osobę prawną na terytorium drugiej Strony w celu rozwoju kariery lub odbycia szkolenia w zakresie technik lub metod biznesowych (¹⁴);

c) „sprzedawcy biznesowi” (¹⁵) oznaczają osoby fizyczne, które są przedstawicielami usługodawcy lub dostawcy towarów pochodzącego z jednej ze Stron, starające się o wjazd i czasowy pobyt na terytorium drugiej Strony w celu negocjowania sprzedaży usług lub towarów bądź zawarcia umów na sprzedaż usług lub towarów w imieniu tego usługodawcy lub dostawcy. Nie dokonują oni sprzedaży bezpośredniej klientom indywidualnym i nie otrzymują wynagrodzenia ze źródeł zlokalizowanych na terytorium przyjmującej Strony, nie są także komisantami;

d) „usługodawcy kontraktowi” oznaczają osoby fizyczne zatrudnione przez osobę prawną pochodzącą z jednej ze Stron, która nie jest agencją zajmującą się rekrutacją i pośrednictwem w zatrudnieniu pracowników ani nie działa za pośrednictwem takiej agencji, nie posiada przedsiębiorstwa na terytorium drugiej Strony oraz zawarła umowę w dobrej wierze o świadczenie usług z końcowym usługobiorcą pochodzącym z tej Strony, wymagającą czasowej obecności pracowników na terytorium tej Strony w celu wykonania umowy o świadczenie usług;

e) „osoby wykonujące wolny zawód” oznaczają osoby fizyczne świadczące usługi i prowadzące działalność na własny rachunek na terytorium Strony, które nie posiadają przedsiębiorstwa na terytorium drugiej Strony oraz które zawarły umowę w dobrej wierze o świadczenie usług (bez udziału agencji zajmującej się rekrutacją i pośrednictwem w zatrudnieniu pracowników) z końcowym usługobiorcą pochodzącym z tej Strony, wymagającą czasowej obecności pracowników na terytorium tej Strony w celu wykonania umowy o świadczenie usług;

f) „kwalifikacje” oznaczają dyplomy, świadectwa i inne dowody (formalnych kwalifikacji) wydane przez organ wyznaczony zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi oraz poświadczające pomyślne ukończenie szkolenia zawodowego.

Artykuł 89

Personel kluczowy i absolwenci odbywający staż

1. W przypadku każdego sektora zaangażowanego zgodnie z sekcją 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa) oraz z uwzględnieniem wszelkich zastrzeżeń wymienionych w załącznikach XIV-A i XIV-E do niniejszego Układu lub w załącznikach XIV-C i XIV-G do niniejszego Układu każda ze Stron umożliwia przedsiębiorcom drugiej Strony zatrudnianie w ich przedsiębiorstwach osób fizycznych drugiej Strony pod warunkiem, że tacy pracownicy są personelem kluczowym lub absolwentami odbywającymi staż, zdefiniowanymi w art. 88 niniejszego Układu. Czasowy wjazd i czasowy pobyt personelu kluczowego i absolwentów odbywających staż wynosi maksymalnie: trzy lata w przypadku przeniesień wewnątrz przedsiębiorstwa, dziewięćdziesiąt dni w dwunastomiesięcznym okresie dla osób odbywających wizyty służbowe do celów prowadzenia przedsiębiorstwa i jeden rok dla absolwentów odbywających staż.

2. W przypadku każdego sektora zaangażowanego zgodnie z sekcją 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa) środki, których Strony nie utrzymują ani nie wprowadzają zarówno na obszarze całego terytorium, jak i w jednostkach podziału administracyjnego, o ile nie postanowiono inaczej w załącznikach XIV-C i XIV-G do niniejszego Układu, są zdefiniowane jako ograniczenia całkowitej liczby osób fizycznych, które przedsiębiorca może zatrudnić w charakterze personelu kluczowego i absolwentów odbywających staż w konkretnym sektorze, w formie kontyngentów określonych liczbowo lub wymogu wykonania testu potrzeb ekonomicznych, i są one oznaczone jako ograniczenia dyskryminujące.

Artykuł 90

Sprzedawcy biznesowi

W przypadku każdego sektora zaangażowanego zgodnie z sekcją 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa) lub sekcją 3 (Transgraniczne świadczenie usług) oraz z uwzględnieniem wszelkich zastrzeżeń wymienionych w załącznikach XIV-A i XIV-E, a także XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu każda ze Stron zezwala na wjazd i czasowy pobyt sprzedawców biznesowych przez maksymalnie dziewięćdziesiąt dni w dwunastomiesięcznym okresie.

Artykuł 91

Usługodawcy kontraktowi

1. Strony potwierdzają swoje obowiązki wynikające z ich zobowiązań w ramach Układu ogólnego w sprawie handlu usługami („ GATS”) w odniesieniu do wjazdu i czasowego pobytu usługodawców kontraktowych. Zgodnie z załącznikami XIV-D i XIV-H do niniejszego Układu każda ze Stron zezwala na świadczenie usług na swoim terytorium przez usługodawców kontraktowych pochodzących z drugiej Strony z uwzględnieniem warunków określonych w ust. 2 niniejszego artykułu.

2. Zobowiązania podjęte przez Strony podlegają następującym warunkom:

a) osoby fizyczne muszą być czasowo zaangażowane w świadczenie usług jako pracownicy osoby prawnej, która zawarła umowę o świadczenie usług na okres nieprzekraczający dwunastu miesięcy;

b) osoby fizyczne wjeżdżające na terytorium drugiej Strony powinny oferować takie usługi jako pracownicy osoby prawnej świadczącej usługi przez co najmniej rok bezpośrednio poprzedzający datę złożenia wniosku o wjazd na terytorium drugiej Strony. Ponadto osoby fizyczne muszą posiadać, w dniu złożenia wniosku o wjazd na terytorium drugiej Strony, przynajmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe (¹⁶) w sektorze działalności, który jest przedmiotem umowy;

c) osoby fizyczne wjeżdżające na terytorium drugiej Strony muszą posiadać:

(i) wyższe wykształcenie lub kwalifikacje potwierdzające wiedzę na równoważnym poziomie (¹⁷); oraz

(ii) kwalifikacje zawodowe, tam gdzie jest to niezbędne do wykonywania działalności zgodnie z przepisami ustawowymi lub wykonawczymi bądź wymogami prawnymi Strony, na terytorium której świadczona jest dana usługa;

d) z tytułu świadczenia usług na terytorium drugiej Strony osoby fizyczne nie otrzymują innego wynagrodzenia niż wynagrodzenie płacone przez osobę prawną zatrudniającą osobę fizyczną;

e) wjazd i czasowy pobyt osób fizycznych na terytorium zainteresowanej Strony jest możliwy na łączny okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, a w przypadku Luksemburga – 25 tygodni, w każdym dwunastomiesięcznym okresie, bądź na okres trwania umowy, w zależności od tego, który okres jest krótszy;

f) dostęp przyznany na mocy postanowień niniejszego artykułu odnosi się wyłącznie do działalności usługowej, która jest przedmiotem umowy, i nie uprawnia do posługiwania się tytułem zawodowym uznawanym na terytorium Strony, na którym świadczona jest usługa;

g) liczba osób objętych umową o świadczenie usług nie może być większa, niż wynika to z konieczności zapewnienia wykonania umowy, co może być wymagane przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub innymi wymogami prawnymi Strony, na terytorium której świadczona jest usługa.

Artykuł 92

Osoby wykonujące wolne zawody

1. Zgodnie z załącznikami XIV-D i XIV-H do niniejszego Układu każda ze Stron zezwala na świadczenie usług na swoim terytorium przez osoby wykonujące wolne zawody pochodzące z drugiej Strony z uwzględnieniem warunków określonych w ust. 2 niniejszego artykułu.

2. Zobowiązania podjęte przez Strony podlegają następującym warunkom:

a) osoby fizyczne muszą być czasowo zaangażowane w świadczenie usług jako osoby prowadzące działalność na własny rachunek zarejestrowane na terytorium drugiej Strony i muszą uzyskać umowę o świadczenie usług na okres nieprzekraczający dwunastu miesięcy;

b) osoby fizyczne wjeżdżające na terytorium drugiej Strony muszą posiadać, w dniu złożenia wniosku o wjazd na terytorium drugiej Strony, przynajmniej sześcioletnie doświadczenie zawodowe w sektorze działalności, który jest przedmiotem umowy;

c) osoby fizyczne wjeżdżające na terytorium drugiej Strony muszą posiadać:

(i) wyższe wykształcenie lub kwalifikacje potwierdzające wiedzę na równoważnym poziomie (¹⁸); oraz

(ii) kwalifikacje zawodowe, w przypadkach, gdy są one niezbędne do wykonywania działalności zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub innymi wymogami prawnymi Strony, na terytorium której świadczona jest dana usługa;

d) wjazd i czasowy pobyt osób fizycznych na terytorium zainteresowanej Strony jest możliwy na łączny okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, a w przypadku Luksemburga – 25 tygodni, w każdym dwunastomiesięcznym okresie, bądź na okres trwania umowy, w zależności od tego, który okres jest krótszy;

e) dostęp przyznany na mocy postanowień niniejszego artykułu odnosi się wyłącznie do działalności usługowej, która jest przedmiotem umowy, i nie uprawnia do posługiwania się tytułem zawodowym uznawanym na terytorium Strony, na którym świadczona jest usługa.

Sekcja 5

Ramy regulacyjne

Podsekcja 1

Regulacje krajowe

Artykuł 93

Zakres stosowania i definicje

1. Następujące ograniczenia mają zastosowanie do środków Stron dotyczących wymogów i procedur licencyjnych oraz wymogów i procedur kwalifikacyjnych wpływających na:

a) transgraniczne świadczenie usług;

b) prowadzenie działalności na ich terytorium przez osoby prawne i fizyczne w rozumieniu art. 77 ust. 9 niniejszego Układu; oraz

c) tymczasowy pobyt na ich terytorium kategorii osób fizycznych w rozumieniu w art. 88 ust. 2 lit. a)–e) niniejszego Układu.

2. W przypadku transgranicznego świadczenia usług ograniczenia te mają wyłącznie zastosowanie do sektorów, w odniesieniu do których Strona przyjęła określone zobowiązania i w zakresie, w jakim te zobowiązania mają zastosowanie, zgodnie z załącznikami XIV-B i XIV-F do niniejszego Układu. W przypadku prowadzenia przedsiębiorstwa ograniczenia te nie mają zastosowania do sektorów w zakresie objętym zastrzeżeniem wymienionym zgodnie z załącznikami XIV-A i XIV-E do niniejszego Układu. W przypadku tymczasowego pobytu osób fizycznych ograniczenia te nie mają zastosowania do sektorów w zakresie objętym zastrzeżeniem wymienionym w załącznikach XIV-C, XIV-D, XIV-G i XIV-H do niniejszego Układu.

3. Wspomniane ograniczenia nie mają zastosowania do środków w zakresie, w jakim stanowią zastrzeżenia uwzględnione w odnośnych załącznikach do niniejszego Układu.

4. Do celów niniejszej sekcji:

a) „wymogi licencyjne” oznaczają wymogi merytoryczne inne niż wymogi kwalifikacyjne, które musi spełnić osoba fizyczna lub prawna, aby uzyskać, zmienić lub przedłużyć zezwolenie na prowadzenie działalności określonej w ust. 1 lit. a)–c);

b) „procedury licencyjne” oznaczają zasady administracyjne lub proceduralne, których osoba fizyczna lub prawna starająca się o zezwolenie na prowadzenie działalności określonej w ust. 1 lit. a)–c), w tym o zmianę lub przedłużenie licencji, musi przestrzegać, aby wykazać spełnienie wymogów licencyjnych;

c) „wymogi kwalifikacyjne” oznaczają wymogi merytoryczne dotyczące kwalifikacji osoby fizycznej do świadczenia usługi, których spełnienie należy wykazać w celu uzyskania zezwolenia na świadczenie danej usługi;

d) „procedury kwalifikacyjne” oznaczają zasady administracyjne lub proceduralne, których osoba fizyczna musi przestrzegać, aby wykazać spełnienie wymogów kwalifikacyjnych w celu uzyskania zezwolenia na świadczenie danej usługi;

e) „właściwy organ” oznacza każdą instytucję rządową lub organ na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym bądź organ pozarządowy wykonujący uprawnienia delegowane mu przez instytucje rządowe lub organy na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym, podejmujący decyzję o udzieleniu zezwolenia na świadczenie usług, w tym poprzez ustanowienie nieusługowej działalności gospodarczej lub w odniesieniu do zezwolenia na ustanowienie takiej działalności.

Artykuł 94

Warunki udzielenia licencji i kwalifikacji

1. Każda ze Stron zapewnia, aby środki dotyczące wymogów i procedur licencyjnych oraz wymogów i procedur kwalifikacyjnych oparte były na kryteriach uniemożliwiających właściwym organom wykonywanie prawa do oceny w sposób uznaniowy.

2. Kryteria, o których mowa w ust. 1, muszą być:

a) proporcjonalne do celu z zakresu porządku publicznego;

b) jasne i jednoznaczne;

c) obiektywne;

d) określone z góry;

e) publikowane z wyprzedzeniem;

f) przejrzyste i dostępne.

3. Zezwolenie lub licencja przyznawane są natychmiast po ich wydaniu w świetle wyników stosownego badania stwierdzającego, że warunki ich uzyskania zostały spełnione.

4. Każda ze Stron utrzymuje lub ustanawia organy lub procedury sądowe, arbitrażowe lub administracyjne, które zapewniają, na wniosek poszkodowanego przedsiębiorcy lub usługodawcy, szybkie rozpatrzenie sprawy, a w uzasadnionych przypadkach także odpowiednie środki zaradcze dotyczące decyzji administracyjnych mających wpływ na prowadzenie przedsiębiorstw, transgraniczne świadczenie usług lub tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych. W przypadku gdy takie procedury nie są niezależne od agencji, której powierzono wydawanie odnośnych decyzji administracyjnych, każda ze Stron zapewnia rzeczywisty obiektywizm i bezstronność przy rozpatrywaniu odwołania.

5. W przypadku gdy liczba dostępnych licencji na dany rodzaj działalności jest ograniczona z powodu niedostatecznych zasobów naturalnych lub możliwości technicznych, każda ze Stron stosuje taką procedurę wyboru potencjalnych kandydatów, która w pełni gwarantuje bezstronność, przejrzystość, w tym między innymi wystarczające informowanie o uruchomieniu, przeprowadzeniu i ukończeniu procedury.

6. Z zastrzeżeniem postanowień określonych w niniejszym artykule, określając regulamin procedury kwalifikacji, każda ze Stron może uwzględniać uzasadnione cele związane z porządkiem publicznym, w tym względy zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska i zachowania dziedzictwa kulturowego.

Artykuł 95

Procedury licencyjne i kwalifikacyjne

1. Procedury i formalności licencyjne i kwalifikacyjne muszą być jasne, publikowane z wyprzedzeniem oraz stanowić dla wnioskodawców gwarancję, że ich wniosek zostanie rozpatrzony w sposób obiektywny i bezstronny.

2. Procedury i formalności licencyjne i kwalifikacyjne muszą być tak proste, jak to możliwe, i nie mogą komplikować niepotrzebnie ani opóźniać świadczenia usługi. Wszelkie opłaty licencyjne (¹⁹), które wnioskodawcy mogą ponosić w związku ze złożeniem wniosku, powinny być uzasadnione i proporcjonalne do kosztów odnośnych procedur udzielania zezwoleń.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby procedury stosowane przez właściwe organy i podejmowane przez nie decyzje w ramach procesu udzielania licencji lub zezwolenia były bezstronne w odniesieniu do wszystkich wnioskodawców. Właściwy organ powinien podejmować decyzje w sposób niezależny i nie powinien odpowiadać przed jakimkolwiek podmiotem świadczącym usługi, które wymagają licencji lub zezwolenia.

4. W przypadku gdy istnieją określone terminy na składanie wniosków, wnioskodawca jest uprawniony do jego złożenia w rozsądnym terminie. Właściwy organ bez zbędnej zwłoki przystępuje do rozpatrzenia wniosku. W miarę możliwości wnioski powinny być przyjmowane w formacie elektronicznym na tych samych warunkach w zakresie autentyczności co wnioski papierowe.

5. Każda ze Stron zapewnia, aby rozpatrzenie wniosku, w tym podjęcie ostatecznej decyzji następowało w rozsądnym terminie od złożenia kompletnego wniosku. Każda ze Stron stara się ustanowić zwykłe ramy czasowe dla rozpatrywania wniosków.

6. W przypadku gdy właściwy organ otrzyma wniosek, który uzna za niekompletny, w rozsądnym terminie od jego otrzymania informuje o tym wnioskodawcę, w miarę możliwości wskazując dodatkowe informacje potrzebne do uzupełnienia wniosku i zapewnia mu możliwość poprawienia niedociągnięć.

7. W miarę możliwości uwierzytelnione kopie powinny być przyjmowane zamiast oryginalnych dokumentów.

8. W przypadku gdy właściwy organ odrzuci wniosek, wnioskodawca zostaje o tym powiadomiony pisemnie i bez zbędnej zwłoki. Co do zasady wnioskodawca jest też informowany, na wniosek, o powodach odrzucenia wniosku i o terminach odwołania od decyzji.

9. Każda ze Stron zapewnia, aby udzielona licencja lub zezwolenie wchodziły w życie bez zbędnej zwłoki zgodnie z określonymi w nich warunkami.

Podsekcja 2

Postanowienia o zasięgu ogólnym

Artykuł 96

Wzajemne uznawanie

1. Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie uniemożliwia którejkolwiek ze Stron nakładania na osoby fizyczne obowiązku posiadania niezbędnych kwalifikacji lub doświadczenia zawodowego wymaganego na terytorium, na którym świadczona jest usługa, w danym sektorze działalności.

2. Każda ze Stron zachęca właściwe organizacje zawodowe, istniejące na ich terytorium, do wydania Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, zaleceń dotyczących wzajemnego uznawania w celu wypełnienia przez przedsiębiorców i usługodawców, w całości lub częściowo, kryteriów stosowanych przez każdą ze Stron do wydawania zezwoleń, licencji, prowadzenia działalności i certyfikacji przedsiębiorców i usługodawców, w szczególności w zakresie usług świadczonych w ramach wolnych zawodów.

3. Po otrzymaniu zalecenia, o którym mowa w ust. 2, Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu dokonuje w rozsądnym czasie przeglądu tego zalecenia w celu stwierdzenia, czy jest ono spójne z niniejszym Układem i na podstawie informacji zawartych w zaleceniu ocenia przede wszystkim:

a) zakres, w jakim są ze sobą zbieżne standardy i kryteria stosowane przez każdą ze Stron w celu wydawania zezwoleń, licencji, prowadzenia działalności i certyfikacji usługodawców i przedsiębiorców; oraz

b) potencjalną wartość ekonomiczną umowy o wzajemnym uznaniu.

4. W przypadku spełnienia tych wymogów Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu określa działania niezbędne do rozpoczęcia negocjacji, a następnie Strony, za pośrednictwem swoich właściwych organów, przystępują do negocjacji w sprawie umowy o wzajemnym uznaniu.

5. Każda taka umowa musi być zgodna z odpowiednimi postanowieniami Porozumienia WTO, w szczególności z art. VII GATS.

Artykuł 97

Przejrzystość i ujawnianie informacji poufnych

1. Każda ze Stron bezzwłocznie odpowiada na wszystkie wnioski drugiej Strony o szczegółowe informacje dotyczące wszelkich podejmowanych przez nią środków o zasięgu ogólnym lub umów międzynarodowych, odnoszących się do niniejszego Układu lub mających na niego wpływ. Każda ze Stron ustanawia także co najmniej jeden punkt informacyjny, który na wniosek udziela szczegółowych informacji przedsiębiorcom i usługodawcom drugiej Strony na temat wszystkich takich kwestii. Strony powiadamiają się wzajemnie o swoich punktach informacyjnych w ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego Układu. Punkty informacyjne nie muszą być depozytariuszami przepisów ustawowych i wykonawczych.

2. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie wymaga od którejkolwiek ze Stron dostarczenia informacji poufnych, których ujawnienie utrudniłoby egzekwowanie prawa lub w inny sposób byłoby sprzeczne z interesem publicznym, czy też naruszałoby uzasadnione interesy handlowe poszczególnych przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych.

Podsekcja 3

Usługi informatyczne

Artykuł 98

Uzgodnienia dotyczące usług informatycznych

1. W zakresie, w jakim handel usługami informatycznymi zostaje zliberalizowany zgodnie z sekcjami: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych), Strony stosują postanowienia ust. 2, 3 i 4 niniejszego artykułu.

2. CPC (²⁰) 84 – kod ONZ wykorzystywany do opisu usług informatycznych i usług powiązanych obejmuje podstawowe funkcje stosowane przy świadczeniu takich usług:

a) oprogramowanie określone jako zestaw instrukcji wymaganych do pracy i komunikacji komputerów (łącznie z ich opracowaniem i wdrożeniem);

b) przetwarzanie i przechowywanie danych; oraz

c) usługi powiązane, takie jak doradztwo i szkolenie dla pracowników klienta.

Postęp technologiczny doprowadził do coraz częstszego oferowania takich usług w połączeniu z zakupem lub w formie pakietu usług powiązanych, które mogą obejmować niektóre lub wszystkie funkcje podstawowe. Przykładowo, usługi takie jak hosting stron i domen internetowych, usługi eksploracji danych i przetwarzanie siatkowe polegają na łączeniu podstawowych funkcji usług informatycznych.

3. Usługi informatyczne i usługi powiązane niezależnie od tego, czy są świadczone poprzez sieć, w tym Internet, obejmują wszystkie usługi zapewniające:

a) doradztwo, strategię, analizę, planowanie, specyfikację, projektowanie, opracowanie, instalację, wdrożenie, integrowanie, testowanie, usuwanie błędów, aktualizowanie, wsparcie, pomoc techniczną lub zarządzanie komputerami albo systemami komputerowymi;

b) oprogramowanie określone jako zestaw instrukcji wymaganych do pracy i komunikacji komputerów (zewnętrznej i wewnętrznej) oraz doradztwo, strategię, analizę, planowanie, specyfikację, projektowanie, opracowanie, instalację, wdrożenie, integrowanie, testowanie, usuwanie błędów, aktualizowanie, dostosowanie, konserwację, wsparcie, pomoc techniczną, zarządzanie oprogramowaniem lub jego użytkowanie; lub

c) przetwarzanie danych, przechowywanie danych, składowanie danych lub usługi w zakresie baz danych; usługi konserwacji i naprawy maszyn biurowych oraz sprzętu, w tym komputerów; usługi w zakresie szkolenia pracowników klienta, związane z oprogramowaniem, komputerami lub systemami komputerowymi, gdzie indziej niesklasyfikowane.

4. Usługi informatyczne i usługi powiązane umożliwiają świadczenie pozostałych usług (np. bankowości) drogą elektroniczną i w inny sposób. Istnieje jednak zasadnicza różnica między usługami wspierającymi (np. hostingiem stron internetowych lub aplikacji) a usługami podstawowymi lub w zakresie treści, które są świadczone elektronicznie (np. bankowością). W takich przypadkach usługi podstawowe lub w zakresie treści nie są objęte CPC 84.

Podsekcja 4

Usługi pocztowe i kurierskie

Artykuł 99

Zakres stosowania i definicje

1. W niniejszej podsekcji określono zasady ram regulacyjnych dla wszystkich usług pocztowych i kurierskich objętych liberalizacją zgodnie z sekcjami: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału.

2. Do celów niniejszej podsekcji i sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału:

a) „zezwolenie” oznacza zezwolenie przyznane indywidualnemu usługodawcy przez organ regulacyjny, które jest wymagane przed rozpoczęciem świadczenia danej usługi;

b) „usługa powszechna” oznacza ciągłe świadczenie usług pocztowych o określonej jakości we wszystkich punktach na terytorium Strony po przystępnych cenach dla wszystkich użytkowników.

Artykuł 100

Usługa powszechna

Każda ze Stron ma prawo do określenia rodzaju obowiązku świadczenia usługi powszechnej, jaki zamierza utrzymać. Takie obowiązki nie będą uważane za antykonkurencyjne jako takie, pod warunkiem, że będą wprowadzane w sposób przejrzysty, niedyskryminacyjny i będą konkurencyjnie neutralne oraz że nie będą bardziej uciążliwe, niż to jest konieczne dla rodzaju usługi powszechnej określonej przez Stronę.

Artykuł 101

Zezwolenia

1. Zezwolenie może być wymagane tylko w przypadku usług, które wchodzą w zakres usługi powszechnej.

2. W przypadku, gdy wymagane jest posiadanie zezwolenia, do wiadomości publicznej podaje się następujące informacje:

a) wszystkie kryteria udzielania zezwolenia i termin, w jakim zwykle wydawana jest decyzja w sprawie wniosku o wydanie zezwolenia; oraz

b) warunki dotyczące zezwolenia.

3. Wnioskodawca otrzymuje, na wniosek, uzasadnienie odmowy wydania zezwolenia, a każda ze Stron ustanawia procedurę odwoławczą odbywającą się za pośrednictwem niezależnego organu. Procedura taka będzie przejrzysta, niedyskryminacyjna i oparta na obiektywnych kryteriach.

Artykuł 102

Niezależność organu regulacyjnego

Organ regulacyjny musi być prawnie odrębny od jakiegokolwiek podmiotu świadczącego usługi pocztowe i kurierskie i nie ponosi przed nim odpowiedzialności. Decyzje organu regulacyjnego i stosowane przez niego procedury muszą być bezstronne w odniesieniu do wszystkich uczestników rynku.

Artykuł 103

Stopniowe zbliżenie przepisów

Pragnąc rozważyć dalszą liberalizację handlu usługami, Strony uznają znaczenie stopniowego zbliżenia obowiązującego i przyszłego prawodawstwa Gruzji do wykazu unijnego dorobku prawnego Unii zawartego w załączniku XV-C do niniejszego Układu.

Podsekcja 5

Sieci i usługi łączności elektronicznej

Artykuł 104

Zakres stosowania i definicje

1. W niniejszej podsekcji określa się zasady ram regulacyjnych dla wszystkich usług łączności elektronicznej objętych liberalizacją zgodnie z sekcjami: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału.

2. Do celów niniejszej podsekcji i sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału:

a) „usługi łączności elektronicznej” oznaczają wszystkie usługi, które w całości lub w dużej części polegają na przekazywaniu sygnałów za pomocą sieci łączności elektronicznej, w tym usługi telekomunikacyjne i usługi transmisji w sieciach używanych do nadawania. Usługi te nie obejmują usług dostarczania treści przekazywanych za pomocą sieci lub usług łączności elektronicznej lub sprawowania kontroli edytorskiej nad tymi treściami;

b) „ publiczna sieć łączności” oznacza sieć łączności elektronicznej wykorzystywaną w całości lub głównie do świadczenia publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej;

c) „sieć łączności elektronicznej” oznacza systemy transmisyjne oraz, w stosownych przypadkach, urządzenia przełączające lub routingowe oraz inne zasoby, które umożliwiają przekazywanie sygnałów przewodowo, za pomocą radia, środków optycznych lub innych środków elektromagnetycznych, w tym sieci satelitarne, stacjonarne (komutowane i pakietowe, w tym internet) i naziemne sieci przenośne, elektryczne systemy kablowe, w zakresie, w jakim są one wykorzystywane do przekazywania sygnałów, sieci nadawania radiowego i telewizyjnego oraz sieci telewizji kablowej, niezależnie od rodzaju przekazywanej informacji;

d) „organ regulacyjny” w sektorze łączności elektronicznej oznacza organ lub organy zajmujące się regulowaniem łączności elektronicznej, o której mowa w niniejszej podsekcji;

e) uznaje się, że usługodawca ma „znaczącą pozycję rynkową”, jeżeli samodzielnie albo wspólnie z innymi ma pozycję równoważną pozycji dominującej, tj. tak silną pozycję ekonomiczną, że uprawnia go ona do postępowania według swojego uznania, nie zważając na innych konkurentów, klientów i ostatecznych konsumentów;

f) „wzajemne połączenie” oznacza fizyczne lub logiczne połączenie publicznych sieci łączności wykorzystywanych przez tego samego usługodawcę lub przez różnych usługodawców, aby umożliwić użytkownikom jednego usługodawcy komunikowanie się z użytkownikami tego samego lub innego usługodawcy bądź uzyskiwanie dostępu do usług świadczonych przez innego usługodawcę. Świadczeniem usług mogą się zajmować zainteresowane strony lub inne podmioty, które mają dostęp do sieci. Wzajemne połączenie to szczególny rodzaj dostępu między operatorami sieci publicznych;

g) „usługa powszechna” oznacza zestaw usług o określonej jakości, które są udostępniane wszystkim użytkownikom na terytorium Strony, niezależnie od ich geograficznej lokalizacji i po przystępnych cenach. Zakres i zasady wdrażania usługi powszechnej ustala każda ze Stron;

h) „dostęp” oznacza udostępnienie obiektów lub usług innemu usługodawcy na określonych warunkach, na wyłączność albo nie, w celu świadczenia usług łączności elektronicznej. Obejmuje on między innymi: dostęp do elementów sieci i urządzeń towarzyszących, co może się wiązać z podłączeniem urządzeń za pomocą środków stacjonarnych lub niestacjonarnych (w szczególności obejmuje to dostęp do lokalnej pętli abonenckiej oraz urządzeń i usług niezbędnych do świadczenia usług w lokalnej pętli abonenckiej); dostęp do infrastruktury fizycznej, w tym budynków, kanałów i masztów; dostęp do odpowiednich systemów oprogramowania, w tym do systemów wsparcia operacyjnego; dostęp do translacji numerów lub systemów zapewniających analogiczne funkcje; dostęp do stacjonarnych i ruchomych sieci, a w szczególności do roamingu; dostęp do systemów warunkowego dostępu dla usług telewizji cyfrowej; dostęp do usług sieci wirtualnych;

i) „użytkownik końcowy” oznacza użytkownika, który nie obsługuje publicznych sieci łączności ani nie świadczy publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej;

k) „ lokalna pętla abonencka” oznacza fizyczny obwód łączący urządzenie końcowe sieci w pomieszczeniach abonenta z przełącznicą główną lub równoważnym urządzeniem w ramach stacjonarnej publicznej sieci łączności.

Artykuł 105

Organ regulacyjny

1. Każda ze Stron zapewnia, aby organy regulacyjne ds. usług łączności elektronicznej były prawnie odrębne i funkcjonalnie niezależne od dostawców usług łączności elektronicznej. Jeżeli jedna ze Stron zachowuje własność lub kontrolę nad dostawcą sieci lub usług łączności elektronicznej, zapewnia ona skuteczne oddzielenie strukturalne funkcji regulacyjnych od działalności związanej z własnością lub kontrolą.

2. Każda ze Stron zapewnia organowi regulacyjnemu wystarczające uprawnienia do regulacji sektora. Zadania, które ma wypełniać organ regulacyjny, są podawane do wiadomości publicznej w łatwo dostępny i zrozumiały sposób, zwłaszcza gdy takie zadania są powierzone większej liczbie organów.

3. Każda ze Stron zapewnia bezstronność decyzji organów regulacyjnych i stosowanych przez nie procedur w odniesieniu do wszystkich uczestników rynku oraz ich przejrzystość.

4. Organ regulacyjny ma uprawnienia do przeprowadzenia analizy rynków właściwych produktów i usług, które wymagają wcześniejszego uregulowania. W przypadku gdy organ regulacyjny ma obowiązek stwierdzenia zgodnie z art. 107 niniejszego Układu, czy należy nałożyć, utrzymać, zmienić lub wycofać obowiązki, stwierdza na podstawie analizy rynku, czy na rynku właściwym istnieje skuteczna konkurencja.

5. W przypadku gdy organ regulacyjny stwierdzi, że na rynku właściwym nie ma skutecznej konkurencji, określa on i wskazuje usługodawców mających znaczącą pozycję rynkową na tym rynku i w stosownych przypadkach nakłada na nich, utrzymuje lub zmienia szczegółowe obowiązki regulacyjne, o których mowa w art. 107 niniejszego Układu. W przypadku gdy organ regulacyjny uzna, że na rynku istnieje skuteczna konkurencja, nie nakłada on ani nie utrzymuje jakichkolwiek obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 107 niniejszego Układu.

6. Każda ze Stron zapewnia usługodawcy, którego dotyczy decyzja organu regulacyjnego, prawo odwołania się od niej do niezależnego organu odwoławczego. Każda ze Stron zapewnia należyte uwzględnienie merytorycznych aspektów sprawy. Do czasu rozstrzygnięcia odwołania decyzja organu regulacyjnego pozostaje w mocy, o ile organ odwoławczy nie postanowi inaczej. W przypadku, gdy organ odwoławczy nie ma charakteru sądowego, jego decyzja jest zawsze uzasadniana na piśmie, a także podlega przeglądowi przeprowadzanemu przez bezstronny i niezależny organ sądowy. Decyzje podejmowane przez organy odwoławcze są skutecznie egzekwowane.

7. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku gdy organy regulacyjne zamierzają podjąć środki dotyczące postanowień niniejszej podsekcji i mające znaczący wpływ na rynek właściwy, umożliwiały one zainteresowanym stronom przedstawienie uwag na temat projektu środków w rozsądnym terminie. Organy regulacyjne publikują swoje procedury konsultacji. Wyniki konsultacji są podawane do wiadomości publicznej, z wyjątkiem informacji poufnych.

8. Każda ze Stron zapewnia, aby dostawcy sieci i usług łączności elektronicznej udzielali wszelkich informacji, w tym informacji finansowych niezbędnych organom regulacyjnym do zapewnienia zgodności z postanowieniami niniejszej podsekcji lub z decyzjami podjętymi zgodnie z niniejszą podsekcją. Dostawcy ci udzielają takich informacji bezzwłocznie, na odpowiedni wniosek oraz w terminie wymaganym przez organ regulacyjny i zgodnie z oczekiwanym przezeń poziomem szczegółowości. Informacje wymagane przez organ regulacyjny muszą być proporcjonalne do wypełnienia tego zadania. Organ regulacyjny uzasadnia swój wniosek o udzielenie informacji.

Artykuł 106

Zezwolenie na świadczenie usług łączności elektronicznej

1. Każda ze Stron zapewnia, aby świadczenie usług było, w miarę możliwości, dopuszczane po zwykłym powiadomieniu.

2. Każda ze Stron zapewnia możliwość wprowadzenia wymogu uzyskania zezwolenia, by rozwiązać kwestię przydziału numerów i częstotliwości. Warunki uzyskania takiego zezwolenia podawane są do wiadomości publicznej.

3. W przypadku gdy wymagane jest zezwolenie, każda ze Stron zapewnia, aby:

a) wszystkie kryteria udzielania zezwolenia i rozsądny termin, w jakim zwykle należy podjąć decyzję w sprawie wniosku o wydanie zezwolenia, były podawane do wiadomości publicznej;

b) wnioskodawca otrzymywał, na wniosek, pisemne uzasadnienie odmowy wydania zezwolenia;

c) wnioskodawca miał możliwość odwołania się do organu odwoławczego w przypadku nieuzasadnionej odmowy wydania zezwolenia;

d) opłaty licencyjne (²¹) stosowane przez Strony za wydanie zezwolenia nie przekraczały kosztów administracyjnych zwykle ponoszonych w związku z zarządzaniem, kontrolą i egzekwowaniem obowiązujących zezwoleń. Opłaty licencyjne za korzystanie z widma radiowego i zasobów numeracyjnych nie podlegają wymogom określonym w niniejszym ustępie.

Artykuł 107

Dostęp i wzajemne połączenia

1. Każda ze Stron zapewnia, aby każdy usługodawca mający zezwolenie na świadczenie usług łączności elektronicznej miał prawo i obowiązek negocjowania dostępu i wzajemnych połączeń z innymi dostawcami publicznych sieci i usług łączności elektronicznej. Dostęp i połączenia wzajemne powinny być co do zasady uzgadniane w ramach negocjacji handlowych między zainteresowanymi usługodawcami.

2. Każda ze Stron zapewnia, aby usługodawcy uzyskujący informacje od innego usługodawcy podczas negocjowania uzgodnień o wzajemnych połączeniach wykorzystywali takie informacje wyłącznie do celów, dla których zostały one przekazane, i zawsze z poszanowaniem poufności przekazanych lub przechowywanych informacji.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby po ustaleniu zgodnie z art. 105 niniejszego Układu, że na rynku właściwym nie istnieje skuteczna konkurencja, organ regulacyjny miał uprawnienia, aby nałożyć na dostawcę, wskazanego jako mający znaczącą pozycję rynkową, jeden lub kilka z poniższych obowiązków w związku z wzajemnymi połączeniami lub dostępem:

a) obowiązek niedyskryminacji, tak aby zapewnić stosowanie przez operatora równoważnych warunków w równoważnych okolicznościach wobec innych dostawców świadczących równoważne usługi, a także świadczenie przezeń usług i udzielanie informacji innym operatorom na tych samych warunkach i z zachowaniem tej samej jakości, jak w przypadku własnych usług lub usług świadczonych przez swoje jednostki zależne lub swoich partnerów;

b) nałożony na pionowo zintegrowane przedsiębiorstwa obowiązek zapewnienia przejrzystości cen hurtowych i wewnętrznych cen transferowych w przypadku wymogu niedyskryminacji lub zapobiegania nieuczciwemu subsydiowaniu skrośnemu. Organ regulacyjny może sprecyzować format i metodologię rachunkowości, którą należy zastosować;

c) obowiązek uwzględnienia uzasadnionych wniosków o dostęp i użytkowanie specyficznych elementów sieci oraz urządzeń towarzyszących, w tym uwolniony dostęp do lokalnej pętli abonenckiej, między innymi w sytuacjach, gdy organ regulacyjny uznaje, że odmowa przyznania dostępu lub ustanowienie nieuzasadnionych warunków mających podobny skutek uniemożliwiłoby pojawienie się trwale konkurencyjnego rynku detalicznego lub nie byłoby w interesie użytkowników końcowych.

Do obowiązków wymienionych w niniejszej literze organy regulacyjne mogą dołączyć takie warunki jak uczciwość, uzasadniony charakter i terminowość;

d) obowiązek świadczenia określonych usług na zasadach hurtowych w celu odsprzedaży przez osoby trzecie; zapewnienia otwartego dostępu do interfejsów technicznych, protokołów lub innych kluczowych technologii, niezbędnych do interoperacyjności usług lub wirtualnych usług sieciowych; zapewnienia kolokacji lub innych form współkorzystania z urządzeń, takich jak kanały kablowe, budynki lub maszty; zapewnienia wyspecjalizowanych usług potrzebnych do zapewnienia interoperacyjności usług dla użytkowników typu koniec-koniec, w tym urządzeń potrzebnych do świadczenia usług w ramach sieci inteligentnych; zapewnienia dostępu do systemów wsparcia operacyjnego lub podobnych systemów oprogramowania niezbędnych do zagwarantowania uczciwej konkurencji w ramach świadczenia usług; oraz wzajemnego połączenia sieci lub urządzeń sieciowych.

Do obowiązków wymienionych w niniejszej literze organy regulacyjne mogą dołączyć takie warunki jak uczciwość, uzasadniony charakter i terminowość;

e) obowiązki związane ze zwrotem kosztów oraz kontrolą cen, w tym obowiązki związane z określaniem cen w zależności od ponoszonych kosztów oraz obowiązki dotyczące systemów księgowania kosztów, w odniesieniu do udostępniania szczególnych rodzajów wzajemnych połączeń lub dostępu, w sytuacjach gdy przeprowadzona analiza rynku wskazuje, że dany operator mógłby, w przypadku braku skutecznej konkurencji, utrzymywać ceny na nadmiernie wysokim poziomie lub stosować zaniżanie cen, ze szkodą dla użytkowników końcowych.

Organy regulacyjne biorą pod uwagę inwestycje operatora i umożliwiają mu uzyskanie rozsądnej stopy zwrotu ze stosownej kwoty zaangażowanego kapitału, z uwzględnieniem poziomu ryzyka;

f) obowiązek publikowania konkretnych obowiązków nałożonych na usługodawcę przez organ regulacyjny, ze wskazaniem konkretnych rynków produktów i usług oraz rynków geograficznych. Aktualne informacje, które nie mają charakteru poufnego i nie obejmują tajemnic handlowych, są udostępniane publicznie w sposób gwarantujący wszystkim zainteresowanym stronom łatwy dostęp;

g) obowiązki związane z przejrzystością wymagające od operatorów udostępniania określonych informacji; w szczególności w przypadku, gdy na operatorach spoczywa obowiązek zapewnienia niedyskryminacji, organ regulacyjny może wymagać od operatora opublikowania oferty referencyjnej, która zapewnia wystarczające rozdzielenie elementów działalności, w celu zapewnienia, aby usługodawcy nie musieli płacić za urządzenia, które nie są niezbędne do zapewnienia zamówionej usługi, i zawiera opis odnośnych ofert w rozbiciu na elementy odpowiadające potrzebom rynkowym oraz związane z nimi warunki, w tym ceny.

4. Każda ze Stronzapewnia, aby usługodawca wnioskujący o ustanowienie wzajemnego połączenia z dostawcą wskazanym jako mający znaczącą pozycję rynkową, miał możliwość odwołania się, w każdym momencie albo po upływie rozsądnego czasu, który był podany do wiadomości publicznej, do niezależnego organu krajowego, który może być organem regulacyjnym, o którym mowa w art. 104 ust. 2 lit. d) niniejszego Układu, w celu rozstrzygnięcia sporów dotyczących warunków wzajemnych połączeń lub dostępu.

Artykuł 108

Rzadkie zasoby

1. Każda ze Stron zapewnia przeprowadzanie wszelkich procedur dotyczących przydziału i wykorzystania rzadkich zasobów, w tym częstotliwości, numerów i pierwszeństwa, w sposób obiektywny, proporcjonalny, terminowy, przejrzysty i niedyskryminacyjny. Aktualny stan przyznanych częstotliwości podaje się do wiadomości publicznej, jednakże nie wymaga się szczegółowej identyfikacji częstotliwości przyznanych na realizację określonych zadań rządowych.

2. Każda ze Stron zapewnia skuteczne zarządzanie częstotliwościami radiowymi w odniesieniu do usług łączności elektronicznej świadczonych na swoim terytorium w celu zapewnienia skutecznego i efektywnego wykorzystania widma. W przypadku gdy zapotrzebowanie na określone częstotliwości przekracza ich dostępność, przy przyznawaniu tych częstotliwości stosuje się odpowiednie i przejrzyste procedury w celu optymalizacji ich wykorzystania oraz ułatwienia rozwoju konkurencji.

3. Każda ze Stron zapewnia powierzenie przyznawania krajowych zasobów numeracyjnych i zarządzanie krajowymi planami numeracyjnymi organowi regulacyjnemu.

4. W przypadku gdy organy władz państwowych lub lokalnych zachowują własność lub kontrolę nad dostawcami obsługującymi publiczne sieci lub usługi łączności, należy zapewnić skuteczne rozdzielenie strukturalne funkcji odpowiedzialnych za przyznawanie prawa pierwszeństwa od działalności związanej z własnością lub kontrolą.

