PREAMBUŁA	.........................................................................................................
CZĘŚĆ 1	POSTANOWIENIA OGÓLNE ..............................................................
Tytuł I:	Cele, zasady i uczestnicy....................................................................
Rozdział 1:	Cele i zasady ....................................................................................
Rozdział 2:	Uczestnicy partnerstwa ......................................................................
Tytuł II	Wymiar polityczny .............................................................................
CZĘŚĆ 2:	POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE ..............................................
CZĘŚĆ 3	STRATEGIE WSPÓŁPRACY ..............................................................
Tytuł I:	Strategie rozwoju ...............................................................................
Rozdział 1:	Ramy ogólne .....................................................................................
Rozdział 2:	Dziedziny wsparcia ............................................................................
Sekcja 1:	Rozwój gospodarczy ..........................................................................
Sekcja 2:	Rozwój społeczny i rozwój jednostki ....................................................
Sekcja 3:	Współpraca i integracja regionalna.......................................................
Sekcja 4:	Zagadnienia tematyczne i przekrojowe .................................................
Tytuł II	Współpraca gospodarcza i handlowa......................................................................................................... ..........................
Rozdział 1:	Cele i zasady ....................................................................................
Rozdział 2:	Nowe porozumienia handlowe .............................................................
Rozdział 3:	Współpraca na forach międzynarodowych ............................................
Rozdział 4:	Handel usługami ................................................................................
Rozdział 5:	Dziedziny związane z handlem ...........................................................
Rozdział 6:	Współpraca w innych dziedzinach .......................................................
CZĘŚĆ 4	WSPÓŁPRACA FINANSOWA NA RZECZ ROZWOJU...........................
Tytuł I:	Postanowienia ogólne .........................................................................
Rozdział 1:	Cele, zasady, wytyczne i uprawnienia ..................................................
Rozdział 2:	Zakres i charakter finansowania ...........................................................
Tytuł II	Współpraca finansowa ........................................................................
Rozdział 1:	Środki finansowe ................................................................................
Rozdział 2:	Zadłużenie i wsparcie dostosowania strukturalnego................................
Rozdział 3:	Wsparcie w przypadkach krótkoterminowych wahań w dochodach z wywozu .............................................................................................
Rozdział 4:	Wsparcie polityk sektorowych .............................................................
Rozdział 5:	Mikroprojekty i zdecentralizowana współpraca ......................................
Rozdział 6:	Pomoc humanitarna i nadzwyczajna ....................................................
Rozdział 7:	Wsparcie rozwoju inwestycji i sektora prywatnego ................................
Tytuł III	Współpraca techniczna ......................................................................
Tytuł IV	Procedury i systemy zarządzania ........................................................
CZĘŚĆ 5	POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE NAJMNIEJ ROZWINIĘTYCH, ŚRÓDLĄDOWYCH I WYSPIARSKICH PAŃSTW AKP ..........................
Rozdział 1:	Postanowienia ogólne .........................................................................
Rozdział 2:	Najmniej rozwinięte państwa AKP .......................................................
Rozdział 3:	Śródlądowe państwa AKP ...................................................................
Rozdział 4:	Wyspiarskie państwa AKP .................................................................
CZĘŚĆ 6	POSTANOWIENIA KOŃCOWE ...........................................................

PREAMBUŁA

UWZGLĘDNIAJĄC Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, z jednej strony, i Porozumienie z Georgetown ustanawiające grupę Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) z drugiej strony;

STWIERDZAJĄC ich zaangażowanie we wspólną pracę na rzecz osiągnięcia celów wyeliminowania ubóstwa, stałego rozwoju oraz stopniowego włączania państw AKP w gospodarkę światową;

WYRAŻAJĄC ich determinację do wniesienia, w drodze wzajemnej współpracy, znaczącego wkładu w rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny państw AKP oraz do podniesienia dobrostanu ich ludności, pomagając im w pokonywaniu wyzwań globalizacji oraz umacniając partnerstwo AKP-UE w dążeniu do nadania procesowi globalizacji szerszego wymiaru społecznego;

PODTRZYMUJĄC wolę odbudowania specjalnych stosunków oraz wdrożenia kompleksowego i zintegrowanego podejścia do silniejszego partnerstwa w oparciu o dialog polityczny, współpracę na rzecz rozwoju oraz stosunki gospodarcze i handlowe;

UZNAJĄC, że otoczenie polityczne gwarantujące pokój, bezpieczeństwo i stabilizację, poszanowanie praw człowieka, zasad demokratycznych oraz państwa prawnego, a także dobrych rządów jest częścią i elementem składowym długotrwałego rozwoju; uznając, że odpowiedzialność za ustanowienie takiego otoczenia leży przede wszystkim w gestii zainteresowanych państw;

UZNAJĄC, że solidna i trwała polityka gospodarcza stanowi wstępny warunek rozwoju;

ODWOŁUJĄC SIĘ do zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz przywołując Powszechną Deklarację Praw Człowieka, wnioski Wiedeńskiej Konferencji Praw Człowieka z 1993 roku, Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Konwencję Praw Dziecka, Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Międzynarodową konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, konwencje genewskie z 1949 roku oraz inne instrumenty międzynarodowego prawa humanitarnego, Konwencję z 1954 roku dotyczącą statusu bezpaństwowców, Konwencję genewską z 1951 roku dotyczącą statusu uchodźców oraz Protokół Nowojorski z 1967 roku dotyczący statusu uchodźców;

UWZGLĘDNIAJĄC Konwencję Rady Europy o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Afrykańską Kartę Praw Człowieka oraz Amerykańską Konwencję Praw Człowieka jako pozytywny wkład regionalny Unii Europejskiej i Państw AKP w poszanowanie praw człowieka;

PRZYWOŁUJĄC deklaracje głów państw i szefów rządów krajów AKP z Liberville i Santo Domingo złożone na szczycie krajów AKP w 1997 i 1999 roku;

UWZGLĘDNIAJĄC cele i zasady rozwoju, ustalone na konferencjach Narodów Zjednoczonych, oraz cel zmniejszenia o połowę do 2015 roku liczby osób żyjących w skrajnym ubóstwie, wyznaczony przez Komitet OECD do spraw Wspierania Rozwoju, które dają jasne przesłanie i muszą stanowić podwaliny współpracy AKP-UE w ramach niniejszej Umowy;

ZWRACAJĄC szczególną uwagę na gwarancje złożone podczas konferencji NZ w Rio, Wiedniu, Kairze, Kopenhadze, Pekinie, Istambule oraz Rzymie oraz uznając potrzebę podjęcia dalszego działania prowadzącego do osiągnięcia celów i wdrożenia programów działania uchwalonych na tych forach;

W TROSCE o poszanowanie podstawowych praw pracowniczych, uwzględniając zasady ustanowione w odpowiednich konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy;

PRZYWOŁUJĄC zobowiązania w ramach Światowej Organizacji Handlu,

POSTANOWILI ZAWRZEĆ NINIEJSZĄ UMOWĘ:

CZĘŚĆ 1

POSTANOWIENIA OGÓLNE

TYTUŁ I

CELE, ZASADY I UCZESTNICY

ROZDZIAŁ 1

Cele i zasady

Artykuł 1

Cele partnerstwa

Wspólnota i jej Państwa Członkowskie, z jednej strony oraz państwa AKP, z drugiej strony, zwane dalej „Stronami”, zawierają niniejszą Umowę w celu wspierania oraz przyspieszenia rozwoju gospodarczego, kulturalnego i społecznego państw AKP, mając na celu przyczynienie się do pokoju i bezpieczeństwa oraz do wspierania stabilnego i demokratycznego otoczenia politycznego.

Zgodnie z celami stałego rozwoju oraz stopniowego włączania krajów AKP w gospodarkę światową, partnerstwo koncentruje się na celach ograniczenia, a wreszcie wyeliminowania ubóstwa.

Cele oraz zobowiązania międzynarodowe Stron przyświecają wszystkim strategiom na rzecz rozwoju i są realizowane za pomocą zintegrowanego podejścia, przy jednoczesnym uwzględnieniu politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i środowiskowych aspektów rozwoju. Partnerstwo dostarcza spójnych ram wspierania strategii na rzecz rozwoju przyjmowanych przez każde państwo AKP.

