PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 43 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (¹),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (²),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Bezprecedensowy ogólnoświatowy kryzys finansowy i bezprecedensowe pogorszenie koniunktury gospodarczej miały istotny negatywny wpływ na wzrost gospodarczy i stabilność finansową oraz spowodowały znaczne pogorszenie sytuacji finansowej i gospodarczej wielu państw członkowskich. W szczególności niektóre państwa członkowskie doświadczają poważnych trudności lub są nimi zagrożone; są to przede wszystkim problemy związane ze wzrostem gospodarczym i stabilnością finansową oraz z pogłębieniem się deficytu i zadłużenia, również z powodu międzynarodowej sytuacji gospodarczej i finansowej.

(2) Chociaż podjęto już zdecydowane działania w celu zrównoważenia negatywnych skutków kryzysu, włącznie ze zmianami ram prawnych, powszechnie zaczyna być odczuwany wpływ kryzysu finansowego na gospodarkę realną, rynek pracy i obywateli. Presja na krajowe zasoby finansowe jest coraz większa i należy podjąć kolejne kroki łagodzące tę presję poprzez maksymalne i optymalne wykorzystanie środków z Europejskiego Funduszu Rybackiego.

(3) Na podstawie art. 122 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który przewiduje możliwość udzielenia pomocy finansowej Unii państwu członkowskiemu, które ma trudności lub jest istotnie zagrożone poważnymi trudnościami, między innymi, z racji nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą, rozporządzenie Rady (UE) nr 407/2010 (³) ustanowiło europejski mechanizm stabilizacji finansowej w celu zachowania stabilności finansowej Unii.

(4) Decyzją wykonawczą Rady 2011/77/UE (⁴) oraz decyzją wykonawczą Rady 2011/344/UE (⁵) taka pomoc finansowa została przyznana, odpowiednio, Irlandii i Portugalii.

(5) Grecja doświadczała poważnych trudności związanych ze swoją stabilnością finansową jeszcze przed wejściem w życie rozporządzenia (UE) nr 407/2010. W związku z tym pomoc finansowa dla Grecji nie może opierać się na tym rozporządzeniu.

(6) Umowa między pożyczkodawcami i umowa w sprawie pożyczki dla Grecji, podpisane w dniu 8 maja 2010 r., weszły w życie z dniem 11 maja 2010 r. Umowa między pożyczkodawcami ma w pełni obowiązywać przez trzy lata okresu programowania, dopóki pozostaną jakiekolwiek niespłacone kwoty z tytułu umowy w sprawie pożyczki.

(7) Rozporządzenie Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich (⁶) przewiduje, że Rada ma przyznać wzajemną pomoc, w przypadku gdy państwo członkowskie, które nie przyjęło euro, będzie miało poważne trudności lub będzie poważne zagrożone trudnościami związanymi ze swym bilansem płatniczym.

(8) Decyzjami Rady 2009/102/WE (⁷), 2009/290/WE (⁸) i 2009/459/WE (⁹) przyznano taką unijną pomoc finansową, odpowiednio, Węgrom, Łotwie i Rumunii.

(9) Okres, w którym pomoc finansowa jest dostępna dla Irlandii, Węgier, Łotwy, Portugalii i Rumunii, określono w odpowiednich decyzjach Rady. Okres, w którym pomoc finansowa była dostępna dla Węgier, zakończył się w dniu 4 listopada 2010 r.

(10) Okres, w którym pomoc finansowa dla Grecji jest dostępna na podstawie umowy między pożyczkodawcami i umowy w sprawie pożyczki, jest różny w zależności od każdego uczestniczącego w tych instrumentach państwa członkowskiego.

