ZAŁĄCZNIK

PISMO

Jego Ekscelencja Ratu Epeli NAILATIKAU

Prezydent Republiki Fidżi

Suva

Republika Fidżi

Szanowny Panie Prezydencie!

Unia Europejska (UE) przykłada wielką wagę do postanowień art. 9 umowy o partnerstwie AKP-UE i art. 3 instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju. Partnerstwo AKP-UE zasadza się na przestrzeganiu praw człowieka, zasad demokratycznych i na rządach prawa, które są zasadniczymi elementami umowy o partnerstwie AKP-UE i stanowią podstawę naszych stosunków.

Dnia 11 grudnia 2006 r. Rada Unii Europejskiej potępiła przewrót wojskowy w Republice Fidżi.

Na mocy art. 96 umowy o partnerstwie AKP-UE oraz zważywszy, że przewrót wojskowy, do którego doszło dnia 5 grudnia 2006 r., stanowił pogwałcenie zasadniczych elementów wymienionych w art. 9 tej umowy, UE zaprosiła Fidżi do konsultacji, aby zgodnie z postanowieniami umowy o partnerstwie AKP-UE dokonać pogłębionej analizy sytuacji i w razie konieczności podjąć kroki mające na celu zaradzenie zaistniałym problemom.

Formalna część konsultacji rozpoczęła się w Brukseli dnia 18 kwietnia 2007 r. UE z zadowoleniem przyjęła wówczas potwierdzenie przez rząd tymczasowy szeregu wymienionych poniżej zobowiązań w zakresie praw człowieka i podstawowych wolności, przestrzegania zasad demokratycznych i rządów prawa oraz zaproponowała podjęcie konstruktywnych kroków w celu ich realizacji.

Niestety, od tego czasu – w szczególności w kwietniu 2009 r. – nastąpił szereg negatywnych wydarzeń, w wyniku których Fidżi złamało wiele z przyjętych zobowiązań. Chodzi w szczególności o uchylenie obowiązywania konstytucji, bardzo znaczne opóźnienia w organizacji wyborów parlamentarnych oraz naruszenia praw człowieka. Mimo że realizacja zobowiązań została znacznie opóźniona, większość z tych zobowiązań ma nadal ogromne znaczenie dla obecnej sytuacji na Fidżi i dlatego zostały one dołączone do niniejszego pisma. Fidżi poniosło straty w zakresie funduszy na rzecz rozwoju, ponieważ podjęło decyzję o jednostronnym złamaniu szeregu najważniejszych zobowiązań.

Chociaż ograniczenia w zakresie niektórych praw człowieka i podstawowych wolności nadal się utrzymują, od początku 2012 r. miały miejsce pewne pozytywne działania, a mianowicie zniesienie zarządzenia w sprawie sytuacji nadzwyczajnej w dniu 7 stycznia 2012 r., ogłoszenie w dniu 9 marca 2012 r. procesu politycznego zmierzającego do przyjęcia nowej konstytucji do marca 2013 r. oraz przywrócenia demokracji konstytucyjnej w drodze nowych wyborów parlamentarnych, które mają być przeprowadzone do września 2014 r.

W ramach uznania tych wydarzeń i w duchu partnerstwa, stanowiącego podstawę umowy o partnerstwie AKP-UE, UE wyraża swoją gotowość do podjęcia nowego formalnego dialogu dotyczącego tych zmian. Taki formalny dialog mógłby zostać przewidziany przy okazji misji przeglądowej w ramach art. 96 umowy o partnerstwie AKP-UE, po udanym zakończeniu sprzyjającego włączeniu społecznemu, wiarygodnego, przejrzystego procesu konsultacji w sprawie konstytucji, przewidzianego w marcu 2013 r.

