(1)

W dniu 11 sierpnia 2020 r. Portugalia zwróciła się do Unii o pomoc finansową w celu uzupełnienia krajowych działań w celu uwzględnienia wpływu pandemii COVID-19 oraz odpowiedzenia na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych.

(2)

Oczekuje się, że pandemia COVID-19 oraz nadzwyczajne środki wdrożone przez Portugalię, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu się oraz złagodzić jej skutki społeczno-gospodarcze i zdrowotne, będą miały ogromny wpływ na finanse publiczne. Zgodnie z prognozą Komisji z wiosny 2020 r. oczekuje się, że na koniec 2020 r. deficyt oraz dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w Portugalii wyniosą odpowiednio 6,5 % i 131,6 % produktu krajowego brutto (PKB). Jak wynika ze śródokresowej prognozy Komisji z lata 2020 r., przewiduje się, że PKB Portugalii zmniejszy się o 9,8 % w 2020 r.

(3)

Pandemia COVID-19 wyłączyła znaczną część ludności Portugalii z aktywności zawodowej. Jak zostało to przedstawione w motywach 4-17, sytuacja ta doprowadziła do nagłego i znacznego wzrostu wydatków publicznych w Portugalii w związku z mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobnymi środkami, a także korzystaniem z stosownych środków ochrony zdrowia związanych z pandemią COVID-19.

(4)

"Ustawą nr 7/2009 z dnia 12 lutego", o której mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono środek mający na celu wsparcie utrzymania umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy określonego w portugalskim kodeksie pracy. W ramach tego środka kwalifikujące się przedsiębiorstwa otrzymują świadczenie w wysokości 70 % wynagrodzenia pracowników, przy czym wynagrodzenie pracowników wynosi dwie trzecie ich normalnego wynagrodzenia brutto. Ta korekta wysokości wynagrodzenia do dwóch trzecich podlega dolnej granicy równej krajowej płacy minimalnej oraz górnej granicy równej trzykrotności krajowej płacy minimalnej. Kwalifikującymi się przedsiębiorstwami są przedsiębiorstwa, które musiały zawiesić działalność gospodarczą lub które odnotowują znaczny spadek przychodów.

(5)

"Dekret z mocą ustawy nr 10-G/2020 z dnia 26 marca" i "dekret z mocą ustawy nr 27-B/2020 z dnia 19 czerwca", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., stanowiły podstawę wprowadzenia szeregu środków mających na celu złagodzenie skutków pandemii COVID-19. Środki te obejmują nowe i uproszczone wsparcie specjalne na utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy. Środek ten jest podobny do środka, o którym mowa w motywie 4, lecz ma uproszczone procedury umożliwiające szybszy dostęp do środków pieniężnych. W ramach tego środka kwalifikujące się przedsiębiorstwa otrzymują świadczenie w wysokości 70 % wynagrodzenia pracowników, przy czym wynagrodzenie pracowników wynosi dwie trzecie ich normalnego wynagrodzenia brutto, a także zwolnienie z opłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne. Ta korekta wysokości wynagrodzenia do dwóch trzecich podlega dolnej granicy równej krajowej płacy minimalnej oraz górnej granicy równej trzykrotności krajowej płacy minimalnej. Kwalifikującymi się przedsiębiorstwami są przedsiębiorstwa, które musiały zawiesić działalność gospodarczą lub które odnotowują spadek przychodów w wysokości co najmniej 40 % w okresie 30 dni poprzedzających wniosek o wsparcie w porównaniu z tym samym miesiącem poprzedniego roku lub ze średnią miesięczną z dwóch miesięcy poprzedzających ten okres. Środek ten wielokrotnie rozszerzano, w tym poprzez zmianę sposobu obliczania wynagrodzeń pracowników na cztery piąte ich normalnego wynagrodzenia brutto oraz wprowadzenie stopniowego znoszenia ulg dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych przez przedsiębiorstwa korzystające z tego środka. Ponieważ ulgi dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne stanowią utratę dochodów przez rząd, na potrzeby rozporządzenia (UE) 2020/672 można je uznać za równoważne z wydatkami publicznymi.