(11) W następstwie decyzji Rady Europejskiej z dnia 25 marca 2011 r. ministrowie finansów 17 państw członkowskich strefy euro podpisali w dniu 11 lipca 2011 r. Traktat ustanawiający europejski mechanizm stabilności. W następstwie decyzji podjętych przez szefów państw i rządów strefy euro w dniach 21 lipca i 9 grudnia 2011 r. traktat ten został zmieniony w celu poprawy skuteczności mechanizmu i podpisany w dniu 2 lutego 2012 r. Na mocy tego traktatu europejski mechanizm stabilności przejmie do 2013 r. zadania wykonywane obecnie przez Europejski Instrument Stabilności Finansowej i europejski mechanizm stabilizacji finansowej. W związku z tym ten przyszły mechanizm powinien już teraz być wzięty pod uwagę w niniejszym rozporządzeniu.

(12) W swych konkluzjach z dnia 23 i 24 czerwca 2011 r. Rada Europejska przychylnie przyjęła wyrażony przez Komisję zamiar wzmocnienia synergii pomiędzy programem pożyczkowym dla Grecji a unijnymi środkami finansowymi i poparła wysiłki zmierzające do zwiększenia zdolności Grecji do absorbowania środków unijnych w celu stymulowania wzrostu i zatrudnienia, poprzez przeorientowanie uwagi na poprawę konkurencyjności i tworzenie miejsc pracy. Ponadto Rada Europejska z zadowoleniem i poparciem przyjęła przygotowywanie przez Komisję wraz z państwami członkowskimi kompleksowego programu pomocy technicznej dla Grecji. Niniejsze rozporządzenie stanowi wkład w takie działania służące wzmocnieniu synergii.

(13) Aby ułatwić zarządzanie finansowaniem Unii i przyspieszyć inwestycje w zainteresowanych państwach członkowskich i regionach oraz zwiększyć oddziaływanie finansowania na gospodarkę, należy – w uzasadnionych przypadkach, tymczasowo i bez uszczerbku dla okresu programowania na lata 2014– 2020 – zezwolić na zwiększenie płatności okresowych z Europejskiego Funduszu Rybackiego o kwotę odpowiadającą dziesięciu punktom procentowym powyżej poziomu współfinansowania każdej z osi priorytetowych w państwach członkowskich, które stoją w obliczu poważnych trudności związanych z ich stabilnością finansową i które zwróciły się z wnioskiem o skorzystanie z tego środka, w związku z czym ich wkład krajowy został odpowiednio obniżony. Z racji tymczasowego charakteru takiego zwiększenia płatności i w celu zachowania pierwotnych poziomów współfinansowania jako punktu odniesienia do obliczania tymczasowo zwiększonych kwot, zmiany wynikające z zastosowania mechanizmu nie powinny być odzwierciedlone w planie finansowym zawartym w programach operacyjnych. Powinna jednak być możliwa aktualizacja programów operacyjnych po to, aby skoncentrować środki finansowe na kwestiach konkurencyjności, wzrostu i zatrudnienia oraz aby dostosować cele i założenia tych programów do zmniejszenia całkowitych dostępnych środków finansowych.

(14) Państwo członkowskie występujące do Komisji z wnioskiem o skorzystanie z odstępstwa na mocy niniejszego rozporządzenia powinno przedłożyć wszystkie informacje konieczne do tego, by Komisja – w oparciu o dane dotyczące jego makroekonomicznej i fiskalnej sytuacji – mogła stwierdzić, że brak jest środków na pokrycie wkładu krajowego. Powinno także wykazać, że zwiększenie płatności wynikające z przyznania odstępstwa jest niezbędne do zagwarantowania dalszej realizacji programów operacyjnych oraz że problemy ze zdolnością absorpcyjną utrzymują się nawet przy użyciu maksymalnych pułapów mających zastosowanie do poziomów współfinansowania określonych w art. 53 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 (¹⁰).

(15) Państwo członkowskie składające do Komisji wniosek o skorzystanie z odstępstwa na podstawie niniejszego rozporządzenia powinno również wskazać odniesienie do odpowiedniej decyzji Rady lub innego aktu prawnego, na mocy którego kwalifikuje się ono do skorzystania z odstępstwa. Komisja powinna dysponować odpowiednim okresem czasu, począwszy od przedłożenia wniosku przez państwo członkowskie, na weryfikację prawidłowości przedłożonych informacji i zgłoszenie jakichkolwiek zastrzeżeń. Aby przedmiotowe odstępstwo było skuteczne i mogło funkcjonować, należy przewidzieć domniemanie, zgodnie z którym taki wniosek uznaje się za uzasadniony, jeżeli Komisja nie wniesie żadnych zastrzeżeń. Jeżeli Komisja wnosi zastrzeżenia do wniosku państwa członkowskiego, powinna przyjąć, w drodze aktów wykonawczych, decyzję w tej sprawie, odpowiednio ją uzasadniając.

