PARLAMENT EUROPEJSKI,

— uwzględniając ostateczne roczne sprawozdania finansowe Europejskiej Agencji Odbudowy za rok budżetowy 2006(¹),

— uwzględniając sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego na temat ostatecznych rocznych sprawozdań finansowych Europejskiej Agencji Odbudowy za rok budżetowy 2006, wraz z odpowiedziami Agencji(²),

— uwzględniając zalecenie Rady z dnia 12 lutego 2008 r. (5843/2008 – C6-0084/2008),

— uwzględniając Traktat WE, w szczególności jego art. 276,

— uwzględniając rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich(³), w szczególności jego art. 185,

— uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2667/2000 z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie Europejskiej Agencji Odbudowy(⁴), w szczególności jego art. 8,

— uwzględniając rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w art. 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002(⁵), w szczególności jego art. 94,

— uwzględniając art. 71 regulaminu, jak również załącznik V do regulaminu,

— uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Spraw Zagranicznych (A6-0112/2008),

A. mając na uwadze, że Trybunał Obrachunkowy oświadczył, iż uzyskał wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe za rok budżetowy 2006 jest wiarygodne oraz że transakcje leżące u podstaw sprawozdania zostały przeprowadzone legalnie i prawidłowo,

B. mając na uwadze fakt, że w dniu 24 kwietnia 2007 r. Parlament Europejski udzielił dyrektorowi Europejskiej Agencji Odbudowy absolutorium z wykonania budżetu Agencji za rok budżetowy 2005(⁶), a także fakt, że w rezolucji załączonej do decyzji o absolutorium Parlament między innymi

- z zadowoleniem przyjął środki przyjęte przez Agencję w celu poprawy procedur przydzielania zamówień w następstwie obserwacji poczynionych przez Trybunał Obrachunkowy w sprawozdaniach rocznych za lata 2003 i 2004 r., co przełożyło się na zwiększenie przejrzystości w różnych dziedzinach,

- zauważył, że w sprawozdaniu za rok 2004 r. Trybunał Obrachunkowy wykrył w przeglądzie operacji powierzonych Misji Tymczasowej Administracji ONZ w Kosowie (UNMIK) brak dostatecznej kontroli finansowej przy dokonywaniu płatności oraz poważne problemy w operacjach zamknięcia, głównie z powodu braku odpowiedniego rozliczenia projektów oraz wystarczającego uzasadnienia kosztów;

Kwestie ogólne, które odnoszą się do zagadnień horyzontalnych dotyczących agencji UE i na podstawie których udzielane jest absolutorium poszczególnym agencjom

1. zauważa, że w 2006 r. budżety 24 agencji i innych organów zdecentralizowanych skontrolowanych przez Trybunał Obrachunkowy wyniosły ogółem 1080,5 mln EUR (największym budżetem, w wysokości 271 mln EUR, dysponowała Europejska Agencja Odbudowy, a budżetem najmniejszym, wynoszącym 5 mln EUR – Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL));

2. zaznacza, że do zewnętrznych organów UE podlegających procedurze kontroli i udzielania absolutorium należą obecnie nie tylko tradycyjne agencje regulacyjne, lecz również agencje wykonawcze utworzone w celu realizacji konkretnych programów, a w najbliższej przyszłości będą to także wspólne przedsięwzięcia ustanowione w formie partnerstw publiczno-prywatnych (wspólne inicjatywy technologiczne);

3. zauważa, że w przypadku Parlamentu liczba agencji podlegających procedurze udzielania absolutorium zmieniała się w sposób następujący: rok budżetowy 2000: 8; 2001: 10; 2002: 11; 2003: 14; 2004: 14; 2005: 16; 2006: 20 agencji regulacyjnych i 2 agencje wykonawcze (nie licząc 2 agencji kontrolowanych przez Trybunał Obrachunkowy, lecz podlegających wewnętrznej procedurze udzielania absolutorium);

4. stwierdza zatem, że proces kontroli/udzielania absolutorium stał się uciążliwy i nieproporcjonalny, biorąc pod uwagę względną wysokość budżetów agencji/organów zdecentralizowanych; zobowiązuje właściwą komisję parlamentarną do przeprowadzenia szeroko zakrojonego przeglądu procesu udzielania absolutorium agencjom i organom zdecentralizowanym z myślą o opracowaniu prostszego i bardziej racjonalnego podejścia, uwzględniając fakt, że w przyszłych latach trzeba będzie sporządzać oddzielne sprawozdania z udzielenia absolutorium coraz większej liczbie organów;