Artykuł 109

Usługa powszechna

1. Każda ze Stron ma prawo do określenia rodzaju obowiązku świadczenia usługi powszechnej, jaki zamierza utrzymać.

2. Takie obowiązki nie będą uważane za antykonkurencyjne same w sobie, pod warunkiem że będą zarządzane w sposób przejrzysty, obiektywny i niedyskryminacyjny. Zarządzanie takimi obowiązkami musi być również neutralne w odniesieniu do konkurencji i nie może być bardziej uciążliwe, niż to jest konieczne dla rodzaju usługi powszechnej określonego przez Stronę.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby wszyscy usługodawcy kwalifikowali się do zapewnienia usługi powszechnej i aby żaden usługodawca nie był a priori wykluczony. Wyznaczanie odbywa się za pomocą efektywnego, przejrzystego, obiektywnego i niedyskryminacyjnego mechanizmu. Każda ze Stron ocenia, w miarę potrzeby, czy świadczenie usługi powszechnej stanowi niesprawiedliwe obciążenie dla organizacji wyznaczonych do świadczenia takiej usługi. W przypadkach uzasadnionych taką oceną i biorąc pod uwagę korzyści rynkowe, o ile takie występują, dla organizacji świadczącej usługę powszechną, organy regulacyjne określają, czy wymagany jest mechanizm służący wyrównaniu kosztów ponoszonych przez danego usługodawcę lub podziałowi kosztów netto wynikających z obowiązku świadczenia usługi powszechnej.

4. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku gdy użytkownikom udostępniany jest, w formie drukowanej lub elektronicznej, spis wszystkich abonentów, organizacje udostępniające taki spis stosowały zasadę niedyskryminacyjnego traktowania informacji, które zostały im dostarczone przez inne organizacje.

Artykuł 110

Transgraniczne świadczenie usług łączności elektronicznej

Żadna ze Stron nie może wymagać od usługodawcy drugiej Strony założenia przedsiębiorstwa, ustanowienia jakiejkolwiek formy obecności lub pobytu na jej terytorium jako warunku transgranicznego świadczenia usług.

Artykuł 111

Poufność informacji

Każda ze Stron zapewnia poufność łączności elektronicznej i związanych z nią danych o przekazie za pośrednictwem publicznej sieci łączności i publicznie dostępnych usług takiej łączności, w sposób nieograniczający handlu usługami.

Artykuł 112

Spory między usługodawcami

1. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku sporu pomiędzy dostawcami sieci lub usług łączności elektronicznej w związku z prawami i obowiązkami, o których mowa w niniejszej sekcji, dany organ regulacyjny na wniosek jednej ze Stron wydawał wiążącą decyzję w celu rozstrzygnięcia sporu w najkrótszym możliwym terminie, a w każdym przypadku w ciągu czterech miesięcy.

2. Decyzja organu regulacyjnego jest podawana do wiadomości publicznej z uwzględnieniem wymogów tajemnicy handlowej. Dostawcy odnośnych usług i sieci łączności elektronicznej otrzymują pełne uzasadnienie decyzji.

3. Jeżeli spór dotyczy transgranicznego świadczenia usług, zainteresowane organy regulacyjne koordynują swoje działania, aby umożliwić rozwiązanie sporu.

Artykuł 113

Stopniowe zbliżenie przepisów

Pragnąc rozważyć dalszą liberalizację handlu usługami, Strony uznają znaczenie stopniowego zbliżenia obowiązującego i przyszłego prawodawstwa Gruzji do wykazu dorobku prawnego Unii zawartego w załączniku XV-B do niniejszego Układu.

Podsekcja 6

Usługi finansowe

Artykuł 114

Zakres stosowania i definicje

1. Niniejsza podsekcja określa zasady ram regulacyjnych dla wszystkich usług finansowych objętych liberalizacją na mocy postanowień sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału.

2. Do celów niniejszej podsekcji i sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału:

a) „usługa finansowa” oznacza dowolną usługę o charakterze finansowym, oferowaną przez podmiot Strony świadczący usługi finansowe. Usługi finansowe obejmują następujące rodzaje działalności:

(i) usługi ubezpieczeniowe i związane z ubezpieczeniami:

1) ubezpieczenia bezpośrednie (w tym koasekuracja):

a) na życie;

b) ubezpieczenie inne niż na życie;

2) reasekuracja i retrocesja;

3) pośrednictwo ubezpieczeniowe, takie jak usługi brokerskie i agencyjne; oraz

4) pomocnicze usługi ubezpieczeniowe, takie jak doradztwo ubezpieczeniowe, usługi aktuarialne, ocena ryzyka oraz likwidacja szkód;

(ii) usługi bankowe i inne usługi finansowe (z wyłączeniem ubezpieczeń):

1) przyjmowanie depozytów i innych funduszy zwrotnych od ludności;

2) udzielanie wszelkiego rodzaju pożyczek i kredytów, w tym kredytów konsumenckich i kredytów hipotecznych, faktoring oraz finansowanie transakcji handlowych;

3) leasing finansowy;

4) wszelkie usługi w sferze płatności i transferu środków pieniężnych, w tym kart kredytowych, obciążeniowych, debetowych, czeków podróżnych oraz czeków bankierskich;

5) gwarancje i zobowiązania;

6) operacje przeprowadzane na własny rachunek lub na zlecenie klientów, zarówno na giełdzie, jak i poza giełdą, lub w inny sposób za pomocą:

a) instrumentów rynku pieniężnego (w tym czeków, weksli, certyfikatów depozytowych);

b) walut obcych;

c) instrumentów pochodnych, w tym, ale nie wyłącznie, transakcji typu futures i opcji;

d) instrumentów kursu walutowego i instrumentów pochodnych stóp procentowych, w tym takich produktów, jak transakcje swapowe i kontrakty terminowe na stopę procentową;

e) zbywalnych papierów wartościowych;

f) innych zbywalnych papierów wartościowych i aktywów finansowych, w tym kruszcu;

7) udział w emisji wszelkiego rodzaju papierów wartościowych, w tym w gwarantowaniu i inwestycjach (publicznych lub prywatnych) w charakterze agenta oraz świadczenie usług z tym związanych;

8) pośrednictwo na rynku pieniężnym;

9) zarządzanie majątkiem, a szczególnie zarządzanie środkami pieniężnymi lub portfelem aktywów, wszystkie formy zarządzania inwestycjami zbiorowymi, zarządzanie funduszem emerytalnym oraz usługi w zakresie przechowywania, deponowania i powiernictwa;

10) usługi rozrachunkowe i rozliczeniowe w odniesieniu do aktywów finansowych, takich jak papiery wartościowe, instrumenty pochodne i inne instrumenty zbywalne;

11) dostarczanie i przekazywanie informacji finansowych, przetwarzanie danych finansowych i udostępnianie związanego z nimi oprogramowania;

12) doradztwo, pośrednictwo i inne pomocnicze usługi finansowe w odniesieniu wszystkich rodzajów działalności wymienionych w pkt 1–11, w tym badanie zdolności kredytowej i analiza kredytowa, badania i doradztwo w odniesieniu do inwestycji i tworzenia portfela aktywów, doradztwo w zakresie nabywania oraz restrukturyzacji i strategii przedsiębiorstw;

b) „podmiot świadczący usługi finansowe” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną pochodzącą ze Strony, która zamierza świadczyć lub świadczy usługi finansowe. Pojęcie „podmiot świadczący usługi finansowe” nie obejmuje podmiotów publicznych;

c) „podmiot publiczny” oznacza:

(i) rząd, bank centralny lub organ kształtujący politykę pieniężną i finansową Strony lub podmiot będący własnością Strony lub kontrolowany przez Stronę, który jest głównie zaangażowany w realizowanie funkcji publicznych lub działań do celów publicznych, wyłączając podmioty głównie zaangażowane w świadczenie usług finansowych na warunkach komercyjnych; lub

(ii) podmiot prywatny realizujący zadania wykonywane zwykle przez bank centralny lub organ kształtujący politykę pieniężną i finansową – w zakresie wykonywania tych zadań;

d) „nowa usługa finansowa” oznacza usługę o charakterze finansowym, w tym usługi związane z istniejącymi i nowymi produktami lub sposób, w jaki produkt jest dostarczany, która nie jest świadczona przez jakikolwiek podmiot świadczący usługi finansowe na terytorium Strony, ale która świadczona jest na terytorium drugiej Strony.

Artykuł 115

Wyłączenie ze względów ostrożności

1. Każda ze Stron może wprowadzać lub utrzymywać środki ze względów ostrożności, takie jak:

a) ochrona inwestorów, deponentów, ubezpieczonych lub osób, którym przysługuje zobowiązanie powiernicze z tytułu umów z podmiotami świadczącymi usługi finansowe;

b) zapewnienie integralności i stabilności systemu finansowego Strony.

2. Środki te nie mogą być bardziej uciążliwe, niż jest to konieczne do osiągnięcia ich celu i nie mogą dyskryminować podmiotów świadczących usługi finansowe pochodzących z drugiej Strony w porównaniu z własnymi podobnymi podmiotami świadczącymi usługi finansowe.

3. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie może być interpretowane jako nakładające na Stronę obowiązek ujawnienia informacji odnoszących się do interesów i rachunków indywidualnych klientów, ani jakiejkolwiek informacji poufnej lub informacji zastrzeżonej będącej w posiadaniu podmiotów publicznych.

Artykuł 116

Skuteczna i przejrzysta regulacja

1. Każda ze Stron dokłada wszelkich starań, aby udostępniać z wyprzedzeniem wszystkim zainteresowanym osobom treść wszystkich aktów o zasięgu ogólnym, które Strona ta zamierza przyjąć, w celu umożliwienia takim osobom zgłoszenia uwag do tych aktów. Akty te są udostępniane:

a) poprzez publikację urzędową; lub

b) w innej formie pisemnej lub elektronicznej.

2. Każda ze Stron udostępnia zainteresowanym osobom swoje wymogi dotyczące wypełniania wniosków odnoszących się do świadczenia usług finansowych.

Na wniosek wnioskodawcy zainteresowana Strona informuje wnioskodawcę o statusie jego wniosku. Zainteresowana Strona powiadamia, bez zbędnej zwłoki ,wnioskodawcę o konieczności przekazania przez niego dodatkowych informacji.

3. Każda ze Stron dokłada wszelkich starań, aby zapewnić wdrażanie i stosowanie na jej terytorium międzynarodowych norm dotyczących regulacji i nadzoru nad sektorem usług finansowych oraz dotyczących przeciwdziałania unikaniu zobowiązań podatkowych i uchylaniu się od nich. Do takich międzynarodowych norm należą między innymi Podstawowe zasady efektywnego nadzoru bankowego przyjęte przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, Podstawowe Zasady Ubezpieczeń Międzynarodowego Stowarzyszenia Organów Nadzoru Ubezpieczeniowego, Cele i zasady regulacji papierów wartościowych Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych, Umowa dotycząca wymiany informacji w zakresie spraw podatkowych przyjęta w ramach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Deklaracja w sprawie przejrzystości i wymiany informacji w sprawach podatkowych przyjęta w ramach G-20 oraz Czterdzieści zaleceń w sprawie prania pieniędzy i Dziewięć specjalnych zaleceń w sprawie finansowania terroryzmu Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy.

Strony uwzględniają również Dziesięć głównych zasad wymiany informacji przyjętych przez Ministrów Finansów państw G7 i podejmą wszelkie niezbędne działania na rzecz stosowania tych zasad w kontaktach dwustronnych.

Artykuł 117

Nowe usługi finansowe

Każda ze Stron zezwala podmiotom świadczącym usługi finansowe pochodzącym z drugiej Strony na świadczenie wszelkich nowych usług finansowych podobnych do tych, na które Strona pozwoliłaby swoim własnym podmiotom świadczącym usługi finansowe w ramach swojego prawodawstwa krajowego w podobnych okolicznościach. Strona może określić formę prawną świadczonej usługi i może wymagać uzyskania zezwolenia na świadczenie danej usługi. W przypadkach, w których wymagane jest takie zezwolenie, decyzja w sprawie jego przyznania powinna zostać wydana w rozsądnym terminie, a odmowa może nastąpić wyłącznie ze względów ostrożności.

Artykuł 118

Przetwarzanie danych

1. Każda ze Stron zezwala podmiotom świadczącym usługi finansowe pochodzącym z drugiej Strony na przekazywanie informacji w formie elektronicznej lub w innej formie, na i z jej terytorium, na potrzeby przetwarzania danych, w przypadku gdy takie przetwarzanie jest wymagane do zwykłego prowadzenia działalności przez taki podmiot świadczący usługi finansowe.

2. Każda ze Stron przyjmuje odpowiednie zabezpieczenia w celu ochrony prywatności oraz podstawowych praw i wolności osób, w szczególności w odniesieniu do przesyłania danych osobowych.

Artykuł 119

Szczególne wyjątki

1. Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie może być interpretowane jako uniemożliwiające którejkolwiek ze Stron, w tym ich podmiotom publicznym, wyłączne prowadzenie działalności lub świadczenie na jej terytorium usług w ramach powszechnego programu emerytalnego lub ustawowego systemu ubezpieczeń społecznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy działalność taka może być, w świetle przepisów krajowych Strony, realizowana przez podmioty świadczące usługi finansowe konkurujące z podmiotami publicznymi lub prywatnymi.

2. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie ma zastosowania do działalności banku centralnego lub władz monetarnych bądź innego podmiotu publicznego w wykonywaniu polityki pieniężnej lub kursowej.

3. Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie może być rozumiane jako uniemożliwiające którejkolwiek ze Stron i ich podmiotom sektora publicznego realizowanie działań lub świadczenie usług na swoim terytorium na zasadzie wyłączności na rachunek Strony lub jej podmiotów sektora publicznego, z wykorzystaniem gwarancji przez nie udzielonych lub z użyciem ich zasobów finansowych.

Artykuł 120

Organizacje samoregulacyjne

W przypadku gdy Strona wymaga członkostwa lub uczestnictwa w jakimkolwiek organie samoregulacyjnym, giełdzie lub rynkach papierów wartościowych lub transakcji typu futures, instytucji dokonującej rozliczeń lub jakiejkolwiek innej organizacji lub stowarzyszeniu albo dostępu do nich w celu umożliwienia podmiotom świadczącym usługi finansowe pochodzącym z drugiej Strony świadczenia usług finansowych na zasadach równorzędnych z zasadami dotyczącymi podmiotów świadczących usługi finansowe pochodzących z danej Strony lub jeżeli bezpośrednio lub pośrednio Strona zapewnia takim podmiotom przywileje lub korzyści w zakresie świadczenia usług finansowych, Strona ta zapewnia przestrzeganie zobowiązań wynikających z art. 79 i 85 niniejszego Układu.

Artykuł 121

Systemy rozliczeń i płatności

Na podstawie warunków, które przyznają traktowanie narodowe, każda ze Stron przyznaje podmiotom świadczącym usługi finansowe pochodzącym z drugiej Strony, z siedzibą na jej terytorium, dostęp do systemów płatności i rozliczeń obsługiwanych przez podmioty publiczne oraz do możliwości związanych z urzędową konsolidacją długu i refinansowaniem, dostępnych w ramach zwykłego prowadzenia działalności. Niniejszy artykuł nie ma na celu przyznania dostępu do narzędzi kredytodawcy ostatniego stopnia Strony.

Artykuł 122

Stopniowe zbliżenie przepisów

Pragnąc rozważyć dalszą liberalizację handlu usługami, Strony uznają znaczenie stopniowego zbliżenia obowiązujących i przyszłych przepisów Gruzji do najwyższych standardów praktyki międzynarodowej wymienionych w art. 116 ust. 3 niniejszego Układu, jak również do wykazu dorobku prawnego Unii określonego w załączniku XV-A do niniejszego Układu.

Podsekcja 7

Usługi transportowe

Artykuł 123

Zakres stosowania

Niniejsza podsekcja określa zasady dotyczące liberalizacji usług międzynarodowego transportu morskiego zgodnie z postanowieniami sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału.

Artykuł 124

Międzynarodowy transport morski

1. Do celów niniejszej podsekcji i sekcji: 2 (Prowadzenie przedsiębiorstwa), 3 (Transgraniczne świadczenie usług) i 4 (Tymczasowy pobyt osób fizycznych w celach biznesowych) niniejszego rozdziału:

a) „międzynarodowy transport morski” obejmuje transport „od drzwi do drzwi” oraz transport multimodalny (wykorzystujący do transportu towarów więcej niż jeden rodzaj środków transportu), obejmujący odcinek morski, odbywający się w ramach jednolitego dokumentu przewozowego i obejmujący prawo do bezpośredniego zawierania umów z podmiotami świadczącymi usługi transportowe innego rodzaju;

b) „morskie usługi w zakresie obsługi ładunku” oznaczają działania wykonywane przez przedsiębiorstwa zajmujące się załadunkiem i rozładunkiem, w tym przez operatorów terminali portowych, jednak nieobejmujące działalności pracowników portowych w przypadkach, kiedy nie są oni pracownikami przedsiębiorstw zajmujących się załadunkiem i rozładunkiem lub operatorów terminali portowych. Do działań objętych powyższą definicją zalicza się organizacja i nadzór:

(i) załadunku ładunku na statek i jego rozładunku ze statku;

(ii) przycumowywania lub odcumowywania ładunku;

(iii) odbioru/dostawy i przechowywania ładunków przed załadunkiem lub po rozładunku;

c) „usługi w zakresie odprawy celnej” (wymiennie usługi „pośredników urzędów celnych”) oznaczają działalność polegającą na przeprowadzaniu w imieniu drugiej Strony formalności celnych dotyczących przywozu, wywozu lub przewozu ładunków, bez względu na to, czy usługa ta stanowi główny przedmiot działalności usługodawcy, czy zwyczajowe uzupełnienie jego głównego przedmiotu działalności;

d) „usługi w zakresie obsługi stacji kontenerowej i magazynowania” oznaczają działalność polegającą na przechowywaniu kontenerów, na terenie portu lub na lądzie, w celu ich zapełnienia/opróżnienia, napraw i udostępniania do załadunku;

e) „usługi agencji morskich” oznaczają działalność polegającą na reprezentowaniu, w ramach danego obszaru geograficznego, w charakterze agenta, interesów jednej lub większej liczby linii żeglugi morskiej lub przedsiębiorstw żeglugowych, do następujących celów:

(i) marketing i sprzedaż usług w zakresie transportu morskiego i usług pokrewnych, począwszy od podania ceny po fakturowanie oraz wystawianie listów przewozowych w imieniu spółek, nabywanie i odsprzedaż niezbędnych usług pokrewnych, przygotowanie dokumentów i dostarczanie informacji handlowych;

(ii) działanie w imieniu spółek organizujących zawinięcie statku do portu lub przejęcie ładunków, w razie potrzeby;

f) „ usługi spedycyjne” oznaczają usługi polegające na organizowaniu i monitorowaniu operacji przewozu w imieniu przewoźników, poprzez nabywanie usług transportowych i pokrewnych, przygotowanie dokumentacji i dostarczenie informacji handlowych;

g) „usługi dowozowe” oznaczają morski przewóz ładunków, szczególnie w kontenerach, pomiędzy portami danej Strony przed ich przewozem międzynarodowym lub po nim.

2. W odniesieniu do międzynarodowego transportu morskiego Strony zgodnie postanawiają zapewnić skuteczne stosowanie zasady nieograniczonego dostępu do ładunków na zasadach komercyjnych, swobodę świadczenia międzynarodowych usług morskich, a także traktowania narodowego w odniesieniu do świadczenia takich usług.

Mając na uwadze obecny poziom liberalizacji między Stronami usług międzynarodowego transportu morskiego:

a) Każda ze Stron skutecznie stosuje zasadę nieograniczonego dostępu do międzynarodowego rynku i handlu morskiego na zasadach handlowych i na zasadzie braku dyskryminacji;

b) Każda ze Stron przyznaje statkom pływającym pod banderą drugiej Strony lub obsługiwanym przez usługodawców pochodzących z drugiej Strony traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznane jej własnym statkom lub statkom jakiegokolwiek państwa trzeciego, zależnie od tego, które jest korzystniejsze, w zakresie m.in. dostępu do portów, korzystania z infrastruktury i usług portowych oraz korzystania z morskich usług pomocniczych, a także w zakresie związanych z tym prowizji i opłat, infrastruktury celnej oraz wyznaczania miejsca do cumowania statku w porcie oraz sprzętu do załadunku i rozładunku.

3. Stosując te zasady, Strony:

a) nie wprowadzają uzgodnień dotyczących dzielenia ładunku w przyszłych umowach z państwami trzecimi dotyczących usług międzynarodowego transportu morskiego, w tym handlu towarami masowymi w postaci płynnej i stałej i ładunków przewożonych liniowcami oraz zakończą w rozsądnym terminie obowiązywanie takich uzgodnień w przypadkach, gdy zostały one zawarte we wcześniej podpisanych umowach; oraz

b) po wejściu w życie niniejszego Układu znoszą jednostronne środki oraz przeszkody administracyjne, techniczne i inne, mogące stanowić ukryte ograniczenie lub mieć dyskryminujący skutek w stosunku do swobodnego świadczenia usług w międzynarodowym transporcie morskim, i wstrzymują się od wprowadzania takich środków i przeszkód.

4. Każda ze Stron zezwala podmiotom drugiej Strony świadczącym usługi międzynarodowego transportu morskiego na posiadanie przedsiębiorstw na jej terytorium na warunkach zakładania i funkcjonowania przedsiębiorstw nie mniej korzystnych niż przyznane usługodawcom pochodzącym z tej Strony lub z państwa trzeciego, w zależności od tego, które są bardziej korzystne.

5. Każda ze Stron udostępnia podmiotom drugiej Strony świadczącym usługi transportu morskiego, na rozsądnych i niedyskryminujących warunkach, następujące usługi w porcie: pilotaż, holowanie i pomoc holowniczą, zaopatrzenie, uzupełnianie paliwa i wody, odbiór odpadów i utylizację odpadów balastowych, usługi kapitanatu portu, pomoc nawigacyjną, usługi operacyjne na nabrzeżu niezbędne dla funkcjonowania statku, włączając usługi komunikacyjne, dostawę wody i energii elektrycznej; usługi naprawcze w przypadku nagłych awarii; kotwiczenie, cumowanie i usługi związane z cumowaniem.

6. Każda ze Stron zezwala na przemieszczanie takiego sprzętu jak puste kontenery, nieprzewożonego odpłatnie jako ładunek pomiędzy portami państwa członkowskiego lub portami Gruzji.

7. Każda ze Stron, pod warunkiem zgody właściwego organu, zezwala podmiotom drugiej Strony świadczącym usługi międzynarodowego transportu morskiego na świadczenie usług dowozowych pomiędzy ich portami krajowymi.

Artykuł 125

Transport lotniczy

Stopniowa liberalizacja transportu lotniczego między Stronami, dostosowana do ich wzajemnego zapotrzebowania komercyjnego i warunków wzajemnego dostępu do rynku przebiega zgodnie z umową w sprawie ustanowienia Wspólnego Obszaru Lotniczego między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony.

Artykuł 126

Stopniowe zbliżenie przepisów

Pragnąc rozważyć dalszą liberalizację handlu usługami, Strony uznają znaczenie stopniowego zbliżenia obowiązujących i przyszłych przepisów Gruzji do wykazu unijnych aktów prawnych zawartego w załączniku XV-D do niniejszego Układu.

Sekcja 6

Handel elektroniczny

Podsekcja 1

Postanowienia ogólne

Artykuł 127

Cel i zasady

1. Uznając, że handel elektroniczny zwiększa możliwości handlowe w wielu sektorach, Strony zgodnie postanawiają, że będą propagowały rozwój wzajemnego handlu elektronicznego, w szczególności poprzez współpracę w kwestiach z zakresu handlu elektronicznego, w ramach postanowień niniejszego rozdziału.

2. Strony zgadzają się, że rozwój handlu elektronicznego musi być w pełni zgodny z międzynarodowymi standardami w zakresie ochrony danych tak, by zdobyć zaufanie użytkowników handlu elektronicznego.

3. Strony uzgadniają, że przekaz elektroniczny uznaje się za świadczenie usług w rozumieniu sekcji 3 (Transgraniczne świadczenie usług) niniejszego rozdziału, które nie może być objęte należnościami celnymi.

Artykuł 128

Współpraca w zakresie handlu elektronicznego

1. Strony utrzymają dialog dotyczący kwestii regulacyjnych związanych z handlem elektronicznym, który obejmie między innymi następujące kwestie:

a) uznanie certyfikatów podpisów elektronicznych wydawanych użytkownikom oraz ułatwianie świadczenia transgranicznych usług certyfikacyjnych;

b) odpowiedzialność usługodawców będących pośrednikami w zakresie przesyłania lub przechowywania informacji;

c) traktowanie niezamówionych komercyjnych wiadomości elektronicznych;

d) ochrona konsumentów w dziedzinie handlu elektronicznego; oraz

e) wszelkie inne kwestie mające związek z rozwojem handlu elektronicznego.

2. Współpraca taka może obejmować wymianę informacji dotyczących prawodawstwa poszczególnych Stron na ten temat, jak również wdrażania tego prawodawstwa.

Podsekcja 2

Odpowiedzialność usługodawców będących pośrednikami

Artykuł 129

Korzystanie z usług pośredników

1. Strony zdają sobie sprawę, że usługi pośredników mogą być wykorzystywane przez strony trzecie do działań naruszających prawo i przyjmują względem usługodawców będących pośrednikami środki określone w niniejszej podsekcji (²²).

2. Do celów art. 130 niniejszego Układu „dostawca usług” oznacza dostawcę transmisji, routingu lub połączeń dla cyfrowej komunikacji internetowej bez zmiany ich treści pomiędzy punktami określonymi przez użytkownika sprzętu, który został przez niego wybrany. Do celów art. 131 i 132 niniejszego Układu „dostawca usług” oznacza dostawcę lub operatora urządzeń do dostarczania usług internetowych lub dostępu do sieci.

Artykuł 130

Odpowiedzialność usługodawców będących pośrednikami: „zwykły przekaz”

1. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku świadczenia usługi społeczeństwa informacyjnego polegającej na transmisji w sieci łączności informacji przekazanych przez usługobiorcę lub na zapewnianiu dostępu do sieci łączności, usługodawca nie był odpowiedzialny za przekazywane informacje, pod warunkiem, że:

a) nie jest inicjatorem transmisji;

b) nie wybiera odbiorcy transmisji; oraz

c) nie wybiera ani nie modyfikuje informacji zawartych w transmisji.

2. Czynności polegające na transmisji oraz zapewnianiu dostępu, o których mowa w ust. 1, obejmują automatyczne, pośrednie i krótkotrwałe przechowywanie przekazywanych informacji w zakresie, w jakim służy to wyłącznie wykonywaniu transmisji w sieci telekomunikacyjnej, oraz że okres przechowywania nie przekracza czasu rozsądnie koniecznego do transmisji.

3. Niniejszy artykuł nie ma wpływu na możliwość wymagania od usługodawcy przez sądy lub organy administracyjne, zgodnie z systemem prawnym Stron, żeby przerwał on naruszanie prawa lub mu zapobiegł.

Artykuł 131

Odpowiedzialność usługodawców będących pośrednikami: „caching”

1. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku świadczenia usługi społeczeństwa informacyjnego polegającej na transmisji w sieci łączności informacji przekazanych przez usługobiorcę, usługodawca nie był odpowiedzialny z tytułu automatycznego, pośredniego i krótkotrwałego przechowywania tej informacji, dokonywanego wyłącznie w celu usprawnienia późniejszej transmisji informacji na wniosek innych usługobiorców, pod warunkiem że:

a) usługodawca nie modyfikuje informacji;

b) usługodawca przestrzega warunków dostępu do informacji;

c) usługodawca przestrzega zasad dotyczących aktualizowania informacji, określonych w sposób szeroko uznany i używany w branży;

d) usługodawca nie zakłóca zgodnego z prawem posługiwania się technologią, szeroko uznaną i używaną w branży w celu uzyskania danych o korzystaniu z informacji; oraz

e) usługodawca podejmuje bezzwłocznie odpowiednie działania w celu usunięcia przechowywanych informacji lub uniemożliwienia dostępu do nich, gdy uzyska wiarygodną wiadomość (²³), że informacje zostały usunięte z początkowego źródła transmisji lub dostęp do nich został uniemożliwiony albo gdy sąd lub organ administracyjny nakazał usunięcie informacji lub uniemożliwienie dostępu do niej.

2. Niniejszy artykuł nie ma wpływu na możliwość wymagania od usługodawcy przez sądy lub organy administracyjne, zgodnie z systemem prawnym Stron, żeby przerwał on naruszanie prawa lub mu zapobiegł.

Artykuł 132

Odpowiedzialność usługodawców będących pośrednikami: „hosting”

1. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku świadczenia usługi społeczeństwa informacyjnego polegającej na przechowywaniu informacji przekazanych przez usługobiorcę, usługodawca nie był odpowiedzialny za informacje przechowywane na wniosek usługobiorcy, pod warunkiem że:

a) usługodawca nie ma wiarygodnych wiadomości o bezprawnym charakterze czynów lub informacji, a w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych – nie wie o stanie faktycznym lub okolicznościach, które w sposób oczywisty świadczą o tej bezprawności; lub

b) usługodawca podejmuje bezzwłocznie odpowiednie działania w celu usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do informacji, gdy uzyska takie wiadomości lub zostanie o nich powiadomiony.

2. Ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli usługobiorca działa z upoważnienia lub pod kontrolą usługodawcy.

3. Niniejszy artykuł nie ma wpływu na możliwość wymagania od usługodawcy przez sądy lub organy administracyjne, zgodnie z systemem prawnym Stron, żeby przerwał on naruszanie prawa lub mu zapobiegł ani nie ma wpływu na możliwość ustanowienia przez jedną ze Stron procedur regulujących usuwanie lub uniemożliwianie dostępu do tych informacji.

Artykuł 133

Brak ogólnego obowiązku w zakresie nadzoru

1. Strony nie nakładają na usługodawców świadczących usługi objęte art. 130, 131 i 132 niniejszego Układu ogólnego obowiązku nadzorowania informacji, które przekazują lub przechowują, ani ogólnego obowiązku aktywnego poszukiwania faktów lub okoliczności wskazujących na czyny bezprawne.

2. Strony mogą ustanowić w stosunku do usługodawców świadczących usługi społeczeństwa informacyjnego obowiązek bezzwłocznego informowania właściwych organów publicznych o domniemanych bezprawnych działaniach podjętych przez ich usługobiorców lub o przekazanych przez nich informacjach o charakterze bezprawnym lub obowiązek przekazywania właściwym organom na ich wniosek informacji umożliwiających identyfikację usługobiorców, z którymi zawarli umowy dotyczące przechowywania.

Sekcja 7

Wyjątki

Artykuł 134

Wyjątki ogólne

1. Bez uszczerbku dla wyjątków ogólnych określonych w art. 415 niniejszego Układu postanowienia niniejszego rozdziału oraz załączników XIV-A i XIV-E, XIV-B i XIV-F, XIV-C i XIV-G, XIV-D i XIV-H do niniejszego Układu podlegają wyjątkom określonym w niniejszym artykule.

2. Z zastrzeżeniem, że takie środki nie mogą być stosowane w sposób, który stanowiłby środek arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji między państwami, w przypadku gdy obowiązują podobne warunki, lub ukryte ograniczenia dla zakładania przedsiębiorstw lub transgranicznego świadczenia usług, żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie może być interpretowane jako zapobiegające przyjmowaniu lub stosowaniu przez którąś ze Stron środków:

a) niezbędnych do ochrony bezpieczeństwa publicznego lub moralności publicznej bądź do utrzymania porządku publicznego;

b) niezbędnych do ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin;

c) odnoszących się do zachowania wyczerpywanych zasobów naturalnych, jeżeli środki te stosowane są w połączeniu z ograniczeniami dotyczącymi krajowych przedsiębiorców lub krajowej podaży lub konsumpcji usług;

d) niezbędnych do ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej;

e) niezbędnych dla zapewnienia przestrzegania przepisów ustawowych lub wykonawczych, które nie są sprzeczne z postanowieniami niniejszego rozdziału, łącznie z przepisami odnoszącymi się do:

(i) zapobiegania działaniom o charakterze oszukańczym i podstępnym lub postępowania ze skutkami niewykonania umów;

(ii) ochrony prywatności osób w odniesieniu do przetwarzania i rozpowszechniania danych osobowych i ochrony poufności akt i rachunków osobistych;

(iii) bezpieczeństwa;

f) niezgodnych z art. 79 i 85 niniejszego Układu, pod warunkiem, że zróżnicowane traktowanie ma na celu zapewnienie skutecznego lub sprawiedliwego opodatkowania lub poboru podatków bezpośrednich w odniesieniu do działalności gospodarczej, przedsiębiorców lub usługodawców drugiej Strony (²⁴).

3. Postanowienia niniejszego rozdziału oraz załączników XIV-A i XIV-E, XIV-B i XIV-F, XIV-C i XIV-G, XIV-D i XIV-H do niniejszego Układu nie mają zastosowania do systemów zabezpieczenia społecznego każdej ze Stron ani do działań prowadzonych na ich terytorium, które związane są, nawet tylko sporadycznie, z wykonywaniem władzy publicznej.

Artykuł 135

Środki w zakresie opodatkowania

Uprzywilejowane traktowanie przyznane zgodnie z postanowieniami niniejszego rozdziału nie ma zastosowania do traktowania w zakresie opodatkowania, którego Strony udzielają lub udzielą w przyszłości na podstawie zawartych między sobą umów mających na celu unikanie podwójnego opodatkowania.

Artykuł 136

Wyjątki ze względów bezpieczeństwa

1. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie może być interpretowane jako:

a) wymagające od Stron dostarczenia jakichkolwiek informacji, których ujawnienie uważa się za sprzeczne z ich podstawowymi interesami bezpieczeństwa;

b) uniemożliwiające którejkolwiek ze Stron przeprowadzenie jakiegokolwiek działania uznanego przez nią za niezbędne dla ochrony jej podstawowych interesów bezpieczeństwa:

(i) związanego z produkcją broni, amunicji lub materiałów wojskowych lub handlem nimi;

(ii) odnoszącego się do działalności gospodarczej prowadzonej bezpośrednio lub pośrednio dla celów zaopatrzenia sił zbrojnych;

(iii) odnoszącego się do materiałów rozszczepialnych lub materiałów do syntezy jądrowej lub materiałów służących do ich uzyskania; lub

(iv) podjętego w czasie wojny lub w obliczu innego zagrożenia w stosunkach międzynarodowych; lub

c) uniemożliwiające którejkolwiek ze Stron przeprowadzenie jakiegokolwiek działania w celu wywiązania się z zobowiązań podjętych w celu utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

ROZDZIAŁ 7

Płatności bieżące I przepływ kapitału

Artykuł 137

Płatności bieżące

Strony zobowiązują się nie nakładać jakichkolwiek ograniczeń i zezwolić na dokonywanie, w walucie w pełni wymienialnej, zgodnie z postanowieniami art. VIII Statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wszelkich płatności i transferów na rachunku bieżącym w ramach bilansu płatniczego między Stronami.

Artykuł 138

Przepływy kapitału

1. W odniesieniu do transakcji na rachunku kapitałowym i finansowym bilansu płatniczego od dnia wejścia w życie niniejszego Układu Strony zapewniają swobodny przepływ kapitału związanego z inwestycjami bezpośrednimi, w tym nabyciem nieruchomości, dokonywanymi zgodnie z przepisami państwa przyjmującego, z inwestycjami dokonywanymi zgodnie z postanowieniami rozdziału 6 (Prowadzenie przedsiębiorstwa, handel usługami i handel elektroniczny) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, jak również z likwidacją lub wycofywaniem tego kapitału oraz wszelkiego wynikającego z niego zysku.

2. W odniesieniu do transakcji na rachunku kapitałowym i finansowym bilansu płatniczego, innych niż transakcje wymienione w ust. 1 niniejszego artykułu, od dnia wejścia w życie niniejszego Układu, bez uszczerbku dla innych jego postanowień, każda ze Stron zapewnia:

a) swobodny przepływ kapitału związanego z kredytami dotyczącymi transakcji handlowych lub ze świadczeniem usług, w których uczestniczy rezydent jednej ze Stron;

b) swobodny przepływ kapitału związanego z inwestycjami portfelowymi oraz pożyczkami i kredytami finansowymi udzielonymi przez inwestorów drugiej Strony.

Artykuł 139

Środki ochronne

W przypadku gdy w szczególnych okolicznościach płatności lub przepływ kapitału powoduje lub może spowodować poważne trudności w funkcjonowaniu polityki kursowej lub polityki pieniężnej, w tym poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego, w jednym lub większej liczbie państw członkowskich lub w Gruzji, zainteresowane Strony mogą podjąć środki ochronne na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, jeżeli środki takie są absolutnie niezbędne. Strona przyjmująca środki ochronne bezzwłocznie informuje drugą Stronę o ich przyjęciu oraz przedstawia, najwcześniej jak to możliwe, harmonogram ich zniesienia.

Artykuł 140

Postanowienia dotyczące ułatwienia przepływu kapitału oraz postanowienia przejściowe

1. Strony konsultują się ze sobą w celu ułatwienia przepływu kapitału między nimi, mając na uwadze wspieranie celów niniejszego Układu.

2. W ciągu pierwszych czterech lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu Strony podejmują środki pozwalające na stworzenie warunków niezbędnych do dalszego stopniowego wprowadzania unijnych przepisów dotyczących swobodnego przepływu kapitału.

3. Przed upływem piątego roku od dnia wejścia w życie niniejszego Układu Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, dokonuje przeglądu środków i określa zasady dalszej liberalizacji.

ROZDZIAŁ 8

Zamówienia publiczne

Artykuł 141

Cele

1. Strony uznają znaczenie przejrzystych, niedyskryminacyjnych, konkurencyjnych i otwartych procedur przetargowych dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego i przyjmują za cel skuteczne, wzajemne i stopniowe otwarcie swoich rynków zamówień publicznych.

2. W niniejszym rozdziale przewidziano wzajemny dostęp do rynków zamówień publicznych na podstawie zasady traktowania narodowego na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym w odniesieniu do zamówień publicznych i koncesji w sektorze publicznym i w sektorze usług użyteczności publicznej. Niniejszy rozdział przewiduje stopniowe zbliżenie przepisów gruzińskich dotyczących zamówień publicznych do dorobku prawnego Unii dotyczącego tej dziedziny, opierającego się na zasadach regulujących zamówienia publiczne w Unii oraz warunków i definicji określonych w dyrektywie 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (dyrektywa 2004/18/WE) oraz dyrektywie 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (dyrektywa 2004/17/WE).

Artykuł 142

Zakres stosowania

1. Niniejszy rozdział ma zastosowanie do zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, jak również do zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi w sektorach użyteczności publicznej oraz, jeśli takie zamówienia są stosowane, do koncesji na roboty budowlane i usługi.

2. Niniejszy rozdział ma zastosowanie do wszelkich instytucji zamawiających oraz podmiotów zamawiających, które spełniają kryteria określone w definicjach zawartych w dorobku prawnym Unii dotyczącym zamówień publicznych (dalej łącznie zwanych „podmiotami zamawiającymi”). Obejmuje on również podmioty prawa publicznego i przedsiębiorstwa publiczne świadczące usługi użyteczności publicznej, takie jak przedsiębiorstwa państwowe prowadzące taką działalność oraz przedsiębiorstwa prywatne działające na podstawie szczególnych i wyłącznych praw, w sektorze usług użyteczności publicznej (²⁵).

3. Niniejszy rozdział ma zastosowanie do zamówień o wartości przekraczającej progi ustanowione w załączniku XVI-A do niniejszego Układu.

4. Podstawą obliczania szacunkowej wartości zamówienia publicznego jest całkowita kwota należna, bez podatku od wartości dodanej. Przy stosowaniu tych progów Gruzja oblicza i przelicza wartości zamówień na własną walutę krajową przy zastosowaniu kursu wymiany swojego banku narodowego.

5. Progi wartości podlegają regularnemu przeglądowi co dwa lata, począwszy od roku wejścia w życie niniejszego Układu, na podstawie średniej dziennej wartości euro, wyrażonej w specjalnym prawie ciągnienia, z okresu 24 miesięcy upływającego w ostatnim dniu sierpnia poprzedzającym korektę, ze skutkiem od dnia 1 stycznia. W razie konieczności wartość progów poddanych korekcie zostaje zaokrąglona w dół do najbliższego tysiąca euro. Korekta progów jest przyjmowana decyzją Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

Artykuł 143

Kontekst instytucjonalny

1. Każda ze Stron ustanawia lub utrzymuje odpowiednie ramy i mechanizmy instytucjonalne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania systemu zamówień publicznych oraz do wdrażania postanowień niniejszego rozdziału.

2. Gruzja wyznacza w szczególności:

a) organ wykonawczy na poziomie centralnym, którego zadaniem jest zagwarantowanie spójnej polityki i jej wdrożenie we wszystkich obszarach związanych z zamówieniami publicznymi. Organ ten ułatwia i koordynuje wdrażanie niniejszego rozdziału i kieruje procesem stopniowego zbliżenia przepisów do dorobku prawnego Unii zgodnie z załącznikiem XVI-B do niniejszego Układu;

b) bezstronny, niezależny organ, którego zadaniem jest dokonywanie przeglądu decyzji podejmowanych przez instytucje lub podmioty zamawiające w trakcie udzielania zamówień. W tym kontekście „niezależny” oznacza, że jest to organ publiczny niepołączony z jakimkolwiek podmiotem zamawiającym ani podmiotem gospodarczym. Istnieje możliwość odwołania się do sądu od decyzji takiego organu.

3. Każda ze Stron zapewnia skuteczne egzekwowanie decyzji organów odpowiedzialnych za rozpatrywanie skarg podmiotów gospodarczych na naruszenia prawa krajowego.

Artykuł 144

Podstawowe normy regulujące udzielanie zamówień

1. Najpóźniej w terminie trzech lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu Strony zapewniają przestrzeganie szeregu podstawowych norm w zakresie udzielania zamówień, zgodnie z postanowieniami ust. 2–15 niniejszego artykułu. Te podstawowe normy wywodzą się bezpośrednio z zasad i warunków dotyczących zamówień publicznych, określonych w dorobku prawnym Unii regulującym te kwestie, w tym z zasad niedyskryminacji, równego traktowania, przejrzystości i proporcjonalności.

Publikacja

2. Każda ze Stron zapewnia publikację wszystkich planowanych zamówień w stosownych mediach (²⁶) w sposób wystarczający:

a) aby umożliwić otwarcie rynku na konkurencję; oraz

b) aby umożliwić zainteresowanym podmiotom gospodarczym uzyskanie odpowiedniego dostępu do informacji dotyczących planowanych zamówień przed ich udzieleniem oraz wyrażenie zainteresowania ich uzyskaniem.

3. Publikacja musi być dostosowana do ekonomicznego znaczenia zamówienia dla podmiotów gospodarczych.

4. Publikacja zawiera co najmniej najważniejsze szczegóły zamówienia, które ma zostać udzielone, kryteria kwalifikacji podmiotowej, metodę udzielenia, kryteria udzielenia zamówienia oraz wszelkie dodatkowe informacje, których podmioty gospodarcze mogłyby w uzasadnionym zakresie potrzebować, aby podjąć decyzję o wyrażeniu zainteresowania zamówieniem.