(6)

W przypadku gdy przedsiębiorstwa znajdują się w sytuacji kryzysowej w wyniku pandemii COVID-19, korzystają ze środków, o których mowa w motywach 4 lub 5, oraz posiadają program szkoleniowy zatwierdzony przez krajowe publiczne służby ds. zatrudnienia i szkoleń, w ramach specjalnych programów zawodowych pracownicy i przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatek szkoleniowy na pokrycie kosztów zastąpienia dochodu, jak również powiązanych kosztów szkoleń, które mają miejsce w godzinach pracy, jako alternatywy dla skrócenia czasu pracy.

(7)

Ponadto władze wprowadziły specjalny środek wsparcia dla przedsiębiorstw na wznowienie działalności gospodarczej. W celu ułatwienia ponownego podjęcia pracy i utrzymania miejsc pracy przedsiębiorstwa, których pracownicy skorzystali ze środków, o których mowa w motywach 4 lub 5, mogą otrzymać świadczenie równe krajowej płacy minimalnej na danego pracownika wypłacane w jednej racie albo dwukrotności krajowej płacy minimalnej na danego pracownika wypłacane stopniowo w okresie sześciu miesięcy. Jeżeli wsparcie jest udzielane stopniowo, przedsiębiorstwa korzystają również z częściowego zwolnienia w wysokości 50 % ze składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych przez danego pracodawcę w odniesieniu do danych pracowników.

(8)

Ponadto "dekretem z mocą ustawy nr 27-B/2020 z dnia 19 czerwca" i "dekretem z mocą ustawy nr 58-A/2020 z dnia 14 sierpnia" władze wprowadziły dodatek na stabilizację dochodów pracowników korzystających ze środków, o których mowa w motywach 4 lub 5. Kwalifikującymi się pracownikami są ci, których wynagrodzenie brutto w odniesieniu do lutego 2020 r. nie przekraczało dwukrotności krajowej płacy minimalnej. Pracownicy otrzymują świadczenie równe różnicy między wynagrodzeniem brutto z lutego 2020 r. a wynagrodzeniem brutto z okresu, w którym pracownik był objęty jednym z dwóch wyżej wspomnianych systemów wsparcia, przy czym dolna granica wynosi 100 EUR, a górna granica - 351 EUR.

(9)

"Dekretem z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" oraz "ustawą nr 2/2020 z dnia 31 marca" (2), o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono specjalny środek wsparcia dla osób samozatrudnionych, pracowników nieformalnych i wspólników zarządzających. W ramach tego środka zapewniane jest świadczenie miesięczne równe dochodowi ewidencjonowanemu danej osoby fizycznej, przy czym górna granica wynosi 438,81 EUR, jeżeli dochód jest niższy niż 658,21 EUR, albo dwóm trzecim zarejestrowanego dochodu danej osoby fizycznej, przy czym górna granica wynosi 438,81 EUR, jeżeli dochód jest wyższy niż 658,21 EUR. W okresie od 13 marca do 30 czerwca 2020 r. stosowano początkową dolną granicę na poziomie 219,41 EUR w odniesieniu do łącznej kwoty miesięcznego wsparcia. Kwalifikującymi się osobami są osoby fizyczne, które musiały zawiesić działalność gospodarczą lub które odnotowują spadek przychodów wynoszący co najmniej 40 % w okresie 30 dni poprzedzających wniosek o wsparcie w porównaniu z tym samym miesiącem poprzedniego roku lub ze średnią miesięczną z dwóch miesięcy poprzedzających ten okres.

(10)

"Dekretem z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca", o którym mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono dodatek rodzinny dla pracowników, którzy nie mogą pracować ze względu na konieczność opieki nad dziećmi poniżej 12. roku życia lub innymi osobami pozostającymi na ich utrzymaniu. W ramach tego środka zapewniane jest świadczenie w wysokości 50 % wynagrodzenia pracowników. Z reguły rekompensata dla pracowników odpowiada dwóm trzecim normalnego wynagrodzenia brutto, przy czym dolna granica równa jest krajowej płacy minimalnej, a górna granica - trzykrotności krajowej płacy minimalnej. Środki te można uznać za środki podobne do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/672, ponieważ w ramach tych środków zapewnia się wsparcie dochodu dla pracowników, które ułatwi im pokrycie kosztów opieki nad dziećmi w okresie zamknięcia szkół, a tym samym umożliwi rodzicom kontynuowanie pracy, co pozwoli uniknąć narażenia ich stosunku pracy na ryzyko rozwiązania.