(16) Należy odpowiednio zmienić zasady obliczania płatności okresowych i płatności salda końcowego w odniesieniu do programów operacyjnych w okresie, w którym państwa członkowskie otrzymują pomoc finansową Unii przeznaczoną na rozwiązanie poważnych trudności związanych z ich stabilnością finansową.

(17) Trzeba zapewnić odpowiednią sprawozdawczość z wykorzystania zwiększonych kwot udostępnianych państwom członkowskim korzystającym z tymczasowego zwiększenia płatności okresowych na mocy niniejszego rozporządzenia.

(18) Po zakończeniu okresu, w którym pomoc finansowa była dostępna, oceny przeprowadzone zgodnie z art. 18 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1198/2006 mogą wymagać między innymi oceny, czy zmniejszenie krajowego współfinansowania nie prowadzi do znacznych rozbieżności z początkowo ustanowionymi celami. Takie oceny mogą doprowadzić do zmiany programu operacyjnego.

(19) Ponieważ bezprecedensowy kryzys dotykający międzynarodowe rynki finansowe oraz bezprecedensowe pogorszenie koniunktury gospodarczej, które miały istotny negatywny wpływ na stabilność finansową kilku państw członkowskich, wymagają szybkiej reakcji w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom dla gospodarki jako całości, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie możliwie jak najszybciej. Biorąc pod uwagę wyjątkową sytuację zainteresowanych państw członkowskich, powinno być ono stosowane z mocą wsteczną – począwszy od roku budżetowego 2010, albo od dnia, w którym pomoc finansowa została udostępniona, w zależności od statusu państwa członkowskiego występującego z wnioskiem – w odniesieniu do okresów, w których państwa członkowskie otrzymywały pomoc finansową z Unii lub od innych państw członkowskich należących do strefy euro w celu rozwiązania poważnych problemów związanych z ich stabilnością finansową.

(20) W przypadku gdy przewidziane jest tymczasowe zwiększenie płatności okresowych, zwiększenie takie należy analizować również w kontekście ograniczeń budżetowych, z którymi zmagają się wszystkie państwa członkowskie, które to ograniczenia powinny we właściwy sposób zostać odzwierciedlone w budżecie ogólnym Unii Europejskiej. Ponadto z uwagi na fakt, że głównym celem odnośnego mechanizmu jest przezwyciężenie obecnych trudności, powinien on mieć zastosowanie w ograniczonym czasie. W związku z tym stosowanie mechanizmu powinno się rozpocząć z dniem 1 stycznia 2010 r., a okres jego obowiązywania powinien być ograniczony do dnia 31 grudnia 2013 r.

(21) Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (WE) nr 1198/2006,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

W rozporządzeniu (WE) nr 1198/2006 wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 76 i 77 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 76

Zasady obliczania płatności okresowych

1. Płatności okresowe obliczane są przy zastosowaniu poziomu współfinansowania, określonego zgodnie z aktualnym planem finansowym dla danej osi priorytetowej i danego celu, do wydatków publicznych zadeklarowanych w poświadczonej przez instytucję certyfikującą deklaracji wydatków w ramach tej osi priorytetowej i w ramach każdego celu »konwergencja«/innego niż »konwergencja« .

2. W drodze odstępstwa od ust. 1, w odpowiedzi na szczególny i odpowiednio uzasadniony wniosek państwa członkowskiego, płatność okresowa jest równa kwocie wsparcia unijnego wypłaconego lub należnego do zapłaty na rzecz beneficjentów w ramach danej osi priorytetowej i celu. Kwota ta musi zostać wskazana przez państwo członkowskie w deklaracji wydatków.