Rozważania podstawowe

5. zwraca się do Komisji, aby przed utworzeniem nowej agencji lub reformą agencji istniejącej przedstawiała jednoznaczne informacje dotyczące następujących aspektów: rodzaj agencji, cele agencji, wewnętrzna struktura zarządzania, produkty, usługi, główne procedury, grupa docelowa, klienci agencji i zainteresowane strony, oficjalne stosunki z podmiotami zewnętrznymi, odpowiedzialność za budżet, planowanie finansowe oraz polityka kadrowa;

6. nalega, aby prace każdej agencji regulowane były sporządzaną przez agencję i właściwą DG roczną umową dotyczącą działalności, która powinna zawierać główne cele na nadchodzący rok, ramy finansowe oraz jasne wskaźniki umożliwiające pomiar wyników;

7. nalega, aby działalność agencji podlegała regularnej kontroli (oraz kontroli ad hoc) Trybunału Obrachunkowego lub innego niezależnego audytora; uważa, że kontrole te nie powinny ograniczać się do tradycyjnych elementów zarządzania finansami i właściwego wykorzystania finansów publicznych, lecz powinny dotyczyć również efektywności i skuteczności administracji oraz obejmować ocenę każdej agencji pod kątem zarządzania finansami;

8. jest zdania, że w przypadku agencji, które stale zawyżają swe potrzeby budżetowe, należy zastosować potrącenia techniczne w oparciu o liczbę nieobsadzonych stanowisk; wyraża opinię, że w perspektywie długoterminowej doprowadzi to do zmniejszenia dochodów przeznaczonych dla agencji, a więc również obniżenia kosztów administracyjnych;

9. za poważny problem uznaje ustalenie, że pewne agencje skrytykowane zostały za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zamówień publicznych, rozporządzenia finansowego, regulaminu pracowniczego itp.; za główną przyczyną tego uważa fakt, że większość przepisów i rozporządzenie finansowe wprowadzono z myślą o większych instytucjach, a większość mniejszych agencji nie dysponuje masą krytyczną umożliwiającą spełnienie tych wymogów regulacyjnych; dlatego zwraca się do Komisji o szybkie znalezienie rozwiązania w celu poprawy efektywności poprzez połączenie funkcji administracyjnych rozmaitych agencji, co pozwoli osiągnąć masę krytyczną (przy uwzględnieniu niezbędnych zmian podstawowych przepisów regulujących działalność agencji i ich budżetową niezależność) lub o pilne opracowanie szczegółowych przepisów dla agencji (w szczególności przepisów wykonawczych), które umożliwią agencjom pełne przestrzeganie wymogów;

10. nalega, aby podczas opracowywania wstępnego projektu budżetu Komisja uwzględniała wyniki wykonania budżetu przez poszczególne agencje w poprzednich latach, zwłaszcza w roku n-1, oraz dokonywała odpowiedniej rewizji budżetu wnioskowanego przez poszczególne agencje; zwraca się do swojej właściwej komisji o respektowanie tej rewizji, a jeśli Komisja jej nie dokona, o wprowadzenie zmian w danym budżecie, tak aby odpowiadał on realistycznej kwocie dostosowanej do możliwości wykorzystania i wykonania budżetu przez daną agencję;

11. przypomina o swojej decyzji w sprawie absolutorium za rok budżetowy 2005, w której zwrócił się do Komisji o przedstawianie co pięć lat analizy wartości dodanej każdej działającej agencji; zachęca wszystkie właściwe instytucje, aby w przypadku negatywnej oceny wartości dodanej agencji podjęły niezbędne kroki, zmieniając mandat tej agencji lub ją likwidując; zwraca uwagę, że w 2007 r. Komisja nie przeprowadziła ani jednej oceny; nalega, aby Komisja przedstawiła przynajmniej pięć takich ocen przed podjęciem decyzji w sprawie absolutorium za rok budżetowy 2007, zaczynając od najstarszych agencji;

12. uważa, że należy szybko wprowadzić zalecenia Trybunału Obrachunkowego, a poziom subsydiów wypłacanych agencjom dostosować do ich faktycznych potrzeb finansowych; uważa ponadto że poprawki do ogólnego rozporządzenia finansowego należy włączyć do ramowego rozporządzenia finansowego agencji i szczegółowych rozporządzeń finansowych poszczególnych agencji;

13. wyraża zaniepokojenie faktem zatrudniania znacznej części personelu na czas określony, co może mieć negatywny wpływ na jakość wykonywanej pracy; wnioskuje więc do Komisji o poprawę nadzoru nad przestrzeganiem regulaminu pracowniczego przez agencje;