Udzielanie zamówień

5. Wszystkie zamówienia udzielane są w toku przejrzystych i bezstronnych procedur, które zapobiegają działaniom korupcyjnym. Taką bezstronność zapewnia się w szczególności przez niedyskryminacyjny opis przedmiotu zamówienia, zapewnienie równego dostępu wszystkim podmiotom gospodarczym, odpowiednie ramy czasowe oraz przejrzyste i obiektywne podejście.

6. W opisie cech wymaganych robót budowlanych, dostaw lub usług, podmioty zamawiające muszą stosować ogólny opis zasad wykonania i funkcji oraz normy międzynarodowe, europejskie lub krajowe.

7. Opis wymaganych cech robót budowlanych, dostaw lub usług nie może zawierać odniesienia do konkretnej marki czy źródła ani też konkretnego procesu, znaku towarowego, patentu, rodzaju czy też określonego pochodzenia lub produkcji, chyba że takie odniesienie jest uzasadnione przedmiotem zamówienia i opatrzone słowami „lub równoważny” . Preferowane jest stosowanie ogólnych opisów zasad wykonania lub funkcji.

8. Podmioty zamawiające nie mogą nakładać warunków, które skutkowałyby bezpośrednią lub pośrednią dyskryminacją podmiotów gospodarczych drugiej Strony, takich jak wymóg, aby podmioty gospodarcze zainteresowane uzyskaniem zamówienia miały siedzibę w tym samym kraju, regionie lub terytorium co podmiot zamawiający.

Niezależnie od powyższego w przypadkach, w których jest to uzasadnione szczególnymi okolicznościami towarzyszącymi zamówieniu, na wyłonionego wnioskodawcę można nałożyć wymóg ustanowienia określonej infrastruktury gospodarczej na miejscu wykonania.

9. Terminy na wyrażenie zainteresowania i przedłożenie ofert muszą być wystarczająco długie, aby podmioty gospodarcze pochodzące z drugiej Strony mogły dokonać rzetelnej oceny przetargu i przygotować swoją ofertę.

10. Wszyscy uczestnicy muszą mieć możliwość zapoznania się z wyprzedzeniem z mającymi zastosowanie zasadami, kryteriami kwalifikacji i kryteriami udzielenia zamówienia. Zasady te muszą być stosowane jednakowo wobec wszystkich uczestników.

11. Podmioty zamawiające mogą zaprosić ograniczoną liczbę wnioskodawców do składania ofert, pod warunkiem że:

a) odbywa się to w sposób przejrzysty i niedyskryminacyjny; oraz

b) wyboru dokonuje się wyłącznie na podstawie obiektywnych czynników, takich jak doświadczenie wnioskodawców w danym sektorze, rozmiary i infrastruktura ich przedsiębiorstw lub ich możliwości techniczne i zawodowe.

Zapraszając ograniczoną liczbę wnioskodawców do składania ofert, bierze się pod uwagę konieczność zapewnienia odpowiedniej konkurencji.

12. Podmioty zamawiające mogą korzystać z procedury negocjacyjnej wyłącznie w wyjątkowych i określonych przypadkach, gdy taka procedura rzeczywiście nie zakłóca konkurencji.

13. Podmioty zamawiające mogą korzystać z systemów kwalifikowania, tylko pod warunkiem że wykaz kwalifikowanych podmiotów zostanie sporządzony w drodze należycie ogłoszonego, przejrzystego i otwartego postępowania. Zamówienia wchodzące w zakres tego rodzaju systemów są również udzielane na niedyskryminacyjnych warunkach.

14. Każda ze Stron zapewnia, aby zamówienia były udzielane w sposób przejrzysty wnioskodawcom, którzy przedstawili ekonomicznie najkorzystniejszą lub najtańszą ofertę, na podstawie kryteriów przetargu i przepisów proceduralnych ustanowionych i ogłoszonych z wyprzedzeniem. Ostateczne decyzje muszą być przekazywane bez zbędnej zwłoki wszystkim wnioskodawcom. Na wniosek wnioskodawcy, który nie został wybrany, należy przedstawić dostatecznie szczegółowe uzasadnienie, umożliwiające weryfikację takiej decyzji.

Ochrona sądowa

15. Każda ze Stron zapewnia każdej osobie, która jest lub była zainteresowana uzyskaniem określonego zamówienia i która poniosła lub mogłaby ponieść szkodę z tytułu domniemanego naruszenia, prawo do skutecznej i bezstronnej ochrony sądowej przed jakąkolwiek decyzją podmiotu zamawiającego dotyczącą udzielenia tego zamówienia. Decyzje podjęte w trakcie i na zakończenie takiej procedury weryfikacji są podawane do wiadomości publicznej w sposób wystarczający, aby poinformować wszystkie zainteresowane podmioty gospodarcze.

Artykuł 145

Planowanie stopniowego zbliżenia przepisów

1. Przed rozpoczęciem stopniowego zbliżenia przepisów Gruzja przedkłada Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, wyczerpujący harmonogram wdrożenia niniejszego rozdziału, wraz z terminami i najważniejszymi etapami, które obejmują wszystkie reformy w zakresie zbliżenia przepisów do dorobku prawnego Unii i budowania zdolności instytucjonalnych. Harmonogram ten musi być zgodny z etapami i terminami przedstawionymi w załączniku XVI-B do niniejszego Układu.

2. Po pozytywnym zaopiniowaniu przez Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu harmonogram zostaje uznany za dokument referencyjny do celów wdrożenia niniejszego rozdziału. Unia dokłada wszelkich starań, aby wesprzeć Gruzję we wdrożeniu harmonogramu.

Artykuł 146

Stopniowe zbliżenie przepisów

1. Gruzja zapewnia stopniowe dostosowanie swoich obowiązujących i przyszłych przepisów dotyczących zamówień publicznych do dorobku prawnego Unii w tej dziedzinie.

2. Zbliżenie przepisów do dorobku prawnego Unii odbywa się w kilku etapach przedstawionych w harmonogramie w załączniku XVI-B do niniejszego Układu i doprecyzowanych w załącznikach XVI-C do XVI-F, XVI-H, XVI-I i XVI-K. W załącznikach XVI-G i XVI-J do niniejszego Układu określono nieobowiązkowe elementy, które nie wymagają zbliżenia, a w załącznikach XVI-L do XVI-O do niniejszego Układu określono elementy dorobku prawnego Unii, które pozostają poza zakresem zbliżenia przepisów. W trakcie tego procesu uwzględnia się odpowiednie orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz środki wykonawcze przyjmowane przez Komisję Europejską, jak również – w razie konieczności – wszelkie zmiany w dorobku prawnym Unii wprowadzone w trakcie jego trwania. Po ukończeniu każdego etapu wdrożenie podlega ocenie Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, a po wydaniu pozytywnej oceny przez ten Komitet następuje wzajemne udzielenie dostępu do rynku zgodnie z załącznikiem XVI-B do niniejszego Układu. Komisja Europejska bez zbędnej zwłoki powiadamia Gruzję o wszelkich zmianach dorobku prawnego Unii. Komisja zapewnia na wniosek stosowne doradztwo i pomoc techniczną, aby ułatwić wdrożenie takich zmian.

3. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu przystępuje do oceny kolejnego etapu dopiero gdy środki służące wdrożeniu poprzedniego etapu zostaną zrealizowane i zatwierdzone w trybie określonym w ust. 2.

4. Każda ze Stron zapewnia zgodność tych aspektów i obszarów zamówień publicznych, które nie są objęte niniejszym artykułem, z zasadami przejrzystości, niedyskryminacji i równego traktowania, określonymi w art. 144 niniejszego Układu.

Artykuł 147

Dostęp do rynku

1. Strony zgodnie postanawiają, że będą stopniowo i równocześnie dążyć do skutecznego i wzajemnego otwarcia swoich rynków. W trakcie procesu zbliżenia przepisów zakres wzajemnie udzielanego dostępu do rynku jest powiązany z postępami w ramach tego procesu, wyszczególnionymi w załączniku XVI-B do niniejszego Układu.

2. Decyzję o przejściu do kolejnego etapu otwarcia rynku podejmuje się na podstawie oceny zgodności przyjętych przepisów z dorobkiem prawnym Unii oraz ich praktycznego wdrożenia. Ocenę tę regularnie przeprowadza Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

3. W zakresie, w jakim jedna Strona dokonała zgodnie z załącznikiem XVI-B do niniejszego Układu otwarcia rynku zamówień publicznych dla drugiej Strony:

a) Unia zapewnia dostęp do postępowań o udzielenie zamówienia przedsiębiorstwom z Gruzji – bez względu na to, czy mają one siedzibę w Unii – zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi zamówień publicznych i na warunkach nie mniej korzystnych niż warunki stosowane względem przedsiębiorstw unijnych;

b) Gruzja zapewnia dostęp do postępowań o udzielenie zamówienia przedsiębiorstwom z Unii – bez względu na to, czy mają one siedzibę w Gruzji – zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi zamówień publicznych i na warunkach nie mniej korzystnych niż warunki stosowane względem przedsiębiorstw gruzińskich.

4. Po wdrożeniu ostatniego etapu procesu zbliżenia przepisów Strony przeanalizują możliwość wzajemnego zapewnienia dostępu do rynku w przypadku zamówień publicznych o wartości poniżej progów określonych w załączniku XVI-A do niniejszego Układu.

5. Finlandia zastrzega swoje stanowisko w odniesieniu do Wysp Alandzkich.

Artykuł 148

Informacje

1. Każda ze Stron zapewnia odpowiednie poinformowanie podmiotów zamawiających i podmiotów gospodarczych na temat postępowania o udzielenie zamówienia, w tym publikację wszystkich stosownych przepisów ustawodawczych i decyzji administracyjnych.

2. Każda ze Stron zapewnia skuteczne rozpowszechnianie informacji na temat możliwości składania ofert.

Artykuł 149

Współpraca

1. Strony wzmacniają współpracę poprzez wymianę doświadczeń i informacji dotyczących swoich najlepszych praktyk i ram regulacyjnych.

2. Unia ułatwia wdrożenie niniejszego rozdziału, w tym – w stosownych przypadkach – poprzez pomoc techniczną. Zgodnie z postanowieniami dotyczącymi współpracy finansowej w tytule VII (Pomoc finansowa oraz postanowienia dotyczące zwalczania nadużyć finansowych i kontroli) niniejszego Układu konkretne decyzje dotyczące pomocy finansowej są podejmowane z wykorzystaniem stosownych unijnych mechanizmów i instrumentów finansowych.

3. Orientacyjny wykaz zagadnień objętych współpracą zawarto w załączniku XVI-P do niniejszego Układu.

ROZDZIAŁ 9

Prawa własności intelektualnej

Sekcja 1

Postanowienia ogólne

Artykuł 150

Cele

Celem niniejszego rozdziału jest:

a) ułatwianie produkcji i komercjalizacji produktów innowacyjnych i kreatywnych między Stronami; oraz

b) osiągnięcie odpowiedniego i skutecznego poziomu ochrony oraz egzekwowania praw własności intelektualnej.

Artykuł 151

Charakter i zakres zobowiązań

1. Strony zapewniają odpowiednie i skuteczne wykonanie umów międzynarodowych dotyczących własności intelektualnej, których są stronami, w tym Porozumienia WTO w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej ( porozumienie TRIPS). Postanowienia niniejszego rozdziału uzupełniają i szczegółowo określają prawa i obowiązki Stron zgodnie z porozumieniem TRIPS i innymi umowami międzynarodowymi w dziedzinie własności intelektualnej.

2. Do celów niniejszego Układu pojęcie „prawa własności intelektualnej” obejmuje co najmniej wszystkie rodzaje własności intelektualnej, o których mowa w art. 153 do 189 niniejszego Układu.

3. Ochrona własności intelektualnej obejmuje ochronę przed nieuczciwą konkurencją, o której mowa w art. 10a Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 1967 r. ( konwencja paryska).

Artykuł 152

Wyczerpanie

Każda ze Stron ustanawia krajowy lub regionalny system wyczerpania praw własności intelektualnej.

Sekcja 2

Normy dotyczące praw własności intelektualnej

Podsekcja 1

Prawo autorskie i prawa pokrewne

Artykuł 153

Przyznana ochrona

Strony podkreślają swoje zobowiązanie do:

a) praw i obowiązków określonych w Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych (konwencja berneńska);

b) Międzynarodowej konwencji rzymskiej o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych z 1961 r.;

c) porozumieniu TRIPS;

d) traktacie WIPO o prawie autorskim;

e) Traktacie WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach.

Artykuł 154

Autorzy

Każda ze Stron nadaje autorom prawo wyłączne do zezwolenia lub zakazu:

a) bezpośredniego lub pośredniego, czasowego lub trwałego zwielokrotniania ich utworów, w jakikolwiek sposób i w jakiejkolwiek formie, w całości lub w części;

b) jakiejkolwiek formy publicznej dystrybucji poprzez sprzedaż lub w inny sposób oryginalnego utworu lub jego kopii;

c) jakiegokolwiek publicznego przekazu ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym publicznego udostępniania ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie.

Artykuł 155

Wykonawcy

Każda ze Stron nadaje wykonawcom prawo wyłączne do:

a) zezwolenia lub zakazu utrwalania (²⁷) ich wykonań;

b) zezwolenia lub zakazu bezpośredniego lub pośredniego, czasowego lub trwałego zwielokrotniania ich wykonań, w jakikolwiek sposób i w jakiejkolwiek formie, w całości lub w części;

c) publicznego udostępnienia, poprzez sprzedaż lub w inny sposób, utrwalonych wykonań;

d) zezwolenia lub zakazu publicznego udostępniania utrwalonych wykonań, drogą przewodową lub bezprzewodową, w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie;

e) zezwolenia lub zakazu bezprzewodowego nadawania oraz publicznego przekazu ich wykonań artystycznych, chyba że wykonania te stanowią same w sobie nadawane wykonanie lub oparte są na utrwaleniu.

Artykuł 156

Producenci fonogramów

Każda ze Stron nadaje producentom fonogramów prawo wyłączne do:

a) zezwolenia lub zakazu bezpośredniego lub pośredniego, czasowego lub trwałego zwielokrotniania ich fonogramów, w jakikolwiek sposób i w jakiejkolwiek formie, w całości lub w części;

b) publicznego udostępnienia, poprzez sprzedaż lub w inny sposób, fonogramów lub ich kopii;

c) zezwolenia lub zakazu publicznego udostępniania ich fonogramów, drogą przewodową lub bezprzewodową, w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie.

Artykuł 157

Organizacje nadawcze

Każda ze Stron nadaje organizacjom radiowym i telewizyjnym prawo wyłączne do zezwolenia lub zakazu:

a) utrwalenia ich audycji;

b) zwielokrotniania utrwalonych audycji;

c) publicznego udostępniania utrwalonych audycji, drogą przewodową lub bezprzewodową; oraz

d) bezprzewodowej retransmisji ich audycji oraz przekazu publicznego ich audycji, jeśli ten przekaz następuje w miejscach dostępnych publicznie za opłatą wstępu.

Artykuł 158

Nadawanie i przekaz publiczny

1. Każda ze Stron ustanawia prawo w celu zapewnienia wypłaty jednorazowego godziwego wynagrodzenia płatnego przez użytkownika, jeżeli fonogram opublikowany w celach handlowych lub zwielokrotniony egzemplarz takiego fonogramu zostaną użyte do nadania drogą bezprzewodową lub w jakikolwiek sposób odtworzone publicznie oraz zapewnienia jego podziału między odpowiednich wykonawców i producentów fonogramów.

2. W przypadku braku porozumienia w tej sprawie między wykonawcami i producentami fonogramów każda ze Stron może określić warunki podziału wynagrodzenia między nimi.

Artykuł 159

Okres ochrony

1. Prawa autora utworu literackiego lub artystycznego w rozumieniu art. 2 konwencji berneńskiej podlegają ochronie w okresie życia autora i przez okres 70 lat, licząc po dniu jego śmierci, niezależnie od daty zgodnego z prawem publicznego udostępnienia utworu.

2. Okres ochrony utworu muzycznego ze słowami wygasa po upływie 70 lat po dniu, śmierci ostatniej spośród niżej wymienionych osób, bez względu na to, czy zostały one wskazane jako współautorzy: autora tekstu i kompozytora utworu muzycznego, pod warunkiem że obydwa dzieła zostały stworzone specjalnie dla danego utworu muzycznego ze słowami.

3. Prawa artystów wykonawców wygasają po upływie przynajmniej 50 lat po dniu wykonania utworu. Jednakże:

a) jeżeli utrwalenie wykonania na innym nośniku niż fonogram jest zgodnie z prawem opublikowane lub zgodnie z prawem publicznie udostępnione w tym okresie, prawa te wygasają po upływie 50 lat, od dnia pierwszej takiej publikacji lub pierwszego takiego publicznego udostępnienia, w zależności od tego, które z tych wydarzeń miało miejsce wcześniej;

b) jeżeli utrwalenie wykonania na fonogramie jest zgodnie z prawem opublikowane lub zgodnie z prawem publicznie udostępnione w tym okresie, prawa te wygasają po upływie 70 lat, od dnia pierwszej takiej publikacji lub pierwszego takiego publicznego udostępnienia, w zależności od tego, które z tych wydarzeń miało miejsce wcześniej.

4. Prawa producentów fonogramów wygasają po upływie przynajmniej 50 lat po dniu sporządzenia utrwalenia. Jednakże:

a) jeżeli w tym okresie fonogram został opublikowany zgodnie z prawem, wspomniane prawa wygasają po upływie przynajmniej 70 lat, od dnia pierwszej publikacji dokonanej zgodnie z prawem. W przypadku braku publikacji dokonanej zgodnie z prawem w okresie określonym w zdaniu pierwszym oraz jeżeli fonogram został zgodnie z prawem publicznie udostępniony w tym okresie, prawa te wygasają po upływie przynajmniej 70 lat, od dnia pierwszego dokonanego zgodnie z prawem publicznego udostępnienia utworu;

b) jeżeli 50 lat po dniu dokonanej zgodnie z prawem publikacji lub publicznego udostępnienia fonogramu, producent fonogramu nie oferuje egzemplarzy fonogramu do sprzedaży w wystarczającej ilości, lub nie udostępnia go społeczeństwu, artysta wykonawca może rozwiązać umowę, poprzez którą przeniósł lub powierzył swoje prawa do utrwalenia jego wykonania producentowi fonogramu.

5. Prawa organizacji radiowych i telewizyjnych wygasają po okresie co najmniej 50 lat po dniu, pierwszej emisji audycji, niezależnie od tego, czy audycja emitowana jest przewodowo lub bezprzewodowo, w tym za pośrednictwem przekazu kablowego lub satelitarnego.

6. Okresy ochrony ustanowione w niniejszym artykule liczone są od dnia pierwszego stycznia roku następującego po zdarzeniu, które powoduje rozpoczęcie biegu okresu ochrony.

Artykuł 160

Ochrona środków technicznych

1. Każda ze Stron zapewnia odpowiednią ochronę prawną zapobiegającą obchodzeniu wszelkich skutecznych środków technicznych, którego dana osoba dokonuje wiedząc lub mając uzasadnione podstawy, by wiedzieć, że dąży do osiągnięcia tego celu.

2. Każda ze Stron zapewnia odpowiednią ochronę prawną zapobiegającą wytwarzaniu, przywozowi, dystrybucji, sprzedaży, wypożyczaniu, reklamowaniu sprzedaży lub wypożyczania lub posiadaniu w celach handlowych urządzeń, produktów lub części składowych, lub świadczeniu usług, które:

a) stanowią przedmiot promocji, reklamy lub sprzedaży w celu obejścia skutecznych środków technicznych;

b) mają jedynie ograniczony cel handlowy lub zastosowanie inne niż w celu obejścia skutecznych środków technicznych; lub

c) są zaprojektowane, produkowane, dostosowane lub świadczone głównie w celu umożliwienia lub ułatwienia obejścia skutecznych środków technicznych.

3. Do celów niniejszego Układu pojęcie „środki techniczne” oznacza wszelkiego rodzaju technologie, urządzenia lub części składowe, które, przy normalnym funkcjonowaniu, są przeznaczone do udaremnienia lub ograniczenia czynności w odniesieniu do utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, które nie zostały dopuszczone przez posiadacza prawa autorskiego lub praw pokrewnych prawu autorskiemu zgodnie z prawodawstwem krajowym. Środki techniczne uważa się za „skuteczne”, w przypadku, gdy korzystanie z utworu lub z innego przedmiotu objętego ochroną jest kontrolowane przez posiadaczy prawa autorskiego poprzez zastosowanie kodu dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, takiego jak szyfrowanie, kodowanie lub inna transformacja utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, lub mechanizmu kontroli kopiowania, które spełniają cel ochronny.

Artykuł 161

Ochrona informacji o zarządzaniu prawami

1. Każda ze Stron zapewnia odpowiednią ochronę prawną zapobiegającą podejmowaniu przez kogokolwiek bez odpowiedniego zezwolenia któregokolwiek z następujących działań:

a) usunięcia lub zmiany jakichkolwiek elektronicznych informacji o zarządzaniu prawami; lub

b) dystrybucji, przywozu w celu dystrybucji, nadawania, przekazywania lub upublicznienia dzieł lub innych przedmiotów objętych ochroną zgodnie z niniejszym Układem, z których usunięto lub zmieniono bez odpowiedniego zezwolenia elektroniczne informacje o zarządzaniu prawami,

jeżeli taka osoba wie lub ma uzasadnione podstawy, by wiedzieć, że poprzez to powoduje, umożliwia, ułatwia lub ukrywa naruszenie praw autorskich lub praw pokrewnych prawu autorskiemu przewidziane w prawie krajowym.

2. Do celów niniejszego rozdziału wyrażenie „informacje o zarządzaniu prawami” oznacza wszelkie informacje dostarczone przez posiadaczy prawa autorskiego, które identyfikują utwór lub inne przedmioty objęte ochroną na mocy niniejszego rozdziału, autora lub jakiegokolwiek innego posiadacza prawa autorskiego, lub informacje na temat warunków dotyczących wykorzystania utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, oraz wszelkie numery i kody, poprzez które takie informacje są wyrażane. Ust. 1 stosuje się w przypadku, gdy którekolwiek ze wspomnianych informacji są powiązane z kopią utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną na mocy niniejszego rozdziału lub gdy informacje te pojawiają się w związku z ich publicznym przekazem.

Artykuł 162

Wyjątki i ograniczenia

1. Zgodnie z konwencjami i umowami międzynarodowymi, których są stronami, każda ze Stron może przewidzieć ograniczenia lub wyjątki od praw określonych w art. 154–159 niniejszego Układu tylko w pewnych szczególnych przypadkach, o ile nie stoi to w sprzeczności z normalnym wykorzystaniem przedmiotu objętego ochroną i nie przynosi nieuzasadnionego uszczerbku uzasadnionym interesom posiadaczy prawa autorskiego.

2. Każda ze Stron zapewnia, aby tymczasowe czynności zwielokrotniania, o których mowa w art. 155–158 niniejszego Układu, które mają charakter przejściowy lub przypadkowy, stanowią integralną i zasadniczą część procesu technologicznego, których jedynym celem jest umożliwienie:

a) transmisji w sieci między stronami trzecimi przez pośrednika; lub

b) zgodnego z prawem korzystania z utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, które nie mają odrębnego znaczenia ekonomicznego, tak aby były one wyłączone z prawa do zwielokrotniania określonego w art. 155–158 niniejszego Układu.

Artykuł 163

Prawo artysty do odsprzedaży dzieła sztuki

1. Każda ze Stron nadaje autorowi oryginalnego dzieła sztuki prawo do odsprzedaży tego dzieła, określone jako niezbywalne prawo, którego nie można się zrzec, nawet z góry, do otrzymania opłaty licencyjnej opartej na cenie sprzedaży uzyskanej z każdej odsprzedaży dzieła następującej po pierwszym rozporządzeniu dziełem przez autora.

2. Prawo, o którym mowa w ust. 1, stosuje się do wszystkich czynności o charakterze odsprzedaży, w których w charakterze sprzedawców, kupujących lub pośredników uczestniczą podmioty zawodowo działające na rynku dzieł sztuki, takie jak salony sprzedaży, galerie sztuki, oraz ogólnie wszelkie podmioty zajmujące się handlem dziełami sztuki.

3. Każda ze Stron może postanowić, że prawo, o którym mowa w ust. 1 nie ma zastosowania do czynności odsprzedaży, w przypadku gdy sprzedawca nabył dzieło bezpośrednio od autora mniej niż trzy lata przed tą odsprzedażą oraz w przypadku gdy cena odsprzedaży nie przekracza określonej kwoty minimalnej.

4. Opłata licencyjna jest wypłacana przez sprzedawcę. Każda ze Stron może postanowić, że jedna z osób fizycznych lub prawnych, o których mowa w ust. 2, inna niż sprzedawca, jest wyłącznie odpowiedzialna lub odpowiedzialna wspólnie ze sprzedawcą za wypłatę opłat licencyjnych.

5. Ochrony można żądać jedynie w zakresie przewidzianym przez Stronę, na terytorium której wnosi się o tę ochronę. Procedury pobierania należnych kwot oraz ich wysokość określa prawo krajowe.

Artykuł 164

Współpraca w zakresie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

Strony dążą do promowania dialogu i wzajemnej współpracy między ich organizacjami zbiorowego zarządzania prawami w celu propagowania dostępności utworów i innych przedmiotów objętych ochroną oraz przekazywania opłat licencyjnych za wykorzystanie tych utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną.

Podsekcja 2

Znaki towarowe

Artykuł 165

Umowy międzynarodowe

Strony potwierdzają swoje zobowiązania wynikające z:

a) Protokołu do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków; oraz

b) Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków.

Artykuł 166

Procedura rejestracji

1. Każda ze Stron przewiduje system rejestracji znaków towarowych, w którym ostateczne decyzje odmowne odpowiednich organów właściwych w obszarze znaków towarowych są przekazywane wnioskodawcy na piśmie wraz z należytym uzasadnieniem.

2. Każda ze Stron przewiduje możliwość złożenia sprzeciwu w odniesieniu do wniosków o rejestrację znaków towarowych. Takie postępowanie w sprawie sprzeciwu ma charakter kontradyktoryjny.

3. Strony przewidują publiczną elektroniczną bazę danych wniosków o rejestrację i zarejestrowanych znaków towarowych.

Artykuł 167

Znaki towarowe powszechnie znane

Strony nadają skuteczność art. 6bis konwencji paryskiej oraz art. 16 ust. 2 i 3 porozumienia TRIPS dotyczącym ochrony znaków towarowych powszechnie znanych; mogą także uwzględnić wspólne zalecenie dotyczące przepisów o ochronie znaków towarowych powszechnie znanych, przyjęte przez Zgromadzenie Unii paryskiej o ochronie własności przemysłowej oraz Zgromadzenie Ogólne Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) na 34. serii spotkań zgromadzeń państw członkowskich WIPO (wrzesień 1999 r.).

Artykuł 168

Wyjątki od praw związanych ze znakiem towarowym

Każda ze Stron przewiduje pewne wyjątki od praw związanych ze znakiem towarowym, takich jak uczciwe używanie terminów opisowych, ochrona oznaczeń geograficznych, zgodnie z art. 176, lub inne ograniczone wyjątki uwzględniające uzasadnione interesy właściciela znaku towarowego oraz stron trzecich.

Podsekcja 3

Oznaczenia geograficzne

Artykuł 169

Zakres stosowania

1. Niniejsza podsekcja ma zastosowanie do uznawania i ochrony oznaczeń geograficznych pochodzących z terytoriów Stron.

2. Aby oznaczenie geograficzne jednej Strony było chronione przez drugą Stronę, musi ono dotyczyć produktów objętych zakresem prawodawstwa tej Strony, o których mowa w art. 170 niniejszego Układu.

Artykuł 170

Uznane oznaczenia geograficzne

1. Po przeanalizowaniu gruzińskiej ustawy o nazwach pochodzenia i oznaczeniach geograficznych produktów, przyjętej dnia 22 sierpnia 1999 r., Unia stwierdza, że ustawa ta jest zgodna z elementami określonymi w załączniku XVII-A do niniejszego Układu.

2. Po przeanalizowaniu rozporządzenia Rady (EWG) nr 1601/91 z dnia 10 czerwca 1991 r. ustanawiającego ogólne zasady definicji, opisu i prezentacji win aromatyzowanych, aromatyzowanych napojów winopochodnych i aromatyzowanych koktajli winopodobnych, rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, wraz z ich przepisami wykonawczymi, w zakresie rejestracji, kontroli i ochrony oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych w Unii Europejskiej, sekcji I rozdziału I tytułu II części II rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 110/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie definicji, opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych, Gruzja stwierdza, że te akty prawne, zasady i procedury są zgodne z elementami określonymi w załączniku XVII-A do niniejszego Układu.

3. Gruzja, po zakończeniu procedury sprzeciwu zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku XVII-B do niniejszego Układu oraz po przeanalizowaniu skróconych specyfikacji dotyczących produktów rolnych i środków spożywczych odpowiadających oznaczeniom geograficznym Unii wymienionym w załączniku XVII-C do niniejszego Układu oraz oznaczeń geograficznych dla win, win aromatyzowanych oraz napojów spirytusowych wymienionych w załączniku XVII-D do niniejszego Układu, które zostały zarejestrowane przez Unię na mocy prawodawstwa, o którym mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, chroni te oznaczenia geograficzne zgodnie z poziomem ochrony określonym w niniejszej podsekcji.

4. Unia, po zakończeniu procedury sprzeciwu zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku XVII-B do niniejszego Układu oraz po przeanalizowaniu skróconych specyfikacji dotyczących produktów rolnych i środków spożywczych odpowiadających oznaczeniom geograficznym Gruzji wymienionym w załączniku XVII-C do niniejszego Układu oraz oznaczeń geograficznych dla win, win aromatyzowanych oraz napojów spirytusowych wymienionych w załączniku XVII-D do niniejszego Układu, które zostały zarejestrowane przez Gruzję na mocy prawodawstwa, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, chroni te oznaczenia geograficzne zgodnie z poziomem ochrony określonym w niniejszej podsekcji.

5. Decyzje Wspólnego Komitetu ustanowionego na mocy art. 11 Umowy między Unią Europejską a Gruzją w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych dotyczące zmiany załączników III i IV do tej umowy, które zostały przyjęte przed wejściem w życie niniejszego Układu, uznaje się za decyzje Podkomitetu ds. Oznaczeń Geograficznych, a oznaczenia geograficzne dodane do załączników III i IV do tej umowy uważa się za część załączników XVII-C i XVII-D do niniejszego Układu. W związku z tym Strony chronią te oznaczenia geograficzne jako uznane oznaczenia geograficzne na mocy niniejszego Układu.

Artykuł 171

Dodawanie nowych oznaczeń geograficznych

1. Strony zgodnie postanawiają o możliwości dodawania nowych oznaczeń geograficznych obejmowanych ochroną do załączników XVII-C i XVII-D do niniejszego Układu, zgodnie z procedurą określoną w art. 179 ust. 3 niniejszego Układu, po zakończeniu procedury sprzeciwu i po zbadaniu skróconych specyfikacji, o których mowa w art. 170 ust. 3 i 4 niniejszego Układu, w sposób zadowalający obie Strony.

2. Strona nie jest zobowiązana do ochrony jako oznaczenia geograficznego nazwy sprzecznej z nazwą odmiany rośliny lub rasy zwierząt i w konsekwencji mogącej wprowadzić konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Artykuł 172

Zakres ochrony oznaczeń geograficznych

1. Oznaczenia geograficzne wymienione w załącznikach XVII-C i XVII-D do niniejszego Układu, a także oznaczenia dodane na podstawie art. 171 do niniejszego Układu, są chronione:

a) przed wszelkim bezpośrednim lub pośrednim wykorzystaniem chronionej nazwy w celach handlowych:

(i) w odniesieniu do porównywalnych produktów niezgodnych ze specyfikacją produktu chronionej nazwy, lub

(ii) w stopniu, w jakim takie użycie wykorzystuje renomę oznaczenia geograficznego;

b) przed wszelkim niewłaściwym stosowaniem, naśladowaniem bądź przywołaniem (²⁸), nawet jeśli podane jest prawdziwe pochodzenie produktu, lub chroniona nazwa jest podana w tłumaczeniu, lub z dodaniem takiego określenia jak: „ w stylu”, „typu”, „zgodnie z metodą”, „ jak produkowane w”, „imitacja”, „o smaku” , „podobne do” itp.

c) wszelkim innym nieprawdziwym lub wprowadzającym w błąd określeniem miejsca pochodzenia lub wytwarzania, właściwości lub podstawowych cech produktu, znajdującym się na opakowaniu zewnętrznym lub wewnętrznym, w materiale reklamowym lub w dokumentach odnoszących się do danego produktu, jak również stosowaniem opakowań mogących stworzyć fałszywe wrażenie co do jego pochodzenia;

d) wszelkimi innymi praktykami, które mogłyby wprowadzać konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

2. W przypadku całkowicie lub częściowo jednobrzmiących oznaczeń geograficznych ochronę przyznaje się każdemu oznaczeniu, pod warunkiem że było ono użyte w dobrej wierze i z należytym uwzględnieniem zastosowań lokalnych i tradycyjnych oraz rzeczywistego ryzyka pomyłki. Bez uszczerbku dla art. 23 porozumienia TRIPS, Strony wspólnie uzgadniają praktyczne warunki zastosowania, na podstawie których jednobrzmiące oznaczenia geograficzne będą rozróżniane, uwzględniając przy tym konieczność zapewnienia sprawiedliwego traktowania producentów i uniknięcie sytuacji, w której konsumenci mogliby zostać wprowadzeni w błąd. Nazwa jednobrzmiąca prowadząca do błędnego przekonania konsumenta, że produkty pochodzą z innego terytorium, nie jest rejestrowana nawet w przypadku, gdy nazwa ta odpowiada nazwie faktycznego terytorium, regionu lub miejsca pochodzenia danego produktu.

3. W przypadku gdy Strona, w kontekście negocjacji z państwem trzecim, proponuje ochronę oznaczenia geograficznego tego państwa trzeciego, a nazwa ta jest jednobrzmiąca z oznaczeniem geograficznym drugiej Strony, ta ostatnia jest o tym informowana i otrzymuje możliwość wyrażenia uwag na ten temat, zanim dana nazwa zostanie objęta ochroną.

4. Żadne postanowienia niniejszej podsekcji nie zobowiązują Stron do ochrony oznaczenia geograficznego, które nie jest lub przestało być chronione w jego państwie pochodzenia. Strony powiadamiają się wzajemnie, jeżeli oznaczenie geograficzne przestaje być chronione w swoim państwie pochodzenia.

Artykuł 173

Ochrona transkrypcji oznaczeń geograficznych

1. Oznaczenia geograficzne chronione na mocy niniejszej podsekcji, zapisane w alfabecie gruzińskim oraz alfabetach innych niż łaciński urzędowo stosowanych w państwach członkowskich, podlegają ochronie wraz z ich transkrypcją łacińską. Transkrypcja ta może być również stosowana do celów etykietowania odnośnych produktów.

2. Podobnie oznaczenia geograficzne zapisane w alfabecie łacińskim chronione na mocy niniejszej podsekcji, podlegają ochronie wraz z ich transkrypcją w alfabecie gruzińskim oraz alfabetach innych niż łaciński, urzędowo stosowanych w państwach członkowskich. Transkrypcja ta może być również stosowana do celów etykietowania odnośnych produktów.

Artykuł 174

Prawo do wykorzystania oznaczeń geograficznych

1. Nazwa chroniona na mocy niniejszej podsekcji może być wykorzystywana przez każdy podmiot wprowadzający do obrotu produkty rolne, środki spożywcze, wina, wina aromatyzowane lub napoje spirytusowe zgodne z odpowiednią specyfikacją.

2. Jeżeli oznaczenie geograficzne jest chronione na mocy niniejszej podsekcji, wykorzystanie tej nazwy chronionej nie podlega jakiejkolwiek rejestracji użytkowników ani dodatkowym kosztom.

Artykuł 175

Egzekwowanie ochrony

Strony egzekwują ochronę przewidzianą w art. 170-174 niniejszego Układu, poprzez odpowiednie działania administracyjne swoich organów. Strony egzekwują taką ochronę także na wniosek zainteresowanej strony.

Artykuł 176

Związek ze znakami towarowymi

1. Strony odmawiają rejestracji lub unieważniają rejestrację, z urzędu lub na wniosek jakiejkolwiek zainteresowanej strony, zgodnie z przepisami każdej ze Stron, znaku towarowego odpowiadającego którejkolwiek z sytuacji, o których mowa w art. 172 ust. 1 niniejszego Układu, w związku z chronionym oznaczeniem geograficznym dla podobnych produktów, o ile wniosek o rejestrację znaku towarowego został złożony po dacie złożenia wniosku o ochronę oznaczenia geograficznego na danym terytorium.

2. W odniesieniu do oznaczeń geograficznych, o których mowa w art. 170 niniejszego Układu, datą złożenia wniosku o objęcie ochroną jest dzień1 kwietnia 2012 r.

3. W odniesieniu do oznaczeń geograficznych, o których mowa w art. 171 niniejszego Układu, data złożenia wniosku o objęcie ochroną odpowiada dacie przekazania drugiej Stronie wniosku o ochronę oznaczenia geograficznego.

4. Strony nie są zobowiązane do ochrony oznaczenia geograficznego, jeżeli – w świetle renomy lub popularności znaku towarowego – ochrona mogłaby wprowadzić konsumenta w błąd co do prawdziwej tożsamości produktu.

5. Bez uszczerbku dla ust. 4, Strony chronią oznaczenia geograficzne również wtedy, gdy istnieje poprzedni znak towarowy. Przez poprzedni znak towarowy rozumie się znak towarowy, którego wykorzystanie odpowiada jednej z sytuacji, o których mowa w art. 172 ust. 1 niniejszego Układu, i w odniesieniu do którego złożono wniosek bądź który został zarejestrowany lub ustanowiony poprzez użycie, jeżeli odnośne przepisy przewidują tę możliwość, na terytorium jednej ze Stron przed datą złożenia przez drugą Stronę wniosku o ochronę oznaczenia geograficznego na mocy niniejszej podsekcji. Taki znak towarowy może nadal być używany i wznawiany pomimo ochrony oznaczenia geograficznego, pod warunkiem że w przepisach Stron dotyczących znaków towarowych nie istnieje żaden powód nieważności lub cofnięcia znaku towarowego.

Artykuł 177

Zasady ogólne

1. Niniejsza podsekcja pozostaje bez uszczerbku dla praw i obowiązków Stron wynikających z Porozumienia WTO.

2. Przywóz, wywóz i wprowadzanie do obrotu wszelkich produktów, o których mowa w art. 170 i 171 niniejszego Układu, odbywają się zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi mającymi zastosowanie na terytorium Strony dokonującej przywozu.

3. Wszelkie kwestie wynikające ze specyfikacji technicznych zarejestrowanych nazw są rozstrzygane w ramach Podkomitetu ustanowionego na podstawie art. 179 niniejszego Układu.

4. Oznaczenia geograficzne chronione na mocy niniejszej podsekcji mogą być anulowane jedynie przez Stronę, z której pochodzi produkt.

5. Specyfikacja produktu, o której mowa w niniejszej podsekcji, to specyfikacja zatwierdzona, w tym wszelkie zmiany również zatwierdzone, przez organy Strony, z której pochodzi produkt.

Artykuł 178

Współpraca i przejrzystość

1. Strony pozostają w kontakcie bezpośrednim albo za pośrednictwem Podkomitetu ds. Oznaczeń Geograficznych ustanowionego na podstawie art. 179 niniejszego Układu we wszelkich kwestiach dotyczących wdrażania i funkcjonowania niniejszej podsekcji. W szczególności Strona może zwrócić się do drugiej Strony o informacje dotyczące specyfikacji produktów i zmian do nich, a do punktów kontaktowych w sprawie przepisów dotyczących kontroli.

2. Każda ze Stron może udostępnić publicznie specyfikacje lub ich skrócone wersje oraz punkty kontaktowe w sprawie przepisów dotyczących kontroli odpowiadające oznaczeniom geograficznym drugiej Strony chronionych na mocy niniejszego artykułu.

Artykuł 179

Podkomitet ds. Oznaczeń Geograficznych

1. Niniejszym powołuje się Podkomitet ds. Oznaczeń Geograficznych. Podkomitet ten składa się z przedstawicieli Unii oraz Gruzji i ma za zadanie monitorowanie funkcjonowania niniejszej podsekcji oraz wzmocnienie współpracy i dialogu w zakresie oznaczeń geograficznych. Podkomitet ten składa sprawozdania Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

2. Podkomitet ds. Oznaczeń Geograficznych przyjmuje decyzje w drodze konsensusu. Podkomitet przyjmuje swój regulamin wewnętrzny. Podkomitet zbiera na wniosek którejkolwiek ze Stron, na przemian w UE i Gruzji, w terminie, w miejscu oraz w sposób (może to być również wideokonferencja) ustalony wspólnie przez Strony, lecz nie później niż 90 dni po dniu przedstawienia wniosku.

3. Podkomitet ds. Oznaczeń Geograficznych dba również o prawidłowe funkcjonowanie niniejszej podsekcji i może rozpatrywać wszelkie sprawy związane z jej wdrożeniem i wykonaniem. Odpowiada on w szczególności za:

a) zmianę art. 170 ust. 1 i 2 niniejszego Układu w zakresie odniesień do przepisów mających zastosowanie na terytorium Stron;

b) zmianę załączników XVII-C i XVII-DD do niniejszego Układu w odniesieniu do oznaczeń geograficznych;

c) wymianę informacji na temat zmian w przepisach i polityce w zakresie oznaczeń geograficznych oraz wszelkich innych kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w obszarze oznaczeń geograficznych;

d) wymianę informacji na temat oznaczeń geograficznych w celu rozpatrzenia kwestii ich ochrony zgodnie z niniejszą podsekcją;

Podsekcja 4

Wzory

Artykuł 180

Umowy międzynarodowe

Strony potwierdzają zobowiązania zawarte w Acie genewskim Porozumienia haskiego w sprawie międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych z 1999 r.

Artykuł 181

Ochrona zarejestrowanych wzorów

1. Każda ze Stron zapewnia ochronę niezależnie stworzonym wzorom, które są nowe i oryginalne (²⁹). Ochronę zapewnia się w drodze rejestracji, która przyznaje wyłączne prawa posiadaczom zarejestrowanych wzorów zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu.

2. Wzór naniesiony na produkt lub zawarty w produkcie, który stanowi część składową produktu złożonego, jest uważany za nowy i oryginalny wyłącznie:

a) jeżeli dana część składowa po włączeniu do produktu złożonego pozostaje widoczna podczas normalnego użytku tego produktu oraz

b) w stopniu, w jakim te widoczne cechy danej części składowej spełniają wymogi co do nowości i oryginalności.

3. „Normalny użytek”, o którym mowa w ust. 2 lit. a) oznacza stosowanie przez użytkownika końcowego, wyłączając konserwację, obsługę lub naprawę.

4. Posiadacz zarejestrowanego wzoru ma prawo do uniemożliwienia osobom trzecim nieposiadającym jego zgody co najmniej do wytwarzania, oferowania do sprzedaży, sprzedaży, przywozu, wywozu, przechowywania lub używania produktów noszących bądź reprezentujących chroniony wzór, jeżeli takie działania podejmowane są w celach handlowych, w sposób nieuzasadniony naruszają normalne wykorzystywanie wzoru lub są niezgodne z praktykami sprawiedliwego handlu.