Element tych ram stanowi stały wzrost gospodarczy, rozwój sektora prywatnego, zwiększanie zatrudnienia oraz poprawianie dostępu do zasobów produkcyjnych. Wspierane jest poszanowanie praw jednostki oraz zaspokajanie podstawowych potrzeb, wspieranie rozwoju społecznego oraz warunków równomiernego podziału owoców wzrostu. Wspierane i umacniane są procesy integracji regionalnej i lokalnej, sprzyjające włączeniu krajów AKP w gospodarkę światową w dziedzinie handlu i inwestycji prywatnych. Integralną częścią tego podejścia jest tworzenie możliwości rozwojowych uczestników rozwoju oraz usprawnianie ram instytucjonalnych niezbędnych do spójności społecznej, funkcjonowania społeczeństwa demokratycznego i gospodarki rynkowej, a także do utworzenia aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa. Regularnie rozpatrywana jest sytuacja kobiet we wszystkich dziedzinach życia politycznego, gospodarczego i społecznego, oraz problemy płci. Na każdym poziomie partnerstwa zastosowane i zintegrowane zostają zasady zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi oraz środowiskiem naturalnym.

Artykuł 2

Podstawowe zasady

Współpraca AKP-WE, której podwalinami jest system prawnie wiążący oraz istniejące instytucje wspólne, jest realizowana w oparciu o następujące podstawowe zasady:

- równość partnerów oraz prawo własności do strategii rozwoju: w zakresie realizacji celów partnerstwa, państwa AKP ustalą strategie rozwoju dotyczące ich systemów gospodarczych i społeczeństw w oparciu o zasadę suwerenności oraz stosownie do istotnych elementów opisanych w artykule 9; partnerstwo zachęca zainteresowane państwa i narody do tworzenia własnych strategii rozwoju;

- udział: oprócz rządu centralnego będącego głównym partnerem, partnerstwo jest otwarte na różnego rodzaju innych uczestników w celu zachęcenia do udziału wszystkich części społeczeństwa, w tym sektora prywatnego i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w życiu politycznym, gospodarczym i społecznym;

- kluczowa rola dialogu oraz wypełnianie wspólnych zobowiązań: zobowiązania przyjęte przez Strony w ramach dialogu między nimi stanowią oś partnerstwa i współpracy między nimi;

- zróżnicowanie i regionalizacja: ustalenia oraz priorytety dotyczące współpracy są zróżnicowane odpowiednio do stopnia rozwoju partnera, jego potrzeb, funkcjonowania oraz długoterminowej strategii rozwoju. Szczególny nacisk położony jest na wymiar regionalny. Kraje najmniej rozwinięte są traktowane w sposób uprzywilejowany. Uwzględnia się szczególnie trudną sytuację państw śródlądowych i wyspiarskich.

Artykuł 3

Osiąganie celów niniejszej Umowy

Na tyle na ile przewidują to ramy niniejszej Umowy, Strony przyjmują wszelkie właściwe środki, ogólne lub szczególne, w celu zagwarantowania wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy oraz ułatwienia osiągnięcia jej celów. Powstrzymują się od wszelkich środków mogących zagrozić tym celom.

ROZDZIAŁ 2

Uczestnicy partnerstwa

Artykuł 4

Podejście ogólne

Państwa AKP określają zasady, strategie oraz modele rozwoju ich systemów gospodarczych i społeczeństw przy zachowaniu pełnej suwerenności. Wraz ze Wspólnotą ustanawiają pogramy współpracy przewidziane na mocy niniejszej Umowy. Strony uznają jednakże uzupełniającą rolę uczestników partnerstwa o charakterze niepaństwowym oraz ich możliwości w zakresie przyczyniania się do procesu rozwoju. W tym celu, tam gdzie sytuacja tego wymaga oraz na warunkach ustanowionych w niniejszej Umowie, uczestnicy partnerstwa o charakterze niepaństwowym:

- są informowani i angażowani w konsultacje w sprawie polityki i strategii współpracy, w sprawie priorytetów współpracy, w szczególności w dziedzinach stanowiących przedmiot ich zainteresowania lub bezpośrednio ich dotyczących, a także w dialog polityczny;

- na warunkach ustanowionych w niniejszej Umowie, otrzymują środki finansowe na wspieranie procesów rozwoju lokalnego;

- są angażowani w realizację projektów i programów współpracy w dziedzinach stanowiących przedmiot ich zainteresowania lub w dziedzinach, z których czerpią porównywalne korzyści;

- otrzymują wsparcie w zakresie budowania umiejętności w dziedzinach o zasadniczym znaczeniu w celu wzmocnienia ich szans, w szczególności w zakresie organizacji i reprezentacji, a także do ustanawiania mechanizmów konsultacyjnych obejmujących kanały komunikacji i dialogu oraz promowania sojuszy strategicznych.

Artykuł 5

Informacja

Współpraca wspiera działania na rzecz szerszego informowania oraz kształtowania większej świadomości na temat podstawowej specyfiki partnerstwa AKP-UE. Współpraca będzie również:

- zachęcać do partnerstwa i nawiązywania więzi między członkami AKP a UE;

- wzmacniać powiązania oraz wymianę doświadczeń między uczestnikami.

Artykuł 6

Definicje

1. Uczestnikami współpracy są:

a) podmioty państwowe (lokalne, krajowe oraz regionalne);

b) podmioty o charakterze niepaństwowym:

- sektor prywatny;

- partnerzy gospodarczy i społeczni, w tym związki zawodowe;

- społeczeństwo obywatelskie we wszystkich jego przejawach, zgodnie ze specyfiką krajową.

2. Uznanie przez strony uczestników o charakterze niepaństwowym zależeć będzie od zakresu, w jakim zajmują się oni potrzebami ludności, od przysługujących im kompetencji szczególnych oraz przejrzystej i demokratycznej organizacji i zarządzania.

Artykuł 7

Tworzenie możliwości

Rolę społeczeństwa obywatelskiego w przyczynianiu się do rozwoju można zwiększyć przez umacnianie organizacji społecznych oraz organizacji pozarządowych nienastawionych na przynoszenie dochodu we wszystkich sferach współpracy. Będzie to wymagało:

- wspierania i zachęcania do tworzenia i rozwoju takich organizacji;

- dokonywania ustaleń dotyczących angażowania takich organizacji w planowanie, realizację oraz ocenę strategii i programów rozwoju.

TYTUŁ II

WYMIAR POLITYCZNY

Artykuł 8

Dialog polityczny

1. Strony regularnie angażują się w kompleksowy, wyważony i głęboki dialog polityczny prowadzący do podjęcia zobowiązań po obu stronach.

2. Celem tego dialogu jest wymiana informacji sprzyjających wzajemnemu zrozumieniu oraz ułatwiających ustanowienie uzgodnionych priorytetów i wspólnych porządków, w szczególności przez wykorzystanie powiązań istniejących między różnymi aspektami stosunków między Stronami oraz różnymi dziedzinami współpracy ustanowionej w niniejszej Umowie. Dialog ten ułatwia prowadzenie między Stronami konsultacji na forach międzynarodowych. Cele dialogu obejmują również zapobieganie zaistniałym sytuacjom, w których jedna ze Stron może uznać za konieczne odwołanie się do stosowania klauzuli niewykonania.

3. Dialog obejmuje wszystkie cele i zadania ustanowione w niniejszej Umowie, a także wszelkie zagadnienia stanowiące przedmiot wspólnego, ogólnego, regionalnego lub lokalnego zainteresowania. Poprzez dialog Strony przyczyniają się do pokoju, bezpieczeństwa i stabilizacji oraz wspierają stabilne i demokratyczne otoczenie polityczne. Dotyczy to strategii współpracy, a także polityki globalnej i sektorowej, w tym środowiska naturalnego, płci, migracji oraz zagadnień dotyczących dziedzictwa kulturowego.

4. Dialog koncentruje się między innymi na szczególnych zagadnieniach politycznych stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania lub mających ogólne znaczenie dla osiągnięcia celów niniejszej Umowy, takich jak handel bronią, nadmierne wydatki na zbrojenia, narkotyki, zorganizowana przestępczość lub dyskryminacja etniczna, religijna czy rasowa. Dialog obejmuje również regularną ocenę postępów w zakresie poszanowania praw człowieka, zasad demokratycznych, państwa prawnego i dobrych rządów.

5. W prowadzonym dialogu nadrzędną rolę odgrywa szeroko pojęta polityka wspierania pokoju oraz zapobiegania konfliktom zbrojnym, zarządzania nimi i rozwiązywania ich, natomiast w definiowaniu głównych dziedzin współpracy rolę nadrzędną pełni potrzeba pełnego uwzględnienia celu osiągnięcia pokoju i stabilizacji demokratycznej.

6. Dialog jest prowadzony w sposób elastyczny. W zależności od potrzeby dialog ma charakter formalny lub nieformalny i jest prowadzony w ramach instytucjonalnych i poza nimi, we właściwej formie oraz na odpowiednim poziomie, w tym na poziomie regionalnym, lokalnym lub krajowym.

