RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 122 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Art. 122 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość przyznania pomocy finansowej Unii państwu członkowskiemu, które ma trudności lub jest istotnie zagrożone poważnymi trudnościami z racji nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą.

(2) Trudności takie mogą być spowodowane poważnym pogorszeniem międzynarodowego otoczenia gospodarczego i finansowego.

(3) Bezprecedensowy globalny kryzys finansowy i pogorszenie koniunktury gospodarczej, które miały miejsce w ciągu ostatnich dwóch lat, dotkliwie zaszkodziły wzrostowi gospodarczemu i stabilności finansowej oraz spowodowały znaczne pogorszenie sytuacji państw członkowskich pod względem poziomu deficytu i zadłużenia.

(4) Pogłębiający się kryzys finansowy spowodował znaczne pogorszenie warunków zaciągania pożyczek dla szeregu państw członkowskich, wykraczające poza sytuację możliwą do wytłumaczenia podstawowymi danymi ekonomicznymi. Jeżeli problem ten nie zostanie pilnie rozwiązany, może on stanowić poważne zagrożenie dla stabilności finansowej Unii Europejskiej jako całości.

(5) Aby sprostać tej wyjątkowej sytuacji pozostającej poza kontrolą państw członkowskich, niezbędne wydaje się natychmiastowe wprowadzenie unijnego mechanizmu stabilizacji, którego celem będzie zachowanie stabilności finansowej w Unii Europejskiej. Taki mechanizm powinien umożliwiać Unii skoordynowaną, szybką i skuteczną odpowiedź na poważne trudności danego państwa członkowskiego. Uruchomienie tego mechanizmu odbędzie się w kontekście wspólnego wsparcia UE/Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW).

(6) Biorąc pod uwagę ich szczególne skutki finansowe, podejmowanie decyzji o udzieleniu pomocy finansowej Unii na mocy niniejszego rozporządzenia wymaga sprawowania uprawnień wykonawczych, które należy powierzyć Radzie.

(7) W przypadku uruchomienia tego mechanizmu należy nałożyć rygorystyczne warunki dotyczące polityki gospodarczej w celu zachowania stabilności finansów publicznych państwa członkowskiego będącego beneficjentem i przywrócenia jego zdolności do samofinansowania na rynkach finansowych.

(8) Komisja powinna regularnie weryfikować, czy nadal zachodzą wyjątkowe okoliczności zagrażające stabilności finansowej całej Unii Europejskiej.

(9) Obowiązujący instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla państw członkowskich nienależących do strefy euro, ustanowiony rozporządzeniem Rady (WE) nr 332/2002 (¹), powinien pozostać w mocy,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Cel i zakres

Mając na celu zachowanie stabilności finansowej Unii Europejskiej, niniejsze rozporządzenie ustanawia warunki i procedury, zgodnie z którymi pomoc finansowa Unii może zostać przyznana państwu członkowskiemu, które ma poważne trudności gospodarcze lub finansowe, lub jest nimi istotnie zagrożone, z racji nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą, przy uwzględnieniu możliwości zastosowania obowiązującego instrumentu średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich nienależących do strefy euro, ustanowionego rozporządzeniem (WE) nr 332/2002.

Artykuł 2

Forma pomocy finansowej Unii

1. Pomoc finansową Unii do celów niniejszego rozporządzenia przyznaje się w formie pożyczki lub linii kredytowej udzielonej danemu państwu członkowskiemu.

W tym celu, zgodnie z decyzją Rady na mocy art. 3, Komisja jest upoważniona w imieniu Unii Europejskiej do zaciągania pożyczek na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych.

2. Łączna kwota pożyczek lub linii kredytowych, które mogą zostać udzielone państwom członkowskim na mocy niniejszego rozporządzenia ograniczona jest do marginesu dostępnego w ramach pułapu zasobów własnych dla środków na płatności.

Artykuł 3

Procedura

1. Państwo członkowskie ubiegające się o pomoc finansową Unii omawia z Komisją, w powiązaniu z Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), ocenę jego potrzeb finansowych oraz przedkłada Komisji i Komitetowi Ekonomiczno-Finansowemu projekt gospodarczego i finansowego programu dostosowawczego.

2. Pomoc finansową Unii przyznaje się w drodze decyzji przyjętej przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną na wniosek Komisji.