(11)

"Zarządzeniem rządu nr 3485-C/2020 z dnia 17 marca", "zarządzeniem rządu nr 4395/2020 z dnia 10 kwietnia" oraz "zarządzeniem rządu nr 5897-B/2020 z dnia 28 maja", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono specjalny środek wsparcia na utrzymanie umów o pracę szkoleniowców w świetle odwołania szkoleń zawodowych. Wsparcie publiczne polega na przyznaniu świadczenia pokrywającego wynagrodzenie szkoleniowców nawet wówczas, gdy szkolenia zawodowe nie odbywają się.

(12)

"Uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 97/2020 z dnia 8 kwietnia", "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 120/2020 z dnia 28 kwietnia", "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 128/2020 z dnia 5 maja", "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 129/2020 z dnia 5 maja", "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 195/2020 z dnia 15 lipca", "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 196/2020 z dnia 15 lipca" oraz "uchwałą Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 200/2020 z dnia 17 lipca", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono szereg środków regionalnych związanych z zatrudnieniem w regionie autonomicznym Azorów. Konkretne środki, w tym regionalne uzupełnienie, dotyczące systemów ogólnokrajowych, tj. systemów zatrudnienia w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, wsparcia dla osób samozatrudnionych oraz dla przedsiębiorstw w celu wznowienia działalności gospodarczej, służą utrzymaniu zatrudnienia na Azorach podczas pandemii COVID-19. Wsparcie w ramach tych środków jest zależne od zachowania umów o pracę i utrzymania działalności gospodarczej.

(13)

"Uchwałą Rządu Regionalnego Madery nr 101/2020 z dnia 13 marca" oraz "rozporządzeniem nr 133-B/2020 Wiceprzewodniczącego Rządu Regionalnego Madery i Sekretariatu Regionalnego ds. Włączenia Społecznego i Obywatelstwa z dnia 22 kwietnia", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono szereg środków regionalnych związanych z zatrudnieniem w regionie autonomicznym Madery. Konkretne środki, w tym regionalne uzupełnienie, dotyczące systemów ogólnokrajowych, tj. systemów zatrudnienia w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, wsparcia dla osób samozatrudnionych oraz dla przedsiębiorstw w celu wznowienia działalności gospodarczej, służą utrzymaniu zatrudnienia na Maderze podczas pandemii COVID-19. Wsparcie w ramach tych środków jest zależne od zachowania umów o pracę i utrzymania działalności gospodarczej.

(14)

"Dekretem z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" i "ustawą nr 2/2020 z dnia 31 marca" (3), o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., przewidziano zasiłek dla pracowników i osób samozatrudnionych, którzy ze względu na izolację profilaktyczną tymczasowo nie mogą prowadzić działalności zawodowej. Tacy pracownicy są uprawnieni do zasiłku równego ich wynagrodzeniu podstawowemu. W tych aktach prawnych wprowadzono również zasiłek chorobowy z tytułu zarażenia się COVID-19. W porównaniu ze standardowym systemem zasiłków chorobowych w Portugalii przyznanie zasiłku chorobowego z tytułu COVID-19 nie podlega okresowi oczekiwania. Wsparcie publiczne polega na przyznaniu świadczenia równego wynagrodzeniu brutto.

(15)

"Dekretem z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca", o którym mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., zezwolono na zakup środków ochrony indywidualnej do użytku w miejscu pracy, w szczególności w szpitalach publicznych, właściwych ministerstwach, gminach i regionach autonomicznych Azorów i Madery, jako środek ochrony zdrowia. W tym akcie prawnym wprowadzono ponadto kampanię na rzecz higieny w szkołach mającą na celu zapewnienie bezpiecznego powrotu do pracy nauczycieli, innych pracowników i uczniów.

(16)

Władze wprowadziły badania pod kątem zarażenia się COVID-19 pacjentów leczonych stacjonarnie i pracowników szpitali publicznych, jak również pracowników placówek opiekuńczo-pielęgnacyjnych i placówek opieki nad dziećmi. Koszt badania jest finansowany z budżetu ogólnego, a zatem nie ma wyraźnej podstawy prawnej.