7. Do dialogu włączone są organizacje regionalne i lokalne, a także przedstawiciele organizacji społecznych.

Artykuł 9

Elementy zasadnicze i element podstawowy

1. Współpraca prowadzi do stałego rozwoju, koncentrującego się na człowieku, który jest głównym zainteresowanym oraz beneficjantem rozwoju; co zakłada poszanowanie i wspieranie wszystkich praw człowieka.

Poszanowanie wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności, w tym podstawowych praw socjalnych, demokracji opartej na zasadzie państwa prawnego oraz przejrzystych i odpowiedzialnych rządów, stanowi integralną część stałego rozwoju.

2. Strony odwołują się do swoich zobowiązań międzynarodowych i zobowiązań dotyczących poszanowania praw człowieka. Powtarzają swoje głębokie przywiązanie do godności ludzkiej i praw człowieka stanowiących wyraz prawowitych dążeń jednostek i narodów. Prawa człowieka mają charakter powszechny, niepodzielny i wzajemnie powiązany. Strony wspierają i chronią wszystkie podstawowe wolności i prawa człowieka, zarówno obywatelskie i polityczne, jak i gospodarcze, społeczne i kulturowe. W tym kontekście Strony potwierdzają równość mężczyzn i kobiet.

Strony potwierdzają, że demokratyzacja, rozwój i ochrona podstawowych wolności i praw człowieka są ze sobą wzajemnie powiązane i wzajemnie się uzupełniają. Zasady demokratyczne są zasadami uznawanymi powszechnie, stanowiącymi podwaliny organizacji państwa, gwarantującymi usankcjonowanie władzy, legalność działań znajdującą odzwierciedlenie w systemie konstytucjonalnym, legislacyjnym i regulacjach prawnych oraz istnieniu mechanizmów określających możliwości uczestniczenia we władzy. Każde państwo rozwija własną kulturę demokratyczną w oparciu o powszechnie uznawane zasady.

Struktura rządu oraz przywileje korzystania z różnych uprawnień ustala się w oparciu o zasadę państwa prawnego obejmującą w szczególności skuteczne i łatwo dostępne prawne środki odwoławcze, niezależny system prawny gwarantujący równość wobec prawa oraz władzę wykonawczą w pełni podlegającą prawu.

Poszanowanie praw człowieka, zasad demokratycznych oraz państwa prawnego, stanowiące podwaliny partnerstwa AKP-UE, tworzy również podwaliny polityki krajowej i międzynarodowej Stron oraz stanowi istotne elementy niniejszej Umowy.

3. W kontekście otoczenia politycznego i instytucjonalnego wspierającego prawa człowieka, zasady demokratyczne oraz państwo prawne dobre rządy są przejrzystym i odpowiedzialnym zarządzaniem zasobami ludzkimi, naturalnymi, gospodarczymi i finansowymi do celów sprawiedliwego i stałego rozwoju. Obejmują jasne procedury decyzyjne na poziomie władz państwowych, jawne i odpowiedzialne instytucje, nadrzędność prawa w zarządzaniu i rozdziale zasobów oraz tworzenie możliwości opracowywania i realizacji środków mających w szczególności na celu zapobieganie i zwalczanie korupcji.

Dobre rządy stanowiące podwaliny partnerstwa AKP-UE tworzą również podwaliny polityki krajowej i międzynarodowej Stron oraz stanowią podstawowy element niniejszej Umowy. Strony postanawiają, że zgodnie z artykułem 97 jedynie poważne przypadki korupcji, w tym akty przekupstwa prowadzące do takiej korupcji, stanowią naruszenie tego elementu.

4. Partnerstwo aktywnie wspiera propagowanie praw człowieka, procesów demokratyzacji, konsolidacji państwa prawnego oraz dobrych rządów.

Dziedziny te będą istotnym tematem dialogu politycznego. W kontekście tego dialogu Strony przywiązują szczególną wagę do zachodzących zmian oraz ciągłości osiągniętego postępu. W regularnej ocenie należy uwzględnić kontekst gospodarczy, społeczny, kulturowy i historyczny każdego z państw.

Dziedziny te będą również osią wspierania strategii rozwoju. W ramach strategii ustalonych wspólnie między zainteresowanymi Państwami a Wspólnotą Wspólnota wspiera reformy instytucjonalne i prawne oraz tworzenie możliwości podmiotów państwowych i prywatnych, a także społeczeństwa obywatelskiego.

Artykuł 10

Inne elementy otoczenia politycznego

1. Strony uznają, że do utrzymania i konsolidacji stabilnego i demokratycznego otoczenia politycznego przyczyniają się następujące elementy:

- stały i sprawiedliwy rozwój, obejmujący między innymi dostęp do zasobów produkcyjnych, podstawowych usług i wymiaru sprawiedliwości;

- większe zaangażowanie aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego oraz sektora prywatnego.

2. Strony uznają, że do osiągnięcia celów partnerstwa przyczyniają się zasady gospodarki rynkowej, wspierane przez przejrzyste zasady konkurencji oraz rzetelną politykę gospodarczą i społeczną.

Artykuł 11

Polityka budowania pokoju, zapobiegania konfliktom oraz rozwiązywania ich

1. W ramach partnerstwa Strony prowadzą aktywną, kompleksową i zintegrowaną politykę budowania pokoju oraz zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich. Polityka ta opiera się na zasadzie własności. W szczególności koncentruje się na tworzeniu możliwości regionalnych, lokalnych i krajowych oraz na zapobieganiu konfliktom zbrojnym na wczesnym ich etapie, w drodze bezpośredniego rozpoznawania przyczyn leżących u ich podstaw, oraz przez właściwe łączenie wszelkich dostępnych instrumentów.

2. Działania w dziedzinie budowania pokoju, zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich będą w szczególności obejmowały wspieranie zrównoważonych możliwości politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturowych między wszystkimi częściami społeczeństwa, wzmacnianie praworządności demokratycznej i skuteczności rządzenia, ustanawianie skutecznych mechanizmów pokojowego godzenia interesów grup, likwidowanie różnic między poszczególnymi częściami społeczeństwa, a także wspieranie aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego.

3. Właściwe działania obejmują również, między innymi, wspieranie dążeń mediacyjnych, negocjacyjnych i pokojowych, skuteczne zarządzanie wspólnymi, ograniczonymi zasobami naturalnymi na szczeblu regionalnym, demobilizację oraz ponowną integrację społeczną byłych uczestników walk, analizę problemu wcielania dzieci do armii, a także podejmowanie właściwego działania mającego na celu ustanowienie odpowiednich ograniczeń w zakresie wydatków na zbrojenia i handel bronią, w tym przez wspieranie propagowania i stosowania uzgodnionych norm i kodeksów postępowania. W tym kontekście szczególny nacisk należy położyć na walkę z minami przeciwpiechotnymi, a także zwalczanie nadmiernego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się, nielegalnego handlu oraz gromadzenia broni małokalibrowej i lekkiej.

4. W sytuacjach gwałtownych konfliktów Strony podejmą wszelkie działania właściwe w zakresie zapobiegania nasilaniu się przemocy, ograniczenia zasięgu terytorialnego oraz ułatwienia pokojowego rozstrzygnięcia zaistniałych sporów. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapewnienie, że środki finansowe przeznaczane na współpracę wykorzystuje się zgodnie z zasadami i celami partnerstwa oraz że przeciwdziała się sprzeniewierzeniu funduszy na cele zbrojne.

5. W sytuacjach pokonfliktowych Strony podejmą wszelkie właściwe działania mające na celu przywrócenie sytuacji pokojowej, stabilnej i samoregulującej się. Strony zagwarantują stworzenie niezbędnych powiązań między środkami nadzwyczajnymi, odbudową oraz współpracą na rzecz rozwoju.

Artykuł 12

Spójność polityk Wspólnoty oraz ich wpływ na wykonanie niniejszej Umowy

Bez uszczerbku dla artykułu 96, w przypadku gdy Wspólnota zamierza, w ramach wykonywania swoich uprawnień i w zakresie celów niniejszej Umowy, przyjąć środki godzące w interesy państw AKP, w zakresie w jakim dotyczy to celów niniejszej Umowy, Wspólnota we właściwym czasie powiadomi te państwa o swoim zamiarze. W związku z tym w tym samym czasie Komisja przekaże propozycję takich środków do sekretariatu państw AKP. Tam gdzie sytuacja tego wymaga, wniosek o dostarczenie informacji może zostać przedłożony również z inicjatywy państw AKP.

Na wniosek zainteresowanych państw AKP zostają niezwłocznie podjęte konsultacje, tak aby przed podjęciem ostatecznej decyzji można było uwzględnić obawy państw AKP dotyczące wpływu tych środków.

Ponadto po odbyciu takich konsultacji państwa AKP mogą jak najszybciej przekazać Wspólnocie na piśmie swoje obawy i przedstawić sugestie zmian wskazujące sposób rozwiązania zaistniałych obaw.