W związku z powyższym UE podjęła decyzję o przedłużeniu obecnych właściwych środków stosowanych wobec Fidżi oraz ich zmianie, w ramach pierwszej reakcji Unii na kroki podjęte przez Fidżi, co umożliwi w szczególności rozpoczęcie dyskusji w ramach programowania 11. Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) oraz notyfikowanie we właściwym czasie indykatywnej alokacji na rzecz Fidżi. Sfinalizowanie, podpisanie i wykonanie dokumentów programowych 11. EFR zostanie przeprowadzone z przyszłym demokratycznie wybranym rządem. Szczególne znaczenie ma więc, czy rząd tymczasowy zobowiąże się do podjęcia sprzyjającego włączeniu społecznemu, wiarygodnego i przejrzystego procesu konsultacji w sprawie konstytucji i wewnętrznego dialogu politycznego oraz do przestrzegania w szczególności swoich zobowiązań w zakresie praw człowieka i państwa prawa oraz czy zniesie pozostałe ograniczenia. Chociaż stanowisko UE jest inspirowane zasadniczymi elementami umowy o partnerstwie AKP-UE, jak również jej najważniejszymi zasadami, w tym szczególnie zasadami dotyczącymi roli dialogu i wypełniania wzajemnych zobowiązań, należy podkreślić, że UE w żaden sposób nie przesądza ze swojej strony o wyniku niniejszego dialogu.

Jeżeli planowany przegląd i formalny dialog przyniosą pozytywne wyniki, UE zobowiązuje się do dalszego pozytywnego przeglądu tych właściwych środków. Jeżeli jednak sytuacja na Fidżi nie poprawi się, Fidżi będzie nadal tracić dostęp do kolejnych funduszy UE na rzecz rozwoju. W szczególności ocena dalszych postępów na drodze do przywrócenia porządku konstytucyjnego będzie podstawowym kryterium dla UE przy podejmowaniu decyzji w sprawie krajowego programu orientacyjnego Fidżi w ramach 11. EFR.

Do czasu podjęcia formalnego dialogu UE wzywa Fidżi do kontynuowania i intensyfikacji dialogu politycznego.

Właściwe środki stosowane wobec Fidżi obejmują następujące postanowienia:

– można kontynuować pomoc humanitarną oraz bezpośrednie wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego i ludności znajdującej się w trudnej sytuacji,

– zezwala się na kontynuację toczących się lub przygotowywanych działań w zakresie współpracy, zwłaszcza w ramach 8. i 9. EFR,

– można kontynuować działania w zakresie współpracy, które mogłyby pomóc przywrócić rządy demokratyczne i poprawić zarządzanie, z wyjątkiem bardzo wyjątkowych okoliczności,

– zezwala się na kontynuację realizacji środków towarzyszących reformie cukrowej na 2006 r. W dniu 19 czerwca 2007 r. Fidżi podpisało na szczeblu technicznym umowę w sprawie finansowania. Zwraca się uwagę, że powyższa umowa w sprawie finansowania zawiera klauzulę zawieszającą,

– przydział środków na cukier na 2007 r. wyniósł zero,

– udostępnienie przydziału środków na cukier na 2008 r. zależało od przedstawienia dowodów potwierdzających, że trwają wiarygodne i zgodne z harmonogramem przygotowania do przeprowadzenia wyborów, zgodnie z uzgodnionymi zobowiązaniami, głównie dotyczącymi spisu ludności, ponownego wyznaczenia granic okręgów wyborczych i reformy ordynacji wyborczej zgodnie z konstytucją, oraz że podjęte zostały działania mające zapewnić właściwe funkcjonowanie komisji wyborczej, w tym mianowanie inspektora ds. wyborów do dnia 30 września 2007 r. zgodnie z konstytucją Fidżi. W dniu 31 grudnia 2009 r. Fidżi utraciło prawo do przydziału środków na cukier na 2008 r.,

– przydział środków na cukier na 2009 r. został anulowany w maju 2009 r., ponieważ rząd tymczasowy zdecydował o przełożeniu wyborów na wrzesień 2014 r.,

– przydział środków na cukier na 2010 r. został anulowany przed dniem 1 maja 2010 r., ponieważ nie poczyniono postępów w zakresie przemian demokratycznych; jednak, biorąc pod uwagę krytyczną sytuację w sektorze cukru, część alokacji została przeznaczona na pomoc bezpośrednią dla populacji bezpośrednio zależnej od produkcji cukru w celu złagodzenia negatywnych skutków społecznych. Fundusze te są zarządzane centralnie przez delegację UE w Suvie i nie są dystrybuowane za pośrednictwem rządu,

– można kontynuować prace przygotowawcze zmierzające do podpisania wieloletniego orientacyjnego programu w sprawie środków towarzyszących reformie cukrowej na lata 2011– 2013,