(17)

Ponadto "ustawą nr 27-A/2020 z dnia 24 lipca", o której mowa we wniosku Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r., wprowadzono specjalną rekompensatę dla pracowników krajowej służby zdrowia zaangażowanych w walkę z pandemią COVID-19. Polega ona na wypłaceniu - tylko jednokrotnym - premii za wyniki odpowiadającej kwocie równej 50 % normalnego wynagrodzenia brutto pracownika.

(18)

Portugalia spełnia warunki dotyczące zwrócenia się z wnioskiem o pomoc finansową, które określono w art. 3 rozporządzenia (UE) 2020/672. Portugalia przedstawiła Komisji odpowiednie dowody potwierdzające, że faktyczne i planowane wydatki publiczne wzrosły o 5 934 462 488 EUR od dnia 1 lutego 2020 r. w związku ze środkami krajowymi przyjętymi w celu złagodzenia skutków społeczno-gospodarczych pandemii COVID-19. Wzrost bezpośrednio związany z powyższymi środkami, które są mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy lub podobnymi środkami, stanowi nagły i znaczny wzrost, ponieważ dotyczy on zarówno wprowadzenia nowych środków, jak i wzrostu popytu na istniejące środki, które łącznie obejmują znaczną część przedsiębiorstw i ludności aktywnej zawodowo w Portugalii.

(19)

Komisja skonsultowała się z Portugalią oraz zweryfikowała nagły i znaczny wzrost faktycznych i planowanych wydatków publicznych związanych bezpośrednio z mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy oraz podobnymi środkami, a także z korzystaniem ze środków ochrony zdrowia związanych z pandemią COVID-19, o których mowa we wniosku z dnia 11 sierpnia 2020 r., zgodnie z art. 6 rozporządzenia (UE) 2020/672.

(20)

Należy zatem udzielić pomocy finansowej, aby pomóc Portugalii w złagodzeniu skutków społeczno-gospodarczych poważnych zakłóceń gospodarczych spowodowanych przez pandemię COVID-19. Komisja powinna podejmować decyzje dotyczące terminów zapadalności, wysokości i uruchamiania transz i podtransz w ścisłej współpracy z organami krajowymi.

(21)

Niniejsza decyzja powinna pozostawać bez uszczerbku dla wyniku jakichkolwiek procedur dotyczących zakłóceń funkcjonowania rynku wewnętrznego, które mogą zostać podjęte, w szczególności na podstawie art. 107 i 108 Traktatu. Niniejsza decyzja nie uchyla obowiązku powiadomienia Komisji przez państwo członkowskie, na podstawie art. 108 Traktatu, o przypadkach potencjalnej pomocy państwa.

(22)

Portugalia powinna regularnie przedstawiać Komisji informacje dotyczące realizacji planowanych wydatków publicznych, aby umożliwić Komisji ocenę stopnia realizacji tych wydatków przez Portugalię.

(23)

Decyzję o udzieleniu pomocy finansowej podjęto, uwzględniając istniejące i przewidywane potrzeby Portugalii, a także już przedłożone lub planowane wnioski pozostałych państw członkowskich o pomoc finansową na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672, z uwzględnieniem zasad równego traktowania, solidarności, proporcjonalności i przejrzystości,

a)

wsparcie na utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy przewidziane w art. 298-308 "ustawy nr 7/2009 z dnia 12 lutego";

b)

nowe i uproszczone wsparcie specjalne na utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy przewidziane w "dekrecie z mocą ustawy nr 10-G/2020 z dnia 26 marca" oraz w art. 2 "dekretu z mocą ustawy nr 27-B/2020 z dnia 19 czerwca";

c)

specjalne programy zawodowe mające na celu utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy przewidziane w art. 7-9 "dekretu z mocą ustawy nr 10-G/2020 z dnia 26 marca";

d)

nowe wsparcie specjalne dla przedsiębiorstw na wznowienie działalności gospodarczej przewidziane w art. 4 ust. 1-7 i ust. 10-12 oraz w art. 5 "dekretu z mocą ustawy nr 27-B/2020 z dnia 19 czerwca";