Jeśli Wspólnota nie odniesie się do propozycji państw AKP, powiadamia je o tym jak najszybciej, wraz z podaniem przyczyn swojego stanowiska.

Jeśli to możliwe państwa AKP są z wyprzedzeniem powiadamiane również o wejściu w życie takiej decyzji.

Artykuł 13

Migracja

1. Problem migracji jest tematem dogłębnego dialogu prowadzonego w ramach partnerstwa AKP-UE.

Strony potwierdzają spoczywające na nich obecnie zobowiązania istniejące w prawie międzynarodowym do zapewnienia poszanowania praw człowieka i eliminacji wszelkich form dyskryminacji, opartej w szczególności na pochodzeniu, płci, rasie, języku i wyznaniu.

2. Strony postanawiają uznać, że w dziedzinie migracji partnerstwo uwzględnia sprawiedliwe traktowanie obywateli państwa trzeciego legalnie zamieszkujących na ich terytoriach, integrację polityki mającej na celu przyznanie im praw i obowiązków porównywalnych z prawami i obowiązkami ich własnych obywateli, wyłączenie dyskryminacji w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym oraz rozwijanie środków zwalczania rasizmu i ksenofobii

3. Traktowanie pracowników z krajów AKP legalnie zatrudnionych na terenie Państwa Członkowskiego ustalone przez każde Państwo Członkowskie, w zakresie warunków pracy, wynagradzania i zwalniania, jest pozbawione wszelkich przejawów dyskryminacji narodowościowej oraz porównywalne z traktowaniem obywateli tego Państwa Członkowskiego. Ponadto w tym zakresie każde z państw AKP przyznaje porównywalne niedyskryminacyjne traktowanie pracowników będących obywatelami Państwa Członkowskiego.

4. Strony uznają, że strategie mające na celu ograniczenie ubóstwa, poprawę warunków życia i pracy, tworzenie miejsc pracy oraz rozwijanie działań szkoleniowych w perspektywie długoterminowej przyczyniają się do normalizowania ruchów migracyjnych.

W ramach strategii rozwoju oraz programów krajowych i regionalnych, w celu wspierania rozwoju gospodarczego i społecznego regionów, z których pochodzą imigranci oraz ograniczenia ubóstwa, Strony biorą pod uwagę przeszkody strukturalne związane z ruchami migracyjnymi.

Za pomocą krajowych i regionalnych programów współpracy Wspólnota wspiera szkolenie obywateli AKP w państwie ich pochodzenia, w innym kraju AKP lub w Państwie Członkowskim Unii Europejskiej. W zakresie szkolenia w Państwie Członkowskim Strony zapewniają, że działanie takie jest narzędziem mającym na celu integrację zawodową obywateli AKP w krajach ich pochodzenia.

Strony opracowują programy współpracy mające na celu ułatwienie studentom z państw AKP dostępu do edukacji, w szczególności przez wykorzystywanie nowych technologii komunikacji.

5. a) W ramach dialogu politycznego Rada Ministrów bada zagadnienia dotyczące nielegalnej imigracji w celu ustanowienia, tam gdzie sytuacja tego wymaga, środków polityki zapobiegania nielegalnej imigracji.

b) W tym kontekście Strony postanawiają w szczególności zagwarantować, że w każdej procedurze podejmowanej w celu zawrócenia nielegalnych imigrantów do państw ich pochodzenia szanowane są godność oraz prawa jednostki. W związku z tym zainteresowane organy rozszerzają na nich udogodnienia administracyjne niezbędne do umożliwienia im powrotu.

c) Ponadto Strony postanawiają, że:

(i) na wniosek państwa AKP i bez żadnych dodatkowych formalności każde Państwo Członkowskie Unii Europejskiej akceptuje powrót oraz ponownie przyjmuje swoich obywateli przebywających nielegalnie na terytorium tego Państwa;

na wniosek Państwa Członkowskiego i bez żadnych dodatkowych formalności każde z państw AKP akceptuje powrót i ponownie przyjmuje swoich obywateli przebywających nielegalnie na terytorium Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej.

Państwa Członkowskie oraz państwa AKP dostarczają swoim obywatelom dokumenty tożsamości właściwe do tego celu.

W odniesieniu do Państw Członkowskich Unii Europejskiej zobowiązania ujęte w tym ustępie stosuje się wyłącznie w odniesieniu do osób, które zgodnie z Deklaracją nr 2 do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, uznaje się za obywateli tych Państw w rozumieniu Wspólnoty. W odniesieniu do państw AKP zobowiązania ujęte w tym ustępie stosuje się wyłącznie w odniesieniu do osób, które zgodnie z systemami prawnymi właściwymi dla państw AKP uznaje się za obywateli tych Państw.

(ii) na wniosek Strony z państwami AKP podejmuje się negocjacje mające na celu zawarcie, w dobrej wierze i stosownie do właściwych zasad prawa międzynarodowego, umów dwustronnych regulujących szczególne zobowiązania ponownego przyjęcia i powrotu obywateli państw AKP. Jeśli któraś ze Stron uzna to za niezbędne, umowy obejmują również ustalenia dotyczące ponownego przyjęcia obywateli państwa trzeciego oraz bezpaństwowców. Umowy takie ustanawiają szczegóły dotyczące kategorii osób objętych tymi umowami, a także warunki ich ponownego przyjmowania i powrotu.

Państwa AKP otrzymają pomoc niezbędną do wykonania tych umów.

(iii) do celów niniejszej litery c), termin „Strony” dotyczy Wspólnoty, każdego z jej Państw Członkowskich oraz każdego państwa AKP.

CZĘŚĆ 2

Postanowienia instytucjonalne

Artykuł 14

Instytucje wspólne

Instytucjami niniejszej Umowy są Rada Ministrów, Komitet Ambasadorów oraz Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne.

Artykuł 15

Rada Ministrów

1. W skład Rady Ministrów wchodzą członkowie Rady Unii Europejskiej i członkowie Komisji Wspólnot Europejskich, z jednej strony, oraz członek rządu każdego państwa AKP, z drugiej strony.

Urząd Przewodniczącego Rady Ministrów jest sprawowany przemiennie przez członka Rady Unii Europejskiej i członka rządu państwa AKP.

Zgodnie z regulaminem Rada zbiera się raz w roku z inicjatywy przewodniczącego oraz zawsze wtedy gdy jest to konieczne, w formie oraz w składzie właściwych dla omawianych zagadnień.

2. Do obowiązków Rady Ministrów należy:

a) prowadzenie dialogu politycznego;

b) przyjmowanie wytycznych w zakresie polityki oraz podejmowanie decyzji niezbędnych do wdrożenia postanowień niniejszej Umowy, w szczególności w zakresie strategii rozwoju w dziedzinach przewidzianych w niniejszej Umowie, lub w każdej innej, istotnej dziedzinie oraz w odniesieniu do procedur;

c) badanie i rozstrzyganie wszelkich kwestii utrudniających rzeczywiste i skuteczne wykonanie niniejszej Umowy lub stanowiących przeszkodę w osiąganiu jego celów;

d) zagwarantowanie sprawnego funkcjonowania mechanizmów konsultacyjnych.

3. Rada Ministrów podejmuje decyzje w oparciu o porozumienie Stron. Posiedzenia Rady Ministrów są wiążące jedynie wtedy gdy obecna jest połowa członków Rady Unii Europejskiej, jeden członek Komisji oraz dwie trzecie członków reprezentujących rządy państw AKP. Każdy nieobecny członek Rady Ministrów może powołać swojego przedstawiciela. Przedstawiciel ma wszystkie prawa reprezentowanego członka.

Rada Ministrów może podejmować decyzje wiążące Strony oraz sporządzać uchwały, zalecenia i opinie. Bada i bierze pod uwagę uchwały i zalecenia przyjęte przez Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne.

Rada Ministrów prowadzi stały dialog z przedstawicielami partnerów społecznych i gospodarczych oraz innymi członkami społeczeństwa obywatelskiego w AKP i UE. W związku z tym konsultacje można prowadzić równolegle do posiedzeń.

4. Rada Ministrów może przekazać uprawnienia Komitetowi Ambasadorów.

5. Rada Ministrów przyjmuje swój regulamin w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy.

Artykuł 16

Komitet Ambasadorów

1. W skład Komitetu Ambasadorów wchodzą stali przedstawiciele każdego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej oraz przedstawiciel Komisji, z jednej strony, oraz szefowie placówek dyplomatycznych każdego Państwa AKP w Unii Europejskiej, z drugiej strony.