5. Okres ochrony wynosi 25 lat od dnia złożenia wniosku o rejestrację lub od dnia ustalonego zgodnie z Porozumieniem haskim dotyczącym międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych, bez uszczerbku dla konwencji paryskiej.

Artykuł 182

Wyjątki i ograniczenia

1. Każda ze Stron może ustanowić ograniczone wyjątki od ochrony wzorów, pod warunkiem że takie wyjątki nie będą bezzasadnie sprzeczne z normalnym wykorzystaniem chronionych wzorów i nie będą bezzasadnie naruszały uzasadnionych interesów właściciela chronionego wzoru, biorąc pod uwagę uzasadnione interesy stron trzecich.

2. Ochrona wzoru nie obejmuje wzorów podyktowanych głównie względami technicznymi lub funkcjonalnymi. W szczególności prawo do wzoru nie obejmuje cech wyglądu produktu, które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach, aby produkt, w który włączono wzór lub na którym jest on naniesiony, mógł zostać mechanicznie złożony lub połączony z innym produktem lub mógł zostać umieszczony w nim, na nim lub dookoła niego, tak aby oba produkty mogły spełniać swoje funkcje.

Artykuł 183

Stosunek do prawa autorskiego

Wzór może zostać również objęty ochroną na mocy prawa autorskiego danej Strony od dnia stworzenia wzoru lub jego utrwalenia w jakiejkolwiek formie. Zakres i warunki, zgodnie z którymi tego rodzaju ochrona jest przyznawana, łącznie z wymaganym stopniem oryginalności, są ustalane przez każdą ze Stron.

Podsekcja 5

Patenty

Artykuł 184

Umowy międzynarodowe

Strony potwierdzają zobowiązanie do przestrzegania postanowień Układu o współpracy patentowej WIPO.

Artykuł 185

Patenty a zdrowie publiczne

1. Strony uznają znaczenie Deklaracji w sprawie porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego, przyjętej przez konferencję ministerialną WTO w dniu 14 listopada 2001 r.

2. Strony przestrzegają decyzji Rady Generalnej WTO z dnia 30 sierpnia 2003 r. w sprawie ust. 6 deklaracji, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, oraz wnoszą wkład w jej wdrażanie.

Artykuł 186

Dodatkowe świadectwo ochronne

1. Strony uznają, że produkty lecznicze oraz środki ochrony roślin chronione patentami na ich terytorium mogą podlegać administracyjnej procedurze wydawania pozwolenia przed wprowadzeniem ich do obrotu. Strony uznają one, że okres, który upływa między złożeniem wniosku o patent a wydaniem zezwolenia na wprowadzenie produktu do obrotu na odpowiednim rynku, zdefiniowanego w tym celu w prawie krajowym, może spowodować skrócenie okresu rzeczywistej ochrony w ramach patentu.

2. Każda ze Stron ustanawia dalszy okres ochrony produktu leczniczego lub środka ochrony roślin, który jest chroniony patentem i podlega administracyjnej procedurze wydawania pozwolenia, który to okres jest równy okresowi, o którym mowa w ust. 1 zdanie drugie, skróconemu o okres pięciu lat.

3. Niezależnie od ust. 2, kolejny okres ochrony nie może przekraczać pięciu lat.

4. W przypadku produktów leczniczych, w odniesieniu do których przeprowadzono badania pediatryczne, oraz pod warunkiem, że wyniki tych badań uwzględniono w informacjach o produkcie, Strony ustanawiają przedłużenie okresu ochrony, o którym mowa w ust. 2, o kolejne sześć miesięcy.

Artykuł 187

Ochrona danych przedłożonych w celu uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych (³⁰)

1. Strony wdrażają kompleksowy system gwarantujący poufność danych przedłożonych w celu uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego, nieujawnianie takich danych, a także niepowoływanie się na nie.

2. Każda ze Stron zapewnia w swoim systemie prawnym przepisy, na podstawie których wszelkie informacje, przedkładane w celu uzyskania pozwolenia na dopuszczenie produktu leczniczego do obrotu, pozostają poufne, nie są ujawniane osobom trzecim i są objęte ochroną przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach handlowych.

3. W tym celu każda ze Stron, przez okres co najmniej sześciu lat od momentu przyznania pierwszego pozwolenia przez jedną ze Stron, nie zezwala innym wnioskodawcom na wprowadzanie do obrotu takiego samego lub podobnego produktu na podstawie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu przyznanego wnioskodawcy, który dostarczył wyniki badań lub opracowania, chyba że wnioskodawca, który dostarczył przedmiotowe wyniki badań lub opracowania wyraził na to zgodę. W trakcie tego okresu wyniki badań lub opracowania przekazane na potrzeby pierwszego pozwolenia nie są wykorzystywane dla korzyści kolejnych wnioskodawców ubiegających się o pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego, z wyjątkiem przypadków, gdy pierwszy wnioskodawca wyraził na to zgodę.

4. Okres sześciu lat, o którym mowa w ust. 3, zostaje przedłużony do maksymalnie siedmiu lat, jeżeli podczas pierwszych sześciu lat po uzyskaniu początkowego pozwolenia posiadacz uzyskał pozwolenie na jedno lub kilka nowych wskazań terapeutycznych uznanych za przynoszące znaczące korzyści kliniczne w porównaniu z istniejącymi metodami leczenia.

5. Gruzja zobowiązuje się dostosować swoje prawodawstwo dotyczące ochrony danych w zakresie produktów leczniczych do prawodawstwa Unii w terminie określonym przez Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

Artykuł 188

Ochrona danych służących uzyskaniu pozwolenia na dopuszczenie do obrotu środka ochrony roślin

1. Każda ze Stron przed wydaniem pozwolenia na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin ustala wymogi dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności.

2. Każda ze Stron zapewnia, aby dane złożone przez wnioskodawcę po raz pierwszy w celu uzyskania zezwolenia na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu objęte były ochroną przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach handlowych i nie są wykorzystywane na korzyćć jakichkolwiek innych osób ubiegających się o uzyskanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, chyba że przedstawiono dowód na wyrażenie wyraźnej zgody przez pierwszego posiadacza.

3. Badanie lub sprawozdanie z badania złożone po raz pierwszy w celu uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu musi spełniać następujące warunki:

a) jest niezbędne do udzielenia pozwolenia lub zmiany pozwolenia w celu dopuszczenia stosowania w odniesieniu do innej uprawy; oraz

b) uzyskało certyfikat zgodności z zasadami dobrej praktyki laboratoryjnej lub zasadami dobrej praktyki doświadczalnej.

4. Okres ochrony danych wynosi przynajmniej dziesięć lat od dnia otrzymania pierwszego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na terytorium zainteresowanej Strony.

Artykuł 189

Odmiany roślin

Strony chronią prawa do ochrony odmian roślin zgodnie z Międzynarodową konwencją o ochronie nowych odmian roślin oraz współpracują w celu promowania i egzekwowania tych praw.

Sekcja 3

Egzekwowanie praw własności intelektualnej

Artykuł 190

Obowiązki ogólne

1. Strony potwierdzają swoje zobowiązania wynikające z porozumienia TRIPS, a w szczególności z jego części III, oraz wprowadzają ustanowione w niniejszej sekcji środki uzupełniające, procedury oraz środki zaradcze niezbędne dla zapewnienia egzekwowania praw własności intelektualnej (³¹).

2. Te środki uzupełniające, procedury i środki zaradcze muszą być sprawiedliwe i słuszne, nie mogą być nadmiernie skomplikowane czy kosztowne ani też pociągać za sobą nierozsądnych ograniczeń czasowych lub nieuzasadnionych opóźnień.

3. Te środki uzupełniające i środki zaradcze muszą być również skuteczne, proporcjonalne i odstraszające oraz muszą być stosowane w taki sposób, aby uniknąć tworzenia przeszkód dla handlu legalnego oraz zapewnić ochronę przed ich naruszeniem.

Artykuł 191

Podmioty uprawnione

Każda ze Stron za osoby uprawnione do występowania o zastosowanie środków, procedur i środków zaradczych, o których mowa w niniejszej sekcji oraz w części III Porozumienia TRIPS, uznaje:

a) posiadaczy praw własności intelektualnej zgodnie z przepisami prawa właściwego;

b) wszystkie inne osoby uprawnione do korzystania z tych praw, w szczególności licencjobiorców, w zakresie dozwolonym przez przepisy prawa właściwego i zgodnie z nimi;

c) organizacje zbiorowego zarządzania prawami własności intelektualnej, które są prawnie uznane za uprawnione do reprezentowania posiadaczy praw własności intelektualnej, w zakresie dozwolonym przez przepisy prawa właściwego i zgodnie z nimi;

d) profesjonalne organizacje zrzeszające pełnomocników, prawnie uznane za uprawnione do reprezentowania posiadaczy praw własności intelektualnej, w zakresie dozwolonym przez przepisy prawa właściwego i zgodnie z nimi.

Podsekcja 1

Dochodzenie i egzekwowanie praw w postępowaniu cywilnym

Artykuł 192

Środki zabezpieczenia dowodów

1. Każda ze Stron zapewnia, aby nawet przed rozpoczęciem postępowania dotyczącego istoty sprawy, na wniosek podmiotu, który przedstawił rozsądnie dostępne dowody uzasadniające zarzut naruszenia jego prawa własności intelektualnej lub zagrożenie naruszenia tego prawa, właściwe organy sądowe mogły nakazać wprowadzenie natychmiastowych i skutecznych środków tymczasowych w celu zabezpieczenia odpowiednich dowodów dotyczących domniemanego naruszenia, z zastrzeżeniem ochrony informacji poufnych.

2. Środki takie mogą obejmować szczegółowy opis z pobieraniem próbek lub bez, lub zajęcie fizyczne domniemanych towarów naruszających prawo, a także, w stosownych przypadkach, materiałów i narzędzi użytych do produkcji lub dystrybucji tych towarów oraz związanych z nimi dokumentów. W razie konieczności środki te podejmuje się bez wysłuchania drugiej strony, w szczególności w przypadku, gdy jakakolwiek zwłoka może spowodować dla posiadacza praw nieodwracalną szkodę lub gdy istnieje wyraźne ryzyko, że dowody zostaną zniszczone.

3. Jeśli środki zabezpieczenia dowodów są przyjmowane bez wysłuchania drugiej strony, strony, których to dotyczy, informowane są o tych środkach bez zbędnej zwłoki i nie później niż w momencie ich egzekwowania.

Artykuł 193

Prawo do informacji

1. Każda ze Stron zapewnia, aby w kontekście postępowania dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej oraz w odpowiedzi na uzasadnione i proporcjonalne żądanie strony skarżącej, właściwe organy sądowe mogły nakazać przedstawienie informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej przez naruszającego lub przez jakąkolwiek inną osobę, która:

a) znajdowała się w posiadaniu towarów naruszających prawo na skalę handlową;

b) korzystała z usług naruszających prawo na skalę handlową;

c) świadczyła na skalę handlową usługi wykorzystywane w działaniach naruszających prawo; lub

d) była zaangażowana w produkcję, wytwarzanie lub dystrybucję towarów lub świadczenie usług naruszających prawo, co stwierdzono dzięki informacjom przekazanym przez osoby, o których mowa w lit. a), b) lub c).

2. W stosownych przypadkach, informacja, o której mowa w ust. 1, zawiera:

a) nazwy i adresy producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy towarów lub usług, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów; oraz

b) informacje o produkowanych, wytworzonych, dostarczonych, otrzymanych lub zamówionych ilościach, jak również o cenie uzyskanej za dane towary lub usługi.

3. Ust. 1 i 2 stosuje się bez uszczerbku dla innych przepisów, które:

a) przyznają podmiotowi uprawnionemu prawa do otrzymania pełniejszej informacji;

b) regulują wykorzystanie informacji przekazanej na podstawie niniejszego artykułu w postępowaniach cywilnych lub karnych;

c) regulują odpowiedzialność za niewłaściwe skorzystanie z prawa do informacji;

d) umożliwiają odmowę przekazania informacji, które zmusiłyby osobę, o której mowa w ust. 1, do przyznania się do udziału lub udziału jej bliskich krewnych w naruszeniu prawa własności intelektualnej; lub

e) regulują ochronę poufności źródeł informacji lub przetwarzania danych osobowych.

Artykuł 194

Środki tymczasowe

1. Każda ze Stron zapewnia, aby organy sądowe mogły – na wniosek wnioskodawcy – wydać przeciwko domniemanemu sprawcy naruszenia tymczasowy nakaz sądowy mający zapobiec jakiemukolwiek nieuchronnemu zagrożeniu naruszenia prawa własności intelektualnej lub zabronić, tymczasowo oraz, w stosownych przypadkach, pod rygorem okresowego uiszczania kary pieniężnej, w przypadku gdy taka kara przewidziana jest w prawie krajowym, dalszego domniemanego naruszania tego prawa, lub w przypadku jego kontynuowania, nakazać złożenie zabezpieczenia zapewniającego pokrycie strat poniesionych przez posiadacza prawa. Tymczasowy nakaz sądowy może być także wydany na tych samych warunkach przeciwko pośrednikowi, którego usługi są używane przez osobę trzecią do naruszania prawa własności intelektualnej.

2. Tymczasowy nakaz sądowy może być także wydany w celu zajęcia lub przekazania towarów, w stosunku do których istnieje podejrzenie, że naruszają prawo własności intelektualnej, aby zapobiec wprowadzeniu ich do obrotu lub przepływowi w kanałach handlowych.

3. W przypadku domniemanych naruszeń na skalę handlową Strony zapewniają, aby w przypadku, gdy wnioskodawca wskaże okoliczności, które mogłyby zagrozić naprawieniu szkód, organy sądowe mogły zarządzić tymczasowe zajęcie ruchomości i nieruchomości domniemanego sprawcy naruszenia, łącznie z zablokowaniem jego konta bankowego i innych aktywów. W tym celu właściwe organy mogą, we właściwych przypadkach, zarządzić dostęp do dokumentów bankowych, finansowych lub handlowych pozostających pod kontrolą domniemanego sprawcy naruszenia.

Artykuł 195

Środki wynikające z decyzji co do istoty sprawy

1. Każda ze Stron zapewnia, aby właściwe organy sądowe mogły nakazać, na wniosek wnioskodawcy i bez uszczerbku dla jakichkolwiek odszkodowań należnych uprawnionemu z tytułu naruszenia oraz bez żadnego rodzaju rekompensaty, przynajmniej ostateczne wycofanie z kanałów handlowych lub zniszczenie towarów, w przypadku których stwierdzono naruszenie prawa własności intelektualnej. W stosownych przypadkach właściwe organy sądowe mogą również nakazać zniszczenie głównych materiałów i narzędzi wykorzystywanych do tworzenia lub wytwarzania tych towarów.

2. Organy sądowe Stron mogą nakazać, aby środki te były podejmowane na koszt naruszającego, chyba że istnieją szczególne powody przemawiające za innym rozwiązaniem.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa własności intelektualnej w orzeczeniu sądowym, organy sądowe mogły wydać przeciwko naruszającemu lub przeciwko pośrednikowi, z usług których korzysta osoba trzecia do naruszania prawa własności intelektualnej, nakaz sądowy zakazujący dalszego naruszania.

4. Strony mogą postanowić, że w stosownych przypadkach i na wniosek osoby podlegającej środkom określonym w niniejszym artykule, właściwe organy sądowe mogą nałożyć odszkodowanie pieniężne na rzecz strony poszkodowanej zamiast stosowania środków przewidzianych w niniejszym artykule, o ile osoba ta działała nieumyślnie i bez zaniedbania, jeżeli wykonanie przedmiotowych środków spowodowałoby dla niej niewspółmierną szkodę i jeżeli odszkodowanie pieniężne na rzecz strony poszkodowanej jest stosunkowo satysfakcjonujące.

Artykuł 196

Odszkodowania

1. Każda ze Stron zapewnia, aby na wniosek poszkodowanej strony właściwe organy sądowe nakazywały naruszającemu, który świadomie lub mając rozsądne podstawy do posiadania takiej wiedzy, zaangażował się w naruszającą działalność, wypłacenie posiadaczowi prawa odszkodowań odpowiednich do rzeczywistego uszczerbku, jaki poniósł on w wyniku naruszenia. Ustanawiając wysokość odszkodowań, organy sądowe:

a) uwzględniają wszystkie odpowiednie kwestie, takie jak negatywne skutki gospodarcze, łącznie z utraconymi zyskami, poniesione przez stronę poszkodowaną, wszelki nieuczciwy zysk osiągnięty przez naruszającego oraz, w stosownych przypadkach, elementy inne niż czynniki gospodarcze, takie jak np. szkoda moralna, jaką uprawniony odniósł w związku z naruszeniem; lub

b) jako alternatywę do lit. a) mogą one, w stosownych przypadkach, wymierzyć odszkodowanie jako płatność ryczałtową na podstawie przynajmniej takich elementów, jak wysokość opłat licencyjnych lub opłat należnych w przypadku złożenia przez naruszającego wniosku o upoważnienie do wykorzystywania danych praw własności intelektualnej.

2. W przypadku, gdy naruszający nie zaangażował się w naruszającą działalność świadomie lub mając rozsądne podstawy do posiadania takiej wiedzy, Strony mogą postanowić, że organy sądowe mogą wydać – na korzyść strony poszkodowanej – nakaz zwrotu zysku lub zapłaty odszkodowań, których wysokość może być ustalona wcześniej.

Artykuł 197

Koszty sądowe

Każda ze Stron zapewnia, aby rozsądne i proporcjonalne koszty sądowe oraz inne wydatki poniesione przez stronę wygrywającą były co do zasady pokrywane przez stronę przegrywającą, chyba że jest to sprzeczne z zasadą sprawiedliwości oraz bez uszczerbku dla wyjątków przewidzianych w krajowym prawie procesowym.

Artykuł 198

Publikowanie orzeczeń sądowych

Każda ze Stron zapewnia, aby w ramach postępowania sądowego wszczętego w przypadku naruszenia prawa własności przemysłowej lub w ramach postępowania sądowego wszczętego w przypadku naruszenia prawa własności intelektualnej lub w ramach obu tych rodzajów postępowań, organy sądowe mogły, na wniosek wnioskodawcy, a na koszt naruszającego, zarządzić odpowiednie środki w celu upowszechnienia informacji dotyczącej orzeczenia, w tym również jego wyeksponowania i publikacji w całości lub w części.

Artykuł 199

Domniemanie autorstwa lub własności

Do celów stosowania środków, procedur i środków zaradczych przewidzianych w niniejszej podsekcji:

a) umieszczenie nazwiska autora na utworze w sposób zwyczajowo przyjęty wystarcza autorowi utworu literackiego lub artystycznego, w przypadku braku dowodu przeciwnego, do uznania go za autora tego utworu i w konsekwencji uprawnia go do wszczynania postępowania w sprawie naruszenia;

b) postanowienia lit. a) stosuje się odpowiednio do posiadaczy praw pokrewnych prawu autorskiemu w odniesieniu do przedmiotów ich ochrony.

Podsekcja 2

Pozostałe postanowienia

Artykuł 200

Środki stosowane przy kontroli granicznej

1. Bez uszczerbku dla postanowień art. 75 niniejszego Układu oraz załącznika XIII do niniejszego Układu, niniejszy artykuł ustanawia dla niniejszego Układu ogólne zasady dotyczące egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne oraz nakłada na organy celne Stron obowiązek współpracy w tym zakresie.

2. Przy stosowaniu w ramach kontroli granicznej środków mających na celu egzekwowanie praw własności intelektualnej Strony przestrzegają swoich zobowiązań na mocy GATT 1994 oraz porozumienia TRIPS.

3. Postanowienia niniejszego artykułu dotyczące środków stosowanych przy kontroli granicznej mają charakter proceduralny. Określają one warunki i procedury dla działania organów celnych, w przypadkach gdy towary mogące naruszać prawo własności intelektualnej znajdują się lub powinny były się znajdować w kontroli celnej. Nie mają one wpływu na prawo materialne Stron w dziedzinie własności intelektualnej.

4. W celu umożliwienia skutecznego egzekwowania praw własności intelektualnej organy celne stosują szereg sposobów wykrywania przesyłek zawierających towary mogące naruszać prawa własności intelektualnej. Sposoby te obejmują techniki oceny ryzyka oparte, między innymi, o informacje przekazywane przez posiadaczy praw, dane wywiadowcze oraz kontrolę ładunków.

5. Strony zgodnie postanawiają dokonać skutecznego wdrożenia art. 69 porozumienia TRIPS w odniesieniu do międzynarodowego handlu towarami, które mogą naruszać prawa własności intelektualnej. W tym celu Strony ustanawiają w swojej administracji celnej punkty kontaktowe i podają je do wiadomości oraz są gotowe prowadzić wymianę danych i informacji o handlu takimi towarami, który ma znaczenie dla obu Stron. Strony w szczególności wspierają wymianę informacji i współpracę między organami celnymi na temat handlu towarami oznaczonymi podrobionym znakiem towarowym lub pirackimi towarami naruszającymi prawa autorskie. Bez uszczerbku dla postanowień Protokołu II do niniejszego Układu, dotyczącego wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych, we właściwych przypadkach organy celne wymieniają tego typu informacje bez zbędnej zwłoki i z zachowaniem przepisów Stron o ochronie danych.

6. Organy celne każdej ze Stron, na wniosek lub z własnej inicjatywy, współpracują w zakresie przekazywania odpowiednich dostępnych informacji organom celnym drugiej Strony, w szczególności na temat towarów będących w tranzycie przez terytorium jednej Strony docelowo na terytorium drugiej Strony (lub z terytorium drugiej Strony).

7. Podkomitet, o którym mowa w art. 74 niniejszego Układu, ustanawia konieczne aspekty praktyczne dotyczące wymiany danych i informacji, o których mowa w niniejszym artykule.

8. Protokół II do niniejszego Układu, dotyczący wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych, będzie miał zastosowanie w odniesieniu do naruszeń prawa własności intelektualnej bez uszczerbku dla form współpracy wynikających ze stosowania ust. 5 do 7 niniejszego artykułu.

9. Podkomitet, o którym mowa w art. 74 niniejszego Układu, działa jako podkomitet odpowiedzialny za zapewnienie właściwego funkcjonowania i wdrażania niniejszego artykułu.

Artykuł 201

Kodeksy postępowania

Strony wspierają:

a) tworzenie przez stowarzyszenia lub organizacje handlowe lub zawodowe kodeksów postępowania, mających na celu poprawę egzekwowania praw własności intelektualnej;

b) przedkładanie właściwym organom Stron projektów kodeksów postępowania oraz wszelkich ocen stosowania tych kodeksów postępowania.

Artykuł 202

Współpraca

1. Strony zgodnie postanawiają współpracować w celu wspierania wdrażania praw i obowiązków podjętych w ramach niniejszego rozdziału.

2. W ramach współpracy podejmuje się między innymi następujące działania:

a) wymianę informacji na temat ram prawnych w dziedzinie praw własności intelektualnej oraz stosownych przepisów dotyczących ich ochrony i egzekwowania; wymianę doświadczeń w zakresie postępów w pracach legislacyjnych w tych obszarach;

b) wymianę doświadczeń i informacji na temat egzekwowania praw własności intelektualnej;

c) wymianę doświadczeń w zakresie egzekwowania prawa na szczeblu centralnym i podcentralnym przez organy celne, policję, organy administracyjne i sądowe; koordynację w celu zapobiegania wywozowi podrobionych towarów, w tym również z innymi krajami;

d) rozwijanie zdolności; wymianę oraz szkolenie pracowników;

e) promowanie i rozpowszechnienie informacji na temat praw własności intelektualnej, między innymi w środowisku przedsiębiorców i w społeczeństwie obywatelskim; promowanie świadomości społecznej konsumentów i posiadaczy praw;

f) wzmacnianie współpracy instytucjonalnej, przykładowo między urzędami własności intelektualnej;

g) aktywne zwiększanie świadomości i promowanie edukacji ogółu społeczeństwa w zakresie polityki dotyczącej prawa własności intelektualnej: formułowanie skutecznych strategii w celu określenia kluczowych odbiorców i tworzenie programów komunikacyjnych służących podniesieniu świadomości konsumentów i mediów w zakresie skutków naruszania własności intelektualnej, w tym zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz powiązań z przestępczością zorganizowaną.

ROZDZIAŁ 10

Konkurencja

Artykuł 203

Zasady

Strony uznają znaczenie wolnej i niezakłóconej konkurencji w swoich stosunkach handlowych. Strony uznają, że antykonkurencyjne praktyki gospodarcze i interwencje państwowe (w tym dotacje) mogą zakłócać właściwe funkcjonowanie rynków i osłabiać korzyści płynące z liberalizacji handlu.

Artykuł 204

Przepisy dotyczące przeciwdziałania praktykom monopolistycznym i łączenia przedsiębiorstw oraz ich stosowanie

1. Każda ze Stron utrzymuje na swoim terytorium kompleksowe przepisy w dziedzinie konkurencji, które zapewniają skuteczne rozwiązania dla zwalczania porozumień antykonkurencyjnych, uzgodnionych praktyk oraz antykonkurencyjnych jednostronnych praktyk przedsiębiorstw o dominującej pozycji rynkowej, a także skuteczną kontrolę koncentracji w celu uniknięcia znacznego zakłócenia skutecznej konkurencji i nadużywania pozycji dominującej.

2. Każda ze Stron utrzymuje odpowiednio wyposażony organ, odpowiedzialny za egzekwowanie przepisów w dziedzinie konkurencji, o których mowa w ust. 1.

3. Strony uznają znaczenie stosowania swoich wzajemnych przepisów w dziedzinie konkurencji w terminowy, przejrzysty i niedyskryminacyjny sposób, przy poszanowaniu zasady sprawiedliwości proceduralnej i prawa zaangażowanych przedsiębiorstw do obrony.

Artykuł 205

Monopol państwowy, przedsiębiorstwa państwowe i przedsiębiorstwa mające prawa specjalne lub wyłączne

1. Żadne z postanowień niniejszego rozdziału nie stanowi przeszkody dla Stron do ustanowienia lub zachowania zgodnie z ich prawem krajowym monopolu państwowego lub przedsiębiorstw publicznych bądź przedsiębiorstw mających prawa specjalne lub wyłączne.

2. W odniesieniu do monopoli państwowych o charakterze handlowym, przedsiębiorstw publicznych i przedsiębiorstw mających prawa specjalne lub wyłączne, każda ze Stron zapewnia, aby przedsiębiorstwa takie podlegały przepisom w dziedzinie konkurencji, o których mowa w art. 204 ust. 1 – w zakresie, w jakim stosowanie tych przepisów nie zakłóca wykonywania, pod względem prawnym lub faktycznie, określonego zadania w interesie publicznym powierzonego tym przedsiębiorstwom.

Artykuł 206

Dotacje

1. Na potrzeby niniejszego artykułu „dotacje” oznaczają środki, które spełniają warunki określone w art. 1 Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych, niezależnie od tego, czy zostały przyznane w związku z produkcją towarów lub świadczeniem usług, i które są specyficzne w rozumieniu art. 2 tego porozumienia.

2. Każda ze Stron zapewnia przejrzystość w dziedzinie dotacji. W tym celu każda ze Stron co dwa lata przedkłada drugiej Stronie sprawozdanie na temat podstawy prawnej, formy, wysokości lub puli środków oraz, w miarę możliwości, odbiorcy dotacji przyznanej przez rząd lub organ publiczny w związku z produkcją towarów. Sprawozdanie uważa się za przedłożone, gdy odpowiednie informacje zostały upublicznione przez Strony na ogólnodostępnej stronie internetowej.

3. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona bez zbędnej zwłoki przekazuje informacje oraz udziela odpowiedzi na pytania dotyczące wskazanych dotacji w zakresie świadczenia usług.

Artykuł 207

Rozstrzyganie sporów

Postanowienia dotyczące mechanizmu rozstrzygania sporów określone w rozdziale 14 (Rozstrzyganie sporów) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu nie mają zastosowania do art. 203, 204 i 205 niniejszego Układu.

Artykuł 208

Relacje z WTO

Postanowienia niniejszego rozdziału pozostają bez uszczerbku dla praw i obowiązków Stron wynikających z Porozumienia WTO, w szczególności Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz uzgodnienia w sprawie rozstrzygania sporów.

Artykuł 209

Poufność

Przy wymianie informacji w ramach niniejszego rozdziału, Strony uwzględniają ograniczenia wynikające z obowiązującego w ich prawie wymogu zachowania tajemnicy zawodowej i handlowej.

ROZDZIAŁ 11

Postanowienia dotyczące zagadnień energetycznych związanych z handlem

Artykuł 210

Definicje

Do celów niniejszego rozdziału:

a) „towary energetyczne” oznaczają ropę naftową (kod HS 27.09), gaz ziemny (kod HS 27.11) i energię elektryczną (kod HS 27.16);

b) „infrastruktura transportu energii” oznacza wysokociśnieniowy gazociąg przesyłowy dla gazu ziemnego; sieci i linie przesyłowe wysokiego napięcia, w tym rurociąg międzysystemowy łączący różne sieci przesyłowe gazu lub energii elektrycznej; rurociąg przesyłowy dla ropy naftowej, linie kolejowe i inne rodzaje infrastruktury stałej służącej do transportu towarów energetycznych;

c) „ tranzyt” oznacza przepływ towarów energetycznych przez terytorium jednej ze Stron, wraz z przeładunkiem, magazynowaniem, podziałem towaru czy zmianą środka transportu, lub bez nich, w przypadku gdy przepływ ten stanowi jedynie część łącznej trasy rozpoczynającej się i kończącej poza granicą Strony, przez terytorium której przesył przechodzi;

d) „nieuprawnione pobieranie” oznacza każdą czynność polegającą na niezgodnym z prawem pobieraniu towarów energetycznych z infrastruktury transportu energii.

Artykuł 211

Tranzyt

Strony zapewniają tranzyt, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami międzynarodowymi wynikającymi z GATT 1994 i Traktatu karty energetycznej.

Artykuł 212

Nieuprawnione pobieranie towarów w tranzycie

Każda ze Stron podejmuje wszelkie niezbędne środki w celu zakazania i udaremnienia wszelkiego nieuprawnionego pobierania przez jakikolwiek podmiot podlegający ich kontroli lub jurysdykcji towarów energetycznych będących w tranzycie przez jej terytorium.

Artykuł 213

Nieprzerwany tranzyt

1. Strony nie pobierają ani w żaden inny sposób nie zakłócają tranzytu towarów energetycznych przez swoje terytorium, z wyjątkiem przypadków, w których takie pobieranie lub innego rodzaju interwencja są wyraźnie przewidziane w umowie lub innym porozumieniu regulującym taki tranzyt lub gdy dalsze funkcjonowanie infrastruktury transportu energii bez niezwłocznych działań naprawczych stwarza niewspółmierne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, dziedzictwa kulturowego, zdrowia, bezpieczeństwa lub środowiska, z zastrzeżeniem, że takie działanie nie jest prowadzone w sposób, który stanowiłby narzędzie służące arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji lub ukryte ograniczenie handlu międzynarodowego.

2. W przypadku sporu dotyczącego jakiejkolwiek kwestii angażującej Strony lub jeden lub większą liczbę podmiotów podlegających kontroli lub jurysdykcji jednej ze Stron, Strona przez której terytorium odbywa się tranzyt towarów energetycznych, do czasu zakończenia procedury rozstrzygania sporu w ramach odpowiedniej umowy lub procedury wyjątkowej na mocy załącznika XVIII do niniejszego Układu lub rozdziału 14 (Rozstrzyganie sporów) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) do niniejszego Układu, nie przerywa ani nie ogranicza takiego tranzytu, nie zezwala także na takie przerwanie lub ograniczenie jakiemukolwiek podmiotowi podlegającemu jej kontroli lub jurysdykcji, w tym państwowemu przedsiębiorstwu handlowemu, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ust. 1.

3. Strony nie odpowiadają za przerwanie lub ograniczenie tranzytu na mocy niniejszego artykułu, w przypadku, gdy nie są w stanie zapewnić dostaw lub tranzytu towarów energetycznych w wyniku działań państwa trzeciego lub podmiotu podlegającego kontroli lub jurysdykcji państwa trzeciego.

Artykuł 214

Zobowiązanie tranzytowe operatorów

Każda ze Stron zapewnia, aby operatorzy infrastruktury transportu energii podjęli wszelkie niezbędne kroki w celu:

a) zminimalizowania ryzyka nieprzewidzianych przerw w tranzycie lub ograniczenia tranzytu;

b) bezzwłocznego przywrócenia normalnego działania tranzytu w wypadku jego nieprzewidzianego przerwania lub ograniczenia.

Artykuł 215

Organy regulacyjne

1. Każda ze Stron wyznacza niezależne organy regulacyjne uprawnione do regulowania rynku gazu i energii elektrycznej. Organy regulacyjne są odrębne pod względem prawnym i niezależne w działaniu od innych przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych, uczestników lub operatorów na rynku.

2. Decyzje organów regulacyjnych i stosowane przez nie procedury muszą być bezstronne w stosunku do wszystkich uczestników rynku.

3. Operator, którego dotyczy decyzja organu regulacyjnego, ma prawo odwołać się od niej do organu odwoławczego niezależnego od zainteresowanych stron. W przypadku gdy organ odwoławczy nie ma charakteru sądowego, jego decyzja musi być zawsze uzasadniana na piśmie, a także podlega przeglądowi przeprowadzanemu przez bezstronny i niezależny organ sądowy. Decyzje podejmowane przez organy odwoławcze muszą być skutecznie egzekwowane.

Artykuł 216

Organizacje rynków

1. Strony zapewniają, aby funkcjonowanie rynków energii przebiegało w sposób zapewniający konkurencyjne, bezpieczne i zrównoważone ekologicznie warunki, bez dyskryminacji między przedsiębiorstwami w zakresie praw lub obowiązków.

2. Niezależnie od ust. 1 Strony mogą, w ogólnym interesie gospodarczym, nałożyć na przedsiębiorstwa zobowiązanie dotyczące bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa, regularności, jakości i ceny dostaw; oraz ochrony środowiska, w tym efektywności energetycznej, energii ze źródeł odnawialnych i ochrony klimatu. Zobowiązanie to jest jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne i możliwe do zweryfikowania.

3. Jeżeli Strona reguluje cenę sprzedaży gazu i energii elektrycznej na rynku krajowym, zapewnia ona, aby podstawa wyliczenia ceny regulowanej została opublikowana przed wejściem tej ceny regulowanej w życie.

Artykuł 217

Dostęp do infrastruktury transportu energii

1. Każda ze Stron zapewnia na swoim terytorium wdrożenie systemu umożliwiającego stronom trzecim dostęp do infrastruktury transportu energii, instalacji skroplonego gazu ziemnego i instalacji magazynowych, mającego zastosowanie do wszystkich użytkowników i stosowanego w sposób przejrzysty, obiektywny i niedyskryminacyjny.

2. Każda ze Stron zapewnia, aby stawka taryfy wejściowej dla korzystania z infrastruktury transportu energii oraz wszystkie inne warunki dotyczące dostępu do infrastruktury transportu energii były obiektywne, rozsądne, przejrzyste i wolne od dyskryminacji ze względu na pochodzenie, własność lub przeznaczenie towarów energetycznych.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby wszystkie zdolności techniczne i zakontraktowane, zarówno fizyczne, jak i wirtualne, były alokowane przy użyciu przejrzystych i wolnych od dyskryminacji kryteriów i procedur.

4. W przypadku odmowy dostępu stronie trzeciej, Strony zapewniają, aby operatorzy infrastruktury transportu energii, na wniosek, przedstawiali wnioskodawcy należyte uzasadnienie, od którego przysługuje odwołanie.

5. W wyjątkowych przypadkach Strony mogą odstąpić od postanowień ust. 1 do 4, na podstawie obiektywnych kryteriów ustanowionych w ich prawodawstwie. W szczególności Strona może przewidzieć w swoich przepisach możliwość czasowego odstępstwa, w poszczególnych przypadkach, od zasad dostępu obowiązujących strony trzecie w odniesieniu do istotnej nowej infrastruktury transportu energii.

Artykuł 218 (³²)

Powiązanie z Traktatem o Wspólnocie Energetycznej

1. W przypadku sprzeczności między postanowieniami niniejszego rozdziału a postanowieniami Traktatu o Wspólnocie Energetycznej lub przepisami unijnymi obowiązującymi na mocy Traktatu o Wspólnocie Energetycznej, pierwszeństwo mają postanowienia Traktatu o Wspólnocie Energetycznej lub przepisy unijne obowiązujące na mocy Traktatu o Wspólnocie Energetycznej.

2. W ramach wdrażania niniejszego rozdziału pierwszeństwo ma przyjęcie aktów prawnych lub innych aktów zgodnych z Traktatem o Wspólnocie Energetycznej lub opierających się na prawodawstwie obowiązującym w Unii. W przypadku sporu dotyczącego niniejszego rozdziału przyjmuje się, że akty prawne lub inne akty spełniające powyższe kryteria są zgodne z postanowieniami niniejszego rozdziału. W ocenie, czy dane akty prawne lub inne akty spełniają te kryteria, uwzględnia się wszelkie odnośne decyzje podjęte na podstawie art. 91 Traktatu o Wspólnocie Energetycznej.

ROZDZIAŁ 12

Przejrzystość

Artykuł 219

Definicje

Do celów niniejszego rozdziału:

a) „środki o zasięgu ogólnym” obejmują przepisy ustawowe i wykonawcze, orzeczenia sądowe oraz procedury i decyzje administracyjne, które mogą mieć wpływ na wszelkie kwestie objęte tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Nie obejmują one aktów adresowanych do poszczególnych osób lub grup osób;

b) „zainteresowana osoba” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która może podlegać prawom lub obowiązkom wynikającym ze środków o zasięgu ogólnym.

Artykuł 220

Cel

Uznając wpływ, jaki otoczenia regulacyjne mogą mieć na handel i inwestycje między nimi, Strony ustanawiają przewidywalne otoczenie regulacyjne dla podmiotów gospodarczych oraz skuteczne procedury, w tym w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw, z należytym uwzględnieniem wymogów pewności prawa i proporcjonalności.

Artykuł 221

Publikacja

1. Każda ze Stron dokłada wszelkich starań, aby akty o zasięgu ogólnym:

a) były bezzwłocznie publikowane i łatwo dostępne za pośrednictwem urzędowo wyznaczonego medium oraz, o ile to wykonalne, w wersji elektronicznej, tak aby zainteresowane osoby miały możliwość zapoznać się z ich treścią;

b) zawierały wyjaśnienie celów i uzasadnienie dla takich środków; oraz

c) przewidywały odpowiednio długi czas między publikacją a wejściem w życie takich środków, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków, w tym sytuacji związanych z bezpieczeństwem lub sytuacji nadzwyczajnych.

2. Każda ze Stron:

a) dokłada starań w celu opublikowania z odpowiednim wyprzedzeniem wszelkich wniosków zmierzających do przyjęcia lub zmiany środków o zasięgu ogólnym, wraz z wyjaśnieniem celu oraz uzasadnieniem wniosku;

b) zapewnia zainteresowanym osobom odpowiednią możliwość wyrażenia uwag na temat takiego wniosku, a zwłaszcza zapewnia im odpowiednio dużo czasu w tym celu; oraz

c) dokłada starań w celu uwzględnienia uwag zainteresowanych podmiotów na temat takiego wniosku.

Artykuł 222

Zapytania i punkty kontaktowe

1. W celu ułatwienia komunikacji między Stronami we wszelkich kwestiach objętych tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu każda ze Stron wyznacza punkt kontaktowy, który będzie spełniał funkcję koordynacyjną.

2. Każda ze Stron ustanawia lub utrzymuje odpowiednie mechanizmy odpowiadania na zapytania od jakichkolwiek osób na temat wszelkich środków o zasięgu ogólnym, w sprawie których złożono wniosek lub które już obowiązują, oraz na temat ich stosowania. Zapytania można składać za pośrednictwem punktów kontaktowych ustanowionych na mocy ust. 1 lub, w stosownych przypadkach, za pomocą innego mechanizmu.

3. Strony uznają, że wszelkie odpowiedzi przewidziane w ust. 2, mogą nie być definitywne ani prawnie wiążące, lecz są udzielane w celach wyłącznie informacyjnych, o ile odpowiednie przepisy ustawowe i wykonawcze Stron nie stanowią inaczej.

4. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona bezzwłocznie przekazuje informacje oraz udziela odpowiedzi na pytania dotyczące jakiegokolwiek obowiązującego lub będącego przedmiotem wniosku dotyczącego środka o zasięgu ogólnym, który Strona kierująca zapytanie uznaje za mogący wpływać na funkcjonowanie tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, bez względu na to, czy Strona kierująca zapytanie została uprzednio powiadomiona o takim środku.

Artykuł 223

Stosowanie środków o zasięgu ogólnym

1. Każda ze Stron stosuje w sposób obiektywny, bezstronny i racjonalny wszystkie środki o zasięgu ogólnym.

2. W tym celu, stosując takie środki względem poszczególnych osób fizycznych lub prawnych, towarów lub usług drugiej Strony w konkretnych przypadkach, każda Strona:

a) dokłada wszelkich starań, aby z odpowiednim wyprzedzeniem zawiadamiać zainteresowane osoby, których bezpośrednio dotyczy postępowanie administracyjne, zgodnie ze swoimi procedurami, o wszczęciu postępowania, dołączając informację o rodzaju postępowania, oświadczenie organu wszczynającego postępowanie oraz ogólny opis każdej spornej kwestii;

b) daje takim zainteresowanym osobom odpowiednią możliwość przedstawienia faktów i argumentów na poparcie ich stanowiska przed ostatecznym etapem czynności administracyjnych, w zakresie, w jakim pozwala na to czas, rodzaj postępowania oraz interes publiczny; oraz

c) zapewnia, aby jej procedury były oparte na jej przepisach oraz zgodnie z nimi stosowane.

Artykuł 224

Przegląd i odwołanie

1. Każda ze Stron ustanawia lub utrzymuje sądy, sądy arbitrażowe lub administracyjne bądź procedury służące szybkiemu przeprowadzaniu przeglądu, a w stosownych przypadkach, również korygowaniu czynności administracyjnych w obszarach objętych tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Takie sądy lub procedury muszą być bezstronne i niezależne od urzędu lub organu odpowiedzialnego za egzekucję administracyjną i z wynikiem sprawy nie może wiązać się dla nich żaden istotny interes.

2. Każda ze Stron zapewnia, aby we wszelkich takich sądach lub procedurach strony postępowania miały zapewnione prawo do:

a) odpowiedniej możliwości uzasadnienia lub obrony swojego stanowiska; oraz

b) decyzji opartej na dowodach i złożonych oświadczeniach lub, gdy wymaga tego jej prawo krajowe, dokumentacji zgromadzonej przez organ administracyjny.

3. Każda ze Stron zapewnia, aby, z zastrzeżeniem odwołania lub późniejszego przeglądu zgodnie z jej prawem, decyzja taka była wykonywana przez urząd lub organ oraz regulowała stosowane przez nich praktyki w odniesieniu do spornej czynności administracyjnej.

Artykuł 225

Jakość i skuteczność regulacji oraz dobra praktyka administracyjna

1. Strony zgodnie postanawiają współpracować w zakresie promowania jakości i skuteczności regulacji, w tym poprzez wymianę informacji i najlepszych praktyk dotyczących ich własnej polityki regulacyjnej oraz ocen skutków regulacji.