Sposób przedstawienia danych sprawozdawczych

14. zauważa, że agencje nie stosują jednego standardowego podejścia, jeśli chodzi o sposób przedstawienia ich działalności w przedmiotowym roku budżetowym oraz ich rachunków i sprawozdań w sprawie zarządzania budżetem i finansami, ani jeśli chodzi o wskazanie, czy dyrektor agencji powinien sporządzić poświadczenie wiarygodności; zauważa, że nie wszystkie agencje dokonują wyraźnego rozróżnienia pomiędzy a) przedstawieniem pracy agencji społeczeństwu a b) sprawozdaniami technicznymi z zarządzania budżetem i finansami;

15. zauważa, że chociaż stałe instrukcje Komisji dotyczące przygotowywania sprawozdań z działalności nie wymagają jednoznacznie od agencji sporządzenia poświadczenia wiarygodności, wielu dyrektorów poświadczenia takie sporządziło w odniesieniu do roku 2006, a w jednym przypadku zostało wniesione istotne zastrzeżenie;

16. przypomina ust. 41 rezolucji z dnia 12 kwietnia 2005 r.(⁷), w którym zachęcał dyrektorów agencji, aby odtąd do swojego rocznego sprawozdania z działalności, które jest przedstawiane razem z informacjami finansowymi i na temat zarządzania, dołączali poświadczenie wiarygodności dotyczące zgodności z prawem i prawidłowości operacji, podobne do oświadczeń podpisywanych przez dyrektorów generalnych Komisji;

17. zwraca się do Komisji o wprowadzenie odpowiednich zmian do jej stałych instrukcji dla agencji;

18. proponuje ponadto, aby Komisja podjęła współpracę z agencjami w celu sporządzenia zharmonizowanego modelu, który obowiązywałby wszystkie agencje i organy zdecentralizowane i zawierał wyraźne rozróżnienie pomiędzy

- przeznaczonym dla ogółu czytelników sprawozdaniem rocznym z działalności, pracy i osiągnięć danego organu,

- sprawozdaniami finansowymi i sprawozdaniem z wykonania budżetu,

- sprawozdaniem z działalności podobnym do sprawozdań z działalności dyrektorów generalnych Komisji,

- poświadczeniem wiarygodności podpisywanym przez dyrektora organu, wraz z ewentualnymi zastrzeżeniami lub uwagami, które dyrektor uzna za warte uwzględnienia przez organ udzielający absolutorium;

Ogólne ustalenia Trybunału Obrachunkowego

19. zwraca uwagę na ustalenie Trybunału (sprawozdanie roczne, pkt 10.29)(⁸), zgodnie z którym transfer środków na subsydia dokonywany przez Komisję z budżetu wspólnotowego nie jest oparty na wystarczająco uzasadnionych oszacowaniach potrzeb finansowych agencji oraz że fakt ten w połączeniu z wysokością środków przeniesionych prowadzi do dysponowania przez agencje znacznymi zasobami finansowymi; ponadto zwraca uwagę na zalecenie Trybunału, aby poziom subsydiów wypłacanych agencjom był zgodny z ich faktycznymi potrzebami;

20. zauważa, że na koniec 2006 r. 14 agencji wciąż nie wprowadziło systemu księgowego ABAC (sprawozdanie roczne, przypis do pkt 10.31);

21. odnotowuje uwagę Trybunału (sprawozdanie roczne, pkt 1.25) dotyczącą rozliczeń międzyokresowych biernych za niewykorzystane urlopy, które są uwzględniane przez niektóre agencje; zaznacza, że w poświadczeniu wiarygodności Trybunał zgłosił zastrzeżenia w przypadku trzech agencji (Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP), CEPOL i Europejska Agencja Kolejowa) w odniesieniu do roku 2006 (2005 r.: CEDEFOP, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, Europejska Agencja Odbudowy);

Kontrola wewnętrzna

22. przypomina, że zgodnie z art. 185 ust. 3 rozporządzenia finansowego audytor wewnętrzny Komisji jest również audytorem wewnętrznym agencji regulacyjnych, które otrzymują dotacje pokrywane z budżetu UE; zaznacza, że audytor wewnętrzny podlega zarządowi i dyrektorowi danej agencji;

23. zwraca uwagę na zastrzeżenie zawarte w rocznym sprawozdaniu z działalności audytora wewnętrznego za 2006 r. o następującej treści:

"Audytor wewnętrzny Komisji nie może właściwie wypełnić określonych w art. 185 rozporządzenia finansowego obowiązków wewnętrznego audytora organów wspólnotowych z powodu braku zasobów kadrowych";

24. przyjmuje jednak do wiadomości uwagę audytora wewnętrznego, który w rocznym sprawozdaniu z działalności za 2006 r. stwierdza, że od 2007 r. wszystkie agencje regulacyjne będą corocznie podlegały kontroli wewnętrznej przeprowadzanej przez Służbę Audytu Wewnętrznego (IAS) dysponującą dodatkowymi zasobami kadrowymi przyznanymi przez Komisję;

25. zwraca uwagę na coraz większą liczbę agencji regulacyjnych i wykonawczych oraz wspólnych przedsięwzięć, które na mocy art. 185 rozporządzenia finansowego podlegają kontroli przeprowadzanej przez IAS; zwraca się do Komisji o poinformowanie właściwej komisji parlamentarnej, czy zasoby kadrowe, którymi dysponuje IAS, będą wystarczające do przeprowadzania corocznych kontroli wszystkich takich organów w przyszłych latach;

26. zauważa, że zgodnie z wymogiem określonym w art. 72 ust. 5 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2343/2002 każdego roku każda agencja przesyła organowi udzielającemu absolutorium oraz Komisji sprawozdanie sporządzone przez dyrektora, podsumowujące liczbę i rodzaj kontroli wewnętrznych przeprowadzonych przez audytora wewnętrznego oraz zalecenia i działania podjęte zgodnie z tymi zaleceniami; zwraca się do agencji o sprecyzowanie, czy wymaganie to jest spełniane, a jeśli tak – to w jaki sposób;

27. w odniesieniu do zdolności do przeprowadzania kontroli wewnętrznych – zwłaszcza w mniejszych agencjach – zwraca uwagę na propozycję, którą w dniu 14 września 2006 r. audytor wewnętrzny przedstawił właściwej komisji parlamentarnej, a która dotyczy zezwolenia mniejszym agencjom na zakup usług z zakresu kontroli wewnętrznej od sektora prywatnego;

Ocena agencji

28. przypomina wspólne oświadczenie Parlamentu, Rady i Komisji(⁹) uzgodnione na posiedzeniu pojednawczym przed posiedzeniem Rady ECOFIN ds. budżetu w dniu 13 lipca 2007 r., w którym apelowano o (i) spis agencji, które Komisja zamierza ocenić, oraz (ii) spis już ocenionych agencji wraz z podsumowaniem najważniejszych ustaleń;

Procedury dyscyplinarne

29. zauważa, że ze względu na swoją wielkość poszczególne agencje mają trudności z tworzeniem rad dyscyplinarnych ad hoc złożonych z pracowników znajdujących się na odpowiednim szczeblu hierarchii zawodowej oraz że IDOC (Biuro Dochodzeń i Postępowań Dyscyplinarnych) Komisji nie jest organem właściwym dla agencji; wzywa agencje do rozważenia możliwości utworzenia międzyagencyjnej rady dyscyplinarnej;

Projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego

30. przypomina przedstawiony przez Komisję projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie utworzenia ram prawnych dla europejskich agencji regulacyjnych (COM(2005) 59), którego celem było ustanowienie horyzontalnych ram dla tworzenia, struktury, funkcjonowania, oceny i kontroli europejskich agencji regulacyjnych; zauważa, że projekt ten stanowi pożyteczną inicjatywę w ramach wysiłków zmierzających do racjonalizacji tworzenia i działania agencji; zwraca uwagę na stwierdzenie Komisji zawarte w sprawozdaniu podsumowującym za 2006 r. (pkt 3.1, COM(2007) 274), że chociaż po opublikowaniu projektu postępy w negocjacjach utknęły w martwym punkcie, pod koniec 2006 r. ponownie podjęto merytoryczną dyskusję, tym razem na forum Rady; wyraża ubolewanie w związku z faktem, że dalsze postępy w kierunku przyjęcia projektu nie były możliwe;

31. w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia komunikatu w sprawie przyszłości agencji regulacyjnych w roku 2008;

Agencje samofinansujące się

32. przypomina, że w przypadku dwóch agencji samofinansujących się absolutorium dyrektorowi udziela rada administracyjna; zauważa, że obydwie agencje odnotowują wysokie skumulowane nadwyżki z przychodów z opłat przeniesionych z lat ubiegłych:

- Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego – środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych: 281 mln EUR(¹⁰),

- Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin – środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych: 18 mln EUR(¹¹);