Urząd przewodniczącego Komitetu Ambasadorów jest sprawowany przemiennie przez Stałego Przedstawiciela Państwa Członkowskiego powołanego przez Wspólnotę oraz szefa placówki dyplomatycznej reprezentującego państwo AKP, powołanego przez państwa AKP.

2. Komitet wspiera Radę Ministrów w wykonywaniu jej zadań oraz sprawuje każdy mandat powierzony mu przez Radę. W tym kontekście kontroluje wykonanie niniejszej Umowy oraz postęp w zakresie osiągania celów w niej określonych.

Komitet Ambasadorów zbiera się regularnie, w szczególności w celu przygotowania sesji Rady oraz zawsze wtedy gdy jest to niezbędne.

3. Komitet przyjmuje swój regulamin w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy.

Artykuł 17

Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne

1. Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne składa się z równej liczby przedstawicieli UE i AKP. Członkami Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego są członkowie Parlamentu Europejskiego, z jednej strony, oraz członkowie parlamentu lub, przy ich braku, przedstawiciele powołani przez każde państwo AKP, z drugiej strony. W przypadku braku parlamentu udział przedstawicieli zainteresowanego państwa AKP podlega uprzedniej zgodzie Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego.

2. Rolą Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego jako organu konsultacyjnego jest:

- promowanie procesów demokratycznych poprzez dialog i konsultacje;

- ułatwienie lepszego zrozumienia między obywatelami Unii Europejskiej i państw AKP, a także szerzenie świadomości publicznej w zakresie kwestii dotyczących rozwoju;

- omawianie zagadnień dotyczących rozwoju Partnerstwa AKP-UE;

- przyjmowanie uchwał oraz sporządzanie zaleceń dla Rady Ministrów mających na celu osiągnięcie celów niniejszej Umowy.

3. Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne zbiera się dwa razy w roku na sesji plenarnej, przemiennie w Unii Europejskiej i w państwie AKP. W celu wzmocnienia integracji regionalnej oraz aby sprzyjać współpracy między parlamentami krajowymi, posiedzenia członków parlamentu UE i AKP można organizować na poziomie regionalnym lub lokalnym.

Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne nawiązuje regularne stosunki z przedstawicielami partnerów gospodarczych i społecznych AKP-UE oraz innymi członkami społeczeństwa obywatelskiego w celu poznania ich opinii na temat celów niniejszej Umowy.

4. Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne przyjmuje swój regulamin w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy.

CZĘŚĆ 3

STRATEGIE WSPÓŁPRACY

Artykuł 18

Strategie współpracy opierają się na wzajemnie powiązanych i uzupełniających się strategiach rozwoju oraz współpracy gospodarczej i handlowej. Strony zapewniają, że wysiłki podejmowane w obu wspomnianych dziedzinach wzajemnie się uzupełniają.

TYTUŁ I

STRATEGIE ROZWOJU

ROZDZIAŁ 1

Ramy ogólne

Artykuł 19

Zasady i cele

1. Głównym celem współpracy AKP-WE jest ograniczenie, a wreszcie eliminacja ubóstwa; stały rozwój oraz stopniowe włączanie krajów AKP w gospodarkę światową. W tym kontekście ramy oraz kierunki współpracy są dostosowywane do odmiennych okoliczności panujących w każdym z krajów AKP, wspierają lokalne prawo własności do reform gospodarczych i społecznych oraz włączanie sektora prywatnego i członków społeczeństwa obywatelskiego w proces rozwoju.

2. Współpraca odnosi się do konkluzji konferencji Narodów Zjednoczonych oraz celów, zadań i programów działania uzgodnionych na poziomie międzynarodowym, a także ich realizacji jako podstaw zasad rozwoju. Współpraca odnosi się również do zadań docelowych międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju oraz zwraca szczególną uwagę na wprowadzenie jakościowych i ilościowych wskaźników postępu.

3. Rządy oraz uczestnicy o charakterze niepaństwowym z każdego kraju AKP przystępują do konsultacji w sprawie krajowych strategii rozwoju oraz ich wspólnotowego wsparcia.

Artykuł 20

Podejście

1. Cele współpracy na rzecz rozwoju AKP-WE są realizowane przez zintegrowane strategie lokalne obejmujące lokalne podmioty gospodarcze, społeczne, kulturalne, środowiskowe i instytucjonalne. Dlatego też współpraca stwarza spójne ramy umożliwiające wspieranie własnych strategii rozwoju państw AKP oraz zapewniające uzupełnianie się i współdziałanie między poszczególnymi podmiotami. W tym kontekście oraz w ramach polityki i reform rozwoju realizowanych przez państwa AKP strategie współpracy AKP-UE mają na celu:

a) osiągnięcie szybkiego i stałego wzrostu gospodarczego stwarzającego miejsca pracy, rozwój sektora prywatnego, zwiększanie poziomu zatrudnienia, poprawienie dostępu do produkcyjnych działań gospodarczych i zasobów oraz sprzyjanie współpracy i integracji regionalnej;

b) promowanie rozwoju człowieka i rozwoju społecznego pomagającego zapewnić, że wszyscy uczestnicy mają szeroki i sprawiedliwy dostęp do owoców wzrostu, oraz promowanie równości płci;

c) promowanie wartości kulturalnych społeczności i szczególnych interakcji z podmiotami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi;

d) promowanie reform i rozwoju instytucjonalnego, umacnianie instytucji niezbędnych do konsolidacji demokracji, dobrych rządów oraz skutecznej i konkurencyjnej gospodarki rynkowej; a także budowanie umiejętności w zakresie rozwoju i partnerstwa; oraz

e) promowanie trwałości i regeneracji środowiska oraz najlepszych praktyk w tej dziedzinie, a także zachowania bazy zasobów naturalnych.

2. W celu ich włączenia do wszystkich dziedzin współpracy, pod uwagę należy wziąć w szczególności wymienione zagadnienia tematyczne i przekrojowe: problematyka płci, zagadnienia środowiskowe oraz rozwój instytucjonalny i tworzenie możliwości. Dziedziny te kwalifikują się również do wsparcia wspólnotowego.

3. Szczegółowe zapisy dotyczące celów i strategii współpracy na rzecz rozwoju, w szczególności polityk i strategii sektorowych, są włączane w kompendium zawierające wytyczne działania w poszczególnych dziedzinach lub sektorach współpracy. Zapisy te mogą być poprawiane, weryfikowane i/lub zmieniane przez Radę Ministrów w oparciu o zalecenie Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE.

ROZDZIAŁ 2

Dziedziny wsparcia

SEKCJA 1

Rozwój gospodarczy

Artykuł 21

Inwestycje i rozwój sektora prywatnego

1. Współpraca wspiera niezbędne reformy i politykę gospodarczą oraz instytucjonalną na poziomie krajowym i/lub regionalnym, mając na celu stworzenie środowiska korzystnego dla inwestycji prywatnych oraz rozwój dynamicznego, aktywnego i konkurencyjnego sektora prywatnego. Ponadto współpraca wspiera:

a) promowanie dialogu i współpracy między sektorem państwowym i prywatnym;

b) rozwój umiejętności przedsiębiorczych oraz kultury przedsiębiorczości;

c) prywatyzację i reformę przedsiębiorstw; oraz

d) rozwój i modernizację systemów mediacji i arbitrażu.

2. Współpraca wspiera także poprawę jakości, dostępności i przystępności usług finansowych i pozafinansowych dla przedsiębiorstw prywatnych, zarówno formalnych, jak i nieformalnych; przez:

a) uwalnianie i angażowanie oszczędności prywatnych i zagranicznych w finansowanie przedsiębiorstw prywatnych przez wspieranie polityki rozwoju nowoczesnego sektora finansowego, w tym rynku kapitałowego, instytucji finansowych oraz zrównoważonych operacji finansowych realizowanych na małą skalę;

b) rozwój i umacnianie instytucji zajmujących się przedsiębiorczością oraz organizacją pośrednictwa finansowego, stowarzyszeń, izb handlowych oraz lokalnych dostawców z sektora prywatnego wspierających i świadczących przedsiębiorstwom usługi pozafinansowe, takie jak usługi zawodowe, techniczne, usługi z dziedziny zarządzania, szkolenia i wspieranie handlu; oraz

c) wspieranie instytucji, programów, działań i inicjatyw przyczyniających się do rozwoju i wymiany technologii, know-how oraz najlepszych praktyk we wszystkich aspektach zarządzania przedsiębiorstwem.