2. Strony uznają znaczenie zasad dobrego postępowania administracyjnego (³³) oraz zgodnie postanawiają współpracować na rzecz ich promowania, w tym poprzez wymianę informacji i najlepszych praktyk.

Artykuł 226

Zasady szczegółowe

Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się bez uszczerbku dla wszelkich szczegółowych zasad dotyczących przejrzystości określonych w innych rozdziałach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

ROZDZIAŁ 13

Handel I zrównoważony rozwój

Artykuł 227

Kontekst i cele

1. Strony odwołują się do Agendy 21 Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” z 1992 r., Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy z 1998 r., Planu działań w sprawie zrównoważonego rozwoju przyjętego w Johannesburgu w 2002 r., deklaracji ministerialnej Komisji Ekonomiczno-Społecznej ONZ w sprawie pełnego i produktywnego poziomu zatrudnienia i godnej pracy dla wszystkich z 2006 r. oraz deklaracji MOP dotyczącej sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji z 2008 r. Strony potwierdzają swoje zobowiązania w zakresie promowania rozwoju handlu międzynarodowego w sposób przyczyniający się do realizacji celu zrównoważonego rozwoju, dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń, oraz zapewniający uwzględnianie i odzwierciedlanie tego celu na wszystkich poziomach swoich stosunków handlowych.

2. Strony potwierdzają zaangażowanie w podejmowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz uznają, że rozwój gospodarczy, społeczny oraz ochrona środowiska stanowią jego powiązane i wzajemnie uzupełniające się podstawy. Podkreślają one korzyści z uwzględnienia związanych z handlem zagadnień dotyczących pracy (³⁴) i środowiska, jako części globalnego podejścia do handlu i zrównoważonego rozwoju.

Artykuł 228

Prawo do regulacji oraz poziomy ochrony

1. Każda ze Stron uznaje wzajemne prawo do określenia polityki i priorytetów zrównoważonego rozwoju, ustanowienia własnych krajowych norm w zakresie ochrony środowiska i ochrony pracy oraz do przyjęcia lub zmiany w związku z tym odpowiednich przepisów ustawowych i polityk, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z uznanych na poziomie międzynarodowym norm i umów, o których mowa w art. 229 i 230 niniejszego Układu.

2. W tym kontekście każda ze Stron dąży do zapewnienia, aby jej krajowe przepisy i polityki przewidywały wysoki poziom ochrony środowiska i pracy i mu sprzyjały, i podejmują starania, by wciąż ulepszać te przepisy i polityki oraz podstawowe poziomy ochrony.

Artykuł 229

Wielostronne normy i umowy dotyczące pracy

1. Strony uznają pełne i wydajne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich za kluczowe elementy w kontekście globalizacji oraz potwierdzają swoje zobowiązanie do promowania rozwoju handlu międzynarodowego w sposób sprzyjający pełnemu i wydajnemu zatrudnieniu oraz godnej pracy dla wszystkich. W tym kontekście Strony zobowiązują się do konsultacji i współpracy, w stosownych przypadkach, na temat związanych z handlem zagadnień dotyczących pracy, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

2. Zgodnie ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z członkostwa w MOP oraz z Deklaracji MOP dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy oraz działań uzupełniających, przyjętej podczas 86. sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w 1998 r., Strony zobowiązują się do przestrzegania, promowania i stosowania w prawie i w praktyce, na całym swoim terytorium, uznanych na poziomie międzynarodowym podstawowych norm pracy, zapisanych w najważniejszych konwencjach MOP, takich jak w szczególności:

a) wolność zrzeszania się oraz skuteczne uznawanie prawa do negocjacji zbiorowych;

b) likwidacja wszelkich form pracy przymusowej lub obowiązkowej,

c) skuteczne zniesienie pracy dzieci; oraz

d) likwidacja dyskryminacji w obszarze zatrudnienia i wykonywania zawodu.

3. Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do skutecznego wdrożenia w prawie i w praktyce ratyfikowanych przez Gruzję i państwa członkowskie podstawowych, priorytetowych i innych konwencji MOP.

4. Strony rozważą również ratyfikację pozostałych, priorytetowych i innych konwencji, które MOP zaklasyfikowała jako aktualne. Strony prowadzą regularną wymianę informacji na temat swojej sytuacji i postępów w zakresie ratyfikacji.

5. Strony uznają, że naruszenie fundamentalnych zasad i praw w pracy nie może stanowić pretekstu ani być wykorzystane w jakikolwiek inny sposób jako uzasadniona przewaga komparatywna, a standardy pracy nie powinny być wykorzystywane dla protekcjonistycznych celów handlowych.

Artykuł 230

Wielostronne normy i umowy dotyczące środowiska

1. Strony uznają znaczenie wielostronnego zarządzania i umów dotyczących środowiska jako odpowiedzi wspólnoty międzynarodowej na światowe lub regionalne problemy związane ze środowiskiem oraz podkreślają konieczność wzmacniania wzajemnych powiązań między polityką w dziedzinie handlu oraz środowiska. W tym kontekście Strony zobowiązują się w stosownych przypadkach do konsultacji i współpracy w zakresie negocjacji na temat związanych z handlem zagadnień środowiskowych oraz z innych zagadnień środowiskowych związanych z handlem, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

2. Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do skutecznego wdrożenia wielostronnych umów dotyczących środowiska, których są stronami, w swoich przepisach ustawowych i praktyce.

3. Strony prowadzą regularną wymianę informacji na temat sytuacji i postępów w zakresie procesu ratyfikacyjnego wielostronnych umów dotyczących środowiska lub zmian do tych umów.

4. Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do osiągnięcia nadrzędnego celu Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i protokołu do tej konwencji (Protokołu z Kioto). Strony zobowiązują się do współpracy w zakresie rozwijania przyszłych międzynarodowych ram dotyczących zmian klimatu w ramach UNFCCC i związanych z nią umów i decyzji.

5. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie stanowi przeszkody dla podjęcia lub zachowania przez Stronę jakichkolwiek środków w celu wdrożenia wielostronnych umów dotyczących środowiska, których są stronami, pod warunkiem że takie środki nie są stosowane w sposób, który stanowiłby narzędzie służące arbitralnemu lub nieuzasadnionemu wprowadzaniu różnic między Stronami lub ukryte ograniczenie handlu.

Artykuł 231

Handel i inwestycje wspierające zrównoważony rozwój

Strony potwierdzają zaangażowanie w intensywniejsze przyczynianie się handlu do celów zrównoważonego rozwoju w wymiarze gospodarczym, społecznym i środowiskowym. W związku z tym:

a) Strony uznają korzystny wpływ, jaki podstawowe normy pracy i godna praca mogą wywierać na efektywność gospodarczą, innowacyjność i wydajność, oraz dążą do większej spójności między politykami handlowymi a politykami pracy;

b) Strony podejmują wszelkie działania w celu ułatwienia i promowania handlu i inwestycji w przyjazne dla środowiska towary i usługi, w tym poprzez usuwanie związanych z nimi barier pozataryfowych;

c) Strony ułatwiają usuwanie przeszkód w handlu i inwestycjach w odniesieniu do towarów i usług mających szczególne znaczenie dla łagodzenia skutków zmiany klimatu, takich jak zrównoważone i odnawialne źródła energii, energooszczędne produkty i usługi. Może to obejmować wprowadzanie właściwych technologii oraz promowanie standardów zaspokajających potrzeby środowiskowe i gospodarcze, jak również zminimalizowanie barier technicznych w handlu;

d) Strony zgodnie postanawiają promować handel towarami, które sprzyjają lepszym warunkom socjalnym i praktykom przyjaznym dla środowiska, w tym towarami, które są objęte dobrowolnymi systemami zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem, takimi jak sprawiedliwy i etyczny handel oraz oznakowania ekologiczne;

e) Strony zgodnie postanawiają promować społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw, w tym poprzez wymianę informacji i najlepszych praktyk. W tym celu Strony korzystają z uznanych na szczeblu międzynarodowym odpowiednich zasad i porozumień, w szczególności Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych.

Artykuł 232

Różnorodność biologiczna

1. Strony uznają znaczenie zapewnienia ochrony i zrównoważonego korzystania z różnorodności biologicznej jako głównego elementu służącego osiągnięciu zrównoważonego rozwoju oraz potwierdzają swoje zaangażowanie w ochronę i zrównoważone korzystanie z różnorodności biologicznej, zgodnie z Konwencją o różnorodności biologicznej i innymi odpowiednimi instrumentami międzynarodowymi, których są stronami.

2. W tym celu Strony zobowiązują się do:

a) promowania handlu produktami opartymi na zasobach naturalnych otrzymanymi dzięki zrównoważonemu wykorzystaniu różnorodności biologicznej oraz do przyczyniania się do ochrony różnorodności biologicznej;

b) wymiany informacji na temat działań w zakresie handlu produktami opartymi na zasobach naturalnych, mającej na celu zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej i zmniejszenie presji na różnorodność biologiczną oraz, w stosownych przypadkach, współpracy w celu zmaksymalizowania wpływu oraz zapewnienia wzajemnego wspierania się polityk;

c) promowania wpisywania gatunków do wykazu w ramach Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) w przypadku, gdy stan ochrony tych gatunków wskazuje, iż są one zagrożone; oraz

d) współpracy na poziomie regionalnym i światowym w celu promowania ochrony i zrównoważonego wykorzystywania różnorodności biologicznej w ekosystemach naturalnych lub rolniczych, w tym zagrożonych gatunków, ich siedlisk, specjalnie chronionych obszarów naturalnych i różnorodności genetycznej, przywrócenie ekosystemów oraz wyeliminowanie lub zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko wynikającego z wykorzystywania żywych i nieożywionych zasobów naturalnych lub ekosystemów.

Artykuł 233

Zrównoważone zarządzanie lasami i handel produktami leśnymi

1. Strony uznają znaczenie zapewnienia ochrony i zrównoważonego zarządzania lasami oraz przyczyniania się lasów do osiągania przez Strony celów gospodarczych, środowiskowych i społecznych.

2. W tym celu Strony zobowiązują się do:

a) wspierania handlu produktami leśnymi pochodzącymi z lasów o zrównoważonej gospodarce leśnej, pozyskanymi zgodnie z przepisami krajowymi kraju, w którym zostały pozyskane; może to obejmować zawarcie w tym celu dwustronnych lub regionalnych porozumień;

b) wymiany informacji na temat środków propagowania konsumpcji drewna i produktów z drewna pochodzących z lasów o zrównoważonej gospodarce leśnej, a w stosownych przypadkach, współpracy w rozwijaniu takich środków;

c) podejmowania środków promocji ochrony powierzchni terenów zalesionych i zwalczania nielegalnego wyrębu drzew oraz związanego z tym handlu, w tym w stosownych przypadkach, w odniesieniu do państw trzecich;

d) wymiany informacji na temat działań na rzecz poprawy gospodarki leśnej oraz, w stosownych przypadkach, współpraca na rzecz zmaksymalizowania wpływu i zapewnienia wzajemnego wspierania się polityk służących wykluczeniu nielegalnie pozyskanego drewna i produktów z drewna z przepływów handlowych;

e) promowania włączania gatunków drzew do wykazu CITES, w przypadku gdy stan ochrony tych gatunków wskazuje, iż są one zagrożone; oraz

f) współpracy na poziomie regionalnym i światowym w celu wspierania ochrony powierzchni terenów zalesionych i zrównoważonego gospodarowania wszelkimi rodzajami lasów.

Artykuł 234

Handel produktami rybnymi

Uwzględniając znaczenie odpowiedzialnego i zrównoważonego gospodarowania zasobami rybnymi oraz promowania dobrego zarządzania w handlu, Strony zobowiązują się do:

a) promowania najlepszych praktyk w zarządzaniu rybołówstwem w celu zapewnienia ochrony zasobów rybnych i gospodarowania nimi w sposób zrównoważony, zgodnie z podejściem ekosystemowym;

b) podejmowania skutecznych środków w celu monitorowania i kontroli działalności połowowej;

c) zapewnienia zgodności ze środkami długotrwałej ochrony i zrównoważonego wykorzystywania żywych zasobów morskich, zgodnie z najważniejszymi instrumentami ONZ i FAO w tej dziedzinie;

d) wspierania skoordynowanych systemów gromadzenia danych i współpracy naukowej między Stronami w celu ulepszenia opinii naukowych na potrzeby zarządzania rybołówstwem;

e) jak najszerszej współpracy z odpowiednimi regionalnymi organizacjami ds. zarządzania rybołówstwem oraz w ramach tych organizacji; oraz

f) współpracy w zwalczaniu za pomocą kompleksowych, skutecznych i przejrzystych środków nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów (NNN) oraz działań związanych z połowami. Strony wprowadzają także w życie polityki oraz środki w celu wyłączenia z przepływów handlowych i swoich rynków produktów pochodzących z połowów NNN.

Artykuł 235

Utrzymywanie poziomów ochrony

1. Strony uznają za niewłaściwe stymulowanie handlu lub inwestycji przez obniżenie poziomu ochrony przewidzianego w prawie krajowym dotyczącym środowiska lub pracy.

2. Strony nie zaniechują ani nie odstępują od stosowania swoich przepisów w zakresie środowiska lub pracy ani nie oferują możliwości takiego zaniechania lub odstąpienia, jako zachęty do handlu lub ustanowienia, nabycia, rozwoju lub zachowania inwestycji inwestora na swoim terytorium.

3. Żadna Strona ani poprzez ciągłe lub powtarzające się działanie ani zaniechanie, nie może uchylać się od skutecznego egzekwowania swoich przepisów w zakresie środowiska i pracy, jako zachęty do handlu lub inwestycji.

Artykuł 236

Informacje naukowe

Podczas przygotowania i wdrażania środków służących ochronie środowiska lub warunków pracy, które mogą mieć wpływ na handel lub inwestycje, Strony uwzględniają dostępne informacje naukowe i techniczne oraz odpowiednie normy, wytyczne lub zalecenia międzynarodowe, o ile takie istnieją. W tym celu Strony mogą także stosować zasadę ostrożności.

Artykuł 237

Przejrzystość

Każda ze Stron, zgodnie ze swoim prawem krajowym oraz rozdziałem 12 (Przejrzystość) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, zapewnia, aby każdy środek, którego celem jest ochrona środowiska lub warunków pracy, który może mieć wpływ na handel lub inwestycje, był opracowywany, wprowadzany i wdrażany w sposób przejrzysty, towarzyszyły mu odpowiednie zawiadomienia i konsultacje publiczne, oraz był należycie i w odpowiednim czasie przekazywany i konsultowany z podmiotami niepaństwowymi.

Artykuł 238

Przegląd oddziaływania na zrównoważony rozwój

Strony zobowiązują się do przeprowadzania przeglądów, monitorowania i oceny wpływu wdrożenia tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu na zrównoważony rozwój poprzez własne odpowiednie procesy i instytucje partycypacyjne, a także procesy i instytucje ustanowione na mocy niniejszego Układu, na przykład poprzez związane z handlem oceny oddziaływania na zrównoważony rozwój.

Artykuł 239

Współpraca w dziedzinie handlu i zrównoważonego rozwoju

Strony uznają znaczenie współpracy w zakresie zagadnień związanych z handlem w polityce ochrony środowiska i pracy w dążeniu do osiągnięcia celów tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Mogą one współpracować, między innymi w następujących dziedzinach:

a) zagadnienia handlowe i z zakresu zrównoważonego rozwoju związane z pracą lub ochroną środowiska na forach międzynarodowych, w tym w szczególności w ramach WTO, MOP, Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska i wielostronnych umów dotyczących środowiska;

b) metodologia i wskaźniki dla związanych z handlem ocen oddziaływania na zrównoważony rozwój;

c) wpływ prawodawstwa, norm i zasad w dziedzinie pracy i środowiska na handel, jak również wpływ zasad w zakresie handlu i inwestycji na prawo pracy i prawo środowiska, w tym rozwijanie przepisów i polityki w dziedzinie pracy i ochrony środowiska;

d) dodatni i ujemny wpływ tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu na zrównoważony rozwój i sposoby – odpowiednio – wzmocnienia tego wpływu, zapobiegania mu lub łagodzenia jego skutków, z uwzględnieniem ocen oddziaływania na zrównoważony rozwój, przeprowadzanych przez jedną lub obie Strony;

e) wymiana opinii i najlepszych praktyk dotyczących promowania ratyfikacji i skutecznej realizacji podstawowych, priorytetowych i innych aktualnych konwencji MOP oraz wielostronnych umów dotyczących środowiska mających znaczenie z punktu widzenia handlu;

f) wspieranie prywatnych i publicznych systemów certyfikacji, identyfikowalności i etykietowania, w tym systemów oznakowania ekologicznego;

g) promowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, na przykład poprzez działania na rzecz podnoszenia świadomości, wdrażanie i rozpowszechnianie wytycznych i zasad uznanych na szczeblu międzynarodowym;

h) związane z handlem aspekty programu godnej pracy opracowanego przez MOP, łącznie ze wzajemnymi powiązaniami między handlem a pełnym i wydajnym zatrudnieniem, dostosowaniem rynku pracy, podstawowymi normami pracy, statystykami pracy, rozwojem zarządzania zasobami ludzkimi, kształceniem przez całe życie, ochroną socjalną i włączeniem społecznym, a także dialogiem społecznym i równouprawnieniem płci;

i) związane z handlem aspekty wielostronnych umów dotyczących środowiska, w tym współpraca celna;

j) związane z handlem aspekty obecnej i przyszłej międzynarodowej strategii przeciwdziałania zmianie klimatu, w tym środki na rzecz promocji technologii niskoemisyjnych i efektywności energetycznej;

k) związane z handlem środki promocji ochrony i zrównoważonego wykorzystania różnorodności biologicznej;

l) związane z handlem środki mające na celu promocję ochrony lasów i zrównoważonej gospodarki leśnej, a co za tym idzie – zmniejszenia wylesiania, w tym poprzez nielegalne pozyskiwanie drewna; oraz

m) związane z handlem środki promocji zrównoważonych praktyk połowowych oraz obrotu produktami rybnymi zarządzanymi w zrównoważony sposób.

Artykuł 240

Struktura instytucjonalna i mechanizmy nadzorowania

1. Każda ze Stron wyznacza w obrębie swojej administracji punkt kontaktowy dla drugiej Strony do celów wykonania niniejszego rozdziału.

2. Niniejszym ustanawia się Podkomitet ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju. Podkomitet ten składa sprawozdania ze swoich działań Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu. W skład Podkomitetu wchodzą wysocy rangą urzędnicy reprezentujący administrację każdej ze Stron.

3. Podkomitet ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju zbiera się w ciągu pierwszego roku po dniu wejściu w życie niniejszego Układu, a następnie w zależności od potrzeb, w celu nadzorowania wykonywania niniejszego rozdziału, w tym wspólnych działań, podejmowanych na mocy art. 239 niniejszego Układu. Podkomitet przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

4. Każda ze Stron zwołuje nową krajową grupę doradczą ds. zrównoważonego rozwoju mającą za zadanie udzielać porad w kwestiach dotyczących niniejszego rozdziału lub konsultuje się z istniejącą taką grupą. Grupy mogą przedstawiać opinie lub zalecenia dotyczące wykonywania niniejszego rozdziału, również z własnej inicjatywy.

5. W skład krajowych grup doradczych wchodzą niezależne reprezentatywne organizacje społeczeństwa obywatelskiego, reprezentujące w sposób wyważony podmioty gospodarcze, społeczne i ekologiczne, w tym między innymi organizacje pracodawców i pracowników, organizacje pozarządowe, organizacje gospodarcze i inne odpowiednie zainteresowane strony.

Artykuł 241

Wspólne forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego

1. Strony prowadzą wspólne forum wraz z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego mającymi siedzibę na ich terytorium, które obejmuje członków ich krajowych grup doradczych i ogółu społeczeństwa, i którego celem jest prowadzenie dialogu na temat zagadnień niniejszego Układu związanych ze zrównoważonym rozwojem. Strony dążą do zapewnienia zrównoważonej reprezentacji poszczególnych grup interesów, w tym niezależnych reprezentatywnych organizacji pracodawców, pracowników, grup związanych z ochroną środowiska i grup przedsiębiorstw, jak również – w stosownych przypadkach – innych odpowiednich zainteresowanych stron.

2. Wspólne forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego zbiera się raz w roku, o ile Strony nie postanowią inaczej. Strony dokonają uzgodnień dotyczących działania wspólnego forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego najpóźniej w rok po wejściu w życie niniejszego Układu.

3. Strony przedstawiają wspólnemu forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego sprawozdanie z postępów w wykonywaniu niniejszego rozdziału. Poglądy i opinie wspólnego forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego są przedkładane Stronom i podawane do publicznej wiadomości.

Artykuł 242

Konsultacje z władzami publicznymi

1. We wszelkich kwestiach wynikających z niniejszego rozdziału Strony odwołują się wyłącznie do procedur ustanowionych w niniejszym artykule i w art. 243 niniejszego Układu.

2. Strona może zwrócić się do drugiej Strony o konsultację w każdej kwestii wynikającej z niniejszego rozdziału poprzez przedłożenie pisemnego wniosku w punkcie kontaktowym drugiej Strony. We wniosku wyraźnie przedstawia się sprawę, wskazując problem, którego dotyczy spór, i załączając zwięzłe przedstawienie zarzutów w ramach postanowień niniejszego rozdziału. Konsultacje rozpoczynają się bez zbędnej zwłoki po złożeniu przez Stronę wniosku o konsultacje.

3. Strony dokładają wszelkich starań w celu osiągnięcia wzajemnie satysfakcjonującego porozumienia w danej kwestii. Strony uwzględniają działania MOP lub odpowiednich wielostronnych organizacji lub organów z zakresu ochrony środowiska, tak by promować szerszą współpracę i większą spójność między działaniami Stron i tych organizacji. W stosownych przypadkach Strony mogą zwracać się o opinię do tych organizacji lub organów lub jakiejkolwiek osoby lub podmiotu, które uznają za właściwe, w celu pełnego rozpatrzenia danej kwestii.

4. Jeśli jedna ze Stron uzna, że kwestia wymaga dalszego omówienia, może – składając pisemny wniosek w punkcie kontaktowym drugiej Strony – zwrócić się o zwołanie posiedzenia Podkomitetu ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju w celu rozpatrzenia tej kwestii. Podkomitet zbiera się bez zbędnej zwłoki i dokłada wszelkich starań w celu uzgodnienia rozwiązania tej kwestii.

5. W stosownych przypadkach Podkomitet może zasięgać porady krajowych grup doradczych jednej ze Stron lub obu Stron lub innej pomocy ekspertów.

6. Wszelkie rozwiązania osiągnięte przez strony biorące udział w konsultacjach podaje się do publicznej wiadomości.

Artykuł 243

Zespół ekspertów

1. Każda ze Stron może, po upływie 90 dni od złożenia wniosku o konsultacje zgodnie z art. 242 ust. 2 niniejszego Układu, wnioskować o zwołanie zespołu ekspertów w celu rozpatrzenia kwestii, która nie została w satysfakcjonujący sposób rozstrzygnięta w drodze konsultacji z władzami publicznymi.

2. O ile w niniejszym artykule nie postanowiono inaczej, zastosowanie mają postanowienia podsekcji 1 (Procedura arbitrażowa) i podsekcji 3 (Postanowienia wspólne) w sekcji 3 (Procedury rozstrzygania sporów) oraz postanowienia art. 270 rozdziału 14 (Rozstrzyganie sporów) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, a także regulamin zawarty w załączniku XX do niniejszego Układu i kodeks postępowania arbitrów i mediatorów („ kodeks postępowania”) zawarty w załączniku XXI do niniejszego Układu.

3. Na swoim pierwszym posiedzeniu po wejściu w życie niniejszego Układu Podkomitet ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju sporządza listę co najmniej 15 osób, które wyrażają chęć i są zdolne pełnić funkcję w zespole ekspertów. Każda ze Stron proponuje przynajmniej pięć osób mających pełnić rolę eksperta. Strony wybierają także przynajmniej pięć osób, niebędących obywatelami żadnej ze Stron, które mogą pełnić rolę przewodniczącego zespołu ekspertów. Podkomitet ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju zapewnia, aby na liście znajdowała się zawsze ta określona liczba osób.

4. Lista, o której mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, obejmuje osoby posiadające specjalistyczną wiedzę lub doświadczenie w zakresie prawa, pracy lub ochrony środowiska, o których mowa w niniejszym rozdziale, lub rozstrzygania sporów wynikających z umów międzynarodowych. Muszą to być osoby niezależne, działające w imieniu własnym, nieprzyjmujące instrukcji od jakiegokolwiek rządu ani organizacji w odniesieniu do zagadnień związanych z przedmiotową kwestią, oraz niepowiązane z rządem którejkolwiek ze Stron, a ich postępowanie musi być zgodne z załącznikiem XXI do niniejszego Układu.

5. W kwestiach wynikających z niniejszego rozdziału, zespół ekspertów składa się z ekspertów z listy, o której mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, zgodnie z art. 249 niniejszego Układu i art. 8 regulaminu wewnętrznego określonego w załączniku XX do niniejszego Układu.

6. Zespół ekspertów może zasięgać informacji i porady od każdej ze Stron, krajowych grup doradczych lub z wszelkich innych źródeł, jakie uzna za właściwe. W kwestiach dotyczących przestrzegania umów wielostronnych, o których mowa w art. 229 i 230 niniejszego Układu, zespół ekspertów powinien zasięgać informacji i porady organów MOP lub wielostronnych umów dotyczących środowiska.

7. Zespół ekspertów przedkłada Stronom swoje sprawozdanie zgodnie z odpowiednimi procedurami określonymi w rozdziale 14 (Rozstrzyganie sporów) w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, zawierające fakty ustalone w sprawie, odniesienie do odpowiednich mających zastosowanie przepisów oraz podstawowe uzasadnienie poczynionych ustaleń i wydanych zaleceń. Strony udostępniają sprawozdanie do publicznej wiadomości w ciągu 15 dni od jego wydania.

8. Strony omawiają odpowiednie środki, jakie należy wdrożyć w związku ze sprawozdaniem i zaleceniami zespołu ekspertów. Nie później niż trzy miesiące po publicznym udostępnieniu sprawozdania zainteresowana Strona informuje swoją grupę doradczą i drugą Stronę o swoich decyzjach dotyczących wszelkich działań lub środków, które mają zostać wdrożone. Działania następcze wynikające ze sprawozdania i zaleceń zespołu ekspertów są monitorowane przez Podkomitet ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju. Organy doradcze i wspólne forum dialogu społeczeństwa obywatelskiego mogą przedstawiać swoje uwagi Podkomitetowi ds. Handlu i Zrównoważonego Rozwoju.

ROZDZIAŁ 14

Rozstrzyganie sporów

Sekcja 1

Cel i zakres stosowania

Artykuł 244

Cel

Celem niniejszego rozdziału jest ustanowienie skutecznego i efektywnego mechanizmu unikania oraz rozstrzygania sporów między Stronami w zakresie interpretacji i stosowania tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, mając na uwadze poszukiwanie w miarę możliwości wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

Artykuł 245

Zakres stosowania

Niniejszy rozdział ma zastosowanie do wszelkich sporów dotyczących interpretacji i stosowania postanowień tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, chyba że postanowiono inaczej.

Sekcja 2

Konsultacje i mediacje

Artykuł 246

Konsultacje

1. Strony dokładają wszelkich starań, aby rozstrzygnąć wszelkie spory, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, poprzez podejmowanie konsultacji prowadzonych w dobrej wierze w celu osiągnięcia wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

2. Strona wnioskuje o przeprowadzenie konsultacji, kierując do drugiej Strony pisemny wniosek, którego kopia zostaje przesłana Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, zgodnie z art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, zawierający uzasadnienie, w tym identyfikację odnośnego środka oraz postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, które jej zdaniem mają zastosowanie.

3. Konsultacje przeprowadza się w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wniosku oraz, o ile Strony nie postanowiły inaczej, odbywają się one na terytorium Strony, do której kierowany jest wniosek. Konsultacje uznaje się za zakończone w ciągu 30 dni od daty otrzymania wniosku, chyba że obie Strony zgodnie postanawiają je kontynuować. Konsultacje, w szczególności wszystkie ujawnione informacje oraz stanowiska, jakie Strony zajęły podczas konsultacji, są poufne i pozostają bez uszczerbku dla praw każdej ze Stron w dalszych postępowaniach.

4. Konsultacje w pilnych kwestiach, w tym w kwestiach dotyczących towarów łatwo psujących się lub towarów lub usług sezonowych, przeprowadza się w ciągu 15 dni od daty otrzymania wniosku przez Stronę, do której kierowany jest wniosek, i uznaje się za zakończone w ciągu tych 15 dni, chyba że obie Strony zgodnie postanawiają je kontynuować.

5. Jeżeli Strona, do której kierowany jest wniosek, nie odpowie na wniosek o konsultacje w terminie dziesięciu dni od daty jego otrzymania, lub jeżeli konsultacje nie odbyły się w terminie określonym w ust. 3 lub w ust. 4 niniejszego artykułu, odpowiednio, lub jeśli Strony postanawiają nie przeprowadzać konsultacji lub jeżeli po zakończeniu konsultacji nie osiągnięto wspólnie uzgodnionego rozwiązania, Strona, która zwróciła się o konsultacje, może zastosować art. 248 niniejszego Układu.

6. Podczas konsultacji każda ze Stron przekazuje wystarczające rzeczowe informacje, aby umożliwić pełne zbadanie, w jaki sposób dany środek może wpłynąć na funkcjonowanie i stosowanie niniejszego Układu.

7. W przypadku, gdy konsultacje dotyczą przesyłu towarów energetycznych za pośrednictwem sieci, a jedna Strona uzna rozstrzygnięcie sporu za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej między Stronami, przeprowadza się je w ciągu trzech dni od daty złożenia wniosku i uznaje się za zakończone w ciągu trzech dni od daty złożenia wniosku, chyba że obie Strony zgodnie postanawiają je kontynuować.

Artykuł 247

Mediacja

Każda Strona może wystąpić do drugiej Strony z wnioskiem o rozpoczęcie mediacji zgodnie z załącznikiem XIX do niniejszego Układu w odniesieniu do wszelkich środków negatywnie wpływających na jej interesy handlowe.

Sekcja 3

Postępowania mające na celu rozstrzygnięcie sporu

Podsekcja 1

Postępowanie arbitrażowe

Artykuł 248

Wszczęcie postępowania arbitrażowego

1. W przypadku gdy Stronom nie uda się rozstrzygnąć sporu w drodze konsultacji przewidzianych w art. 246 niniejszego Układu, Strona, która wniosła o konsultacje, może na mocy niniejszego artykułu złożyć wniosek o powołanie organu arbitrażowego.

2. Wniosek o powołanie organu arbitrażowego kieruje się na piśmie do drugiej Strony i Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu. Strona skarżąca określa w swoim wniosku środek, którego dotyczy skarga, oraz wyjaśnia, w jaki sposób środek ten narusza postanowienia, o których mowa w art. 245; niniejszego Układu w sposób umożliwiający na wyraźne przedstawienie podstawy prawnej skargi.

Artykuł 249

Powołanie organu arbitrażowego

1. W skład organu arbitrażowego wchodzi trzech arbitrów.

2. Po otrzymaniu wniosku w sprawie powołania organu arbitrażowego Strony konsultują się bez zbędnej zwłoki i dążą do osiągnięcia porozumienia co do składu organu arbitrażowego. Niezależnie od postanowień ust. 3 i 4 niniejszego artykułu, przed powołaniem organu arbitrażowego Strony mogą w każdej chwili podjąć decyzję o składzie organu arbitrażowego w drodze wzajemnego porozumienia.

3. Jeżeli nie osiągnięto porozumienia co do składu organu arbitrażowego, każda ze Stron może, w ciągu pięciu dni od wniosku w sprawie powołania organu arbitrażowego, wnieść o zastosowanie do określenia składu organu arbitrażowego procedury określonej w niniejszym ustępie. Każda ze Stron może wyznaczyć arbitra spośród osób znajdujących się na liście sporządzonej zgodnie z art. 268 niniejszego Układu, w ciągu 10 dni od momentu złożenia wniosku o zastosowanie procedury określonej w niniejszym akapicie. Jeżeli jedna ze Stron nie wyznaczy arbitra, jest on, na wniosek drugiej Strony, wybierany w drodze losowania przez przewodniczącego lub współprzewodniczących Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, lub osobę przez nich umocowaną, spośród osób wskazanych w części dotyczącej tej Strony w liście, sporządzonej zgodnie z art. 268 niniejszego Układu. O ile Strony nie osiągną porozumienia dotyczącego przewodniczącego organu arbitrażowego, przewodniczący lub współprzewodniczący Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu lub osoba przez nich umocowana, na wniosek którejkolwiek ze Stron, wyłania w drodze losowania przewodniczącego organu arbitrażowego spośród osób wskazanych w części zawierającej kandydatów na przewodniczącego w liście, sporządzonej zgodnie z art. 268 niniejszego Układu.

4. W przypadku losowania w celu wyłonienia arbitrów, losowanie przeprowadza się w ciągu pięciu dni od dnia złożenia wniosku o dokonanie wyboru w drodze losowania, o którym mowa w ust. 3.

5. Datą ustanowienia organu arbitrażowego jest dzień, w którym ostatni z trzech wybranych arbitrów akceptuje tę rolę zgodnie z regulaminem zawartym w załączniku XX do niniejszego Układu.

6. Jeżeli do czasu złożenia wniosku na podstawie ust. 3 któraś z list przewidzianych w art. 268 niniejszego Układu, nie zostanie sporządzona lub nie zawiera wystarczającej liczby nazwisk, arbitrów wyłania się w drodze losowania. W losowaniu uwzględnia się osoby formalnie zaproponowane przez jedną ze Stron lub – w przypadku braku propozycji jednej ze Stron – osoby formalnie zaproponowane przez drugą Stronę.

7. O ile Strony nie postanowią inaczej, w odniesieniu do sporów dotyczących rozdziału 11 (Zagadnienia energetyczne związane z handlem) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, które jedna ze Stron uzna za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej, lub groźbę jego wystąpienia między Stronami, zastosowanie ma procedura wyboru w drodze losowania, o której mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, bez odwoływania się do postanowień ust. 2 niniejszego artykułu zdanie pierwsze ani do innych kroków, o których mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, a okres, o którym mowa w ust. 4 niniejszego artykułu, wynosi dwa dni.

Artykuł 250

Wstępna decyzja o pilnym charakterze sprawy

Na wniosek Strony organ arbitrażowy, w ciągu dziesięciu dni od jego powołania, wydaje wstępną decyzję o uznaniu sprawy za pilną.

Artykuł 251

Sprawozdanie organu arbitrażowego

1. Organ arbitrażowy przekazuje Stronom sprawozdanie wstępne przedstawiające ustalenia faktyczne, możliwość zastosowania odpowiednich postanowień oraz ogólne uzasadnienie każdego z jego ustaleń i zaleceń, nie później niż w terminie 90 dni po jego powołaniu. W przypadku, gdy organ arbitrażowy uzna, że nie zdoła dotrzymać tego terminu, jego przewodniczący zobowiązany jest powiadomić o tym na piśmie Strony oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, podając przyczyny opóźnienia oraz przewidywany termin przedstawienia sprawozdania wstępnego. W żadnym przypadku sprawozdanie wstępne nie może zostać przedstawione później niż w terminie 120 dni po powołaniu organu arbitrażowego. Sprawozdania wstępnego nie udostępnia się publicznie.

2. Każda ze Stron może złożyć pisemny wniosek do organu arbitrażowego o dokonanie przeglądu konkretnych elementów sprawozdania wstępnego w ciągu 14 dni od jego przekazania.

3. W pilnych przypadkach, w tym w przypadkach dotyczących towarów łatwo psujących się lub towarów lub usług sezonowych, organ arbitrażowy dokłada wszelkich starań, aby przekazać swoje sprawozdanie wstępne w ciągu 45 dni, a w żadnym przypadku nie później niż 60 dni po jego powołaniu. Każda ze Stron może w ciągu 7 dni od przekazania sprawozdania wstępnego złożyć pisemny wniosek do organu arbitrażowego o dokonanie przeglądu konkretnych elementów sprawozdania.

4. Po rozważeniu wszelkich pisemnych uwag dotyczących sprawozdania wstępnego przedstawionych przez Strony organ arbitrażowy może zmienić swoje sprawozdanie oraz przeprowadzić wszelkie dalsze badania, jakie uzna za właściwe. Ustalenia zawarte w ostatecznej decyzji organu arbitrażowego muszą zawierać wystarczające uzasadnienie argumentów przedstawionych na etapie przeglądu tymczasowego i jasno odpowiadać na pytania i uwagi obu Stron.

5. W przypadku sporu dotyczącego rozdziału 11 (Zagadnienia energetyczne związane z handlem) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, którego rozstrzygnięcie jedna ze Stron uznaje za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej, lub groźbę jego wystąpienia, między Stronami, sprawozdanie wstępne przekazywane jest w terminie 20 dni po dniu powołania organu arbitrażowego, a wnioski na podstawie ust. 2 niniejszego artykułu składane są w terminie 5 dni od dnia przekazania sprawozdania na piśmie. Organ arbitrażowy może również podjąć decyzję o odstąpieniu od sporządzenia sprawozdania wstępnego.

Artykuł 252

Procedura pojednawcza w przypadku pilnych sporów o energię

1. W przypadku sporu dotyczącego rozdziału 11 (Zagadnienia energetyczne związane z handlem) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, którego rozstrzygnięcie jedna ze Stron uznaje za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej, lub groźbę jego wystąpienia między Stronami, każda ze Stron może w drodze wniosku do poinformowanego organu zwrócić się do przewodniczącego organu arbitrażowego o działanie w charakterze rozjemcy w odniesieniu do wszelkich kwestii związanych ze sporem.

2. Rozjemca dąży do rozstrzygnięcia sporu w drodze porozumienia lub do określenia postępowania mającego na celu osiągnięcie takiego rozstrzygnięcia. Jeżeli w ciągu 15 dni od powołania rozjemcy nie uda się doprowadzić do takiego porozumienia, proponuje on rozstrzygnięcie sporu lub postępowanie mające na celu osiągnięcie takiego rozstrzygnięcia i decyduje o warunkach, jakie mają być przestrzegane od dnia, który określi, do dnia rozstrzygnięcia sporu.

3. Strony i podmioty przez nie kontrolowane lub podlegające ich jurysdykcji muszą przestrzegać zaleceń dotyczących warunków, dokonanych na mocy ust. 2, przez trzy miesiące od dnia decyzji rozjemcy lub do czasu rozstrzygnięcia sporu, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.

4. Rozjemca musi przestrzegać kodeksu postępowania określonego w załączniku XXI do niniejszego Układu.

Artykuł 253

Powiadomienie o decyzji organu arbitrażowego

1. Organ arbitrażowy przekazuje swoją ostateczną decyzję Stronom i Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, w ciągu 120 dni od dnia powołania organu arbitrażowego. W przypadku, gdy organ uzna, że nie zdoła dotrzymać tego terminu, przewodniczący organu arbitrażowego powiadamia o tym Strony oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu na piśmie, podając przyczyny opóźnienia oraz przewidywany termin wydania decyzji. W żadnym przypadku decyzja nie powinna zostać przekazana później niż 150 dni od dnia powołania organu arbitrażowego.

2. W pilnych przypadkach, w tym w przypadkach dotyczących towarów łatwo psujących się lub towarów lub usług sezonowych, organ arbitrażowy dokłada wszelkich starań, aby przekazać swoją decyzję w ciągu 60 dni od dnia jego powołania. W żadnym wypadku decyzja nie powinna zostać przekazana później niż w ciągu 75 dni od dnia powołania organu arbitrażowego.

3. W przypadku sporu dotyczącego rozdziału 11 (Zagadnienia energetyczne związane z handlem) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, którego rozstrzygnięcie jedna ze Stron uznaje za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej, lub groźbę jego wystąpienia, między Stronami, organ arbitrażowy przekazuje swoją decyzję w ciągu 40 dni od dnia jego powołania.

Podsekcja 2

Zgodność

Artykuł 254

Wykonanie decyzji organu arbitrażowego

Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, podejmuje wszelkie środki niezbędne do wykonania bez zbędnej zwłoki i w dobrej wierze decyzji organu arbitrażowego.

Artykuł 255

Rozsądny termin wykonania decyzji

1. Jeśli bezzwłoczne wykonanie decyzji nie jest możliwe, Strony dokładają wszelkich starań, aby ustalić termin wykonania decyzji. W takim przypadku Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, nie później niż 30 dni po przekazaniu Stronom decyzji organu arbitrażowego, powiadamia Stronę skarżącą oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, o tym, ile czasu potrzebuje na wykonanie decyzji („rozsądny termin”).

2. Jeżeli Strony nie mogą się porozumieć co do rozsądnego terminu wykonania decyzji organu arbitrażowego, Strona skarżąca składa w ciągu 20 dni od otrzymania przez Stronę, przeciwko której wysunięto zarzut, powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, pisemny wniosek do organu arbitrażowego w pierwotnym składzie w celu ustalenia rozsądnego terminu. O złożeniu takiego wniosku powiadamia się jednocześnie drugą Stronę oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu. W ciągu 20 dni od daty złożenia wniosku organ arbitrażowy w pierwotnym składzie przekazuje swą decyzję Stronom oraz Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu.

3. Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, pisemnie informuje Stronę skarżącą o swoich postępach w wykonaniu decyzji organu arbitrażowego nie później niż miesiąc przed upływem rozsądnego terminu.

4. Rozsądny termin może zostać przedłużony za zgodą obu Stron.

Artykuł 256

Przegląd środków podjętych w celu wykonania decyzji organu arbitrażowego

1. Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, przed upływem rozsądnego terminu powiadamia Stronę skarżącą oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, o wszelkich środkach, które podjęła w celu wykonania decyzji organu arbitrażowego.

2. W przypadku braku porozumienia Stron co do istnienia środka na podstawie ust. 1, podjętego w celu wykonania postanowień art. 245 niniejszego Układu lub zgodności takiego środka, Strona skarżąca może wystąpić z pisemnym wnioskiem do organu arbitrażowego w pierwotnym składzie o wydanie decyzji w tej sprawie. We wniosku takim określa ona środek, którego dotyczy skarga, oraz wyjaśnia, w jaki sposób środek ten narusza postanowienia, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu; dokonuje tego w sposób umożliwiający na wyraźne przedstawienie podstawy prawnej skargi. W ciągu 45 dni od daty złożenia wniosku organ arbitrażowy w pierwotnym składzie przekazuje swą decyzję Stronom oraz Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu.

Artykuł 257

Tymczasowe środki zaradcze w przypadku niewykonania decyzji

1. Jeżeli przed upływem rozsądnego terminu Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, nie powiadomi o podjęciu środków służących wykonaniu decyzji organu arbitrażowego lub jeżeli organ arbitrażowy uzna, że nie podjęto żadnego środka w celu wykonania decyzji lub że środek zgłoszony zgodnie art. 256 ust. 1 niniejszego Układu jest sprzeczny ze zobowiązaniem nałożonym na tę Stronę na mocy postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, na wniosek Strony skarżącej i po konsultacji z nią, jest zobowiązana do przedstawienia propozycji tymczasowej rekompensaty.