3. W drodze odstępstwa od art. 53 ust. 3, na wniosek państwa członkowskiego płatności okresowe zostają zwiększone o kwotę odpowiadającą dziesięciu punktom procentowym powyżej stawki współfinansowania każdej osi priorytetowej, maksymalnie do 100 %, stosowanej do kwoty kwalifikowalnych wydatków publicznych nowo zadeklarowanych w każdej poświadczonej deklaracji wydatków przedłożonej w okresie, w którym państwo członkowskie spełnia jeden z następujących warunków:

a) pomoc finansowa jest mu udostępniona na mocy rozporządzenia Rady (UE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. ustanawiającego europejski mechanizm stabilizacji finansowej (*) lub jest mu udostępniona przez inne państwa członkowskie ze strefy euro przed wejściem w życie tego rozporządzenia;

b) średnioterminowa pomoc finansowa jest mu udostępniona zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich (**);

c) pomoc finansowa jest mu udostępniona zgodnie z Traktatem ustanawiającym europejski mechanizm stabilności podpisanym w dniu 2 lutego 2012 r.

4. Do celów obliczenia płatności okresowych po zaprzestaniu przez państwo członkowskie korzystania z pomocy finansowej Unii, o której mowa w ust. 3, Komisja nie bierze pod uwagę zwiększonych kwot wypłaconych zgodnie z tym ustępem.

Kwoty te są jednak brane pod uwagę do celów art. 79 ust. 1.

5. Zwiększone płatności okresowe wynikające z zastosowania ust. 3 są udostępniane instytucji zarządzającej w możliwie najkrótszym terminie i są wykorzystywane wyłącznie do celów dokonywania płatności związanych z realizacją programu operacyjnego.

6. W kontekście sprawozdawczości rocznej zgodnie z art. 67 ust. 1 państwa członkowskie przedstawiają Komisji odpowiednie informacje na temat stosowania odstępstwa, o którym mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, wykazując, w jaki sposób zwiększone kwoty wsparcia przyczyniły się do wspierania konkurencyjności, wzrostu i zatrudnienia w zainteresowanym państwie członkowskim. Komisja uwzględnia te informacje przy przygotowywaniu sprawozdań rocznych przewidzianych w art. 68 ust. 1.

Artykuł 77

Zasady obliczania wypłat salda

1. Wypłaty salda są ograniczone do tej z następujących dwóch kwot, która jest niższa:

a) kwoty obliczonej przy zastosowaniu poziomu współfinansowania określonego zgodnie z aktualnym planem finansowym dla danej osi priorytetowej i danego celu do wydatków publicznych zadeklarowanych w poświadczonej przez instytucję certyfikującą końcowej deklaracji wydatków w ramach tej osi priorytetowej i w ramach każdego celu »konwergencja«/innego niż »konwergencja« ;

b) kwoty pomocy Unii wypłaconej lub należnej do zapłaty na rzecz beneficjentów w ramach danej osi priorytetowej i celu. Kwota ta musi być wyszczególniona przez państwo członkowskie w poświadczonej przez instytucję certyfikującą końcowej deklaracji wydatków w ramach każdej osi priorytetowej i w ramach każdego celu.

2. W drodze odstępstwa od art. 53 ust. 3, na wniosek państwa członkowskiego, płatności salda końcowego zostają zwiększone o kwotę odpowiadającą dziesięciu punktom procentowym powyżej poziomu współfinansowania każdej osi priorytetowej, maksymalnie do 100 %, stosowaną do kwoty wydatków kwalifikowalnych nowo zadeklarowanych w każdej poświadczonej deklaracji wydatków przedłożonej w okresie, w którym państwo członkowskie spełnia jeden z warunków określonych w art. 76 ust. 3 lit. a), b) i c):

3. Do celów obliczenia płatności salda końcowego po zaprzestaniu przez państwo członkowskie korzystania z pomocy finansowej Unii, o której mowa w art. 76 ust. 3, Komisja nie bierze pod uwagę zwiększonych kwot wypłaconych zgodnie z tym ustępem.