3. Współpraca wspiera rozwój przedsiębiorczości przez zapewnianie finansowania, ułatwień gwarancyjnych oraz wsparcia technicznego mającego na celu zachęcenie do i wspieranie tworzenia, zakładania, ekspansji, zróżnicowania, odnowy, restrukturyzacji, modernizacji lub prywatyzacji dynamicznych, rentownych i konkurencyjnych przedsiębiorstw we wszystkich sektorach gospodarki, a także instytucji pośrednictwa finansowego, takich jak instytucje finansowania rozwoju i kapitału podwyższonego ryzyka oraz przedsiębiorstwa leasingowe, przez:

a) tworzenie i/lub wzmocnienie instrumentów finansowych w formie kapitału inwestycyjnego;

b) poprawę dostępu do środków istotnych, takich jak informacje i doradztwo dla przedsiębiorczości, usługi w zakresie konsultacji lub pomocy technicznej;

c) rozszerzanie działań wywozowych, w szczególności przez tworzenie możliwości we wszystkich dziedzinach związanych z handlem; oraz

d) zachęcanie do nawiązywania kontaktów, stosunków i współpracy między przedsiębiorstwami, w tym także obejmujących wymianę technologii oraz know-how na poziomie krajowym, regionalnym i AKP-UE oraz partnerstwa z prywatnymi inwestorami zagranicznymi, zgodnego z celami i wytycznymi współpracy na rzecz rozwoju AKP-WE.

4. Współpraca wspiera rozwój mikroprzedsiębiorstw przez lepszy dostęp do usług finansowych i pozafinansowych; właściwą politykę oraz ramy regulacyjne ich rozwoju; oraz zapewnia usługi szkoleniowe i dostarcza informacje dotyczące najlepszych praktyk mikrofinansowania.

5. Wsparcie dla inwestycji i rozwoju sektora prywatnego obejmuje działania i inicjatywy na poziomie makro-, mezo- i mikroekonomicznym.

Artykuł 22

Polityka oraz reformy makroekonomiczne i strukturalne

1. Współpraca wspiera dążenia państw AKP do osiągnięcia:

a) wzrostu i stabilizacji makroekonomicznej przez zdyscyplinowaną politykę fiskalną i pieniężną skutkującą zmniejszeniem inflacji, poprawą bilansu zewnętrznego i budżetowego przez umacnianie dyscypliny skarbowej, zwiększanie przejrzystości oraz skuteczności dyscypliny budżetowej, poprawianie jakości, przejrzystości i składu polityki fiskalnej; oraz

b) polityki strukturalnej skonstruowanej w sposób umacniający rolę różnych uczestników współpracy, w szczególności sektora prywatnego oraz poprawę otoczenia umożliwiającego wzrost przedsiębiorczości, osiągnięcie większych inwestycji i większego zatrudnienia, a także:

(i) liberalizację handlu i systemów walutowych oraz wymienialności operacji w ramach bilansu rozrachunków bieżących przy uwzględnieniu szczególnej sytuacji każdego państwa;

(ii) umacnianie sektora zatrudnienia oraz reform rynku i produktów;

(iii) wspieranie reform systemów finansowych pomagających rozwijać rentowne systemy bankowe i pozabankowe, rynki kapitałowe oraz usługi finansowe, włącznie z mikrofinansowaniem;

(iv) poprawę jakości usług prywatnych i publicznych; oraz

(v) zachęcanie do współpracy regionalnej i stopniowej integracji polityki makroekonomicznej i pieniężnej.

2. Koncepcja polityki makroekonomicznej i programów dostosowania strukturalnego odzwierciedla tło społeczno-polityczne oraz możliwości instytucjonalne zainteresowanych państw, gwarantuje pozytywny wpływ na ograniczenie ubóstwa oraz dostęp do usług społecznych i opiera się na następujących zasadach:

a) państwa AKP ponoszą nadrzędną odpowiedzialność za analizowanie problemów wymagających rozstrzygnięcia, za projekt oraz realizację reform;

b) programy wsparcia są dostosowane do odrębnej sytuacji każdego państwa AKP oraz uwzględniają uwarunkowania społeczne, kulturowe i środowiskowe tych Państw;

c) należy wziąć pod uwagę i szanować prawo państw AKP do ustalania kierunku oraz kolejności realizacji ich strategii rozwoju;

d) tempo reform jest realne i zgodne z możliwościami i środkami każdego państwa AKP; oraz

e) należy wzmocnić komunikację i informowanie społeczeństwa o reformach oraz politykach gospodarczo-społecznych.

Artykuł 23

Rozwój sektora gospodarczego

Współpraca wspiera trwałą politykę i reformy instytucjonalne, a także inwestycje niezbędne do zapewnienia sprawiedliwego dostępu do działań gospodarczych i zasobów produkcyjnych, w szczególności:

a) rozwój systemów szkoleniowych pomagających zwiększać produktywność zarówno w sektorach formalnych, jak i nieformalnych;

b) kapitał, kredyt, ziemię, w szczególności w odniesieniu do praw własności i użytkowania;

c) rozwój strategii wiejskich mających na celu ustanawianie ram zdecentralizowanego planowania bezpośredniego, podziału zasobów oraz zarządzania nimi;

d) strategie produkcji rolnej, krajowej i regionalnej polityki zapewniania bezpieczeństwa żywnościowego, stałego rozwoju zasobów wodnych i rybołówstwa, a także zasobów morskich w wyłącznych strefach ekonomicznych państw AKP. Każda umowa w sprawie połowów ryb negocjowana między Wspólnotą a państwami AKP kładzie należyty nacisk na spójność ze strategiami rozwoju w tej dziedzinie;

e) infrastrukturę oraz usługi gospodarcze i technologiczne, w tym transport, systemy telekomunikacyjne, usługi komunikacyjne oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego;

f) rozwój konkurencyjnych sektorów przemysłu, górnictwa i energetyki przy jednoczesnym zachęcaniu sektora prywatnego do zaangażowania i rozwoju;

g) rozwój handlu, w tym wspieranie uczciwego handlu;

h) rozwój przedsiębiorczości, finansów i bankowości; oraz innych sektorów usługowych;

i) rozwój turystyki; oraz

j) rozwój infrastruktury i usług naukowych, technologicznych i badawczych; w tym rozszerzanie, wymianę i przyswajanie nowych technologii;

k) wzmocnienie zdolności w obszarach produkcyjnych, szczególnie w sektorach państwowych i prywatnych.

Artykuł 24

Turystyka

Współpraca ma na celu stały rozwój przemysłu turystycznego w krajach i regionach AKP, uznając jego rosnące znaczenie dla wzrostu sektora usługowego w krajach AKP oraz rozwój handlu globalnego tych państw, jego zdolność do stymulowania innych sektorów działalności gospodarczej, a także roli, jaką może odegrać w zwalczaniu ubóstwa.

Programy i projekty współpracy wspierają dążenia krajów AKP do ustanowienia i usprawnienia krajowych ram prawnych i instytucjonalnych oraz środków przeznaczanych na rozwój i realizację zrównoważonych polityk i programów turystycznych, a także między innymi, poprawę konkurencyjnej pozycji sektora, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), wspieranie i promowanie inwestycji, rozwoju produktu, włącznie z rozwojem kultur tubylczych w krajach AKP i wzmacnianie powiązań między turystyką a innymi sektorami działalności gospodarczej.

SEKCJA 2

Rozwój społeczny i rozwój jednostki

Artykuł 25

Rozwój sektora socjalnego

1. Współpraca wspiera dążenia państw AKP do rozwijania polityki ogólnej i sektorowej oraz reform poprawiających zasięg, jakość i dostęp do podstawowej infrastruktury i usług socjalnych, oraz uwzględnia potrzeby lokalne i szczególne wymagania najbardziej wrażliwych społecznie i najmniej uprzywilejowanych osób, a w związku z tym ogranicza rozbieżności w dostępie do tych usług. Szczególną uwagę należy zwrócić na zagwarantowanie właściwych poziomów wydatków publicznych w sektorach socjalnych. W tym kontekście współpraca ma na celu:

a) poprawę edukacji i kształcenia, tworzenie możliwości i umiejętności technicznych;

b) poprawę systemów zdrowotnych i żywieniowych, likwidowanie głodu i niedożywienia, zapewnianie odpowiednich zasobów żywnościowych oraz bezpieczeństwa żywnościowego;

c) włączanie w strategie rozwoju kwestii dotyczących ludności w celu poprawy zdrowia reprodukcyjnego, podstawowej opieki zdrowotnej, planowania rodziny; oraz zapobiegania okaleczaniu genitaliów kobiet;

d) wspieranie walki z HIV/AIDS;

e) zwiększanie bezpieczeństwa wody pitnej oraz poprawa dostępu do wody pitnej i właściwych warunków sanitarnych;

f) poprawa ogólnej dostępności do niedrogich i odpowiednich mieszkań przez wspieranie tanich i nisko dochodowych programów budownictwa mieszkaniowego i poprawianie rozwoju miast; oraz

g) zachęcanie do wspierania bezpośrednich metod dialogu społecznego, także w zakresie podstawowych praw socjalnych.