2a. [1] Jeżeli państwo członkowskie będące beneficjentem jest państwem członkowskim, którego walutą jest euro, udzielenie pomocy finansowej Unii jest uzależnione od ustanowienia prawnie wiążących przepisów – wraz z utworzeniem w tym celu specjalnego mechanizmu przed dokonaniem wypłaty – gwarantujących, że państwa członkowskie, których walutą nie jest euro, otrzymają natychmiastową i pełną rekompensatę z tytułu wszelkich zobowiązań, jakie może rodzić dla nich niespłacenie pomocy finansowej zgodnie z warunkami tej pomocy przez państwo członkowskie będące beneficjentem.

Należy również ustanowić odpowiednie mechanizmy, aby nie dopuścić do nadmiernej rekompensaty na rzecz państw członkowskich, których walutą nie jest euro, w sytuacji gdy zostały uruchomione instrumenty służące ochronie budżetu ogólnego Unii, w tym odzyskiwanie długu, w razie potrzeby poprzez rozłożone w czasie kompensowanie kwot należności i płatności.

3. Decyzja o przyznaniu pożyczki zawiera:

a) kwotę, średni okres wymagalności, formułę cenową, maksymalną ilość rat, okres dostępności pomocy finansowej Unii i inne szczegółowe przepisy niezbędne dla realizacji pomocy;

b) ogólne warunki dotyczące polityki gospodarczej związane z pomocą finansową Unii w celu przywrócenia stabilnej sytuacji gospodarczej lub finansowej w państwie członkowskim będącym beneficjentem oraz przywrócenia jego zdolności do samofinansowania na rynkach finansowych; warunki te zostaną zdefiniowane przez Komisję, po konsultacji z EBC; oraz

c) zatwierdzenie programu dostosowawczego sporządzonego przez państwo członkowskie będące beneficjentem w celu spełnienia warunków gospodarczych związanych z pomocą finansową Unii.

4. Decyzja o przyznaniu linii kredytowej zawiera:

a) kwotę, opłatę za dostęp do linii kredytowej, formułę cenową mającą zastosowanie do udostępnienia środków finansowych, okres dostępności pomocy finansowej Unii i inne szczegółowe przepisy niezbędne dla realizacji pomocy;

b) ogólne warunki dotyczące polityki gospodarczej związane z pomocą finansową Unii w celu przywrócenia stabilnej sytuacji gospodarczej lub finansowej w państwie członkowskim będącym beneficjentem; warunki te zostaną zdefiniowane przez Komisję, po konsultacji z EBC; oraz

c) zatwierdzenie programu dostosowawczego sporządzonego przez państwo członkowskie będące beneficjentem w celu spełnienia warunków gospodarczych związanych z pomocą finansową Unii.

5. Komisja i państwo członkowskie będące beneficjentem zawierają protokół ustaleń wyszczególniający ogólne warunki dotyczące polityki gospodarczej określone przez Radę. Komisja przekazuje protokół ustaleń Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6. Komisja, po konsultacji z EBC, dokonuje przeglądu ogólnych warunków dotyczących polityki gospodarczej, o których mowa w ust. 3 lit. b) i ust. 4 lit. b), co najmniej co sześć miesięcy i omawia z państwem członkowskim będącym beneficjentem zmiany, które mogą być niezbędne w programie dostosowawczym.

7. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, decyduje o wszelkich zmianach w pierwotnych ogólnych warunkach dotyczących polityki gospodarczej i zatwierdza zmieniony program dostosowawczy sporządzony przez państwo członkowskie będące beneficjentem.

8. Jeżeli przewiduje się finansowanie spoza Unii z zastrzeżeniem warunków dotyczących polityki gospodarczej, w szczególności finansowanie z MFW, przedmiotowe państwo członkowskie konsultuje się najpierw z Komisją. Komisja analizuje możliwości dostępne w ramach instrumentu pomocy finansowej Unii oraz zgodność przewidywanych warunków dotyczących polityki gospodarczej ze zobowiązaniami przyjętymi przez przedmiotowe państwo członkowskie w odniesieniu do realizacji zaleceń Rady i decyzji Rady przyjętych na mocy art. 121, 126 i 136 TFUE. Komisja informuje o tym Komitet Ekonomiczno-Finansowy.

Artykuł 4

Wypłata pożyczki

1. Co do zasady pożyczkę wypłaca się w ratach.

2. Komisja regularnie weryfikuje, czy polityka gospodarcza państwa członkowskiego będącego beneficjentem jest zgodna z programem dostosowawczym oraz z warunkami określonymi przez Radę zgodnie z art. 3 ust. 3 lit. b). W tym celu dane państwo członkowskie dostarcza Komisji wszelkie niezbędne informacje i w pełni z nią współpracuje.

