(1)

Układ o stowarzyszeniu między Unią a Ukrainą (2) (zwany dalej "układem o stowarzyszeniu"), obejmujący pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu, wszedł w życie w dniu 1 września 2017 r. Z uwagi na to, że dnia 23 czerwca 2022 r. Rada Europejska uznała europejską perspektywę Ukrainy i postanowiła przyznać Ukrainie status kraju kandydującego, należy uznać Ukrainę za kwalifikującą się do otrzymania pomocy makrofinansowej z Unii.

(2)

Wiosną 2014 r. Ukraina rozpoczęła realizację ambitnego programu reform, których celem jest stabilizacja jej gospodarki i poprawa warunków życia jej obywateli. Głównymi priorytetami tego programu są walka z korupcją oraz reformy konstytucyjne, wyborcze i sądownicze. Wdrażanie tych reform wsparto poprzez sześć kolejnych programów pomocy makrofinansowej, w ramach których Ukraina otrzymała pomoc w formie pożyczek na łączną kwotę 6,2 mld EUR. Ostatnio udzielona nadzwyczajna pomoc makrofinansowa, która została udostępniona w kontekście rosnących napięć na granicy z Rosją na podstawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/313 (3), zapewniła Ukrainie 1,2 mld EUR w formie pożyczek, wypłacone w dwóch transzach po 600 mln EUR w marcu i maju 2022 r.

(3)

Niczym niesprowokowana i nieuzasadniona wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie, która rozpoczęła się dnia 24 lutego 2022 r., spowodowała utratę dostępu do rynku dla Ukrainy i drastyczny spadek przychodów publicznych, natomiast wydatki publiczne na zaradzenie sytuacji humanitarnej i zachowanie ciągłości działania służb państwowych znacznie wzrosły. W obliczu tej wysoce niepewnej i zmiennej sytuacji najlepsze szacunki potrzeb Ukrainy w zakresie finansowania dokonane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) wskazują na nadzwyczajną lukę w finansowaniu w wysokości około 39 mld USD w 2022 r., z czego około połowa mogłaby zostać zaspokojona, gdyby zadeklarowane dotychczas wsparcie międzynarodowe zostało w pełni wypłacone. Szybkie przyznanie Ukrainie pomocy makrofinansowej przez Unię na podstawie niniejszej decyzji, będące pierwszym etapem wdrażania pełnej wyjątkowej pomocy makrofinansowej do wysokości 9 miliardów EUR, uznaje się w obecnych nadzwyczajnych okolicznościach za właściwą odpowiedź w perspektywie krótkoterminowej na najpilniejsze potrzeby Ukrainy w zakresie finansowania oraz na znaczne ryzyko zagrażające stabilności makrofinansowej tego państwa. Unijna pomoc makrofinansowa ma wesprzeć stabilizację makrofinansową Ukrainy i wzmocnić odporność tego kraju, tym samym przyczyniając się do zachowania przez Ukrainę długookresowej zdolności do obsługi długu publicznego, a ostatecznie - do umożliwienia jej spłaty zobowiązań finansowych.

(4)

Ustalenie kwoty pomocy makrofinansowej Unii udzielanej na podstawie niniejszej decyzji odbywa się przy uwzględnieniu planowanej pełnej wyjątkowej pomocy makrofinansowej i opiera się na ocenie ilościowej pozostających do zaspokojenia potrzeb Ukrainy w zakresie finansowania zewnętrznego, przeprowadzonej we współpracy z MFW i innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi, oraz uwzględnia zdolność Ukrainy do finansowania się z własnych zasobów. Przy ustalaniu tej kwoty uwzględnia się również spodziewane wkłady finansowe ze strony darczyńców dwustronnych i wielostronnych, potrzebę zapewnienia sprawiedliwego podziału obciążenia między Unią a innymi darczyńcami, a także środki uruchomione wcześniej na Ukrainie w ramach innych unijnych instrumentów finansowania zewnętrznego oraz wartość dodaną ogólnego zaangażowania Unii. Należy uznać zaangażowanie władz Ukrainy w ścisłą współpracę z MFW w zakresie opracowania i wdrożenia krótkoterminowych środków nadzwyczajnych oraz ich chęć do opracowania wraz z MFW odpowiedniego programu gospodarczego, kiedy pozwolą na to okoliczności. Pomoc makrofinansowa Unii powinna służyć utrzymaniu stabilności makrofinansowej i odporności Ukrainy w okolicznościach wojny. Komisja powinna zapewnić zgodność prawną i merytoryczną pomocy makrofinansowej Unii z głównymi zasadami i celami środków podejmowanych w różnych obszarach działań zewnętrznych oraz innych stosownych polityk Unii.