2. Współpraca wspiera również tworzenie możliwości w dziedzinach społecznych, takich jak programy szkoleniowe w zakresie planowania polityki socjalnej i nowoczesnych metod zarządzania projektami i programami socjalnymi; polityka sprzyjająca innowacjom i badaniom technologicznym; tworzenie doświadczeń lokalnych i promowanie partnerstwa; obrady okrągłego stołu na szczeblu krajowym i/lub regionalnym.

3. Współpraca propaguje i wspiera rozwój i realizację polityki oraz systemów bezpieczeństwa i ochrony socjalnej w celu wzmocnienia spójności społecznej oraz wspierania samopomocy i solidarności wśród społeczności. Nacisk i wsparcie należy położyć i skierować między innymi na rozwijanie inicjatyw opartych na solidarności gospodarczej, w szczególności przez powoływanie funduszy rozwoju społecznego dostosowanych do lokalnych potrzeb i uczestników.

Artykuł 26

Kwestie dotyczące młodzieży

Współpraca wspiera również ustanawianie spójnej i kompleksowej polityki wykorzystywania potencjału młodzieży, tak aby pełniej włączać ją w społeczeństwo i wydobyć jej pełne możliwości. W tym kontekście współpraca wspiera politykę, środki i działania mające na celu:

a) ochronę praw dzieci i młodzieży, w szczególności dziewcząt;

b) wspieranie umiejętności, witalności, nowatorstwa i potencjału młodzieży w celu zwiększenia jej możliwości gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz perspektyw zatrudnienia młodzieży w sektorze produkcyjnym;

c) pomaganie instytucjom wywodzącym się ze społeczności lokalnych w zapewnianiu dzieciom możliwości rozwijania ich potencjału fizycznego, psychologicznego, społecznego i gospodarczego; oraz

d) reintegrację w społeczeństwie dzieci będących ofiarami sytuacji kryzysowych przez programy resocjalizacyjne.

Artykuł 27

Rozwój kulturalny

Współpraca w dziedzinie kultury ma na celu:

a) uwzględnianie wymiaru kulturalnego na wszystkich poziomach współpracy na rzecz rozwoju;

b) uznanie, zachowanie i wspieranie wartości i tożsamości kulturowej w celu umożliwienia dialogu międzykulturowego;

c) uznanie, zachowanie i wspieranie wartości dziedzictwa kulturowego; wspieranie rozwoju możliwości w tym sektorze; oraz

d) rozwijanie gałęzi przemysłu powiązanego z kulturą, a także zwiększanie możliwości dostępu do rynku produktów i usług o charakterze kulturowym.

SEKCJA 3

Współpraca i integracja regionalna

Artykuł 28

Podejście ogólne

Współpraca dostarcza skutecznej pomocy w osiąganiu celów i priorytetów, które wyznaczyły sobie państwa AKP w kontekście współpracy i integracji regionalnej i lokalnej, w tym współpracy wewnątrz regionów i między państwami AKP. Współpraca regionalna może również obejmować kraje i terytoria zamorskie (KTZ) oraz regiony peryferyjne. W tym kontekście wsparcie współpracy ma na celu:

a) sprzyjanie stopniowemu włączaniu państw AKP w gospodarkę światową;

b) przyspieszenie współpracy gospodarczej oraz rozwoju zarówno w regionach, jak i między regionami państw AKP;

c) wspieranie swobodnego przepływu osób, towarów, usług, kapitału, zatrudnienia i technologii między krajami AKP;

d) przyspieszenie zróżnicowania gospodarek państw AKP; oraz koordynację i harmonizację polityk współpracy regionalnej i lokalnej; oraz

e) wspieranie i rozszerzanie handlu między państwami AKP i wewnątrz państw AKP oraz handlu z państwami trzecimi.

Artykuł 29

Regionalna integracja gospodarcza

W dziedzinie regionalnej integracji gospodarczej współpraca wspiera:

a) rozwijanie i wzmacnianie możliwości:

(i) instytucji i organizacji integracji regionalnej powołanych przez państwa AKP w celu wspierania współpracy i integracji regionalnej; oraz

(ii) rządów i parlamentów krajowych w dziedzinach integracji regionalnej;

b) wspieranie najmniej rozwiniętych krajów AKP w braniu udziału w tworzeniu rynków regionalnych i korzystaniu z uzyskanych z nich wpływów;

c) realizację polityk reformy sektorowej na poziomie regionalnym;

d) liberalizację handlu i płatności;

e) wspieranie inwestycji transgranicznych zarówno zagranicznych, jak i krajowych, oraz innych inicjatyw integracji regionalnej i lokalnej; oraz

f) uwzględnianie wpływu przejściowych kosztów netto integracji na przychód budżetowy oraz bilans płatniczy.

Artykuł 30

Współpraca regionalna

1. W dziedzinie współpracy regionalnej współpraca wspiera szeroki wachlarz obszarów funkcjonalnych i tematycznych, które w sposób szczególny dotyczą wspólnych problemów oraz wykorzystują korzyści skali, w tym:

a) infrastrukturę, w szczególności transportową i komunikacyjną oraz bezpieczeństwo i usługi w tym zakresie, w tym rozwijanie możliwości regionalnych w dziedzinie technologii informacji i komunikacji (ICT);

b) środowisko naturalne; zarządzanie zasobami wodnymi i energią;

c) zdrowie, edukację i kształcenie;

d) badania i rozwój technologiczny;

e) inicjatywy regionalne w zakresie przygotowania się do katastrof naturalnych i łagodzenia ich skutków; oraz

f) inne dziedziny, w tym ograniczenie zbrojeń, walkę z narkotykami, zorganizowaną przestępczością, praniem brudnych pieniędzy, przekupstwem i korupcją.

2. Współpraca wspiera również plany i inicjatywy współpracy między państwami AKP i wewnątrz państw AKP.

3. Współpraca pomaga w promowaniu i rozwijaniu regionalnego dialogu politycznego w dziedzinach zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich; praw człowieka i demokratyzacji; wymiany, łączenia i promowania mobilności między różnymi uczestnikami rozwoju, w szczególności społeczeństwa obywatelskiego.

SEKCJA 4

Zagadnienia tematyczne i przekrojowe

Artykuł 31

Kwestie dotyczące płci

Współpraca pomaga w umacnianiu polityk i programów, które poprawiają, gwarantują i uznają równy udział mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Współpraca pomaga w poprawie dostępu kobiet do wszystkich zasobów niezbędnych do pełnego korzystania z ich podstawowych praw. Współpraca tworzy w szczególności właściwe ramy dla:

a) włączenia kwestii dotyczących płci i przyjęcia uwrażliwionego podejścia na każdym poziomie współpracy na rzecz rozwoju, w tym w politykach, strategiach i działaniach makroekonomicznych; oraz

b) zachęcania do przyjmowania środków szczególnie korzystnych dla kobiet, takich jak:

(i) udział w krajowym i lokalnym życiu politycznym;

(ii) wspieranie organizacji kobiecych;

(iii) dostęp do podstawowych usług socjalnych, w szczególności do kształcenia i szkolenia, opieki zdrowotnej i planowania rodziny;

(iv) dostęp do zasobów produkcyjnych, w szczególności do ziemi i kredytów oraz rynku pracy; i

(v) szczególnego uwzględniania kobiet w działaniach w zakresie pomocy nadzwyczajnej i resocjalizacji.

Artykuł 32

Środowisko i zasoby naturalne

1. Współpraca w zakresie ochrony środowiska naturalnego i zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych i zarządzania nimi ma na celu:

a) włączenie zasady równowagi środowiskowej we wszystkich aspektach współpracy na rzecz rozwoju oraz programów i projektów wsparcia realizowanych przez różnych uczestników rozwoju;

b) budowanie i/lub wzmacnianie naukowych i technicznych możliwości człowieka oraz możliwości instytucjonalnych w zakresie zarządzania środowiskiem przez wszystkie podmioty związane ze środowiskiem;

c) wspieranie szczególnych środków i planów mających na celu rozpatrywanie kwestii zrównoważonego zarządzania o znaczeniu zasadniczym, również kwestii dotyczących bieżących i przyszłych zobowiązań regionalnych i międzynarodowych w zakresie zasobów mineralnych i naturalnych, takich jak:

(i) lasy tropikalne, zasoby wodne, przybrzeżne i morskie zasoby rybołówstwa, fauna, gleby oraz różnorodność biologiczna;

(ii) ochrona ekosystemów zagrożonych (np. raf koralowych);

(iii) odnawialne źródła energii, w szczególności energii słonecznej i efektywne wykorzystywanie energii;

(iv) stały rozwój wiejski i miejski;

(v) pustynnienie, wysychanie i wylesianie;

(vi) opracowywanie nowatorskich rozwiązań dla problemów miejskich; oraz

(vii) promowanie zrównoważonej turystyki.

d) uwzględnianie zagadnień dotyczących transportu i utylizacji odpadów niebezpiecznych.