3. Na podstawie wyników takiej weryfikacji Komisja decyduje o udostępnieniu kolejnych rat.

Artykuł 5

Udostępnienie środków finansowych

1. Państwo członkowskie będące beneficjentem informuje Komisję z wyprzedzeniem o zamiarze wykorzystania środków finansowych z linii kredytowej. Szczegółowe przepisy są określone w decyzji, o której mowa w art. 3 ust. 4.

2. Komisja regularnie weryfikuje, czy polityka gospodarcza państwa członkowskiego będącego beneficjentem jest zgodna z programem dostosowawczym oraz z warunkami określonymi przez Radę zgodnie z art. 3 ust. 4 lit. b). W tym celu dane państwo członkowskie dostarcza Komisji wszelkie niezbędne informacje i w pełni z nią współpracuje.

3. Na podstawie wyników takiej weryfikacji Komisja decyduje o udostępnieniu środków finansowych.

Artykuł 6

Operacje zaciągania i udzielania pożyczek

1. Operacje zaciągania i udzielania pożyczek, o których mowa w art. 2, są przeprowadzane w euro.

2. Cechy kolejnych rat udostępnianych przez Unię na mocy instrumentu pomocy finansowej są negocjowane między państwem członkowskim będącym beneficjentem i Komisją.

3. Po przyjęciu przez Radę decyzji o przyznaniu pożyczki, Komisja jest upoważniona do zaciągania pożyczek na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych w najbardziej odpowiednim okresie między planowanymi wypłatami, tak aby zoptymalizować koszt finansowania i zachować swoją reputację jako emitenta Unii na rynkach. Środki finansowe, które zostały zgromadzone, ale nie zostały jeszcze wypłacone, są utrzymywane nieprzerwanie na specjalnym koncie rozliczanym kasowo lub koncie papierów wartościowych, które to konta są obsługiwane zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do działalności pozabudżetowej i nie mogą być stosowane w celu innym, niż świadczenie pomocy finansowej państwu członkowskiemu w ramach niniejszego mechanizmu.

4. Jeżeli państwo członkowskie otrzyma pożyczkę opatrzoną klauzulą spłaty przedterminowej i zdecyduje się skorzystać z tej opcji, Komisja podejmuje niezbędne kroki w tym zakresie.

5. Na wniosek państwa członkowskiego będącego beneficjentem i jeśli okoliczności pozwalają na poprawę warunków oprocentowania pożyczki, Komisja może refinansować całość lub część pierwotnej pożyczki lub zrestrukturyzować odpowiednie warunki finansowe.

6. Komitet Ekonomiczno-Finansowy jest informowany o rozwoju sytuacji w zakresie operacji, o których mowa w ust. 5.

Artykuł 7

Koszty

Koszty poniesione przez Unię przy zawieraniu i realizacji każdej operacji pokrywa państwo członkowskie będące beneficjentem.

Artykuł 8

Zarządzanie pożyczkami

1. Komisja podejmuje konieczne ustalenia w zakresie zarządzania pożyczkami z EBC.

2. Państwo członkowskie będące beneficjentem otwiera specjalny rachunek prowadzony przez jego krajowy bank centralny do celów zarządzania środkami otrzymanymi w ramach pomocy finansowej Unii. Ponadto przekazuje ono należną z tytułu otrzymanej pożyczki kwotę główną wraz z odsetkami na rachunek EBC na czternaście dni roboczych systemu TARGET2 przed upływem terminu danej należności.

3. Bez uszczerbku dla art. 27 Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, Trybunał Obrachunkowy ma prawo do przeprowadzenia w państwie członkowskim będącym beneficjentem wszelkich kontroli finansowych lub audytów, jakie uzna za konieczne w związku z zarządzaniem pomocą. Komisja, w tym Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych, ma w szczególności prawo do wysłania swoich urzędników lub należycie upoważnionych przedstawicieli w celu przeprowadzenia w państwie członkowskim będącym beneficjentem wszelkich kontroli technicznych lub finansowych bądź audytów, jakie uzna za konieczne w związku z pomocą.

Artykuł 9

Przegląd i dostosowanie

1. Komisja przekazuje Komitetowi Ekonomiczno-Finansowemu i Radzie, w terminie sześciu miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, oraz, w stosownych przypadkach, co sześć miesięcy po tej dacie, sprawozdanie z wykonania niniejszego rozporządzenia i dotyczące dalszego istnienia wyjątkowych okoliczności, które uzasadniają przyjęcie niniejszego rozporządzenia.

2. W stosownych przypadkach do sprawozdania załącza się wniosek dotyczący zmian do niniejszego rozporządzenia w celu dostosowania możliwości udzielenia pomocy finansowej bez wpływu na ważność przyjętych już decyzji.

Artykuł 10

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 11 maja 2010 r.