(5)

Pomoc makrofinansowa Unii powinna wspierać jej politykę zewnętrzną dotyczącą Ukrainy. Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych powinny ściśle współpracować przez cały okres udzielania pomocy makrofinansowej w celu koordynowania zewnętrznej polityki Unii i zapewnienia spójności tej polityki.

(6)

Warunkiem wstępnym przyznania pomocy makrofinansowej Unii powinno być przestrzeganie przez Ukrainę skutecznych mechanizmów demokratycznych - w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego - i praworządności oraz gwarantowanie poszanowania praw człowieka. Trwająca wojna, a w szczególności wprowadzony stan wojenny, nie powinny naruszać tych zasad, mimo koncentracji władzy w rękach organów władzy wykonawczej.

(7)

W celu zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii związanych z wyjątkową pomocą makrofinansową Unii Ukraina powinna wprowadzić stosowne środki w zakresie zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i wszelkim innym nieprawidłowościom związanym z tą pomocą oraz w zakresie ich zwalczania. W szczególności należy uwzględnić w umowie pożyczki kontrole przeprowadzane przez Komisję, kontrole przeprowadzane przez Trybunał Obrachunkowy oraz możliwość wykonywania przez Prokuraturę Europejską jej uprawnień, zgodnie z art. 129 i 220 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego (UE, Euratom) 2018/1046 (4) (zwanego dalej "rozporządzeniem finansowym").

(8)

Pomoc makrofinansowa Unii udzielana na podstawie niniejszej decyzji, będąca pierwszym etapem wdrażania planowanej pełnej, wyjątkowej pomocy makrofinansowej dla Ukrainy, powinna być powiązana z rygorystycznymi wymogami w zakresie sprawozdawczości, które mają zostać określone w protokole ustaleń. Te rygorystyczne wymogi w zakresie sprawozdawczości powinny mieć na celu - w zaistniałych okolicznościach wojny - zapewnienie wykorzystania środków finansowych w skuteczny, przejrzysty i rozliczalny sposób . Przyszłe operacje w ramach pomocy makrofinansowej uzależnione będą od spełnienia warunków dotyczących polityki, które powinny służyć wzmocnieniu natychmiastowej odporności Ukrainy i jego długookresowej zdolności do obsługi długu, ograniczając tym samym ryzyko związane ze spłatą pozostających do spłaty i przyszłych zobowiązań finansowych.

(9)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej decyzji należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (5).

(10)

Pomoc makrofinansowa w wysokości do 1 mld EUR przyznana na podstawie niniejszej decyzji stanowi zobowiązanie finansowe Unii w ramach ogólnej kwoty gwarancji na działania zewnętrzne na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 (6).

(11)

Zgodnie z art. 210 ust. 3 rozporządzenia finansowego zobowiązania warunkowe wynikające z gwarancji budżetowych lub pomocy finansowej, obciążające budżet, uznaje się za stabilne, jeżeli ich prognozowane zmiany w perspektywie wieloletniej dokonują się w granicach wyznaczonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (7) oraz w granicach pułapu rocznych środków na płatności określonego w art. 3 ust. 1 decyzji Rady (UE, Euratom) 2020/2053 (8). Aby umożliwić Unii zapewnienie znacznego wsparcia dla Ukrainy w formie pomocy makrofinansowej z zachowaniem bezpieczeństwa finansowego, a jednocześnie utrzymać wysoką zdolność kredytową Unii i tym samym zapewnić jej zdolność skutecznego finansowania w kontekście jej polityki wewnętrznej i zewnętrznej, należy zagwarantować odpowiednią ochronę budżetu Unii przed wystąpieniem tych zobowiązań warunkowych oraz zapewnić ich stabilność finansową w rozumieniu art. 210 ust. 3 rozporządzenia finansowego.