2. Jeżeli Strona skarżąca nie wniesie o przedstawienie propozycji tymczasowej rekompensaty zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu lub jeżeli po złożeniu wniosku nie osiągnięto porozumienia w sprawie rekompensaty w ciągu 30 dni od upływu rozsądnego terminu lub od wydania decyzji organu arbitrażowego na mocy art. 256 niniejszego Układu stwierdzającej, że nie podjęto żadnego środka w celu wykonania decyzji lub iż środek podjęty w celu wykonania decyzji jest sprzeczny z postanowieniami, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, Strona skarżąca jest uprawniona, po wcześniejszym powiadomieniu drugiej Strony i Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, do zawieszenia zobowiązań wynikających z postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, zakresie odpowiadającym zakresowi zniweczenia lub naruszenia korzyści spowodowanego naruszeniem postanowień. W powiadomieniu określa się zakres zawieszenia zobowiązań. Strona skarżąca może zastosować takie zawieszenie w każdej chwili po upływie 10 dni po dniu otrzymania powiadomienia przez Stronę, przeciwko której wysunięto zarzut, chyba że Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, złoży wniosek o arbitraż na podstawie ust. 4 niniejszego artykułu.

3. Zawieszając swe zobowiązania, Strona skarżąca może podjąć decyzję o zwiększeniu swoich stawek celnych do poziomu stosowanego wobec innych członków WTO na wielkość handlu, którą należy określić w taki sposób, aby iloczyn wielkości handlu i zwiększenia stawek celnych był równy wartości zniweczenia lub naruszenia korzyści spowodowanego naruszeniem postanowień.

4. Jeżeli Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, uzna, że zakres zawieszenia nie odpowiada zakresowi zniweczenia lub naruszenia korzyści spowodowanego naruszeniem postanowień, może wystąpić z pisemnym wnioskiem do organu arbitrażowego w pierwotnym składzie o wydanie decyzji w tej sprawie. O złożeniu takiego wniosku powiadamia się Stronę skarżącą oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu przed upływem dziesięciu dni, o których mowa w ust. 2. Organ arbitrażowy w pierwotnym składzie w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku przekazuje Stronom oraz Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu decyzję w sprawie zakresu zawieszenia zobowiązań. Zawieszenie zobowiązań nie może nastąpić przed przekazaniem decyzji przez organ arbitrażowy w pierwotnym składzie i musi być zgodne z decyzją tego organu.

5. Zawieszenie zobowiązań i rekompensata przewidziana w niniejszym artykule mają charakter tymczasowy i nie mogą być stosowane po:

a) wspólnym uzgodnieniu przez Strony rozwiązania zgodnie z art. 262 niniejszego Układu; lub

b) wspólnym uzgodnieniu przez Strony, że środek zgłoszony na mocy art. 256 ust. 1 niniejszego Układu powoduje, że Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, dostosowała się do postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu; lub

c) gdy środek uznany za sprzeczny z postanowieniami, o których mowa w art. 245, został wycofany lub zmieniony w sposób zapewniający jego zgodność z tymi postanowieniami, zgodnie z art. 256 ust. 2 niniejszego Układu.

Artykuł 258

Środki zaradcze w przypadku pilnych sporów o energię

1. W przypadku sporu dotyczącego rozdziału 11 (Zagadnienia energetyczne związane z handlem) tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, którego rozstrzygnięcie jedna ze Stron uznaje za pilne z uwagi na przerwanie, w całości lub w części, transportu gazu ziemnego, ropy naftowej lub energii elektrycznej, lub groźbę jego wystąpienia, między Stronami, stosuje się postanowienia niniejszego artykułu w sprawie środków zaradczych.

2. W drodze odstępstwa od art. 255, 256 i 257 niniejszego Układu, Strona skarżąca może zawiesić zobowiązania wynikające z tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu w zakresie odpowiadającym zakresowi zniweczenia lub naruszenia korzyści spowodowanego przez Stronę, która nie wykona decyzji organu arbitrażowego w ciągu 15 dni od dnia jej przekazania. Takie zawieszenie staje się skuteczne bezzwłocznie. Zawieszenie może pozostać w mocy do czasu, gdy Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, dostosuje się do decyzji organu arbitrażowego.

3. Jeżeli Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, kwestionuje istnienie braku wykonania lub zakres zawieszenia z powodu braku wykonania, może wszcząć postępowanie na mocy art. 257 ust. 4 i 259 niniejszego Układu, które przebiega w drodze procedury przyspieszonej. Strona skarżąca jest zobowiązana do rezygnacji z zawieszenia lub jego dostosowania dopiero po wydaniu przez organ arbitrażowy decyzji w tej sprawie i może ona utrzymać zawieszenie na czas trwania postępowania.

Artykuł 259

Przegląd środków podjętych w celu wykonania decyzji po przyjęciu tymczasowych środków zaradczych związanych z niewykonaniem decyzji

1. Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, powiadamia Stronę skarżącą i Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określony w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, o środkach, które podjęła w celu wykonania decyzji organu arbitrażowego w związku z, odpowiednio, wprowadzeniem zawieszenia koncesji lub zastosowaniem czasowej rekompensaty. Z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2 niniejszego artykułu, Strona skarżąca kończy zawieszenie koncesji w ciągu 30 dni od otrzymania powiadomienia. W przypadkach, w których zastosowano rekompensatę oraz z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2 niniejszego artykułu, Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, może zakończyć stosowanie takiej rekompensaty w ciągu 30 dni od powiadomienia, że dostosowała się do decyzji organu arbitrażowego.

2. Jeżeli Strony w ciągu 30 dni od daty takiego powiadomienia nie osiągną porozumienia w kwestii, czy zgłoszony środek powoduje, że Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, dostosowała się do postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, Strona skarżąca występuje do organu arbitrażowego w pierwotnym składzie z pisemnym wnioskiem o wydanie decyzji w tej sprawie. O złożeniu takiego wniosku powiadamia się jednocześnie drugą Stronę oraz Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu. W ciągu 45 dni od daty złożenia wniosku organ arbitrażowy przekazuje swą decyzję Stronom oraz Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu. Jeżeli organ arbitrażowy uzna, że środki podjęte w celu wykonania decyzji są zgodne z postanowieniami, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, zawieszenie zobowiązań lub obowiązek rekompensaty ulega zakończeniu. W stosownych przypadkach Strona skarżąca dostosowuje poziom zawieszenia koncesji do poziomu określonego przez organ arbitrażowy.

Artykuł 260

Zastępowanie arbitrów

Jeżeli w postępowaniu arbitrażowym w ramach niniejszego rozdziału organ arbitrażowy w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą uczestniczyć, wycofają się, lub muszą zostać zastąpieni, ponieważ nie spełniają wymogów kodeksu postępowania określonego w załączniku XXI do niniejszego Układu, zastosowanie ma procedura określona w art. 249 niniejszego Układu. Termin powiadomienia o decyzji organu arbitrażowego zostaje przedłużony o 20 dni, z wyjątkiem sporów rozpatrywanych w trybie pilnym, o których mowa w art. 249 ust. 7, dla których przedłużenie wynosi pięć dni.

Podsekcja 3

Postanowienia wspólne

Artykuł 261

Zawieszenie i zakończenie postępowania arbitrażowego i procedury zapewniania zgodności

Na pisemny wniosek obu Stron organ arbitrażowy może w dowolnej chwili zawiesić prace na uzgodniony przez Strony okres, nieprzekraczający 12 kolejnych miesięcy. Organ arbitrażowy wznawia prace przed końcem tego okresu na pisemny wniosek obu Stron lub na koniec tego okresu na pisemny wniosek jednej ze Stron. Strona składająca wniosek informuje o tym odpowiednio przewodniczącego lub współprzewodniczących Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, oraz drugą Stronę. Jeśli żadna Strona nie zawnioskuje o wznowienie prac organu arbitrażowego po upływie uzgodnionego okresu zawieszenia, procedura zostaje zakończona. Zawieszenie i zakończenie prac organu arbitrażowego pozostają bez uszczerbku dla praw każdej ze Stron w innym postępowaniu zgodnie z art. 269 niniejszego Układu.

Artykuł 262

Wspólnie uzgodnione rozwiązanie

Strony mogą w dowolnym momencie wspólnie uzgodnić rozwiązanie sporu podlegającego tytułowi IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Strony wspólnie zgłaszają Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, oraz przewodniczącemu organu arbitrażowego, w stosownych przypadkach, wszystkie takie rozwiązania. Jeżeli rozwiązanie wymaga zatwierdzenia zgodnie z odpowiednimi procedurami krajowymi Stron, powiadomienie odwołuje się do tego wymogu, a postępowanie mające na celu rozstrzygnięcie sporu zostaje zawieszone. Jeśli zatwierdzenie takie nie jest konieczne lub z chwilą powiadomienia o zakończeniu odpowiedniego postępowania krajowego, postępowanie mające na celu rozstrzygnięcie sporu, zostaje zakończone.

Artykuł 263

Regulamin wewnętrzny

1. Postępowania mające na celu rozstrzygnięcie sporu, o których mowa w niniejszym rozdziale, regulowane są przez regulamin wewnętrzny określony w załączniku XX do niniejszego Układu oraz Kodeks postępowania określony w załączniku XXI do niniejszego Układu.

2. Wszelkie rozprawy prowadzone przez organ arbitrażowy mają charakter otwarty, o ile regulamin wewnętrzny nie przewiduje inaczej.

Artykuł 264

Informacje i doradztwo techniczne

Na wniosek jednej ze Stron lub z własnej inicjatywy organ arbitrażowy może z dowolnego źródła, w tym również od Stron zaangażowanych w spór, pozyskiwać informacje, jakie uzna za stosowne dla prowadzonego postępowania. Organ arbitrażowy ma także prawo, jeśli uzna to za stosowne, zwrócić się o opinię ekspertów. Przed dokonaniem wyboru ekspertów organ arbitrażowy przeprowadza konsultacje ze Stronami. Osoby fizyczne lub prawne mające swoją siedzibę na terytorium Stron mogą przedkładać organowi arbitrażowemu raporty amicus curiae zgodnie z jego regulaminem wewnętrznym. Wszelkie informacje uzyskane zgodnie z niniejszym artykułem ujawnia się obu Stronom, dając im możliwość zgłoszenia swoich uwag.

Artykuł 265

Reguły interpretacji

Organ arbitrażowy interpretuje postanowienia, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu, zgodnie ze zwyczajowymi zasadami interpretacji prawa międzynarodowego publicznego, w tym zasadami określonymi w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. Organ arbitrażowy uwzględnia również właściwą interpretację zawartą w sprawozdaniach organów arbitrażowych oraz organu odwoławczego przyjętych przez Organ Rozstrzygania Sporów WTO. Decyzje organu arbitrażowego nie mogą rozszerzać ani ograniczać praw i obowiązków Stron przewidzianych w niniejszym Układzie.

Artykuł 266

Decyzje organu arbitrażowego

1. Organ arbitrażowy dokłada wszelkich starań, aby jego decyzje podejmowane były w drodze konsensusu. Jednak w przypadku gdy decyzja nie może zostać podjęta w drodze konsensusu, sprawa będąca przedmiotem decyzji rozstrzygana jest większością głosów. Obrady organu arbitrażowego są niejawne, a odrębne opinie arbitrów nie są ujawniane.

2. Decyzje organu arbitrażowego są bezwarunkowo przyjmowane przez Strony. Decyzje te nie tworzą praw ani obowiązków względem osób prawnych lub fizycznych. W decyzji podaje się ustalenia faktyczne, zakres zastosowania odpowiednich postanowień, o których mowa w art. 245 niniejszego Układu oraz ogólne uzasadnienie ustaleń i wniosków. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, podaje decyzje organu arbitrażowego do wiadomości publicznej w całości w terminie 10 dni od ich przekazania, chyba że postanowi inaczej ze względu na zapewnienie poufności informacji uznanych na mocy prawa krajowego za niejawne przez Stronę, która je przekazała.

Artykuł 267

Skargi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

1. Postępowania określone w niniejszym artykule mają zastosowanie do sporów dotyczących interpretacji i stosowania postanowień niniejszego Układu, które nakładają na Strony obowiązek określony w drodze odwołania do przepisów prawa Unii.

2. W przypadkach, w których spór porusza kwestię interpretacji przepisów prawa Unii, o których mowa w ust. 1, organ arbitrażowy nie podejmuje decyzji, lecz zwraca się o wydanie orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W takich przypadkach terminy mające zastosowanie do decyzji organu arbitrażowego zostają zawieszone do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest wiążące dla organu arbitrażowego.

Sekcja 4

Postanowienia ogólne

Artykuł 268

Listy arbitrów

1. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego Układu sporządza listę co najmniej 15 osób, które wyrażają chęć i są zdolne pełnić funkcję arbitra. Lista składa się z trzech części: po jednej części dla każdej Strony oraz jednej części dla osób niebędących obywatelami żadnej Strony, które mogą przewodniczyć organowi arbitrażowemu. Każda część listy obejmuje co najmniej pięć nazwisk. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu zapewnia, aby na liście znajdowała się zawsze taka liczba nazwisk.

2. Kandydaci do funkcji arbitra muszą posiadać specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w dziedzinie prawa i handlu międzynarodowego. Muszą to być osoby niezależne, działające w imieniu własnym, nieprzyjmujące instrukcji od żadnego rządu ani organizacji, oraz niepowiązane z rządem żadnej ze Stron, a ich postępowanie musi być zgodne z kodeksem postępowania, znajdującym się w załączniku XXI do niniejszego Układu.

3. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu może sporządzić dodatkową listę dwunastu osób posiadających wiedzę i doświadczenie w sektorach objętych niniejszym Układem. Z zastrzeżeniem zgody Stron, te dodatkowe listy wykorzystywane są do powoływania składu organu arbitrażowego zgodnie z procedurą określoną w art. 249 niniejszego Układu.

Artykuł 269

Odniesienie do zobowiązań w ramach WTO

1. Odwołanie do postanowień niniejszego rozdziału dotyczących rozstrzygania sporów pozostaje bez uszczerbku dla wszelkich działań w ramach WTO, w tym również postępowania mającego na celu rozstrzygnięcie sporu.

2. Jeżeli jednak jedna ze Stron wszczęła w odniesieniu do konkretnego środka postępowanie w sprawie rozstrzygania sporu – albo to na mocy niniejszego rozdziału, albo Porozumienia WTO – do czasu zakończenia tego postępowania nie może ona wszcząć na innym forum postępowania mającego na celu rozstrzygnięcie sporu w odniesieniu do tego samego środka. Ponadto Strona nie może na obu forach dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia zobowiązania, które jest jednakowe w ramach niniejszego Układu i Porozumienia WTO. W takim przypadku, po wszczęciu postępowania w sprawie rozstrzygnięcia sporu, Strony dochodzą swoich roszczeń na wybranym forum, chyba że forum to z powodów proceduralnych lub jurysdykcyjnych nie umożliwia dokonania ustaleń dotyczących roszczeń związanych z naruszeniem tego zobowiązania.

3. Do celów ust. 2 niniejszego artykułu:

a) postępowanie mające na celu rozstrzygnięcie sporu na mocy Porozumienia WTO uznaje się za rozpoczęte z chwilą wniesienia przez jedną ze Stron wniosku o powołanie organu arbitrażowego na mocy art. 6 Uzgodnienia w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów zawartego w załączniku 2 do Porozumienia WTO (zwanego dalej „DSU” ) i uznaje się je za zakończone, gdy Organ Rozstrzygania Sporów przyjmie sprawozdanie organu oraz, w zależności od przypadku, sprawozdanie Organu Apelacyjnego, zgodnie z art. 16 i art. 17 ust. 14 DSU; oraz

b) postępowanie mające na celu rozstrzygnięcie sporu na mocy niniejszego rozdziału uznaje się za rozpoczęte z chwilą wniesienia przez jedną ze Stron wniosku o powołanie organu arbitrażowego na mocy art. 248 niniejszego Układu i uznaje się za zakończone, gdy organ arbitrażowy zgodnie z art. 253 niniejszego Układu przekaże swoją decyzję Stronom oraz Komitetowi ds. Handlu w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu.

4. Żadne z postanowień niniejszego Układu nie wyklucza możliwości wprowadzenia zawieszenia zobowiązań przez jedną ze Stron, jeżeli zezwala na to Organ Rozstrzygania Sporów WTO. Nie można w oparciu o Porozumienie WTO uniemożliwić jednej ze Stron zawieszenia zobowiązań na mocy niniejszego rozdziału.

Artykuł 270

Terminy

1. Wszystkie terminy określone w niniejszym rozdziale, w tym terminy dotyczące przekazywania decyzji przez organy arbitrażowe, liczy się w dniach kalendarzowych od dnia następującego po dokonaniu czynności lub wystąpieniu zdarzenia, do którego się odnoszą, o ile nie postanowiono inaczej.

2. Terminy, o których mowa w niniejszym rozdziale, mogą zostać zmienione za obopólnym porozumieniem Stron sporu. Organ arbitrażowy może, podając przyczyny, w każdym momencie zaproponować Stronom zmianę terminów, o których mowa w niniejszym rozdziale.

ROZDZIAŁ 15

Ogólne postanowienia dotyczące zbliżenia przepisów w ramach tytułu iv

Artykuł 271

Postępy w zbliżeniu przepisów w dziedzinach związanych z handlem

1. W celu ułatwienia oceny zbliżenia przepisów Gruzji do unijnych przepisów w dziedzinach związanych z handlem określonych w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem), o którym to zbliżeniu mowa w art. 419 niniejszego Układu, Strony systematycznie i co najmniej raz do roku, omawiają postęp w zbliżeniu przepisów w świetle uzgodnionych ram czasowych określonych w rozdziałach 3, 4, 5, 6 i 8 tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu w ramach Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, lub jednego z jego podkomitetów ustanowionych na mocy niniejszego Układu.

2. Na wniosek Unii oraz na potrzeby takich dyskusji Gruzja przedkłada Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu lub, w stosownych przypadkach, jednemu z jego podkomitetów, pisemne informacje na temat postępu w zbliżaniu przepisów oraz skutecznego wdrażania i egzekwowania dostosowanych przepisów krajowych dotyczących odpowiednich rozdziałów tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

3. Gruzja informuje Unię o zakończeniu w poszczególnych rozdziałach zbliżenia przepisów, o którym mowa w ust. 1.

Artykuł 272

Uchylenie niezgodnych przepisów krajowych

W ramach zbliżenia przepisów Gruzja dokonuje uchylenia przepisów swojego prawa krajowego lub zaniechania praktyk administracyjnych niezgodnych z prawem Unii, objętym zbliżeniem na mocy tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, lub z przepisami krajowymi dostosowanymi do prawa Unii.

Artykuł 273

Ocena zbliżenia przepisów w dziedzinach związanych z handlem

1. Unia rozpoczyna ocenę zbliżenia przepisów, o których mowa w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, po otrzymaniu od Gruzji informacji zgodnie z art. 271 ust. 3 niniejszego Układu, o ile postanowienia rozdziałów 4 i 8 tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu nie stanowią inaczej.

2. Unia ocenia, czy prawodawstwo Gruzji zostało zbliżone do prawa Unii oraz czy jest skutecznie wdrażane i egzekwowane. Gruzja przekazuje Unii we wspólnie uzgodnionym języku wszelkie niezbędne informacje w celu umożliwienia takiej oceny.

3. W ocenie przeprowadzanej przez Unię na mocy ust. 2 bierze się pod uwagę istnienie i funkcjonowanie w Gruzji odpowiedniej infrastruktury, organów i procedur niezbędnych do skutecznego wdrażania i egzekwowania przepisów Gruzji.

4. W ocenie przeprowadzanej przez Unię na mocy ust. 2 bierze się pod uwagę istnienie przepisów krajowych lub praktyk administracyjnych, niezgodnych z prawem Unii, objętym zbliżeniem na mocy tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, lub z przepisami krajowymi dostosowanymi do prawodawstwa Unii.

5. W terminie ustalonym zgodnie z art. 276 ust. 1 niniejszego Układu Unia informuje Gruzję o wynikach oceny, o ile nie postanowiono inaczej. Strony mogą omawiać ocenę na forum Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, lub odpowiednich podkomitetów, zgodnie z art. 419 ust. 4 niniejszego Układu, o ile nie postanowiono inaczej.

Artykuł 274

Zmiany prawodawstwa w trakcie procesu zbliżenia przepisów

1. Gruzja zapewnia skuteczne wdrożenie zbliżonych przepisów prawa krajowego w dziedzinach związanych z handlem objętych tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu i podejmuje wszelkie działania niezbędne dla odzwierciedlenia w prawie krajowym zmian w prawie Unii, zgodnie z art. 418 niniejszego Układu.

2. Unia informuje Gruzję o wszelkich ostatecznych wnioskach ustawodawczych Komisji Europejskiej w sprawie przyjęcia lub zmian prawa Unii odnoszących się do spoczywającego na Gruzji zobowiązania do zbliżenia przepisów w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

3. Gruzja informuje Unię o działaniach, w tym wnioskach prawodawczych i praktykach administracyjnych, które mogą wpłynąć na wypełnienie jej zobowiązań w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

4. Na wniosek, Strony omawiają wpływ wniosków ustawodawczych lub działań, o których mowa w ust. 2 i 3, na ustawodawstwo Gruzji lub na zgodność ze zobowiązaniami w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

5. Jeżeli po dokonaniu oceny na mocy art. 273 niniejszego Układu Gruzja wprowadza zmiany do swojego prawa krajowego w celu uwzględnienia zmian w rozdziałach 3, 4, 5, 6 i 8 tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, Unia przeprowadza nową ocenę zgodnie z art. 273 niniejszego Układu. Jeżeli Gruzja podejmie jakiekolwiek inne działania, które mogłyby mieć wpływ na wdrożenie i egzekwowanie dostosowanego prawa krajowego, Unia może przeprowadzić nową ocenę zgodnie z art. 273 niniejszego Układu.

6. Jeśli wymagają tego okoliczności, szczególne korzyści przyznane przez Unię w wyniku oceny zbliżenia przepisów Gruzji do prawa Unii i ich skutecznego wdrożenia i egzekwowania mogą zostać tymczasowo zawieszone, jeżeli Gruzja nie zbliży swoich przepisów krajowych w celu uwzględnienia zmian w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, w przypadku gdy z oceny, o której mowa w ust. 5 niniejszego artykułu wynika, że przepisy Gruzji przestało być dostosowane do prawa Unii, lub jeśli Rada Stowarzyszenia nie podejmie decyzji w sprawie aktualizacji tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu w świetle zmian w prawie Unii.

7. Jeżeli Unia zamierza wdrożyć takie zawieszenie, bez zbędnej zwłoki powiadamia o tym Gruzję. Gruzja może przekazać sprawę Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, w terminie trzech miesięcy od powiadomienia, wraz z uzasadnieniem na piśmie. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu omawia sprawę w ciągu trzech miesięcy od daty przekazania sprawy. Jeżeli sprawa nie zostaje przekazana Komitetowi Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu lub jeżeli Komitet ten nie znajdzie rozwiązania w terminie trzech miesięcy od wniesienia sprawy, Unia może zastosować takie zawieszenie korzyści. Zawieszenie zostaje bezzwłocznie cofnięte, jeżeli Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu znajdzie rozwiązanie powyższej kwestii.

Artykuł 275

Wymiana informacji

Wymiana informacji na temat zbliżenia przepisów w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu odbywa się za pośrednictwem punktów kontaktowych ustanowionych w art. 222 ust. 1 niniejszego Układu.

Artykuł 276

Postanowienia ogólne

1. Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, przyjmuje procedury w celu ułatwienia oceny zbliżenia przepisów i zapewnienia skutecznej wymiany informacji dotyczących zbliżenia przepisów, w tym harmonogramu oceny oraz formy, treści i języka przesyłanych informacji.

2. Wszelkie odniesienia do konkretnego aktu Unii w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu obejmują poprawki, uzupełnienia i przepisy zastępcze opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej przed dniem 29 listopada 2013 r.

3. Postanowienia zawarte w rozdziałach 3, 4, 5, 6, i 8 tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu są nadrzędne w stosunku do postanowień niniejszego rozdziału w zakresie, w jakim są one sprzeczne.

4. Skarg dotyczących naruszenia postanowień niniejszego rozdziału nie rozpatruje się na podstawie rozdziału 14 (Rozstrzyganie sporów) w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

TYTUŁ V

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA

ROZDZIAŁ 1

Dialog gospodarczy

Artykuł 277

1. UE i Gruzja ułatwiają proces reform gospodarczych poprzez dążenie do lepszego zrozumienia podstawowych zasad rządzących ich systemami gospodarczymi oraz formułowanie i realizację polityki gospodarczej.

2. Gruzja dąży do stworzenia sprawnie działającej gospodarki rynkowej oraz do stopniowego zbliżenia swoich przepisów gospodarczych i finansowych do przepisów unijnych, z zachowaniem stabilności makroekonomicznej.

Artykuł 278

W tym celu Strony zgodnie postanawiają prowadzić regularny dialog gospodarczy, którego celem jest:

a) wymiana informacji na temat tendencji makroekonomicznych i polityki makroekonomicznej oraz reform strukturalnych, w tym strategii rozwoju gospodarczego;

b) wymiana wiedzy fachowej i najlepszych praktyk w dziedzinach takich jak finanse publiczne, polityka pieniężna i kursowa oraz dotyczące ich zasady ramowe, polityka sektora finansowego i statystyka gospodarcza;

c) wymiana informacji i doświadczeń dotyczących regionalnej integracji gospodarczej, w tym funkcjonowania europejskiej unii gospodarczej i walutowej;

d) przegląd współpracy dwustronnej w dziedzinie gospodarki, finansów i statystyki.

ROZDZIAŁ 2

Zarządzanie finansami publicznymi I kontrola finansowa

Artykuł 279

Strony prowadzą współpracę w zakresie publicznej wewnętrznej kontroli finansowej i audytu zewnętrznego, której cele są następujące:

a) dalsze rozwijanie i wdrażanie systemu publicznej wewnętrznej kontroli finansowej zgodnie z zasadą odpowiedzialności kierowniczej oraz obejmującego funkcjonalnie niezależną jednostkę audytu wewnętrznego dla całego sektora państwowego, poprzez harmonizację z ogólnie przyjętymi międzynarodowymi standardami i metodami, a także dobrą praktyką stosowaną w UE, na podstawie dokumentu strategicznego na temat publicznej wewnętrznej kontroli finansowej zatwierdzonego przez rząd Gruzji;

b) odzwierciedlenie w dokumencie strategicznym na temat publicznej wewnętrznej kontroli finansowej, czy i na jakich warunkach można wprowadzić system kontroli finansowej, w jakich przypadkach jego funkcjonowanie będzie oparte na zasadzie skargowej i będzie uzupełnieniem jednostki audytu wewnętrznego, ale nie będzie jej powielać;

c) skuteczna współpraca między podmiotami wskazanymi w dokumencie strategicznym na temat publicznej wewnętrznej kontroli finansowej w celu stymulowania rozwoju sprawowania rządów;

d) wspieranie i podnoszenie zdolności centralnej jednostki odpowiedzialnej za harmonizację publicznej wewnętrznej kontroli finansowej;

e) dalsze wzmocnienie krajowego urzędu obrachunkowego w Gruzji, będącego najwyższym organem audytowym w Gruzji pod względem niezależności, zdolności organizacyjnej i audytowej, zasobów finansowych i ludzkich oraz wdrażanie uznanych na szczeblu międzynarodowym standardów audytu zewnętrznego opracowanych przez Międzynarodową Organizację Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI); oraz

f) wymiana informacji, doświadczeń i dobrych praktyk, między innymi przez osobiste kontakty i wspólne szkolenia w tych dziedzinach.

ROZDZIAŁ 3

Podatki

Artykuł 280

Strony współpracują w celu zwiększania dobrej administracji w dziedzinie podatków, z myślą o dalszej poprawie stosunków gospodarczych, handlu, inwestycji i uczciwej konkurencji.

Artykuł 281

W odniesieniu do art. 280 niniejszego Układu Strony uznają zasady dobrej administracji w dziedzinie podatków, tj. zasady przejrzystości, wymiany informacji i uczciwej konkurencji podatkowej, przyjęte przez państwa członkowskie na poziomie UE, i zobowiązują się do wdrażania tych zasad. W tym celu, bez uszczerbku dla kompetencji UE i państw członkowskich, Strony udoskonalą współpracę międzynarodową w dziedzinie podatków, usprawnią pobór należnych prawnie podatków oraz opracują środki skutecznego wdrażania wyżej wymienionych zasad.

Artykuł 282

Strony usprawniają i wzmacniają również swoją współpracę zmierzającą do rozwoju systemu podatkowego i administracji podatkowej Gruzji, co obejmuje poprawę zdolności w zakresie poboru i kontroli, zapewnienie skutecznego poboru podatków i zwiększenia skuteczności zwalczania oszustw podatkowych i unikania opodatkowania. Strony dążą do wzmocnienia współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie zwalczania oszustw podatkowych, w szczególności oszustwa karuzelowego.

Artykuł 283

Strony rozwijają swoją współpracę i harmonizują politykę w zakresie przeciwdziałania nadużyciom finansowym i przemytowi produktów podlegających akcyzie oraz w zakresie zwalczania takich praktyk. Współpraca ta obejmuje m.in. stopniowe zbliżenie stawek akcyzy na wyroby tytoniowe w maksymalnym możliwym zakresie, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z kontekstu regionalnego i zgodnie z Ramową konwencją Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu. W tym celu Strony będą dążyć do zacieśnienia współpracy w kontekście regionalnym.

Artykuł 284

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 285

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXII do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 4

Statystyka

Artykuł 286

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę w kwestiach statystycznych, przyczyniając się w ten sposób do realizacji długoterminowego celu, jakim jest terminowe dostarczanie porównywalnych w skali międzynarodowej rzetelnych danych statystycznych. Trwały, efektywny i zawodowo niezależny krajowy system statystyczny powinien dostarczać informacje istotne dla obywateli, przedsiębiorstw i decydentów w Gruzji i w UE, umożliwiając im podejmowanie świadomych decyzji. Krajowy system statystyczny powinien być zgodny z podstawowymi zasadami ONZ dotyczącymi statystyk urzędowych, z uwzględnieniem dorobku prawnego UE w zakresie statystyki, w tym Europejskiego kodeksu praktyk statystycznych, w celu dostosowania krajowego systemu statystycznego do norm i standardów europejskich.

Artykuł 287

Celem współpracy jest:

a) dalsze zwiększanie zdolności krajowego systemu statystycznego, koncentrując się na solidnych podstawach prawnych, generowaniu odpowiednich danych i metadanych, polityce rozpowszechniania i łatwości użytkowania z uwzględnieniem różnych grup użytkowników, w tym z sektora publicznego i prywatnego, ze środowiska uniwersyteckiego i innych użytkowników;

b) stopniowe dostosowanie systemu statystycznego Gruzji do Europejskiego Systemu Statystycznego;

c) usprawnienie przekazywania danych do UE z uwzględnieniem stosowania odpowiednich metod międzynarodowych i europejskich, w tym klasyfikacji;

d) podnoszenie kwalifikacji zawodowych i umiejętności menedżerskich krajowych kadr statystycznych w celu ułatwienia stosowania europejskich standardów statystycznych i przyczynienia się do rozwoju systemu statystycznego Gruzji;

e) wymiana doświadczeń między Stronami w zakresie rozwoju wiedzy specjalistycznej w dziedzinie statystyki; oraz

f) propagowanie kompleksowej kontroli jakości wszystkich procesów sporządzania statystyk i ich rozpowszechniania.

Artykuł 288

Strony współpracują w ramach Europejskiego Systemu Statystycznego, którego europejskim organem statystycznym jest Eurostat. Główne obszary współpracy to:

a) statystyki makroekonomiczne, w tym rachunki narodowe, statystyki dotyczące handlu zagranicznego, bilansu płatniczego oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych;

b) statystyki demograficzne, w tym spisy powszechne i statystyki socjalne;

c) statystyki rolne, w tym spisy rolne i statystyki dotyczące środowiska;

d) statystyki działalności gospodarczej, w tym rejestry działalności gospodarczej i wykorzystywanie źródeł administracyjnych do celów statystycznych;

e) statystyki dotyczące energii, w tym bilansów;

f) statystyki regionalne;

g) działania horyzontalne, w tym klasyfikacje statystyczne, zarządzanie jakością, szkolenia, rozpowszechnianie i wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych; oraz

h) inne właściwe obszary.

Artykuł 289

Strony wymieniają między innymi informacje i wiedzę specjalistyczną oraz rozwijają współpracę, z uwzględnieniem nabytych już doświadczeń w zakresie reformy systemu statystycznego rozpoczętej w ramach różnych programów pomocy. Podejmowane działania zmierzają do dalszego zbliżenia do dorobku prawnego UE w dziedzinie statystyki, opierając się na krajowej strategii rozwoju systemu statystycznego Gruzji, z uwzględnieniem rozwoju Europejskiego Systemu Statystycznego. W ramach procesu sporządzania danych statystycznych nacisk kładzie się na dalszy rozwój badań reprezentacyjnych oraz wykorzystanie danych administracyjnych, uwzględniając równocześnie konieczność zmniejszenia obciążenia, związanego z wypełnianiem kwestionariuszy. Dane muszą być adekwatne do celów opracowywania i monitorowania polityki w kluczowych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego.

Artykuł 290

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale są omawiane w ramach regularnego dialogu. W miarę możliwości Gruzja powinna mieć możliwość uczestnictwa w działaniach prowadzonych w ramach Europejskiego Systemu Statystycznego, w tym w szkoleniach.

Artykuł 291

Stopniowe zbliżenie, we właściwych przypadkach, przepisów Gruzji do dorobku prawnego UE w dziedzinie statystyki przebiega zgodnie z aktualizowanym corocznie kompendium wymogów statystycznych (Statistical Requirements Compendium), które Strony uznają za załącznik do niniejszego Układu (załącznik XXIII).

TYTUŁ VI

INNE POLITYKI OBJĘTE WSPÓPRACĄ

ROZDZIAŁ 1

Transport

Artykuł 292

Strony:

a) rozszerzają i zacieśniają współpracę w dziedzinie transportu w celu przyczynienia się do rozwoju zrównoważonych systemów transportu;

b) promują efektywne i bezpieczne funkcjonowanie transportu oraz intermodalność i interoperacyjność systemów transportu; oraz

c) dokładają starań w celu poprawy głównych połączeń transportowych między swoimi terytoriami.

Artykuł 293

Współpraca obejmuje między innymi następujące obszary:

a) opracowanie zrównoważonej krajowej polityki transportowej, obejmującej wszystkie rodzaje transportu, w szczególności w celu zapewnienia przyjaznych środowisku, efektywnych i bezpiecznych systemów transportowych oraz sprzyjania uwzględnianiu zagadnień związanych z transportem w innych obszarach polityki;

b) opracowanie strategii sektorowych w świetle krajowej polityki transportowej, w tym wymogów prawnych dotyczących modernizacji wyposażenia technicznego i flot transportowych w celu sprostania standardom międzynarodowym określonym w załącznikach XXIV i XV-D do niniejszego Układu, w zakresie transportu drogowego, kolejowego, lotniczego, morskiego oraz intermodalności, z uwzględnieniem ram czasowych i etapów wykonania, zakresów odpowiedzialności administracyjnej oraz planów finansowania;

c) usprawnienie polityki infrastrukturalnej w celu lepszej identyfikacji i oceny projektów infrastrukturalnych dotyczących różnych rodzajów transportu;

d) opracowywanie strategii finansowania koncentrujących się na utrzymaniu, ograniczeniach zdolności przewozowej oraz brakujących ogniwach infrastruktury, a także na stymulowaniu i promowaniu uczestnictwa sektora prywatnego w projektach transportowych;

e) przystąpienie do odpowiednich organizacji i umów międzynarodowych w dziedzinie transportu, w tym procedur zapewniających ścisłe wdrożenie i skuteczne egzekwowanie międzynarodowych umów i konwencji w dziedzinie transportu;

f) współpracę naukowo-techniczną oraz wymianę informacji służącą rozwojowi i doskonaleniu technologii transportowych, np. inteligentne systemy transportu; oraz

g) propagowanie stosowania inteligentnych systemów transportu oraz technologii informacyjnych w zarządzaniu wszystkimi odpowiednimi rodzajami transportu i w ich eksploatacji, a także wspieranie intermodalności i współpracy w wykorzystywaniu systemów kosmicznych i zastosowań komercyjnych usprawniających transport.

Artykuł 294

1. Współpraca służy również poprawie przepływu pasażerów i towarów oraz zwiększeniu płynności przepływów transportowych między Gruzją, UE i państwami trzecimi w regionie poprzez likwidację przeszkód administracyjnych, technicznych, i innych, poprawę stanu sieci transportowych i modernizację infrastruktury, w szczególności na głównych osiach łączących Strony. Współpraca obejmuje działania ułatwiające przekraczanie granic.

2. Współpraca obejmuje wymianę informacji i wspólne działania:

a) na poziomie regionalnym, w szczególności z uwzględnieniem postępu osiągniętego w ramach różnych umów dotyczących współpracy regionalnej w dziedzinie transportu, takich jak panel Partnerstwa Wschodniego ds. transportu, korytarz transportowy Europa-Kaukaz-Azja (TRACECA), proces z Baku i inne inicjatywy w zakresie transportu;

b) na poziomie międzynarodowym, w tym w odniesieniu do międzynarodowych organizacji w dziedzinie transportu oraz umów i konwencji międzynarodowych ratyfikowanych przez Strony; oraz

c) w ramach różnych agencji UE zajmujących się transportem.

Artykuł 295

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 296

Gruzja dokonuje zbliżenia swojego prawodawstwa do aktów; UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załącznikach XXIV i XV-D do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tych załącznikach.

ROZDZIAŁ 2

Współpraca w dziedzinie energii

Artykuł 297

Współpraca powinna przebiegać w oparciu o zasady partnerstwa, wspólnego interesu, przejrzystości i przewidywalności i służy zapewnieniu integracji rynków i zbieżności przepisów w sektorze energii, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia dostępu do bezpiecznej, zrównoważonej środowiskowo i przystępnej cenowo energii.

Artykuł 298

Współpraca powinna obejmować między innymi następujące obszary:

a) strategia i polityka energetyczna;

b) stworzenie konkurencyjnych, przejrzystych i efektywnych rynków energii, dających stronom trzecim dostęp do sieci i konsumentów na zasadach wolnych od dyskryminacji i zgodnie ze standardami UE, w tym stworzenie odpowiednich wymaganych ram regulacyjnych;

c) współpraca w zakresie regionalnych kwestii energetycznych oraz ewentualnego przystąpienia Gruzji do Traktatu o Wspólnocie Energetycznej, w którym obecnie uczestniczy ona ze statusem obserwatora;

d) stworzenie atrakcyjnych i stabilnych warunków inwestycyjnych poprzez rozwiązanie kwestii instytucjonalnych, prawnych, podatkowych i innych;

e) infrastruktura energetyczna służąca wspólnym interesom, w celu zdywersyfikowania źródeł energii, dostawców i szlaków transportowych w sposób oszczędny i przyjazny dla środowiska;

f) zwiększanie bezpieczeństwa dostaw energii, zwiększanie integracji rynku i stopniowe zbliżenie przepisów do najważniejszych elementów dorobku prawnego UE;

g) rozwijanie i wzmacnianie długoterminowej stabilności i bezpieczeństwa handlu energią, tranzytu i transportu oraz polityki cenowej, w tym ogólnego systemu przesyłu zasobów energetycznych opartego na kosztach, w sposób przynoszący wzajemne korzyści i wolny od dyskryminacji, zgodnie z międzynarodowymi zasadami, w tym Traktatem karty energetycznej;

h) propagowanie efektywności energetycznej i oszczędności energii w sposób wydajny i przyjazny dla środowiska;

i) rozwijanie i wspieranie energii odnawialnej z głównym naciskiem na zasoby wodne oraz propagowanie dwustronnej i regionalnej integracji w tej dziedzinie;

j) współpraca naukowa i techniczna oraz wymiana informacji sprzyjające rozwojowi i udoskonalaniu technologii stosowanych w produkcji, transporcie, dostawach i końcowym zużyciu energii, ze zwróceniem szczególnej uwagi na technologie energooszczędne i ekologiczne; oraz

k) współpraca w obszarach: bezpieczeństwa jądrowego, ochrony obiektów jądrowych i ochrony przed promieniowaniem, zgodnie z zasadami i normami Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) i odpowiednimi traktatami i konwencjami międzynarodowymi zawartymi w ramach MAEA, a także w stosownych przypadkach zgodnie z Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

Artykuł 299

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 300

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXV do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 3

Środowisko

Artykuł 301

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę w kwestiach dotyczących środowiska, przyczyniając się w ten sposób do realizacji długoterminowego celu, jakim jest zrównoważony rozwój i stworzenie zielonej gospodarki. Lepsza ochrona środowiska powinna przynieść korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom w Gruzji i UE, m.in. dzięki poprawie zdrowia publicznego, ochronie zasobów naturalnych, zwiększonej efektywności gospodarczej i środowiskowej oraz wykorzystaniu nowoczesnych czystszych technologii, które przyczyniają się do zrównoważonych wzorów produkcji. Współpraca prowadzona jest z uwzględnieniem interesów Stron na zasadach równości i obopólnej korzyści, przy poszanowaniu wzajemnych zależności między Stronami w dziedzinie ochrony środowiska oraz umów wielostronnych w tym obszarze.

Artykuł 302

1. Współpraca zmierza do zachowania, ochrony, poprawy i przywracania jakości środowiska, ochrony zdrowia ludzi, zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych oraz propagowania środków na poziomie międzynarodowym służących rozwiązywaniu regionalnych lub globalnych problemów dotyczących środowiska, m.in. w następujących dziedzinach:

a) zarządzanie w zakresie środowiska i kwestie horyzontalne, w tym planowanie strategiczne, ocena oddziaływania na środowisko i strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, kształcenie i szkolenie, system monitorowania i informacji o środowisku, kontrole i egzekwowanie przepisów, odpowiedzialność za szkody w środowisku, zwalczanie przestępstw przeciwko środowisku, współpraca transgraniczna, dostęp do informacji o środowisku, proces podejmowania decyzji oraz skuteczne procedury kontroli administracyjnej i sądowej;

b) jakość powietrza;

c) jakość wód i gospodarka zasobami wodnymi, w tym zarządzanie ryzykiem powodziowym, niedobór wody i susze oraz środowisko morskie;

d) gospodarka odpadami;

e) ochrona przyrody, w tym leśnictwo i zachowanie różnorodności biologicznej;

f) zanieczyszczenia przemysłowe i zagrożenia przemysłowe oraz

g) zarządzanie chemikaliami.

2. Współpraca służy również uwzględnianiu kwestii środowiska w obszarach polityki niezwiązanych ze środowiskiem.

Artykuł 303

Strony w szczególności wymieniają się informacjami i wiedzą specjalistyczną, prowadzą współpracę dwustronną i regionalną, w tym poprzez istniejące na Kaukazie Południowym struktury współpracy, oraz międzynarodową, w szczególności w zakresie wielostronnych umów w dziedzinie środowiska ratyfikowanych przez Strony oraz, we właściwych przypadkach, prowadzą współpracę w ramach odpowiednich agencji.

Artykuł 304

1. Współpraca obejmuje między innymi następujące cele:

a) opracowanie krajowego planu działania na rzecz środowiska, obejmującego całościowo krajowe i sektorowe strategiczne wytyczne dotyczące środowiska w Gruzji oraz kwestie instytucjonalne i administracyjne;

b) propagowanie włączenia środowiska do pozostałych obszarów polityki oraz

c) określenie potrzebnych zasobów ludzkich i finansowych.