– dostępność indykatywnej alokacji w ramach wieloletniego programu orientacyjnego na rzecz środków dodatkowych dla krajów dawniej objętych protokołem w sprawie cukru na lata 2011–2013 będzie uwarunkowana osiągnięciem porozumienia w procesie konsultacyjnym; w przypadku braku takiego porozumienia przyznanie środków za pośrednictwem tej alokacji będzie rozważane jedynie w celu złagodzenia konsekwencji społecznych,

– można rozpocząć przygotowania programowania w ramach 11. EFR, tak więc Fidżi może oczekiwać, że w odpowiednim czasie zostanie powiadomione o indykatywnej alokacji;

– można rozważyć szczególne wsparcie na przygotowanie i realizację głównych zobowiązań, zwłaszcza w zakresie przygotowania lub przeprowadzenia wyborów,

– uchwalone środki nie wpływają na współpracę regionalną ani na uczestnictwo Fidżi w tej współpracy.

Analiza zakresu wypełnienia zobowiązań zostanie przeprowadzona zgodnie z warunkami wymienionymi w załączniku do niniejszego pisma dotyczącymi stałego dialogu, skutecznej współpracy z delegacjami dokonującymi oceny i monitorowania oraz sprawozdawczości.

Ponadto UE oczekuje od Fidżi pełnej współpracy z Forum Wysp Pacyfiku w zakresie realizacji zaleceń przedstawionych przez grupę wybitnych osobistości, które zostały zatwierdzone przez ministrów spraw zagranicznych zgromadzonych w ramach Forum podczas posiedzenia w Vanuatu dnia 16 marca 2007 r. UE z zadowoleniem przyjmuje ostatnie postępy dotyczące udziału w pracach ministerialnej grupy kontaktowej Forum Wysp Pacyfiku, ustanowionej w celu monitorowania postępów Fidżi w przygotowaniach do wyborów i przywrócenia demokracji.

UE będzie nadal dokładnie śledzić sytuację na Fidżi. Na mocy art. 8 umowy o partnerstwie AKP-UE prowadzony będzie pogłębiony dialog polityczny z władzami Fidżi, mający zapewnić przestrzeganie praw człowieka, przywrócenie demokracji oraz przestrzeganie rządów prawa; dialog trwać będzie tak długo, aż obie strony stwierdzą, że pogłębiony charakter dialogu osiągnął zamierzony cel.

UE zastrzega sobie prawo do ponownego dostosowania właściwych środków, jeżeli realizacja zobowiązań przez rząd tymczasowy zostanie spowolniona, zatrzymana lub ulegnie uwstecznieniu.

UE podkreśla, iż przywileje, które przyznano Fidżi w ramach współpracy z UE, zależą od przestrzegania zasadniczych elementów umowy o partnerstwie AKP-UE oraz wartości, o których mowa w instrumencie finansowania współpracy na rzecz rozwoju. Aby przekonać Unię o całkowitej gotowości do realizacji podjętych zobowiązań, rząd tymczasowy musi jak najszybciej osiągnąć znaczny postęp w realizacji uzgodnionych zobowiązań.

Z poważaniem

Sporządzono w Brukseli

ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA

ZOBOWIĄZANIA UZGODNIONE Z REPUBLIKĄ WYSP FIDŻI

A. Poszanowanie zasad demokratycznych

Zobowiązanie nr 1

W ciągu 24 miesięcy od dnia 1 marca 2007 r. odbędą się wolne i sprawiedliwe wybory parlamentarne, które zostaną poddane ocenie przeprowadzonej przez niezależnych obserwatorów wyznaczonych przez sekretariat Forum Wysp Pacyfiku. Proces przygotowywania i sposób przeprowadzenia wyborów będą wspólnie monitorowane, dostosowywane i korygowane w miarę potrzeb na podstawie wspólnie zaakceptowanych standardów. W związku z tym:

– do dnia 30 czerwca 2007 r. rząd tymczasowy przyjmie harmonogram, wyznaczający daty ukończenia poszczególnych etapów przygotowania nowych wyborów parlamentarnych,

– w harmonogramie zostanie określony termin przeprowadzenia spisu ludności, zmiany granic okręgów wyborczych i reformy systemu wyborczego,

– wyznaczenie granic okręgów wyborczych i reforma systemu wyborczego zostaną przeprowadzone zgodnie z konstytucją Fidżi,

– zostaną podjęte działania w celu zapewnienia funkcjonowania komisji wyborczej, w tym mianowanie inspektora ds. wyborów do dnia 30 września 2007 r. zgodnie z konstytucją Fidżi,

– mianowanie wiceprezydenta odbędzie się zgodnie z konstytucją Fidżi.