e)

nowy dodatek na stabilizację dochodów dla pracowników objętych wsparciem, o którym mowa w lit. a), b) i c), na utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego przerwania pracy lub skrócenia normalnego czasu pracy określonego w portugalskim kodeksie pracy albo nowym i uproszczonym wsparciem wprowadzonym w odpowiedzi na pandemię COVID-19, przewidziany w art. 3 "dekretu z mocą ustawy nr 27-B/2020 z dnia 19 czerwca", zmienionej "ustawą 58-A/2020 z dnia 14 sierpnia";

f)

nowe i progresywne wsparcie specjalne na utrzymanie umów o pracę przez okres tymczasowego skrócenia normalnego czasu pracy przewidziane w "dekrecie z mocą ustawy nr 46-A/2020 z dnia 30 lipca";

g)

nowe wsparcie specjalne dla osób samozatrudnionych, pracowników nieformalnych i wspólników zarządzających przewidziane w art. 26-28 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" oraz w art. 325-G "ustawy nr 2/2020 z dnia 31 marca", zmienionej art. 3 "ustawy nr 27-A/2020 z dnia 24 lipca";

h)

dodatek rodzinny dla pracowników, którzy nie mogą pracować ze względu na konieczność opieki nad dziećmi poniżej 12. roku życia lub innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu, przewidziany w art. 23 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca";

i)

wsparcie specjalne na utrzymanie umów o pracę szkoleniowców w świetle odwołania szkoleń zawodowych przewidziane w "zarządzeniu rządu nr 3485-C/2020 z dnia 17 marca", "zarządzeniu rządu nr 4395/2020 z dnia 10 kwietnia" oraz "zarządzeniu rządu nr 5897-B/2020 z dnia 28 maja";

j)

środki regionalne związane z zatrudnieniem w regionie autonomicznym Azorów przewidziane w "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 97/2020 z dnia 8 kwietnia", "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 120/2020 z dnia 28 kwietnia", "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 128/2020 z dnia 5 maja", "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 129/2020 z dnia 5 maja", "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 195/2020 z dnia 15 lipca", "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 196/2020 z dnia 15 lipca" oraz "uchwale Rady Rządu Regionalnego Azorów nr 200/2020 z dnia 17 lipca";

k)

środki regionalne związane z zatrudnieniem w regionie autonomicznym Madery przewidziane w "uchwale Rządu Regionalnego Madery nr 101/2020 z dnia 13 marca" oraz "rozporządzeniu nr 133-B/2020 Wiceprzewodniczącego Rządu Regionalnego Madery i Sekretariatu Regionalnego ds. Włączenia Społecznego i Obywatelstwa z dnia 22 kwietnia";

l)

zasiłek dla pracowników i osób samozatrudnionych objętych izolacją profilaktyczną przewidziany w art. 19 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" oraz w art. 325-F "ustawy nr 2/2020 z dnia 31 marca", zmienionej art. 3 "ustawy nr 27-A/2020 z dnia 24 lipca";

m)

zasiłek chorobowy z tytułu zarażenia się COVID-19 przewidziany w art. 20 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" oraz w art. 325-F "ustawy nr 2/2020 z dnia 31 marca", zmienionej art. 3 "ustawy nr 27-A/2020 z dnia 24 lipca";

n)

zakup środków ochrony indywidualnej do użytku w miejscu pracy, w szczególności w szpitalach publicznych, właściwych ministerstwach, gminach i regionach autonomicznych Azorów i Madery, przewidziany w art. 3 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca";

o)

kampanię na rzecz higieny w szkołach przewidzianą w art. 9 "dekretu z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca";

p)

badanie pod kątem zarażenia się COVID-19 pacjentów leczonych stacjonarnie i pracowników szpitali publicznych, jak również pracowników placówek opiekuńczo-pielęgnacyjnych i placówek opieki nad dziećmi;

q)

nową specjalną rekompensatę dla pracowników krajowej służby zdrowia zaangażowanych w walkę z pandemią COVID-19 przewidzianą w art. 42-A "ustawy nr 2/2020 z dnia 31 marca", zmienionej art. 3 "ustawy nr 27-A/2020 z dnia 24 lipca".