2. Krajowy plan działania na rzecz środowiska będzie podlegał okresowemu przeglądowi i zostanie przyjęty zgodnie z przepisami obowiązującymi w Gruzji.

Artykuł 305

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 306

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXVI do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 4

Działania w dziedzinie klimatu

Artykuł 307

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu. Współpraca prowadzona jest z uwzględnieniem interesów Stron na zasadach równości i obopólnej korzyści, przy poszanowaniu wzajemnych zależności między dwustronnymi i wielostronnymi zobowiązaniami w tym obszarze.

Artykuł 308

Współpraca ma na celu przeciwdziałanie zmianie klimatu i przystosowanie się do niej, a także propagowanie na szczeblu międzynarodowym środków, między innymi w następujących dziedzinach:

a) łagodzenie zmiany klimatu;

b) przystosowanie się do zmiany klimatu;

c) handel uprawnieniami do emisji;

d) badania, rozwój technologiczny i demonstracja, wdrażanie i rozpowszechnianie bezpiecznych i zrównoważonych technologii niskoemisyjnych i adaptacyjnych; oraz

e) uwzględnianie kwestii klimatu w polityce sektorowej.

Artykuł 309

Strony w szczególności wymieniają się informacjami i wiedzą specjalistyczną, prowadzą wspólne działania badawcze oraz wymianę informacji dotyczących czystszych technologii; prowadzą wspólne działania na poziomie regionalnym i międzynarodowym, w tym w odniesieniu do wielostronnych umów w dziedzinie środowiska ratyfikowanych przez Strony oraz – w stosownych przypadkach – wspólne działania w ramach odpowiednich agencji. Strony poświęcają szczególną uwagę kwestiom transgranicznym i współpracy regionalnej.

Artykuł 310

Współpraca przebiega w oparciu o wspólne interesy i obejmuje, między innymi, opracowanie i wdrażanie:

a) krajowego planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu;

b) strategii rozwoju niskoemisyjnego (LCDS), w tym właściwych w kontekście krajowym działań w zakresie łagodzenia zmiany klimatu;

c) środków wspierających transfer technologii na podstawie oceny potrzeb technologicznych;

d) środków związanych z substancjami zubożającymi warstwę ozonową i fluorowanymi gazami cieplarnianymi.

Artykuł 311

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 312

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXVII do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 5

Polityka w dziedzinie przemysłu I przedsiębiorstw oraz sektora wydobywczego

Artykuł 313

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę w zakresie polityki w dziedzinie przemysłu i przedsiębiorstw, dokonując w ten sposób poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podmiotów gospodarczych, jednak ze szczególnym uwzględnieniem małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zgodnie z ich definicją w przepisach – odpowiednio – UE i Gruzji. Wzmożona współpraca powinna korzystnie wpłynąć na ramy administracyjne i regulacyjne zarówno dla przedsiębiorstw unijnych, jak i gruzińskich, działających w UE i Gruzji, i powinna opierać się na polityce UE w odniesieniu do MŚP i przemysłu z uwzględnieniem uznanych na szczeblu międzynarodowym zasad i praktyk w tej dziedzinie.

Artykuł 314

W tym celu Strony współpracują w następujących obszarach:

a) wdrożenie polityki rozwoju MŚP, opierającej się na zasadach sformułowanych w programie Small Business Act, oraz monitorowanie procesu realizacji poprzez stały dialog. Współpraca ta będzie również koncentrować się na mikroprzedsiębiorstwach i przedsiębiorstwach rzemieślniczych, które mają ogromne znaczenie dla gospodarki zarówno UE, jak i Gruzji;

b) tworzenie lepszych warunków ramowych poprzez wymianę informacji i dobrych praktyk, co przyczyni się do poprawy konkurencyjności. Współpraca ta będzie obejmować zarządzanie kwestiami strukturalnymi (restrukturyzacjami), m.in w dziedzinie środowiska i energii;

c) uproszczenie i racjonalizacja uregulowań i praktyki regulacyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem wymiany dobrych praktyk w zakresie technik regulacyjnych, w tym zasad obowiązujących w UE;

d) stymulowanie rozwoju polityki innowacji poprzez wymianę informacji i dobrych praktyk w zakresie komercyjnego wykorzystywania wyników działań badawczo-rozwojowych (co obejmuje instrumenty wsparcia dla nowo tworzonych przedsiębiorstw technologicznych), rozwoju klastrów i dostępu do finansowania;

e) zachęcanie do rozwijania kontaktów między przedsiębiorstwami unijnymi a gruzińskimi oraz między przedsiębiorstwami a władzami w UE i Gruzji;

f) wspieranie działań w zakresie promocji eksportu między UE a Gruzją;

g) sprzyjanie modernizacji i restrukturyzacji określonych gałęzi przemysłu Gruzji i UE;

h) rozwijanie i wzmocnienie współpracy w zakresie przemysłu wydobywczego i produkcji surowców, w celu promowania wzajemnego zrozumienia, poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej, wymiany informacji i współpracy w zakresie kwestii niedotyczących energetyki, odnoszących się w szczególności do wydobycia rud metali i minerałów przemysłowych. Wymiana informacji będzie dotyczyła wydarzeń w sektorze przemysłu wydobywczego i produkcji surowców, handlu surowcami, najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju przemysłu wydobywczego oraz szkoleń, umiejętności, zdrowia i bezpieczeństwa.

Artykuł 315

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu. Obejmuje on przedstawicieli przedsiębiorstw unijnych i gruzińskich.

ROZDZIAŁ 6

Prawo spółek, rachunkowość I audyt oraz ład korporacyjny

Artykuł 316

Uznając, że dla ustanowienia w pełni funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz dla sprzyjania wymianie handlowej między Stronami duże znaczenie ma istnienie skutecznego zbioru przepisów i praktyk w obszarze prawa spółek i ładu korporacyjnego, a także w dziedzinach rachunkowości i audytu, Strony zgodnie postanawiają współpracować w zakresie:

a) ochrony akcjonariuszy i wspólników, wierzycieli i innych zainteresowanych stron zgodnie z przepisami UE w tej dziedzinie;

b) wdrożenia odpowiednich międzynarodowych norm na poziomie krajowym oraz stopniowego zbliżenia do przepisów UE w dziedzinie rachunkowości i audytu oraz

c) dalszego rozwoju polityki ładu korporacyjnego zgodnie z międzynarodowymi standardami oraz stopniowego zbliżenia do przepisów i zaleceń UE w tej dziedzinie.

Artykuł 317

Strony będą czynić starania w celu wymiany informacji i wiedzy fachowej na temat istniejących systemów oraz istotnych zmian zachodzących w tych dziedzinach. Ponadto Strony będą dążyć do poprawy wymiany informacji między rejestrami spółek państw członkowskich UE a krajowym rejestrem spółek w Gruzji.

Artykuł 318

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 319

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXVIII do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 7

Usługi finansowe

Artykuł 320

Uznając, że dla ustanowienia w pełni funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz dla sprzyjania wymianie handlowej między Stronami duże znaczenie ma istnienie skutecznego zbioru przepisów i praktyk w obszarze usług finansowych, Strony zgodnie postanawiają współpracować w dziedzinie usług finansowych, mając na względzie następujące cele:

a) wspieranie procesu dostosowywania uregulowań w dziedzinie usług finansowych do potrzeb otwartej gospodarki rynkowej;

b) zapewnienie skutecznej i odpowiedniej ochrony inwestorów i innych podmiotów korzystających z usług finansowych;

c) zapewnienie stabilności i integralności gruzińskiego systemu finansowego;

d) propagowanie współpracy między różnymi podmiotami działającymi w ramach systemu finansowego, w tym organami regulacji i nadzoru oraz

e) zapewnienie niezależnego i skutecznego nadzoru.

Artykuł 321

1. Strony stymulują współpracę między właściwymi organami regulacji i nadzoru, obejmującą wymianę informacji i wiedzy fachowej dotyczącej rynków finansowych oraz inne takie działania.

2. Szczególną uwagę zwraca się na rozwój zdolności administracyjnych tych organów, m.in. poprzez wymianę personelu i wspólne szkolenia.

Artykuł 322

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 323

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XV-A do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 8

Współpraca w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego

Artykuł 324

Strony wzmacniają współpracę w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego, przynoszącego korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom dzięki powszechnej dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz lepszej jakości usług w przystępnych cenach. Celem współpracy powinno być ułatwianie dostępu do rynku usług łączności elektronicznej, wspieranie konkurencji i inwestycji w tym sektorze.

Artykuł 325

Współpraca obejmie między innymi następujące dziedziny:

a) wymiana informacji i najlepszych praktyk w zakresie wdrażania krajowych strategii na rzecz społeczeństwa informacyjnego, w tym między innymi, inicjatyw mających na celu propagowanie dostępu szerokopasmowego, poprawę bezpieczeństwa sieci i rozwój elektronicznych usług publicznych; oraz

b) wymiana informacji, najlepszych praktyk i doświadczeń, tak aby pomóc w stworzeniu wszechstronnych ram regulacyjnych dla łączności elektronicznej, a w szczególności aby zwiększyć potencjał administracyjny niezależnego organu regulacyjnego, co ułatwi lepsze wykorzystanie dostępnego widma i zapewni interoperacyjność sieci w Gruzji oraz między Gruzją a UE.

Artykuł 326

Strony wspierają współpracę między organami regulacyjnymi UE a krajowymi organami regulacyjnymi Gruzji w sektorze łączności elektronicznej.

Artykuł 327

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XV-B do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 9

Turystyka

Artykuł 328

Strony współpracują w dziedzinie turystyki w celu utrwalenia rozwoju konkurencyjnej i zrównoważonej branży turystycznej jako sektora przyczyniającego się do wzrostu i potencjału gospodarczego, zatrudnienia oraz transakcji walutowych.

Artykuł 329

Współpraca na szczeblu dwustronnym i europejskim odbywa się na następujących zasadach:

a) poszanowanie integralności i interesu społeczności lokalnych, szczególnie na obszarach wiejskich, z uwzględnieniem lokalnego zapotrzebowania i priorytetów w zakresie rozwoju;

b) znaczenie dziedzictwa kulturowego; oraz

c) pozytywne powiązanie turystyki z ochroną środowiska.

Artykuł 330

Współpraca koncentruje się na następujących tematach:

a) wymiana informacji, najlepszych praktyk i doświadczeń oraz wiedzy fachowej;

b) utrzymanie strategicznego partnerstwa łączącego interesy publiczne, prywatne i interesy wspólnotowe w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju turystyki;

c) promowanie i rozwój turystyki oraz produktów i rynków, infrastruktury, zasobów kadrowych i struktur instytucjonalnych w dziedzinie turystyki;

d) opracowywanie i realizacja efektywnych polityk;

e) szkolenie i budowanie zdolności w dziedzinie turystyki, służące poprawie standardów świadczenia usług;

f) rozwój i promowanie, między innymi, turystyki opartej na społeczności lokalnej.

Artykuł 331

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

ROZDZIAŁ 10

Rolnictwo I rozwój obszarów wiejskich

Artykuł 332

Strony współpracują w celu promowania rozwoju rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, w szczególności poprzez stopniowe wprowadzanie zbieżności polityk i prawodawstwa.

Artykuł 333

Współpraca Stron w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich obejmuje między innymi następujące obszary:

a) sprzyjanie wzajemnemu zrozumieniu polityki rolnej i polityki rozwoju obszarów wiejskich;

b) zwiększanie zdolności administracyjnych na poziomie centralnym i lokalnym w zakresie planowania, oceny, wdrażania i egzekwowania polityk zgodnie z przepisami i najlepszymi praktykami obowiązującymi w UE;

c) propagowanie modernizacji i zrównoważonego charakteru produkcji rolnej;

d) dzielenie się wiedzą i najlepszymi praktykami w zakresie polityki rozwoju obszarów wiejskich w celu propagowania dobrobytu ekonomicznego społeczności wiejskich;

e) poprawa konkurencyjności sektora rolnego oraz wydajności i przejrzystości wszystkich podmiotów na rynkach;

f) propagowanie polityki zapewniania jakości i związanych z nimi mechanizmów kontroli, w tym w zakresie oznaczeń geograficznych i rolnictwa ekologicznego;

g) produkcja wina i agroturystyka;

h) upowszechnianie wiedzy oraz promowanie usług upowszechniania wiedzy wśród producentów rolnych oraz

i) dążenie do harmonizacji kwestii omawianych na forum organizacji międzynarodowych, do których obie Strony należą.

Artykuł 334

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

ROZDZIAŁ 11

Polityka rybołówstwa I gospodarka morska

Sekcja 1

Polityka rybołówstwa

Artykuł 335

1. Strony współpracują w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie rybołówstwa, przynoszących korzyści obu Stronom, w tym w obszarze ochrony żywych zasobów wodnych i gospodarowania nimi, inspekcji i kontroli, zbierania danych oraz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów, zgodnie z międzynarodowym planem działań FAO z 2001 r. w celu zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania.

2. Współpraca ta odbywa się z poszanowaniem międzynarodowych zobowiązań Stron dotyczących gospodarowania żywymi zasobami wodnymi i ich ochrony.

Artykuł 336

Strony podejmują wspólne działania, wymieniają informacje oraz wspierają się nawzajem w celu propagowania:

a) dobrego zarządzania i najlepszych praktyk w zarządzaniu rybołówstwem dla zapewnienia ochrony zasobów rybnych i gospodarowania nimi w sposób zrównoważony, zgodnie z podejściem ekosystemowym;

b) odpowiedzialnych połowów i zarządzania rybołówstwem w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju w celu zachowania zasobów rybnych i ekosystemów w zdrowym stanie; oraz

c) we właściwych przypadkach, współpracy w ramach regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem.

Artykuł 337

W kontekście art. 336 niniejszego Układu, uwzględniając najlepsze doradztwo naukowe, Strony intensyfikują współpracę i koordynację działań w obszarze gospodarowania żywymi zasobami wodnymi Morza Czarnego i ich ochrony. Strony będą promować współpracę regionalną w obszarze Morza Czarnego oraz – w stosownych przypadkach – stosunki w ramach odpowiednich regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem.

Artykuł 338

Strony wspierają inicjatywy takie jak wzajemna wymiana doświadczeń i wsparcie, zmierzające do wdrażania zrównoważonej polityki rybołówstwa, opartej na dorobku prawnym UE oraz priorytetowych obszarach zainteresowania Stron w tej dziedzinie, w tym w zakresie:

a) gospodarki żywymi zasobami wodnymi, nakładów połowowych i środków technicznych;

b) inspekcji i kontroli działalności połowowej z wykorzystaniem niezbędnego sprzętu służącego do nadzoru, w tym elektronicznych urządzeń do monitorowania i narzędzi do identyfikacji, a także zapewnienia przestrzegania przepisów i mechanizmów kontroli;

c) zharmonizowanego zbierania danych o zgodnych połowach, wyładunkach i flotach oraz danych biologicznych i gospodarczych;

d) zarządzania zdolnościami połowowymi, w tym działającego rejestru statków rybackich;

e) efektywności rynków, w szczególności poprzez promowanie organizacji producentów, oferowanie informacji konsumentom oraz normy rynkowe i identyfikowalność; oraz

f) opracowania polityki strukturalnej rybołówstwa, zrównoważonej pod względem gospodarczym, środowiskowym i społecznym.

Sekcja 2

Polityka morska

Artykuł 339

Uwzględniając współpracę w obszarach rybołówstwa, transportu, środowiska i innych polityk związanych z morzem, oraz zgodnie z właściwymi umowami międzynarodowymi o prawie morza opartymi na Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, Strony rozwijają też współpracę w zakresie zintegrowanego podejścia do spraw morskich, w szczególności poprzez:

a) promowanie zintegrowanego podejścia do spraw morza, dobrego zarządzania i wymiany najlepszych praktyk dotyczących wykorzystywania przestrzeni morskiej;

b) promowanie morskiego planowania przestrzennego jako narzędzia umożliwiającego udoskonalenie procesu decyzyjnego, służącego godzeniu rywalizujących ze sobą działań człowieka, zgodnie z podejściem ekosystemowym;

c) promowanie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną, zgodnie z podejściem ekosystemowym, w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju na obszarach przybrzeżnych oraz zwiększenia odporności regionów przybrzeżnych na zagrożenia w strefach przybrzeżnych, w tym wpływ zmiany klimatu;

d) promowanie innowacji i zrównoważonego podejścia do zasobów w przemyśle morskim jako czynnika przyczyniającego się do wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, w tym poprzez wymianę najlepszych praktyk;

e) promowanie strategicznych sojuszy pomiędzy przemysłem morskim, usługami oraz instytucjami naukowymi specjalizującymi się w badaniach morskich;

f) starania w kierunku poprawy transgranicznego i międzysektorowego nadzoru morskiego w celu przeciwdziałania rosnącym zagrożeniom związanym z intensywnym ruchem morskim, zrzutami zanieczyszczeń ze statków, wypadkami na morzu i niezgodnymi z prawem działaniami na morzu oraz

g) ustanowienie regularnego dialogu i promowanie różnego rodzaju sieci między podmiotami zainteresowanymi kwestiami morskimi.

Artykuł 340

Współpraca ta obejmuje:

a) wymianę informacji, najlepszych praktyk i doświadczeń oraz transfer wiedzy fachowej w dziedzinie morza, w tym dotyczących innowacyjnych technologii w sektorach morskich oraz problemów środowiska morskiego;

b) wymianę informacji i najlepszych praktyk w zakresie opcji finansowania projektów, w tym partnerstw publiczno-prywatnych; oraz

c) wzmocnienie współpracy między Stronami na odpowiednich międzynarodowych forach morskich.

Artykuł 341

W kwestiach objętych niniejszym rozdziałem Strony prowadzić będą regularny dialog.

ROZDZIAŁ 12

Wspópraca w zakresie badań, rozwoju technologicznego I demonstracji

Artykuł 342

Strony promują współpracę we wszystkich obszarach cywilnych badań naukowych oraz rozwoju technologicznego i demonstracji na zasadach obopólnych korzyści i przy zapewnieniu odpowiedniej i skutecznej ochrony praw własności intelektualnej.

Artykuł 343

Współpraca w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji obejmuje:

a) dialog polityczny i wymianę informacji z zakresu nauki i technologii;

b) ułatwianie należytego dostępu do odpowiednich programów Stron;

c) zwiększanie zdolności badawczych i udziału jednostek badawczych z Gruzji w ramowych programach badań UE;

d) wspieranie wspólnych projektów badawczych we wszystkich obszarach badań, rozwoju technologicznego i demonstracji;

e) działania szkoleniowe i programy mobilności dla naukowców, badaczy i innych pracowników badawczych zaangażowanych w badania, rozwój technologiczny i demonstracje prowadzonych przez Strony;

f) ułatwianie, w ramach mającego zastosowanie prawodawstwa, swobodnego przepływu badaczy uczestniczących w działaniach objętych niniejszym Układem i transgranicznego przemieszczania towarów przeznaczonych do stosowania w ramach tych działań; oraz

g) inne formy współpracy w ramach badań, rozwoju technologicznego i demonstracji na podstawie wspólnego porozumienia.

Artykuł 344

W ramach współpracy w tych dziedzinach należy szukać synergii z innymi działaniami realizowanymi w ramach współpracy finansowej między UE a Gruzją, zgodnie z postanowieniami tytułu VII (Pomoc finansowa oraz postanowienia dotyczące zwalczania nadużyć finansowych i kontroli) niniejszego Układu.

ROZDZIAŁ 13

Polityka ochrony konsumentów

Artykuł 345

Strony współpracują w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz osiągnięcia zgodności między swoimi systemami ochrony konsumentów.

Artykuł 346

Współpraca zmierzająca do osiągnięcia tych celów może obejmować we właściwych przypadkach:

a) dążenie do zbliżenia przepisów w dziedzinie ochrony konsumentów, unikając przy tym tworzenia barier dla handlu;

b) wspieranie wymiany informacji na temat systemów ochrony konsumentów, w tym na temat przepisów o ochronie praw konsumenta i ich egzekwowania, bezpieczeństwa produktów dla konsumentów, systemów wymiany informacji, zwiększania świadomości wśród konsumentów i umacniania praw oraz środków odwoławczych do dyspozycji konsumentów;

c) szkolenie urzędników administracji i innych osób reprezentujących interesy konsumentów; oraz

d) stymulowanie działalności niezależnych zrzeszeń konsumentów oraz kontaktów między przedstawicielami konsumentów.

Artykuł 347

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXIX do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 14

Zatrudnienie, polityka społeczna I równość szans

Artykuł 348

Strony wzmacniają dialog i współpracę w zakresie wspierania programu godnej pracy, polityki zatrudnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy, dialogu społecznego, ochrony socjalnej, włączenia społecznego, równości płci i przeciwdziałania dyskryminacji oraz w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy, zmniejszenia ubóstwa, zwiększenia spójności społecznej, zrównoważonego rozwoju i lepszej jakości życia.

Artykuł 349

Współpraca, realizowana na podstawie wymiany informacji i najlepszych praktyk, może obejmować wybraną liczbę zagadnień, które zostaną wskazane w następujących obszarach:

a) ograniczanie ubóstwa i zwiększenie spójności społecznej;

b) polityka zatrudnienia, której celem jest większa liczba lepszych miejsc pracy zapewniających godziwe warunki pracy, a także ograniczenie gospodarki nieformalnej i zatrudnienia nieformalnego;

c) propagowanie aktywnych instrumentów rynku pracy oraz efektywnych służb zatrudnienia w celu zmodernizowania rynków pracy i dostosowania do potrzeb Stron w zakresie rynków pracy;

d) wspieranie rynków pracy sprzyjających włączeniu społecznemu oraz systemów bezpieczeństwa socjalnego integrujących osoby w trudnej sytuacji, w tym osoby niepełnosprawne i osoby należące do mniejszości;

e) równość szans i brak dyskryminacji, których celem jest zwiększanie równości płci i zapewnienie równych szans kobietom i mężczyznom, a także zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;

f) polityka społeczna służąca podniesieniu poziomu ochrony socjalnej, w tym systemów ochrony socjalnej pod względem ich jakości, dostępności i stabilności finansowania;

g) zwiększenie udziału partnerów społecznych oraz wspieranie dialogu społecznego, m.in. poprzez zwiększenie zdolności wszystkich zainteresowanych stron;

h) propagowanie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy; oraz

i) podnoszenie świadomości i dialog w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

Artykuł 350

Strony zachęcają wszystkie zainteresowane strony, w tym organizacje społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególności partnerów społecznych, do zaangażowania w zmiany i reformy polityczne oraz współpracę między Stronami, zgodnie z właściwymi postanowieniami tytułu VIII (Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe) niniejszego Układu.

Artykuł 351

Strony dążą do wzmocnienia współpracy w kwestiach zatrudnienia i polityki społecznej na wszystkich odpowiednich forach i we wszystkich odpowiednich organizacjach regionalnych, wielostronnych i międzynarodowych.

Artykuł 352

Strony propagują społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw i ich rozliczalność, a także zachęcają do prowadzenia działalności w sposób odpowiedzialny, na przykład zgodnie z szeregiem międzynarodowych wytycznych dotyczących społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a w szczególności z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych.

Artykuł 353

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

Artykuł 354

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXX do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 15

Zdrowie publiczne

Artykuł 355

Strony zgodnie postanawiają rozwijać współpracę w dziedzinie zdrowia publicznego w celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego i ochrony zdrowia ludzkiego, co stanowi niezbędny warunek zrównoważonego rozwoju i wzrostu gospodarczego.

Artykuł 356

Współpraca obejmuje w szczególności następujące obszary:

a) wzmocnienie systemu zdrowia publicznego Gruzji, zwłaszcza przez dalszą realizację reformy sektora zdrowia, zapewnienie wysokiej jakości opieki podstawowej i poprawę zarządzania zdrowiem i finansowania opieki zdrowotnej;

b) nadzór epidemiologiczny i kontrolę chorób zaraźliwych, takich jak HIV/AIDS, wirusowe zapalenie wątroby i gruźlica oraz oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, a także podwyższoną gotowość na zagrożenia dla zdrowia publicznego i sytuacje nadzwyczajne;

c) zapobieganie chorobom niezaraźliwym i ich kontrolę, przede wszystkim poprzez wymianę informacji i dobrych praktyk, promowanie zdrowego trybu życia, ruchu, uwzględnienie najważniejszych uwarunkowań zdrowotnych, takich jak sposób odżywiania, uzależnienie od alkoholu, środków odurzających czy tytoniu;

d) jakość i bezpieczeństwo substancji pochodzenia ludzkiego;

e) informacje i wiedzę o zdrowiu; oraz

f) pełne wykonanie międzynarodowych umów w dziedzinie zdrowia, w których uczestniczą Strony, w szczególności Międzynarodowych przepisów zdrowotnych oraz ramowej konwencji antytytoniowej.

Artykuł 357

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXXI do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 16

Kształcenie I szkolenie oraz młodzież

Artykuł 358

Strony współpracują w zakresie kształcenia i szkolenia w celu wzmocnienia współpracy i dialogu, w tym dialogu na temat polityki, dążąc do zbliżenia do właściwych polityk i praktyk UE. Strony współpracują na rzecz promowania uczenia się przez całe życie i propagują współpracę i przejrzystość na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa wyższego.

Artykuł 359

Współpraca Stron w zakresie kształcenia i szkolenia koncentruje się między innymi na następujących obszarach:

a) propagowaniu uczenia się przez całe życie, gdyż jest ono istotne dla wzrostu i zatrudnienia i umożliwia obywatelom pełny udział w życiu społecznym;

b) modernizacji systemów kształcenia i szkolenia, poprawie jakości, przydatności i dostępu poprzez szczeble edukacji od wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem po szkolnictwo wyższe;

c) promowaniu jakości w szkolnictwie wyższym zgodnie z unijnym planem modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego i procesem bolońskim;

d) wzmocnieniu międzynarodowej współpracy akademickiej i ugruntowaniu uczestnictwa w unijnych programach współpracy oraz zwiększeniu mobilności studentów i nauczycieli;

e) zachęcaniu do nauki języków obcych;

f) wspieraniu postępów w osiągnięciu uznawania kwalifikacji i kompetencji oraz zapewnieniu przejrzystości w tej dziedzinie;

g) wspieraniu współpracy w dziedzinie kształcenia zawodowego i szkolenia, z uwzględnieniem odpowiednich dobrych praktyk UE oraz

h) zwiększeniu zrozumienia procesu integracji europejskiej i wiedzy na jego temat, zacieśnieniu dialogu akademickiego na temat stosunków z UE w ramach Partnerstwa Wschodniego oraz udziału we właściwych programach UE.

Artykuł 360

Strony zgodnie postanawiają współpracować w dziedzinie młodzieży, tak aby:

a) wzmocnić współpracę i kontakty w obszarze polityki dotyczącej młodzieży i kształcenia pozaformalnego dla młodzieży i młodych pracowników;

b) wspierać mobilność młodzieży i młodych pracowników, gdyż przyczynia się ona do wspierania dialogu międzykulturowego i zdobywania wiedzy, umiejętności i kompetencji poza systemami kształcenia formalnego, między innymi poprzez wolontariat;

c) propagować współpracę między organizacjami zrzeszającymi młodzież.

Artykuł 361

Gruzja będzie prowadzić i rozwijać politykę spójną z unijnymi politykami i praktykami, o których mowa w załączniku XXXII do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 17

Współpraca w dziedzinie kultury

Artykuł 362

Strony będą promowały współpracę kulturalną z odpowiednim uwzględnieniem zasad zawartych w Konwencji w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) z 2005 r. Strony będą dążyć do regularnego dialogu politycznego w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym do rozwoju sektora kultury w UE i Gruzji. Współpraca między Stronami sprzyjać będzie dialogowi międzykulturowemu, między innymi dzięki zaangażowaniu w nim sektora kultury i społeczeństwa obywatelskiego w UE i w Gruzji.

Artykuł 363

Współpraca Stron koncentruje się na następujących obszarach:

a) współpracy kulturalnej i wymianie kulturalnej;

b) mobilności sztuki i artystów i wzmocnieniu zdolności w sektorze kultury;

c) dialogu międzykulturowym;

d) dialogu na temat polityki kulturalnej; oraz

e) współpracy na forach międzynarodowych takich jak UNESCO czy Rada Europy, między innymi, w celu rozwijania różnorodności kulturowej oraz zachowania i podkreślenia wartości dziedzictwa kulturowego i historycznego.

ROZDZIAŁ 18

Współpraca w sektorze audiowizualnym I mediów

Artykuł 364

Strony będą promować współpracę w sektorze audiowizualnym i mediów. Współpraca służy wzmocnieniu przemysłu audiowizualnego w UE i Gruzji, w szczególności poprzez szkolenia zawodowe, wymianę informacji oraz promowanie koprodukcji kinowej i telewizyjnej.

Artykuł 365

1. Strony prowadzą regularny dialog w sektorze audiowizualnym i mediów oraz współpracują na rzecz zwiększenia niezależności i profesjonalizmu mediów, a także zacieśnienia związków z mediami UE zgodnie z odpowiednimi standardami europejskimi, w tym standardami wyznaczonymi przez Radę Europy oraz Konwencję UNESCO z 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego.

2. Współpraca może obejmować między innymi szkolenie dziennikarzy i innych osób zajmujących się zawodowo mediami.

Artykuł 366

Współpraca Stron koncentruje się na następujących obszarach:

a) dialogu na temat polityki audiowizualnej i dotyczącej mediów;

b) współpracy na forach międzynarodowych takich jak UNESCO czy Rada Europy; oraz

c) współpracy audiowizualnej i w zakresie mediów, w tym w zakresie kina.

Artykuł 367

Gruzja podejmie zbliżenie swojego prawodawstwa do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXXIII do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

ROZDZIAŁ 19

Współpraca w dziedzinie sportu I aktywności fizycznej

Artykuł 368

Strony promują współpracę w obszarze sportu i aktywności fizycznej poprzez wymianę informacji i dobrych praktyk, tak aby propagować zdrowy tryb życia, społeczne i edukacyjne walory sportu, mobilność w sporcie, oraz w celu zwalczania światowych problemów w sporcie, takich jak doping, rasizm czy przemoc.

ROZDZIAŁ 20

Współpraca społeczeństwa obywatelskiego

Artykuł 369

Strony zacieśniają dialog na temat współpracy społeczeństwa obywatelskiego, którego cele są następujące:

a) intensyfikacja kontaktów oraz wymiany informacji i doświadczeń między wszystkimi sektorami społeczeństwa obywatelskiego w UE i w Gruzji;

b) zapewnienie szerszej wiedzy na temat Gruzji i lepszego jej zrozumienia, w tym jej historii i kultury, w UE, a zwłaszcza wśród organizacji społeczeństwa obywatelskiego znajdujących się w państwach członkowskich, co pozwoli na lepszą świadomość szans i wyzwań w ramach przyszłych stosunków;

c) wzajemne zapewnienie szerszej wiedzy na temat UE i lepszego jej zrozumienia w Gruzji, a w szczególności wśród gruzińskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, gdzie nacisk kładzie się między innymi na wartości, na których UE jest oparta, jej polityki i jej funkcjonowanie.

Artykuł 370

Strony promują dialog i współpracę podmiotów społeczeństwa obywatelskiego z obu stron jako integralną część stosunków między UE a Gruzją. Cele takiego dialogu i takiej współpracy są następujące:

a) zapewnienie udziału społeczeństwa obywatelskiego w stosunkach między UE a Gruzją, zwłaszcza w wykonaniu postanowień niniejszego Układu;

b) zwiększenie udziału społeczeństwa obywatelskiego w publicznym procesie podejmowania decyzji, szczególnie przez otwarty, przejrzysty i regularny dialog między instytucjami publicznymi a stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim;

c) ułatwienie i stworzenie warunków dla procesu budowania instytucji i rozwoju organizacji społeczeństwa obywatelskiego na różne sposoby, m.in. poprzez rzecznictwo, tworzenie nieformalnych i formalnych sieci, wzajemne wizyty i warsztaty, zwłaszcza w celu poprawy otoczenia prawnego dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego; oraz

d) umożliwienie przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego z każdej strony zaznajomienia się z procesami konsultacji i dialogu społeczeństwa obywatelskiego, w tym partnerami społecznymi i władzami publicznymi, w szczególności w celu włączenia społeczeństwa obywatelskiego w publiczny proces podejmowania decyzji.

Artykuł 371

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

ROZDZIAŁ 21

Współpraca w zakresie rozwoju regionalnego, współpraca transgraniczna I współpraca na szczeblu regionalnym

Artykuł 372

1. Strony promują wzajemne zrozumienie i współpracę dwustronną w dziedzinie polityki rozwoju regionalnego, z uwzględnieniem metod opracowywania i realizacji polityk regionalnych, wielopoziomowego sprawowania rządów oraz partnerstwa, ze szczególnym naciskiem na rozwój obszarów najmniej uprzywilejowanych oraz współpracy terytorialnej, z myślą o stworzeniu kanałów komunikacji i o rozwijaniu wymiany informacji i doświadczeń między organami władz krajowych i lokalnych oraz podmiotami społeczno-gospodarczymi i społeczeństwem obywatelskim.

2. Strony współpracują przede wszystkim w celu dostosowania praktyki stosowanej przez Gruzję do następujących zasad:

a) poprawa wielopoziomowego sprawowania rządów, które wpływa zarówno na poziom centralny rządów, jak i gmin, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów większego zaangażowania podmiotów na szczeblu lokalnym;

b) konsolidacja partnerstwa wszystkich stron zaangażowanych w rozwój regionalny; oraz

c) współfinansowanie poprzez wkład finansowy podmiotów zaangażowanych w wykonanie programów i projektów rozwoju regionalnego.

Artykuł 373

1. Strony wspierają i stymulują zaangażowanie organów władz lokalnych we współpracę w zakresie polityki regionalnej, w tym współpracę transgraniczną, oraz w powiązane struktury zarządzania, wzmacniają współpracę poprzez ustanowienie sprzyjających ram prawnych, podtrzymują i rozwijają środki budowania zdolności oraz promują utrwalanie transgranicznych i regionalnych sieci gospodarczych i biznesowych.

2. Strony będą współpracować na rzecz konsolidacji instytucjonalnego i operacyjnego potencjału gruzińskich instytucji w dziedzinach rozwoju regionalnego i planowania przestrzennego, między innymi przez:

a) poprawę koordynacji międzyinstytucjonalnej, w szczególności mechanizmu kontaktów pionowych i poziomych organów administracji centralnej i lokalnej w procesie rozwijania i wdrażania polityki regionalnej;

b) budowanie możliwości organów władz lokalnych, tak aby wspierać wzajemną współpracę transgraniczną zgodnie z przepisami i praktykami UE;

c) wymianę wiedzy, informacji i najlepszych praktyk w zakresie polityki rozwoju regionalnego, aby wspierać dobrobyt gospodarczy społeczności lokalnych i jednolity rozwój regionów.

Artykuł 374

1. Strony wspierają i stymulują rozwój współpracy transgranicznej w innych obszarach objętych niniejszym Układem, między innymi takich jak transport, energia, sieci komunikacyjne, kultura, kształcenie, turystyka i zdrowie.

2. Strony wzmacniają współpracę między swoimi regionami w formie transgranicznych i międzyregionalnych programów, promując udział regionów Gruzji w europejskich strukturach i organizacjach regionalnych i wspierając ich rozwój gospodarczy i instytucjonalny poprzez wykonanie projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania.

3. Działania te będą prowadzone w kontekście:

a) kontynuowania współpracy terytorialnej z regionami europejskimi, w tym w ramach programów współpracy ponadnarodowej i transgranicznej;

b) współpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego, z organami UE, w tym z Komitetem Regionów, a także udział w różnych europejskich projektach i inicjatywach regionalnych;

c) współpracy między innymi z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Europejską Siecią Obserwacyjną Planowania Przestrzennego.

Artykuł 375

Kwestie ujęte w niniejszym rozdziale będą omawiane w ramach regularnego dialogu.

ROZDZIAŁ 22

Ochrona ludności

Artykuł 376

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę w zakresie katastrof naturalnych i katastrof spowodowanych przez człowieka. Współpraca prowadzona jest z uwzględnieniem interesów Stron na zasadach równości i obopólnej korzyści, z uwzględnieniem wzajemnych zależności między Stronami oraz wielostronnych działań w tym obszarze.

Artykuł 377

Celem współpracy jest poprawa zapobiegania katastrofom naturalnym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, a także gotowości i reakcji na nie.

Artykuł 378

Strony w szczególności wymieniają informacje i wiedzę specjalistyczną oraz wdrażają wspólne działania na zasadach dwustronnych lub w ramach programów wielostronnych. Współpraca przebiega między innymi poprzez wykonanie konkretnych umów i porozumień administracyjnych w tej dziedzinie, zawartych między Stronami.

Artykuł 379

Współpraca może obejmować następujące cele:

a) wymianę i regularną aktualizację danych kontaktowych w celu zapewnienia ciągłości dialogu oraz całodobowej możliwości wzajemnego kontaktu;

b) we właściwych przypadkach i z zastrzeżeniem posiadania odpowiednich zasobów – ułatwienie wzajemnej pomocy w poważnych sytuacjach wyjątkowych;

c) całodobową wymianę wczesnych ostrzeżeń i zaktualizowanych informacji dotyczących sytuacji wyjątkowych o dużej skali dotykających UE lub Gruzję, w tym prośby o pomoc i oferty pomocy;

d) wymianę informacji na temat pomocy niesionej przez Strony państwom trzecim w sytuacjach wyjątkowych, które uruchamiają unijny mechanizm ochrony ludności;

e) współpracę w zakresie wsparcia ze strony kraju-gospodarza przy wnoszeniu o pomoc/niesieniu pomocy;

f) wymianę najlepszych praktyk i wytycznych w zakresie zapobiegania katastrofom, a także gotowości i reakcji na nie;

g) współpracę w zakresie zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi poprzez między innymi odwołanie się do powiązań między instytucjami i rzecznictwa; informowanie, kształcenie i komunikację; najlepsze praktyki mające na celu zapobieganie zagrożeniom naturalnym lub łagodzenie ich skutków;

h) współpracę w dążeniu do sprawniejszego gromadzenia wiedzy na temat katastrof i zagrożeń oraz oceny ryzyka na potrzeby zarządzania katastrofami;

i) współpracę w zakresie oceny wpływu katastrof na środowisko i zdrowie publiczne;

j) zapraszanie ekspertów na specjalistyczne warsztaty techniczne i sympozja poświęcone kwestiom ochrony ludności;

k) doraźne zapraszanie obserwatorów na poszczególne ćwiczenia i szkolenia organizowane przez UE lub Gruzję; oraz

l) wzmacnianie współpracy w zakresie jak najskuteczniejszego wykorzystania dostępnych możliwości ochrony ludności.

ROZDZIAŁ 23

Uczestnictwo w programach unii europejskiej I w działaniach jej agencji

Artykuł 380

Gruzja ma prawo uczestniczyć w działaniach wszystkich agencji UE, w przypadku których odnośne przepisy ustanawiające daną agencję dopuszczają uczestnictwo Gruzji. Gruzja zawiera z UE osobne umowy umożliwiające jej uczestnictwo w działaniach poszczególnych agencji i określające wysokość jej wkładu finansowego.

Artykuł 381

Gruzja ma prawo uczestniczyć we wszelkich obecnych i przyszłych programach Unii, w przypadku których odpowiednie przepisy ustanawiające te programy dopuszczają uczestnictwo Gruzji. Udział Gruzji w programach Unii jest zgodny z postanowieniami określonymi w Protokole III do niniejszego Układu w sprawie umowy ramowej między Unią Europejską a Gruzją dotyczącej ogólnych zasad uczestnictwa Gruzji w programach unijnych.

Artykuł 382

Strony będą prowadzić regularny dialog na temat uczestnictwa Gruzji w programach UE i działaniach jej agencji. UE informuje zwłaszcza Gruzję o ewentualnym ustanowieniu nowych agencji i programów Unii, a także o zmianach warunków udziału w programach Unii i działaniach agencji, o których mowa w art. 380 i 381 niniejszego Układu.

TYTUŁ VII

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE ZWALCZANIA NADUŻYĆ FINANSOWYCH I KONTROLI

ROZDZIAŁ 1

Pomoc finansowa

Artykuł 383

Gruzja korzysta z pomocy finansowej kierowanej przez właściwe unijne mechanizmy i instrumenty finansowania. Gruzja może również korzystać ze współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EIB), Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR) oraz innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Pomoc finansowa ma przyczyniać się do realizacji celów niniejszego Układu i będzie świadczona zgodnie z niniejszym rozdziałem.

Artykuł 384

Podstawowe zasady pomocy finansowej są określone we właściwych rozporządzeniach dotyczących unijnych instrumentów finansowych.

Artykuł 385

Uzgodnione przez Strony priorytetowe obszary pomocy finansowej UE określa się w rocznych programach działań opartych w stosownych przypadkach o ramy wieloletnie, odzwierciedlające uzgodnione priorytety polityki. Wysokość pomocy określona w tych programach uwzględnia zapotrzebowanie Gruzji, zdolności sektorowe oraz postępy reform, w szczególności w obszarach objętych niniejszym Układem.

Artykuł 386

W celu optymalnego wykorzystania dostępnych środków Strony dążą do wdrażania pomocy UE w ścisłej współpracy i koordynacji z innymi darczyńcami – państwami i organizacjami oraz międzynarodowymi instytucjami finansowymi, oraz zgodnie z międzynarodowymi zasadami dotyczącymi skuteczności pomocy.

Artykuł 387

Najważniejsze prawne, administracyjne i techniczne podstawy pomocy finansowej określa się w ramach właściwych umów między Stronami.

Artykuł 388

Rada Stowarzyszenia jest informowana o postępach we wdrażaniu pomocy finansowej oraz jej wpływie na realizację celów niniejszego Układu. W tym celu właściwe organy Stron dostarczają sobie wzajemnie i regularnie odpowiednich informacji w zakresie monitorowania i oceny.

Artykuł 389

Strony wdrażają pomoc zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami i współpracują w zakresie ochrony interesów finansowych UE i Gruzji zgodnie z rozdziałem 2 (Postanowienia dotyczące zwalczania nadużyć finansowych i kontroli) w niniejszym tytule.

ROZDZIAŁ 2

Postanowienia dotyczące zwalczania nadużyć finansowych I kontroli

Artykuł 390

Definicje

Do celów niniejszego rozdziału mają zastosowanie definicje zawarte w protokole IV do niniejszego Układu.

Artykuł 391

Zakres stosowania

Niniejszy rozdział ma zastosowanie do wszelkich dalszych umów lub instrumentów finansowania, jakie zostaną zawarte między Stronami, oraz wszelkich instrumentów finansowych UE, z jakimi Gruzja będzie stowarzyszona, bez uszczerbku dla wszelkich dodatkowych klauzul dotyczących audytu, kontroli na miejscu, inspekcji, kontroli i środków zwalczania nadużyć finansowych, prowadzonych między innymi przez Europejski Trybunał Obrachunkowy i Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).

Artykuł 392

Środki mające na celu zapobieganie nadużyciom finansowym, korupcji i innym nielegalnym działaniom oraz ich zwalczanie

Strony podejmują skuteczne środki w celu zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i innym nielegalnym działaniom związanym z wdrażaniem środków UE oraz ich zwalczania, między innymi poprzez wzajemną pomoc administracyjną i prawną w dziedzinach objętych niniejszym Układem.