Zobowiązanie nr 2

Rząd tymczasowy, podejmując ważne inicjatywy prawne, podatkowe i inne oraz wprowadzając zmiany, weźmie pod uwagę wyniki konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim oraz innymi zainteresowanymi stronami.

B. Rządy prawa

Zobowiązanie nr 1

Rząd tymczasowy dołoży wszelkich starań, aby uniemożliwić składanie przez służby bezpieczeństwa oświadczeń mających na celu zastraszanie.

Zobowiązanie nr 2

Rząd tymczasowy będzie przestrzegał konstytucji z 1997 r. oraz zagwarantuje możliwość normalnego i niezależnego funkcjonowania organów konstytucyjnych, takich jak: Komisja Fidżi ds. Praw Człowieka, Komisja ds. Służby Publicznej, Komisja ds. Biur Konstytucyjnych. Zachowana zostanie w zasadniczym stopniu niezależność i możliwość funkcjonowania Wielkiej Rady Wodzów.

Zobowiązanie nr 3

Niezależność sądów będzie w pełni poszanowana, tak aby mogły one swobodnie pracować, a ich orzeczenia były przestrzegane przez wszystkie strony, a w szczególności:

– rząd tymczasowy zobowiązuje się do dnia 15 lipca 2007 r. powołać trybunał, o którym mowa w artykule 138 ust. 3 konstytucji,

– każda nominacja lub odwołanie sędziego będą odtąd przeprowadzane przy pełnym poszanowaniu postanowień konstytucji i zasad proceduralnych,

– nie będą miały miejsca w jakiejkolwiek formie przypadki ingerencji wojska, policji ani rządu tymczasowego w funkcjonowanie sądów, a prawnicy będą w pełni szanowani.

Zobowiązanie nr 4

Wszystkie postępowania karne dotyczące korupcji będą prowadzone poprzez właściwe organy sądowe, a inne instytucje, które mogą zostać powołane do badania domniemanych przypadków korupcji, będą działały w zakresie wyznaczonym w konstytucji.

C. Prawa człowieka i podstawowe wolności

Zobowiązanie nr 1

Rząd tymczasowy podejmie wszelkie niezbędne działania, aby ułatwić badanie lub rozpatrywane wszelkich doniesień o przypadkach łamania praw człowieka zgodnie z różnymi procedurami i na różnych forach na podstawie przepisów obowiązujących na Fidżi.

Zobowiązanie nr 2

Rząd tymczasowy zniesie zarządzenia w sprawie sytuacji nadzwyczajnej w maju 2007 r., pod warunkiem że nie dojdzie do przypadków zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego i bezpieczeństwa.

Zobowiązanie nr 3

Rząd tymczasowy jest zobowiązany zapewnić w pełni niezależne i zgodne z konstytucją funkcjonowanie Komisji Fidżi ds. Praw Człowieka.

Zobowiązanie nr 4

Wolność słowa i wolność mediów we wszystkich formach będą w pełni szanowane zgodnie z postanowieniami konstytucji.

D. Zobowiązania dotyczące dalszego rozwoju sytuacji

Zobowiązanie nr 1

Rząd tymczasowy zobowiązuje się prowadzić stały dialog umożliwiający sprawdzenie, czy ma miejsce dalszy postęp, oraz przyznaje władzom/przedstawicielom UE i Komisji Europejskiej pełen dostęp do informacji dotyczących wszelkich kwestii związanych z prawami człowieka, pokojowym przywróceniem demokracji i rządów prawa na Fidżi.

Zobowiązanie nr 2

Rząd tymczasowy będzie w pełni współpracował z delegacjami, które UE może wysłać na Fidżi w celu oceny i monitorowania postępów.

Zobowiązanie nr 3

Począwszy od dnia 30 czerwca 2007 r., co trzy miesiące rząd tymczasowy będzie wysyłał sprawozdania dotyczące postępów w przestrzeganiu zasadniczych elementów określonych w umowie z Kotonu oraz realizacji niniejszych zobowiązań.

Niniejszym odnotowuje się, że niektóre problemy można skutecznie rozwiązać jedynie poprzez pragmatyczne podejście, które uwzględnia obecną sytuację i koncentruje się na przyszłości.