(12)

Zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami przed przyznaniem dodatkowych pożyczek w ramach wyjątkowej pomocy makrofinansowej dla Ukrainy niezbędne jest wzmocnienie odporności wspólnego funduszu rezerw za pomocą środków współmiernych do ryzyka wynikającego z zobowiązań warunkowych związanych z pomocą makrofinansową Unii dla Ukrainy udzielana na podstawie niniejszej decyzji. Bez takiego wzmocnienia budżet Unii nie będzie w stanie zapewnić, z zachowaniem bezpieczeństwa finansowego, pomocy, jakiej Ukraina potrzebuje w obliczu wojny. Aby chronić budżet Unii, w oparciu o ocenę obecnej sytuacji przewiduje się, że pożyczki w ramach pełnej wyjątkowej pomocy makrofinansowej dla Ukrainy w kwocie do 8,8 mld EUR, w tym obecna transza w wysokości 1 mld EUR, powinny być objęte pokryciem w wysokości 70 % wartości pożyczki.

(13)

Na tej podstawie, zamiast stosować ogólną zasadę określoną w art. 31 ust. 5 akapit trzeci rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947, wskaźnik zasilenia rezerw dla pożyczki w wysokości 1 mld EUR należy ustalić na poziomie 70 %. Odpowiednią kwotę 700 mln EUR należy sfinansować z puli środków przeznaczonych na programy geograficzne na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/947. Na kwotę tę należy zaciągnąć zobowiązania i wnieść ją do odpowiedniego modułu wspólnego funduszu rezerw w okresie do 2027 r.

(14)

Ze względu na zwiększenie wskaźnika zasilenia rezerw mającego zastosowanie do tej transzy pomocy makrofinansowej Unii zobowiązaniami finansowymi wynikającymi z pomocy makrofinansowej udzielanej na podstawie niniejszej decyzji należy zarządzać odrębnie od innych zobowiązań finansowych w ramach gwarancji na działania zewnętrzne. Ponadto, proponuje się także wykorzystanie rezerw przeznaczonych we wspólnym funduszu rezerw na pomoc makrofinansową udzielana na podstawie niniejszej decyzji wyłącznie na zobowiązania finansowe wynikające z niniejszej decyzji, zamiast zastosowania ogólnej zasady określonej w art. 31 ust. 6 rozporządzenia (UE) 2021/947. Rezerwy przeznaczone na pomoc makrofinansową na podstawie niniejszej decyzji należy następnie wyłączyć z zastosowania efektywnego wskaźnika zasilenia rezerw, wdrażanego zgodnie z art. 213 rozporządzenia finansowego.

(15)

Ponieważ cel niniejszej decyzji, a mianowicie zapewnienie Ukrainie pomocy makrofinansowej Unii, aby wesprzeć w szczególności jej odporność i stabilność gospodarczą, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(16)

Z uwagi na pilną potrzebę związaną z wyjątkowymi okolicznościami spowodowanymi niczym niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojną napastniczą Rosji należy przewidzieć wyjątek od terminu ośmiu tygodni, o którym mowa w art. 4 Protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, załączonego do TUE, do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

(17)

Ze względu na trudną sytuację Ukrainy spowodowaną wojną napastniczą Rosji i aby wesprzeć ten kraj w dążeniu do długoterminowej stabilności, należy zastosować odstępstwo od art. 220 ust. 5 lit. e) rozporządzenia finansowego oraz zapewnienia Unii możliwości pokrycia kosztów z tytułu odsetek związanych z pożyczką udzielaną na podstawie niniejszej decyzji oraz zwolnienia Ukrainy z obowiązku poniesienia kosztów administracyjnych. Dotacja na spłatę odsetek powinna być w drodze wyjątku przyznana w formie instrumentu, który uznaje się za odpowiedni do zapewnienia skuteczności wsparcia w rozumieniu art. 220 ust. 1 rozporządzenia finansowego i powinna być pokryta z budżetu Unii. W okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 dotacja na spłatę odsetek powinna być pokryta z puli środków finansowych, o której mowa w art. 6 ust. 2 lit. a) tiret pierwsze rozporządzenia (UE) 2021/947. Ukraina powinna mieć możliwość wystąpić z wnioskiem o dotację na spłatę odsetek i zwolnienie z kosztów administracyjnych w każdym roku do końca marca. Aby zapewnić elastyczność w spłacaniu kwoty głównej, na zasadzie odstępstwa od art. 220 ust. 2 rozporządzenia finansowego, należy także umożliwić przeniesienie odpowiednich pożyczek zaciągniętych w imieniu Unii.

(18)

W świetle sytuacji na Ukrainie niniejsza decyzja powinna wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,