Artykuł 393

Wymiana informacji i dalsza współpraca na szczeblu operacyjnym

1. Na potrzeby właściwego wykonania niniejszego rozdziału właściwe organy Gruzji i UE regularnie wymieniają informacje oraz, na wniosek jednej ze Stron, prowadzą konsultacje.

2. OLAF może uzgodnić ze swoim odpowiednikiem w Gruzji, zgodnie z gruzińskimi przepisami, dalszą współpracę w obszarze zwalczania nadużyć finansowych, w tym dokonać ustaleń operacyjnych z władzami Gruzji.

3. W odniesieniu do przekazywania i przetwarzania danych osobowych zastosowanie ma art. 14 tytułu III (Sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo) niniejszego Układu.

Artykuł 394

Zapobieganie nadużyciom finansowym, korupcji i nieprawidłowościom

1. Władze Gruzji regularnie sprawdzają, czy operacje finansowane ze środków UE są realizowane należycie. Podejmują one wszelkie odpowiednie środki w celu zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym oraz w celu ich naprawiania.

2. Władze Gruzji podejmują wszelkie stosowne środki w celu zapobiegania wszelkim praktykom korupcji czynnej lub biernej oraz w celu ich naprawiania, a także w celu wykluczenia konfliktu interesów na każdym etapie procedury związanej z wdrażaniem środków finansowych UE.

3. Władze Gruzji informują Komisję Europejską o wszelkich podjętych środkach prewencyjnych.

4. Komisja Europejska jest uprawniona do uzyskania dowodów zgodnie z art. 56 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.

5. W szczególności jest ona również uprawniona do uzyskiwania dowodów na to, że postępowania o udzielenie zamówienia i dotacji są zgodne z zasadami przejrzystości, równego traktowania oraz niedyskryminacji, zapobiegają wszelkim konfliktom interesów, oferują gwarancje odpowiadające przyjętym normom międzynarodowym oraz zapewniają zgodność z przepisami dotyczącymi należytego zarządzania finansami.

6. Zgodnie z własnymi procedurami Strony udostępniają sobie wzajemnie wszelkie informacje dotyczące wdrażania środków finansowych UE i informują się nawzajem bezzwłocznie o wszelkich zasadniczych zmianach w swoich procedurach lub systemach.

Artykuł 395

Kroki prawne, dochodzenie i ściganie

W następstwie kontroli krajowej lub kontroli UE, władze Gruzji podejmują kroki prawne, w tym we właściwych przypadkach, dochodzenie i ściganie domniemanych i stwierdzonych przypadków nadużyć finansowych, korupcji lub wszelkich innych nieprawidłowości, w tym konfliktów interesów. W stosownych przypadkach OLAF może wspierać właściwe organy Gruzji w realizacji tych zadań.

Artykuł 396

Informowanie o przypadkach nadużyć finansowych, korupcji i nieprawidłowości

1. Władze Gruzji bezzwłocznie przekazują Komisji Europejskiej wszelkie informacje, które są w ich posiadaniu, i które dotyczą domniemania lub stwierdzenia nadużyć finansowych, korupcji lub wszelkich innych nieprawidłowości, w tym konfliktu interesów, występujących w związku z wdrożeniem środków finansowych UE. W przypadku podejrzenia nadużycia finansowego lub korupcji informowane są również OLAF i Komisja Europejska.

2. Władze Gruzji zgłaszają również wszystkie środki podjęte w związku z faktami, o których zawiadamiają na podstawie niniejszego artykułu. Jeżeli nie wystąpiły przypadki nadużyć finansowych, korupcji lub jakichkolwiek innych nieprawidłowości, które podlegałyby zgłoszeniu, władze Gruzji informują Komisję Europejską po zakończeniu każdego roku kalendarzowego.

Artykuł 397

Kontrole

1. Komisja Europejska i Europejski Trybunał Obrachunkowy są uprawnieni do sprawdzenia, czy wszystkie wydatki związane z wykorzystaniem środków finansowych UE zostały poniesione prawidłowo, w sposób zgodny z prawem, oraz z zachowaniem przepisów o należytym zarządzaniu finansami.

2. Kontrole przeprowadza się na podstawie podjętych zobowiązań i dokonanych płatności. Opierają się one na rejestrach oraz, w razie potrzeby, obejmują kontrole w lokalu każdego podmiotu, który zarządza wdrażaniem środków finansowych UE lub bierze w nim udział. Kontrole mogą być przeprowadzane przed zamknięciem rozliczeń za dany rok budżetowy oraz za okres pięciu lat od dnia wypłaty salda.

3. Inspektorzy Komisji Europejskiej lub inne osoby, które zostały upoważnione przez Komisję Europejską lub Europejski Trybunał Obrachunkowy, mogą przeprowadzać kontrole dokumentacji lub kontrole na miejscu i kontrole w lokalu każdego podmiotu, który zarządza wdrażaniem środków finansowych UE lub bierze w nim udział, jak również każdego z ich podwykonawców na terytorium Gruzji.

4. Pracownicy Komisji Europejskiej lub inne osoby upoważnione przez Komisję Europejską lub Europejski Trybunał Obrachunkowy muszą mieć odpowiedni dostęp do miejsc, prac i dokumentów w celu przeprowadzenia takich kontroli, łącznie z informacjami w formie elektronicznej. Informacja o prawie dostępu powinna być przekazana wszystkim instytucjom państwowym w Gruzji i powinna być wyraźnie zawarta w umowach zawieranych celem wdrożenia instrumentów, o których mowa w niniejszym Układzie.

5. Inspekcje i kontrole, o których mowa w niniejszym artykule, mają zastosowanie do wszystkich wykonawców i podwykonawców, którzy otrzymali środki finansowe UE. Realizując swoje zadania, Europejski Trybunał Obrachunkowy oraz organy kontrolne w Gruzji współpracują w duchu zaufania, z zachowaniem niezależności.

Artykuł 398

Kontrole na miejscu

1. W ramach niniejszego Układu OLAF uprawniony jest do przeprowadzania kontroli i inspekcji na miejscu w celu ochrony interesów finansowych UE przed nadużyciami finansowymi, zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2185/96 z dnia 11 listopada 1996 r. w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami.

2. Kontrole i inspekcje na miejscu są przygotowywane i przeprowadzane przez OLAF w ścisłej współpracy z właściwymi organami Gruzji i z uwzględnieniem właściwych gruzińskich przepisów.

3. Władze Gruzji są odpowiednio wcześnie powiadamiane o przedmiocie, celu i podstawie prawnej kontroli i inspekcji, tak aby mogły zapewnić wszelką wymaganą pomoc. W tym celu urzędnicy zatrudnieni we właściwych organach Gruzji mogą brać udział w kontrolach i inspekcjach na miejscu.

4. Jeśli zainteresowane władze Gruzji wyrażą takie zapotrzebowanie, kontrole i inspekcje na miejscu mogą być przeprowadzone wspólnie przez te władze i OLAF.

5. Jeżeli podmiot gospodarczy przeciwstawia się kontroli lub inspekcji na miejscu, władze Gruzji na mocy przepisów krajowych udzielają OLAF-owi potrzebnego wsparcia, aby umożliwić mu wykonanie jego zadań polegających na przeprowadzeniu kontroli lub inspekcji na miejscu.

Artykuł 399

Środki i sankcje administracyjne

Bez uszczerbku dla ustawodawstwa Gruzji Komisja Europejska może nakładać środki i sankcje administracyjne zgodnie z rozporządzeniem (WE, Euratom) nr 1605/2002, rozporządzeniem (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich oraz z rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich.

Artykuł 400

Odzyskanie środków

1. Władze Gruzji podejmują wszelkie stosowne środki w celu wdrożenia wymienionych poniżej postanowień dotyczących odzyskania przez rządową agencję finansującą nienależnie wypłaconych środków finansowych UE.

2. W przypadku gdy realizację środków finansowych UE powierzono władzom Gruzji, Komisja Europejska jest uprawniona do odzyskania nienależnie wypłaconych środków finansowych UE, zwłaszcza w drodze korekt finansowych. Komisja Europejska uwzględnia środki podjęte przez władze Gruzji w celu zapobieżenia utracie przedmiotowych środków finansowych UE.

3. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji w sprawie odzyskania środków Komisja Europejska konsultuje się w tej sprawie z Gruzją. Spory dotyczące odzyskania środków będą omawiane w Radzie Stowarzyszenia.

4. W przypadku, gdy Komisja Europejska realizuje środki finansowe UE pośrednio lub bezpośrednio poprzez powierzanie zadań związanych z wykonaniem budżetu osobom trzecim, decyzje podejmowane przez Komisję Europejską w ramach niniejszego tytułu, na mocy których na osoby inne niż państwa nakładane są zobowiązania pieniężne, podlegają wykonaniu na terytorium Gruzji zgodnie z następującymi zasadami:

a) ich wykonanie odbywa się zgodnie z obowiązującymi w Gruzji przepisami z zakresu postępowania cywilnego. Klauzula wykonalności decyzji jest nadawana bez jakiejkolwiek kontroli wychodzącej poza weryfikację autentyczności decyzji przez wyznaczony w tym celu przez rząd Gruzji organ krajowy, o którym zostanie powiadomiona Komisja Europejska i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

b) po dopełnieniu tych formalności na wniosek zainteresowanej Strony może ona przystąpić do wykonywania zgodnie z ustawodawstwem Gruzji, wnosząc o rozpatrzenie sprawy bezpośrednio do właściwego organu;

c) Postępowanie egzekucyjne może zostać zawieszone tylko na podstawie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jednakże do rozpatrywania skarg na prawidłowość czynności egzekucyjnych właściwe są sądy Gruzji.

5. Tytuł egzekucyjny wydawany jest przez wyznaczone w tym celu przez rząd Gruzji organy, bez potrzeby przeprowadzania przez nie jakiejkolwiek kontroli wychodzącej poza weryfikację autentyczności aktu. Wykonanie tytułu egzekucyjnego odbywa się zgodnie z przepisami obowiązującymi w Gruzji. Zgodność z prawem decyzji właściwych organów UE o egzekucji podlega kontroli ze strony Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

6. Na tych samych zasadach wykonywane są orzeczenia wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej na podstawie klauzuli arbitrażowej zawartej w danej umowie objętej zakresem niniejszego rozdziału.

Artykuł 401

Poufność

Informacje w jakiejkolwiek formie, które pozyskano lub nabyto na podstawie niniejszego rozdziału objęte są tajemnicą zawodową i chronione w taki sam sposób, w jaki podobne informacje chronione są prawem Gruzji oraz odpowiednimi przepisami mającymi zastosowanie w odniesieniu do instytucji UE. Takich informacji nie wolno przekazywać osobom innym niż osoby w instytucjach UE, państwach członkowskich lub w Gruzji, których funkcje wymagają posiadania takich informacji, nie wolno ich również wykorzystywać do celów innych niż zapewnienie skutecznej ochrony interesów finansowych Stron.

Artykuł 402

Zbliżenie przepisów

Gruzja podejmie zbliżenie swoich przepisów do aktów UE i instrumentów międzynarodowych, o których mowa w załączniku XXXIV do niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami zawartymi w tym załączniku.

TYTUŁ VIII

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE, OGÓLNE I KOŃCOWE

ROZDZIAŁ 1

Ramy instytucjonalne

Artykuł 403

Dialog polityczny i merytoryczny, w tym na temat kwestii dotyczących współpracy sektorowej między Stronami, może być prowadzony na wszelkich szczeblach. Okresowy dialog merytoryczny na wysokim szczeblu prowadzony jest w ramach Rady Stowarzyszenia ustanowionej na mocy art. 404 oraz w ramach regularnych, odbywających się za wzajemnym porozumieniem spotkań przedstawicieli Stron szczebla ministerialnego.

Rada Stowarzyszenia

Artykuł 404

1. Niniejszym ustanawia się Radę Stowarzyszenia. Rada Stowarzyszenia nadzoruje i monitoruje stosowanie i wykonanie niniejszego Układu oraz prowadzi okresowe przeglądy funkcjonowania niniejszego Układu w świetle jego celów.

2. Posiedzenia Rady Stowarzyszenia odbywają się na szczeblu ministerialnym w regularnych odstępach czasu, co najmniej raz do roku, a także w przypadkach, gdy wymagają tego okoliczności. Rada Stowarzyszenia może odbywać spotkania w różnych składach za wzajemnym porozumieniem.

3. Poza nadzorowaniem i monitorowaniem stosowania i wykonania niniejszego Układu Rada Stowarzyszenia analizuje wszystkie najważniejsze kwestie wynikające z niniejszego Układu oraz wszelkie inne dwustronne lub międzynarodowe kwestie będące przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Artykuł 405

1. Rada Stowarzyszenia składa się z jednej strony z członków Rady Unii Europejskiej i członków Komisji Europejskiej, a z drugiej strony – z członków rządu Gruzji.

2. Rada Stowarzyszenia przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

3. Radzie Stowarzyszenia przewodniczy naprzemiennie przedstawiciel Unii i przedstawiciel Gruzji.

4. W stosownych przypadkach oraz za wzajemnym porozumieniem w pracach Rady Stowarzyszenia mogą uczestniczyć przedstawiciele innych podmiotów Stron w charakterze obserwatorów.

Artykuł 406

1. Dla osiągnięcia celów niniejszego Układu Rada Stowarzyszenia jest uprawniona do podejmowania decyzji w ramach zakresu stosowania niniejszego Układu. Decyzje te są wiążące dla Stron, które w celu ich wdrożenia podejmują odpowiednie środki, w tym w razie konieczności działania w ramach organów powołanych na mocy niniejszego Układu i na mocy jego postanowień. Rada Stowarzyszenia może również wydawać zalecenia. Decyzje i zalecenia Rady Stowarzyszenia przyjmuje się za porozumieniem Stron po wypełnieniu przez nie odpowiednich procedur wewnętrznych.

2. Zgodnie z wyznaczonym w niniejszym Układzie celem stopniowego zbliżenia przepisów Gruzji do przepisów UE Rada Stowarzyszenia będzie stanowić platformę wymiany informacji na temat będących w przygotowaniu i obowiązujących aktów prawnych Unii Europejskiej i Gruzji oraz na temat środków wdrażania, egzekwowania i zgodności.

3. Zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu Rada Stowarzyszenia może aktualizować lub zmieniać załączniki do niniejszego Układu bez uszczerbku dla postanowień szczegółowych tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Komitet Stowarzyszenia

Artykuł 407

1. Niniejszym powołuje się Komitet Stowarzyszenia. Komitet Stowarzyszenia wspomaga Radę Stowarzyszenia w wykonywaniu jej obowiązków i funkcji.

2. Komitet Stowarzyszenia składa się z przedstawicieli Stron, co do zasady na szczeblu wyższych urzędników państwowych.

3. Komitetowi Stowarzyszenia przewodniczy naprzemiennie przedstawiciel UE i przedstawiciel Gruzji.

Artykuł 408

1. W swoim regulaminie Rada Stowarzyszenia określa obowiązki i zasady funkcjonowania Komitetu Stowarzyszenia, do którego zadań należy przygotowanie posiedzeń Rady Stowarzyszenia. Posiedzenia Komitetu Stowarzyszenia odbywają się co najmniej raz do roku, a także za porozumieniem Stron w przypadkach, gdy wymagają tego okoliczności.

2. Rada Stowarzyszenia może przekazać Komitetowi Stowarzyszenia wszystkie swoje uprawnienia, w tym uprawnienia do podejmowania wiążących decyzji.

3. Komitet Stowarzyszenia jest uprawniony do przyjmowania decyzji w przypadkach, określonych w niniejszym Układzie oraz w dziedzinach, w których Rada Stowarzyszenia przekazała mu uprawnienia, zgodnie z art. 406 ust. 1 niniejszego Układu. Decyzje te są wiążące dla Stron, które podejmują odpowiednie środki w celu ich wdrożenia. Komitet Stowarzyszenia przyjmuje decyzje na zasadzie porozumienia Stron, z uwzględnieniem ich procedur wewnętrznych.

4. Komitet Stowarzyszenia odbywa posiedzenia w szczególnym składzie w celu rozstrzygania kwestii dotyczących tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Posiedzenia Komitetu Stowarzyszenia w tym składzie odbywają się co najmniej raz w roku.

Artykuł 409

Specjalne komitety, podkomitety i organy

1. Komitet Stowarzyszenia wspierają podkomitety powołane na mocy niniejszego Układu.

2. Rada Stowarzyszenia może podjąć decyzję o utworzeniu w poszczególnych dziedzinach jakichkolwiek innych specjalnych komitetów lub organów, które są niezbędne do wykonania niniejszego Układu oraz określa ich skład, zadania i zasady funkcjonowania. Ponadto takie specjalne komitety lub organy mogą poddać dyskusji wszelkie kwestie, jakie uznają za istotne, bez uszczerbku dla postanowień szczegółowych tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

3. Komitet Stowarzyszenia może również tworzyć podkomitety, w tym w celu odnotowania postępu w zakresie regularnych dialogów, o których mowa w tytule V (Współpraca gospodarcza) oraz tytule VI (Inne polityki objęte współpracą) niniejszego Układu.

4. Podkomitety są uprawnione do podejmowania decyzji w przypadkach przewidzianych w niniejszym Układzie. Podkomitety przedstawiają zgodnie z wymogami regularne sprawozdania ze swoich działań Komitetowi Stowarzyszenia.

5. Podkomitety powołane na mocy tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu informują z odpowiednim wyprzedzeniem Komitet Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu, określonym w art. 408 ust. 4 niniejszego Układu, o terminach i porządku obrad swoich posiedzeń. Przedstawiają one sprawozdania ze swojej działalności na każdym posiedzeniu Komitetu Stowarzyszenia w składzie rozstrzygającym kwestie dotyczące handlu.

6. Istnienie podkomitetów nie stanowi dla żadnej ze Stron przeszkody przed kierowaniem wszelkich kwestii bezpośrednio do Komitetu Stowarzyszenia, w tym do jego składu rozstrzygającego kwestie dotyczące handlu.

Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia

Artykuł 410

1. Niniejszym powołuje się Komisję Parlamentarną Stowarzyszenia. Stanowi ona forum spotkań i wymiany poglądów między członkami Parlamentu Europejskiego i Parlamentu Gruzji. Platforma zbiera się w określonych przez siebie odstępach czasu.

2. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia składa się z jednej strony z członków Parlamentu Europejskiego oraz z drugiej strony z członków Parlamentu Gruzji.

3. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

4. Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia przewodniczy naprzemiennie przedstawiciel Parlamentu Europejskiego i przedstawiciel Parlamentu Gruzji, zgodnie z przepisami ustanowionymi w regulaminie tej komisji.

Artykuł 411

1. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia może zażądać od Rady Stowarzyszenia istotnych informacji dotyczących wykonania niniejszego Układu, a Rada Stowarzyszenia dostarcza Komisji Parlamentarnej te informacje.

2. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia jest informowana o decyzjach i zaleceniach Rady Stowarzyszenia.

3. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia może kierować zalecenia do Rady Stowarzyszenia.

4. Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia może powołać Podkomisje Parlamentarne Stowarzyszenia.

Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego

Artykuł 412

1. Strony propagują również regularne spotkania przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, których celem jest przekazywanie im informacji na temat wykonania niniejszego Układu oraz pozyskiwanie od nich uwag na ten temat.

2. Niniejszym ustanawia się Platformę Społeczeństwa Obywatelskiego UE-Gruzja. W skład tej platformy, będącej forum spotkań i wymiany opinii, wchodzą przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego ze strony UE, w tym członkowie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, oraz przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego ze strony Gruzji, w tym przedstawiciele Gruzińskiej Krajowej Platformy Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego. Platforma zbiera się w określonych przez siebie odstępach czasu.

3. Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

4. Platformie Społeczeństwa Obywatelskiego przewodniczy naprzemiennie przedstawiciel Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz przedstawiciele społeczeństwa cywilnego Gruzji, zgodnie z przepisami ustanowionymi w regulaminie tej platformy.

Artykuł 413

1. Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego jest informowana o decyzjach i zaleceniach Rady Stowarzyszenia.

2. Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego może kierować zalecenia do Rady Stowarzyszenia.

3. Komitet Stowarzyszenia i Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia dbają o regularne kontakty z przedstawicielami Platformy Społeczeństwa Obywatelskiego w celu pozyskania ich opinii na temat realizacji celów niniejszego Układu.

ROZDZIAŁ 2

Postanowienia ogólne I końcowe

Artykuł 414

Dostęp do sądów i organów administracyjnych

W zakresie niniejszego Układu Strony zobowiązują się zagwarantować osobom fizycznym i prawnym drugiej Strony dostęp do właściwych sądów i organów administracyjnych na zasadach wolnych od dyskryminacji w porównaniu ze swoimi własnymi obywatelami, aby osoby te mogły tam dochodzić swoich praw osobistych i rzeczowych.

Artykuł 415

Wyjątki ze względów bezpieczeństwa

Żadne z postanowień niniejszego Układu nie stanowi przeszkody dla podjęcia przez Stronę jakichkolwiek środków, które:

a) Strona ta uważa za niezbędne w celu zapobieżenia ujawnieniu informacji szkodzących jej podstawowym interesom bezpieczeństwa;

b) odnoszą się do produkcji broni, amunicji lub materiałów wojskowych lub handlu nimi lub też do badań, rozwoju lub produkcji niezbędnej do celów obronnych, o ile środki te nie osłabiają warunków konkurencji w zakresie produktów nieprzeznaczonych na cele ściśle wojskowe;

c) Strona ta uznaje za istotne dla zapewnienia własnego bezpieczeństwa w przypadku poważnych niepokojów wewnętrznych naruszających utrzymanie porządku publicznego, w czasie wojny lub poważnych napięć międzynarodowych grożących wybuchem wojny, lub w celu wywiązania się z obowiązków, jakie na siebie przyjęła, aby zapewnić utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

Artykuł 416

Niedyskryminacja

1. W obszarach objętych niniejszym Układem oraz bez uszczerbku dla jakichkolwiek szczegółowych postanowień w nim zawartych:

a) uregulowania stosowane przez Gruzję w stosunku do UE lub jej państw członkowskich nie mogą prowadzić do powstania jakiejkolwiek dyskryminacji między państwami członkowskimi, ich obywatelami, przedsiębiorstwami lub spółkami,

b) uregulowania stosowane przez UE lub jej państwa członkowskie w stosunku do Gruzji nie mogą prowadzić do powstania jakiejkolwiek dyskryminacji między obywatelami Gruzji, jej przedsiębiorstwami lub spółkami.

2. Postanowienia ust. 1 pozostają bez uszczerbku dla prawa Stron do stosowania właściwych przepisów ich ustawodawstwa podatkowego wobec podatników, którzy nie znajdują się w sytuacji identycznej jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania lub siedzibę.

Artykuł 417

Stopniowe zbliżenie przepisów

Gruzja dokonuje stopniowego zbliżenia przepisów do prawa UE zgodnie z załącznikami do niniejszego Układu, w oparciu o zobowiązania określone w niniejszym Układzie i zgodnie z postanowieniami zawartymi w tych załącznikach. Niniejsze postanowienie pozostaje bez uszczerbku dla szczegółowych zasad i zobowiązań w zakresie zbliżenia przepisów w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Artykuł 418

Dynamiczne zbliżenie przepisów

W świetle celu, jakim jest stopniowe zbliżenie przepisów Gruzji do prawodawstwa UE, Rada Stowarzyszenia może okresowo aktualizować lub zmieniać załączniki do niniejszego Układu, uwzględniając zmiany w prawie UE oraz mających zastosowanie standardach określonych w międzynarodowych instrumentach uznanych przez Strony za właściwe oraz, we właściwych przypadkach, uwzględniając zakończenie odpowiednich procedur wewnętrznych przez Strony. Niniejsze postanowienie pozostaje bez uszczerbku dla postanowień szczegółowych w ramach tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Artykuł 419

Monitorowanie zbliżenia przepisów

1. Monitorowanie oznacza stałą ocenę postępów we wdrażaniu i realizacji środków objętych niniejszym Układem.

2. Monitoring obejmuje przeprowadzaną przez UE ocenę zbliżenia prawa Gruzji do prawa UE zgodnie z niniejszym Układem, w tym ocenę wdrażania i egzekwowania. Ocena może być przeprowadzana przez UE indywidualnie i z jej własnej inicjatywy, zgodnie z postanowieniami tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu, przez UE w porozumieniu z Gruzją lub wspólnie przez Strony. Aby ułatwić proces oceny, Gruzja składa UE sprawozdania z postępów w zbliżeniu przepisów, w stosownych przypadkach przed zakończeniem okresów przejściowych określonych w niniejszym Układzie w odniesieniu do aktów prawnych UE. Proces sprawozdawczości i oceny, w tym sposób przeprowadzania oceny i jej częstotliwość, uwzględnia szczególne procedury określone w niniejszym Układzie lub decyzje organów instytucjonalnych powołanych niniejszym Układem.

3. Monitorowanie może obejmować kontrole na miejscu z udziałem instytucji, organów i agencji UE, organów pozarządowych, organów nadzorczych, niezależnych ekspertów oraz, w razie konieczności, innych organów i osób.

4. Wynik działań monitorujących, w tym oceny zbliżenia przepisów zgodnie z art. 2 niniejszego artykułu, poddawany jest dyskusji we wszystkich właściwych organach ustanowionych na mocy niniejszego Układu. Organy te mogą przyjmować wspólne zalecenia, które przedkłada się Radzie Stowarzyszenia.

5. Jeśli Strony zgadzają się, że konieczne środki objęte tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu zostały wdrożone i są realizowane, Rada Stowarzyszenia, na mocy uprawnień przyznanych jej przez art. 406 i 408 niniejszego Układu, wyraża zgodę na dalsze otwarcie rynku zgodnie z tytułem IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

6. Przedkładane Radzie Stowarzyszenia wspólne zalecenia, o których mowa w ust. 4 niniejszego artykułu, lub brak wydania takiego zalecenia, nie podlegają rozstrzyganiu sporów określonemu w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu. Decyzja podjęta przez właściwy organ ustanowiony na mocy niniejszego Układu lub brak takiej decyzji nie podlega rozstrzyganiu sporów określonemu w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu.

Artykuł 420

Wypełnianie zobowiązań

1. Strony wprowadzają wszelkie ogólne lub szczególne środki wymagane w celu wypełnienia ich zobowiązań w ramach niniejszego Układu. Zapewniają one osiągnięcie celów określonych w niniejszym Układzie.

2. Strony zgodnie postanawiają prowadzić w trybie pilnym i właściwymi kanałami, na wniosek jednej ze Stron, konsultacje mające na celu rozpatrzenie wszelkich kwestii związanych z interpretacją, wdrażaniem lub stosowaniem w dobrej wierze niniejszego Układu oraz innymi istotnymi aspektami stosunków między Stronami.

3. Strony kierują do Rady Stowarzyszenia wszelkie spory dotyczące interpretacji, wdrażania lub stosowania w dobrej wierze niniejszego Układu zgodnie z jego art. 421. Rada Stowarzyszenia może rozstrzygać spory w drodze wiążących decyzji.

Artykuł 421

Rozstrzyganie sporów

1. W przypadku powstania sporu między Stronami dotyczącego interpretacji, wdrażania lub stosowania w dobrej wierze niniejszego Układu jedna ze Stron przekazuje drugiej Stronie oraz Radzie Stowarzyszenia formalny wniosek o rozstrzygnięcie spornej kwestii. W drodze odstępstwa spory dotyczące interpretacji, wdrażania lub stosowania w dobrej wierze tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu reguluje wyłącznie rozdział 14 (Rozstrzyganie sporów).

2. Strony dokładają wszelkich starań, aby rozstrzygnąć spór poprzez prowadzone w dobrej wierze konsultacje w ramach Rady Stowarzyszenia oraz innych właściwych organów, o których mowa w art. 407 i 409 niniejszego Układu, w celu jak najszybszego znalezienia rozwiązań możliwych do przyjęcia przez obie Strony.

3. Strony przekazują Radzie Stowarzyszenia i innym właściwym organom wszelkie informacje konieczne do dokładnego zbadania sytuacji.

4. Do czasu rozstrzygnięcia sporu jest on przedmiotem dyskusji na każdym posiedzeniu Rady Stowarzyszenia. Spór uznaje się za rozstrzygnięty, jeśli Rada Stowarzyszenia podjęła wiążącą decyzję rozstrzygającą zgodnie z art. 420 ust. 3 niniejszego Układu lub jeśli oświadczyła, że spór został zakończony. Konsultacje w sprawie sporu mogą również toczyć się na spotkaniach Rady Stowarzyszenia lub innych właściwych organów, ustanowionych zgodnie z art. 407 i 409 niniejszego Układu, zgodnie z uzgodnieniami między Stronami lub na wniosek jednej ze Stron. Konsultacje mogą być również prowadzone w formie pisemnej.

5. Wszystkie informacje ujawnione podczas konsultacji są poufne.

Artykuł 422

Środki właściwe w przypadku uchybienia zobowiązaniom

1. Strona może podjąć właściwe środki, jeśli sporna kwestia nie zostanie rozwiązana w ciągu trzech miesięcy od dnia przedłożenia formalnego wniosku o rozstrzygnięcie sporu zgodnie z art. 421 niniejszego Układu oraz jeśli Strona skarżąca nadal uznaje, że druga Strona uchybiła zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy niniejszego Układu. Warunek trzymiesięcznego okresu konsultacji może zostać zniesiony za porozumieniem Stron i nie ma zastosowania do wyjątkowych przypadków określonych w ust. 3 niniejszego artykułu.

2. W wyborze właściwych środków pierwszeństwo przyznaje się środkom, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie niniejszego Układu. Z wyjątkiem przypadków, o których mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, takie środki nie mogą obejmować zawieszenia praw ani obowiązków wynikających z niniejszego Układu, określonych w tytule IV (Handel i zagadnienia związane z handlem). Środki podjęte na mocy ust. 1 niniejszego artykułu są bezzwłocznie notyfikowane Radzie Stowarzyszenia i podlegają konsultacjom zgodnie z art. 420 ust. 2 niniejszego Układu oraz mechanizmowi rozstrzygania sporów zgodnie z art. 420 ust. 3 i art. 421 niniejszego Układu.

3. Wyjątki, o których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, mają zastosowanie do:

a) wypowiedzenia Układu, nieusankcjonowanego przez ogólne zasady prawa międzynarodowego; lub

b) naruszenia przez drugą Stronę któregokolwiek z istotnych elementów niniejszego Układu, o których mowa w art. 2 w tytule I (Zasady ogólne) niniejszego Układu.

Artykuł 423

Związek z innymi umowami

1. Niniejszym traci moc Umowa o partnerstwie i współpracy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony, podpisana w Luksemburgu w dniu 22 kwietnia 1996 r., która weszła w życie w dniu 1 lipca 1999 r.

2. Niniejszy Układ zastępuje umowę wskazaną w ust. 1. Odesłania do tej umowy we wszelkich innych umowach między Stronami są traktowane jako odesłania do niniejszego Układu.

3. Niniejszy Układ zastępuje Umowę między Unią Europejską a Gruzją w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych, podpisaną w Brukseli w dniu 14 lipca 2011 r., która weszła w życie w dniu 1 kwietnia 2012 r.

Artykuł 424

1. Do czasu przyznania równoważnych praw osobom i podmiotom gospodarczym na mocy niniejszego Układu pozostaje on bez wpływu na prawa gwarantowane tym osobom i podmiotom postanowieniami istniejących umów wiążących jedno lub kilka państw członkowskich z jednej strony i Gruzję z drugiej strony.

2. Obowiązujące umowy dotyczące szczegółowych obszarów współpracy, objętych zakresem niniejszego Układu, są uważane za część ogólnych stosunków dwustronnych regulowanych niniejszym Układem oraz za część wspólnych ram instytucjonalnych.

Artykuł 425

1. Strony mogą uzupełnić niniejszy Układ poprzez zawarcie szczegółowych umów w którymkolwiek z obszarów objętych zakresem Układu. Takie umowy szczegółowe są integralną częścią ogólnych stosunków dwustronnych regulowanych niniejszym Układem oraz stanowią część wspólnych ram instytucjonalnych.

2. Bez uszczerbku dla odpowiednich postanowień Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ani niniejszy Układ, ani działania podejmowane na jego podstawie, nie mają wpływu na uprawnienia państw członkowskich do podejmowania działań w ramach współpracy dwustronnej z Gruzją, bądź też do zawierania, w odpowiednich przypadkach, nowych umów o partnerstwie i współpracy z Gruzją.

Artykuł 426

Załączniki i protokoły

Załączniki i protokoły do niniejszego Układu stanowią integralną część niniejszego Układu.

Artykuł 427

Czas trwania

1. Niniejszy Układ zostaje zawarty na czas nieokreślony.

2. Każda ze Stron może wypowiedzieć niniejszy Układ poprzez powiadomienie drugiej Strony. Niniejszy Układ przestaje obowiązywać po upływie sześciu miesięcy od daty otrzymania takiego powiadomienia.

Artykuł 428

Definicja Stron

Do celów niniejszego Układu termin „Strony” oznacza UE, państwa członkowskie UE lub UE i jej państwa członkowskie, zgodnie z właściwymi uprawnieniami przyznanymi na mocy Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oraz, we właściwych przypadkach, oznacza również Euratom, zgodnie z jego uprawnieniami przyznanymi na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, z jednej strony, oraz Gruzję, z drugiej strony.

Artykuł 429

Terytorialny zakres stosowania

1. Niniejszy Układ ma zastosowanie, z jednej strony, do terytoriów, do których stosuje się Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, na warunkach określonych w tych Traktatach oraz, z drugiej strony, do terytorium Gruzji.

2. Stosowanie niniejszego Układu lub jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) w odniesieniu do Abchazji i Regionu Cchinwali/Osetii Południowej, nad którymi rząd Gruzji nie sprawuje faktycznej kontroli, rozpoczyna się w momencie, gdy Gruzja zapewni pełne wdrożenie i egzekwowanie niniejszego Układu lub, odpowiednio, jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) na całym swoim terytorium.

3. Rada Stowarzyszenia przyjmuje decyzję dotyczącą terminu pełnego wdrożenia i egzekwowania niniejszego Układu lub jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) na całym terytorium Gruzji.

4. Jeżeli jedna ze Stron uzna, że pełne wdrożenie i egzekwowanie, odpowiednio, niniejszego Układu lub jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) przestaje być zapewnione w regionach Gruzji, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, Strona ta może złożyć wniosek do Rady Stowarzyszenia o ponowne rozważenie dalszego stosowania, odpowiednio, niniejszego Układu lub jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) w odniesieniu do przedmiotowych regionów. Rada Stowarzyszenia bada sytuację i przyjmuje decyzję w sprawie dalszego stosowania niniejszego Układu lub, odpowiednio, jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) w terminie trzech miesięcy od daty otrzymania wniosku. Jeżeli Rada Stowarzyszenia nie przyjmie decyzji w terminie trzech miesięcy od daty otrzymania wniosku, stosowanie niniejszego Układu lub, odpowiednio, jego tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) zostaje zawieszone w odniesieniu do przedmiotowych regionów do dnia przyjęcia decyzji przez Radę Stowarzyszenia.

5. Decyzje Rady Stowarzyszenia na mocy niniejszego artykułu dotyczące stosowania tytułu IV (Handel i zagadnienia związane z handlem) niniejszego Układu dotyczą całego tytułu V i nie mogą obejmować tylko jego poszczególnych części.

Artykuł 430

Depozytariusz Układu

Depozytariuszem niniejszego Układu jest Sekretariat Generalny Rady Unii Europejskiej.

Artykuł 431

Wejście w życie i tymczasowe stosowanie

1. Strony ratyfikują lub zatwierdzają niniejszy Układ zgodnie z własnymi procedurami. Dokumenty ratyfikacyjne lub zatwierdzające składa się w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej.

2. Niniejszy Układ wchodzi w życie w pierwszym dniu drugiego miesiąca po dacie złożenia ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego lub zatwierdzającego.

3. Niezależnie od postanowień ust. 2 niniejszego artykułu Unia i Gruzja zgodnie postanawiają tymczasowo stosować niniejszy Układ w części ustalonej przez Unię, określonej w ust. 4 niniejszego artykułu, i zgodnie z właściwymi procedurami wewnętrznymi Stron i ich obowiązującym prawodawstwem.

4. Tymczasowe stosowanie niniejszego Układu staje się skuteczne od pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po dacie otrzymania przez depozytariusza niniejszego Układu następujących dokumentów:

a) od Unii – powiadomienia o ukończeniu procedur niezbędnych w tym celu, wskazującego części Układu, które stosuje się tymczasowo; oraz

b) od Gruzji – instrumentów ratyfikacyjnych złożonych zgodnie z jej krajowymi procedurami i przepisami mającymi zastosowanie.

5. Do celów odpowiednich postanowień niniejszego Układu, w tym jego odnośnych załączników i protokołów, wszelkie odniesienia w tych postanowieniach do „daty wejścia w życie niniejszego Układu” rozumie się jako „datę, od której niniejszy Układ stosuje się tymczasowo” zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu.

6. W okresie tymczasowego stosowania nadal stosuje się postanowienia Umowy o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony a Gruzją z drugiej strony, podpisanej w Luksemburgu w dniu 22 kwietnia 1996 r., która weszła w życie w dniu 1 lipca 1999 r., o ile nie wchodzą one w zakres objęty tymczasowym stosowaniem niniejszego Układu.

7. Każda ze Stron może złożyć depozytariuszowi niniejszego Układu pisemne powiadomienie o zamiarze odstąpienia od tymczasowego stosowania niniejszego Układu. Wypowiedzenie tymczasowego stosowania staje się skuteczne po upływie sześciu miesięcy od otrzymania powiadomienia przez depozytariusza niniejszego Układu.

Artykuł 432

Teksty autentyczne

Niniejszy Układ sporządza się w dwóch egzemplarzach w każdym z następujących języków: angielskim, bułgarskim, chorwackim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, rumuńskim, węgierskim, włoskim i gruzińskim, przy czym każdy z tych tekstów jest jednakowo autentyczny.

W DOWÓD CZEGO, niżej podpisani Pełnomocnicy, należycie w tym celu umocowani, podpisali niniejszy Układ.

С ъставено в Б рюксел на дв адесет и сед ми юни две хи ляди и четир инадесета г одина.

Hecho en Bruselas, el veintisiete de junio de dos mil catorce.

V Bruselu dne dvacáté ho sedmého června dva tisíce čtrnáct.

Udfæ rdiget i Bruxelles den syvogtyvende juni to tusind og fjorten.

Geschehen zu Brüssel am siebenundzwanzigsten Juni zweitausendvierzehn.

Kahe tuhande neljateistkümnenda aasta juunikuu kahekümne seitsmendal päeval Brüsselis.

Έγινε σ τις Βρυξέλλες , στις είκοσι εφ τά Ιουνίου δύο χιλιάδες δεκα τέσσερα.

Done at Brussels on the twenty-seventh day of June in the year two thousand and fourteen.

Fait à Bruxelles, le vingt-sept juin deux mille quatorze.

Sastavljeno u Bruxellesu dvadeset sedmog lipnja dvije tisuće četrnaeste.

Fatto a Bruxelles, addì ventisette giugno duemilaquattordici.

Briselē, divi tūkstoši četrpadsmitā gada divdesmit septītajā jūnijā.

Priimta du tūkstančiai keturioliktų metų birželio dvidešimt septintą dieną Briuselyje.

Kelt Brüsszelben, a kétezer-tizennegyedik év jú nius havának huszonhetedik napján.

Magħmul fi Brussell, fis-sebgħa u għoxrin jum ta' Ġunju tas-sena elfejn u erbatax.

Gedaan te Brussel, de zevenentwintigste juni tweeduizend veertien.

Sporządzono w Brukseli dnia dwudziestego siódmego czerwca roku dwa tysiące czternastego.

Feito em Bruxelas, em vinte e sete de junho de dois mil e catorze.

Întocmit la Bruxelles la douăzeci și șapte iunie două mii paisprezece.

V Bruseli dvadsiateho siedmeho júna dvetisícštrnásť.

V Bruslju, dne sedemindvajsetega junija leta dva tisoč štirinajst.

Tehty Brysselissä kahdentenakymmenentenäseitsemäntenä pä ivänä kesäkuuta vuonna kaksituhattaneljätoista.

Som skedde i Bryssel den tjugosjunde juni tjugohundrafjorton.

Voor het Koninkrijk België

Pour le Royaume de Belgique

Für das Königreich Belgien

Deze handtekening verbindt eveneens de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap, het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Cette signature engage également la Communauté française, la Communauté flamande, la Communauté germanophone, la Région wallonne, la Ré gion flamande et la Région de Bruxelles-Capitale.

Diese Unterschrift bindet zugleich die Deutschsprachige Gemeinschaft, die Flämische Gemeinschaft, die Französische Gemeinschaft, die Wallonische Region, die Flä mische Region und die Region Brüssel-Hauptstadt.

За Релублика Б ългария

Za Českou republiku

For Kongeriget Danmark

Fü r die Bundesrepublik Deutschland

Eesti Vabariigi nimel

Thar cheann Na hÉireann

For Ireland

Γ ια την Ελληνικ ή Δημοκρατία

Por el Reino de España

Pour la République française

Za Republiku Hrvatsku

Per la Repubblica italiana

Γ ια την Κυπριακ ή Δημοκρατία

Latvijas Republikas vārdā –

Lietuvos Respublikos vardu

Pour le Grand-Duché de Luxembourg

Magyarorszá g részéről

Għ ar-Repubblika ta' Malta

Voor het Koninkrijk der Nederlanden

Fü r die Republik Österreich

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Pela República Portuguesa

Pentru România

Za Republiko Slovenijo

Za Slovenskú republiku

Suomen tasavallan puolesta

För Republiken Finland

För Konungariket Sverige

For the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

За Европейския съюз
Por la Unión Europea
Za Evropskou unii
For Den Europæiske Union
Für die Europäische Union
Euroopa Liidu nimel
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση
For the European Union
Pour l'Union européenne
Za Europsku uniju
Per l'Unione europea
Eiropas Savienības vārdā –
Europos Sąjungos vardu
Az Európai Unió részéről
Għall-Unjoni Ewropea
Voor de Europese Unie
W imieniu Unii Europejskiej
Pela União Europeia
Pentru Uniunea Europeană
Za Európsku úniu
Za Evropsko unijo
Euroopan unionin puolesta
För Europeiska unionen
Зa Eвpoпeйcка та общност з a aтoмна енерги я
Por la Comunidad Europea de la Energía Atómica
Za Evropské společenství pro atomovou energii
For Det Europæiske Atomenergifæ llesskab
Für die Europäische Atomgemeinschaft
Euroopa Aatomienergiaühenduse nimel
Г ια την Ευρωπαї κή Κоινότητα Α τομικής Εvέργε ιας
For the European Atomic Energy Community
Pour la Communauté européenne de l'énergie atomique
Za Europsku zajednicu za atomsku energiju
Per la Comunità europea dell'energia atomica
Eiropas Atomenerģijas Kopienas vārdā –
Europos atominės energijos bendrij os vardu
Az Európai Atomenergia-közösség részéről
F'isem il-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika
Voor de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
W imieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej
Pela Comunidade Europeia da Energia Atómica
Pentru Comunitatea Europeană a Energiei Atomice
Za Európske spoločenstvo pre atómovú energiu
Za Evropsko skupnost za atomsko energijo
Euroopan atominienergiajä rjestön puolesta
För Europeiska atomenergigemenskapen