Uwagi szczegółowe

33. z zadowoleniem przyjmuje wielki wkład wniesiony przez Agencję w rozwój i konsolidację stabilizacji w regionie poprzez różne programy i właściwe zarządzanie programem CARDS;

34. uważa, że działalność tej agencji przyczyniła się ogromnie do rozwoju regionu oraz że wypełniła ona swój mandat w sposób zadowalający; odnotowuje decyzję o zakończeniu działalności przez agencję do 2008 r., aby powierzyć zarządzanie pomocą dla Serbii, Kosowa, Czarnogóry i Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii (skreślenie) delegacjom Komisji w tych krajach; nalega, aby zgromadzoną wiedzę i zebrane doświadczenie przekazać odpowiednim delegacjom Komisji na przykład poprzez ponowne zatrudnianie pracowników agencji do zarządzania odpowiednimi programami w tych delegacjach;

35. w tym kontekście ponawia swój apel do Komisji o regularne przekazywanie przez nią Parlamentowi informacji dotyczących transferu działań z agencji do tych delegacji;

36. gratuluje dyrektorowi i jego podwładnym pracy wykonanej w bardzo trudnym środowisku, która znacznie poprawiła wizerunek UE i jej widoczność;

37. uważa, że Agencja nie tylko dysponuje systemami (logistycznymi, informatycznymi i innymi) do szybkiego udzielania znacznego wsparcia na obszarach, w których miały miejsce konflikty, ale udowodniła również swoją bogatą specjalistyczną wiedzę i umiejętności w zakresie powojennej odbudowy;

38. wyraża przekonanie, że w momencie, gdy Komisja przejmuje zarządzanie nowym instrumentem pomocy przedakcesyjnej w kontekście związanych z dorobkiem wspólnotowym zadań dotyczących Bałkanów, powinna ona ostatecznie przedstawić Radzie nowy mandat dla Agencji, która zgodnie z uprzednimi postanowieniami powinna zakończyć swoją działalność na Bałkanach do końca 2008 r. i przekształcić się w prawdziwą europejską agencję ds. działań zewnętrznych;

39. uważa, że nowy mandat dla tej dobrze działającej Agencji stanowiłby najskuteczniejszy sposób podjęcia nowych zadań w ramach działań zewnętrznych, które nie mogą być realizowane przez służby Komisji w Brukseli lub delegacje Komisji;

40. uważa, że dysponując tym nowym mandatem, Agencja mogłaby odegrać niezwykle skuteczną rolę w obszarach, w których nie da się udzielać tradycyjnej pomocy rozwojowej; uważa ponadto że znacznie poprawiłoby to widoczność UE;

41. zauważa spostrzeżenie Trybunału Obrachunkowego w odniesieniu do roku budżetowego 2006, że pomimo satysfakcjonującego tempa wykonania budżetu, należy jednakże zwrócić uwagę Agencji na poziom środków, które dopiero zostaną przeznaczone, co będzie wymagało szczególnego monitorowania programów Agencji, mając na uwadze, że jej mandat wygasa z końcem 2008 r.;

42. zauważa również ustalenia Trybunału, że system księgowy oraz system kontroli wewnętrznej poprawiły się w porównaniu z poprzednimi latami, w szczególności w odniesieniu do monitorowania funduszy zarządzanych przez organy zewnętrzne oraz wdrażania procedur zamówień;

43. przypomina, że Agencja ma wyraźnie największy budżet (2006 r.: 271 mln EUR) spośród agencji podlegających procedurze absolutorium;

44. zauważa jednak, że według ksiąg rachunkowych Agencji, całość środków przeniesionych na rok 2007 wynosiła 678 mln EUR;

45. zwraca się do Komisji o poinformowanie właściwej komisji parlamentarnej o sposobach rozporządzania saldem środków, które pozostaną niewykorzystane po wygaśnięciu mandatu Agencji;

46. zauważa, że dyrektor Agencji podpisał poświadczenie wiarygodności, bez zastrzeżeń, w dniu 30 maja 2007 r.;

47. zauważa, że pod koniec 2004 r. służba IAS przeprowadziła badania zgodności w odniesieniu do wydajności i efektywności pięciu oddziałów Agencji, oraz że w 2006 r. zarząd Agencji podjął szereg działań w celu wyjaśnienia obaw wyrażanych przez IAS;

48. wzywa Komisję do zmiany wygasającego w 2008 r. mandatu Agencji i przekształcenia jej w agencję realizującą określone działania UE w dziedzinie stosunków zewnętrznych, przede wszystkim w regionach znajdujących się w sytuacji pokryzysowej.