_ ________

(*) Dz.U. L 118 z 12.5.2010, s. 1.

(**) Dz.U. L 53 z 23.2.2002, s. 1.”;

2) dodaje się artykuł w brzmieniu:

„ Artykuł 77a

Limity wkładu Unii realizowanego poprzez płatności okresowe i płatności salda

1. Nie naruszając art. 76 ust. 3 oraz art. 77 ust. 2, wkład Unii realizowany poprzez płatności okresowe i płatności salda końcowego nie może być wyższy niż wkład publiczny i maksymalna kwota pomocy z EFR dla każdej osi priorytetowej i celu zgodnie z decyzją Komisji o zatwierdzeniu programu operacyjnego.

2. Odstępstwo, o którym mowa w art. 76 ust. 3 i art. 77 ust. 2, przyznaje Komisja na pisemny wniosek państwa członkowskiego spełniającego jeden z warunków określonych w art. 76 ust. 3 lit. a), b) i c). Wniosek ten składa się w terminie do dnia 17 lipca 2012 r. lub w terminie dwóch miesięcy od dnia, w którym dane państwo członkowskie spełniło jeden z warunków wymienionych w art. 76 ust. 3 lit. a), b) i c).

3. We wniosku składanym Komisji dane państwo członkowskie uzasadnia konieczność odstępstwa, o którym mowa w art. 76 ust. 3 i art. 77 ust. 2, przedstawiając informacje niezbędne do stwierdzenia:

a) na podstawie danych dotyczących jego sytuacji makroekonomicznej i fiskalnej, że brak jest środków na pokrycie wkładu krajowego;

b) że zwiększenie płatności, o którym mowa w art. 76 ust. 3 i art. 77 ust. 2, jest niezbędne do zagwarantowania dalszej realizacji programu operacyjnego;

c) że problemy utrzymują się nawet przy użyciu maksymalnych pułapów mających zastosowanie do poziomów współfinansowania określonych w art. 53 ust. 3;

d) że spełnia jeden z warunków, o których mowa w art. 76 ust. 3 lit. a), b) i c), przez podanie odesłania do decyzji Rady lub innego aktu prawnego, a także przez podanie konkretnej daty, z którą pomoc finansowa została udostępniona danemu państwu członkowskiemu.

Komisja sprawdza, czy przedłożone informacje uzasadniają przyznanie odstępstwa. Komisja wnosi wszelkie zastrzeżenia co do tych informacji w ciągu 30 dni od dnia przedłożenia wniosku. Jeżeli Komisja postanowi wnieść zastrzeżenia do wniosku państwa członkowskiego, przyjmuje, w drodze aktów wykonawczych, decyzję w tej sprawie wraz z uzasadnieniem.

Jeżeli Komisja nie ma zastrzeżeń co do wniosku państwa członkowskiego, wniosek uznaje się za uzasadniony.

4. Wniosek państwa członkowskiego zawiera również szczegółowe informacje na temat planowanego wykorzystania odstępstwa przewidzianego w art. 76 ust. 3 i art. 77 ust. 2 i informacje dotyczące planowanych działań uzupełniających służących skoncentrowaniu środków finansowych na konkurencyjności, wzroście i zatrudnieniu, w tym – w stosownych przypadkach – informacje dotyczące zmiany programów operacyjnych.

5. Odstępstwo przewidziane w art. 76 ust. 3 i 77 ust. 2 nie ma zastosowania do deklaracji wydatków przedłożonych po dniu 31 grudnia 2013 r.” .

Artykuł 2

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie z dniem jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się jednak z mocą wsteczną do następujących państw członkowskich:

a) w przypadku Irlandii, Grecji i Portugalii – ze skutkiem od dnia, w którym udostępniono tym państwom członkowskim pomoc finansową zgodnie z art. 76 ust. 3;

b) w przypadku Węgier, Łotwy i Rumunii – ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2010 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Strasburgu dnia 19 kwietnia 2012 r.