2. Współpraca uwzględnia również:

a) szczególnie trudną sytuację małych, wyspiarskich krajów AKP, w szczególności wobec zagrożeń powodowanych zmianą klimatu;

b) nasilanie się problemów związanych z wysychaniem i pustynnieniem terenów, w szczególności w państwach najmniej rozwiniętych i śródlądowych; oraz

c) rozwój instytucjonalny i tworzenie możliwości.

Artykuł 33

Rozwój instytucjonalny i tworzenie możliwości

1. Współpraca zwraca systematycznie uwagę na aspekty instytucjonalne i, w tym kontekście, wspiera dążenia państw AKP do rozwijania i umacniania struktur, instytucji i procedur pomagających:

a) wspierać i utrwalać demokrację, godność człowieka, sprawiedliwość społeczną i pluralizm w pełnym poszanowaniu zróżnicowania wewnątrzspołecznego i różnic między społeczeństwami;

b) wspierać i utrwalać powszechne i pełne poszanowanie oraz przestrzeganie i ochronę wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności;

c) rozwijać i umacniać państwo prawne; poprawiać dostęp do wymiaru sprawiedliwości przy jednoczesnym gwarantowaniu profesjonalizmu i niezawisłości systemów sądownictwa; oraz

d) zapewniać przejrzyste i odpowiedzialne rządy oraz administrację we wszystkich instytucjach publicznych.

2. Strony współdziałają w walce z przekupstwem i korupcją we wszystkich warstwach społeczeństwa.

3. Współpraca wspiera dążenia państw AKP do przekształcania ich instytucji publicznych w silne organy przyczyniające się do wzrostu i rozwoju oraz osiągania zasadniczej poprawy w zakresie skuteczności służb państwowych, w zakresie w jakim wpływają na życie codzienne obywateli. W tym kontekście współpraca wspomaga reformę, racjonalizację oraz modernizację sektora publicznego. W szczególności współpraca koncentruje się na:

a) reformie i modernizacji służby cywilnej;

b) reformach prawa i sądownictwa oraz modernizacji systemów sądownictwa;

c) poprawie i umacnianiu zarządzania finansami publicznymi;

d) przyspieszaniu reform sektora bankowości i finansów;

e) poprawie zarządzania aktywami publicznymi i reformie procedur udzielania zamówień publicznych; oraz

f) decentralizacji politycznej, administracyjnej, gospodarczej i finansowej.

4. Współpraca przyczynia się również do odbudowy i/lub podnoszenia podstawowych możliwości sektora państwowego oraz wspierania instytucji niezbędnych do ukierunkowywania gospodarki rynkowej, w szczególności wspierania:

a) rozwoju możliwości prawnych i regulacyjnych niezbędnych do zapewnienia funkcjonowania gospodarki rynkowej, w tym polityki konkurencji i polityki ochrony konsumentów;

b) poprawy umiejętności analizowania, planowania, formułowania i realizacji polityki, w szczególności w dziedzinach gospodarczych, społecznych, środowiskowych, badawczych, naukowych i technologicznych;

c) modernizowania, umacniania i reformowania instytucji finansowych i monetarnych oraz poprawy procedur;

d) tworzenia, na poziomie lokalnym i samorządowym, możliwości niezbędnych do realizacji polityki decentralizacji i zwiększanie udziału ludności w procesie rozwoju; oraz

e) rozwijania umiejętności w innych dziedzinach o znaczeniu zasadniczym, takich jak:

(i) negocjacje międzynarodowe; oraz

(ii) zarządzanie i koordynowanie pomocy zewnętrznej.

5. Współpraca zmierza, we wszystkich dziedzinach i sektorach współpracy, do włączania w nią uczestników o charakterze niepaństwowym oraz rozwoju ich możliwości; wzmacniania struktur informacji, dialogu i konsultacji między nimi i organami krajowymi, w tym także na poziomie regionalnym.

TYTUŁ II

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA I HANDLOWA

ROZDZIAŁ 1

Cele i zasady

Artykuł 34

Cele

1. Współpraca gospodarcza i handlowa ma na celu sprzyjanie sprawnemu i stopniowemu włączaniu państw AKP w gospodarkę światową przy należytym uwzględnieniu ich wyborów politycznych i priorytetów rozwoju, wspierając ich stały rozwój i przyczyniając się do wyeliminowania ubóstwa w krajach AKP.

2. Ostatecznym celem współpracy gospodarczej i handlowej jest umożliwienie państwom AKP pełnego uczestniczenia w handlu międzynarodowym. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na potrzebę brania przez państwa AKP aktywnego udziału w wielostronnych negocjacjach handlowych. Uwzględniając aktualny stopień rozwoju krajów AKP, współpraca gospodarcza i handlowa jest skierowana na umożliwianie państwom AKP sprostania wyzwaniom globalizacji oraz stopniowego przystosowywania się do nowych warunków handlu międzynarodowego, ułatwiając tym samym przechodzenie na zliberalizowaną gospodarkę globalną.

3. W związku z tym współpraca gospodarcza i handlowa zmierza do wzmocnienia zdolności produkcyjnych, dostawczych i handlowych krajów AKP, a także ich umiejętności przyciągania inwestycji. Ponadto ma na celu tworzenie między Stronami nowej dynamiki handlu, umacnianie polityki handlowej i inwestycyjnej krajów AKP i poprawianie możliwości krajów AKP w zakresie uregulowania kwestii związanych z handlem.

4. Współpraca gospodarcza i handlowa jest realizowana przy pełnej zgodności z postanowieniami WTO, w tym dotyczącymi szczególnego i zróżnicowanego traktowania oraz przy uwzględnieniu wspólnych interesów Stron oraz stopnia ich rozwoju.

Artykuł 35

Zasady

1. Współpraca gospodarcza i handlowa opiera się na prawdziwym, silnym i strategicznym partnerstwie. Ponadto opiera się kompleksowym podejściu, zbudowanym na atutach i osiągnięciach poprzednich Konwencji AKP-WE, wykorzystując wszystkie dostępne środki umożliwiające osiągnięcie celów wymienionych powyżej przez rozpoznanie problemów w zakresie podaży i popytu. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na środki rozwoju handlu stanowiące metody podnoszenia konkurencyjności państw AKP. W związku z tym należy przyznać właściwe znaczenie rozwojowi handlu w ramach strategii rozwoju państw AKP, które korzystają ze wsparcia Wspólnoty.

2. Współpraca gospodarcza i handlowa jest budowana na inicjatywach integracji regionalnej państw AKP przy uwzględnieniu faktu, że integracja regionalna stanowi kluczowy instrument włączenia krajów AKP w gospodarkę światową.

3. Współpraca gospodarcza i handlowa bierze pod uwagę różne potrzeby oraz stopień rozwoju krajów i regionów AKP. W tym kontekście Strony potwierdzają ich przywiązanie do gwarantowania szczególnego i zróżnicowanego traktowania wszystkich krajów AKP oraz do utrzymania szczególnego traktowania najmniej rozwiniętych krajów AKP i należytego uwzględnienia szczególnie trudnej sytuacji państw małych, śródlądowych i wyspiarskich.

ROZDZIAŁ 2

Nowe porozumienia handlowe

Artykuł 36

Tryb

1. W świetle celów i zasad wymienionych powyżej Strony postanawiają zawrzeć nowe porozumienia handlowe, spójne z postanowieniami Światowej Organizacji Handlu (WTO), stopniowo usuwające bariery handlowe istniejące między nimi oraz rozszerzające współpracę we wszystkich dziedzinach związanych z handlem.

2. Strony postanawiają, że nowe porozumienia handlowe są wprowadzane stopniowo i, co za tym idzie, uznają potrzebę wprowadzenia okresu przygotowawczego.

3. Aby ułatwić przejście do nowych porozumień handlowych, zgodnie z warunkami wymienionymi w załączniku V do niniejszej Umowy, w okresie przygotowawczym we wszystkich krajach AKP utrzymane zostaną jednostronne preferencje handlowe stosowane na mocy czwartej Konwencji AKP-WE.

4. W tym kontekście Strony potwierdzają znaczenie protokołów towarowych dołączonych do załącznika V do niniejszej Umowy. Zgadzają się co do potrzeby ich przeglądu w kontekście nowych porozumień handlowych, w szczególności w zakresie ich zgodności z zasadami WTO, w celu zachowania korzyści z nich uzyskiwanych, mając na uwadze szczególny status prawny Protokołu w sprawie cukru.

Artykuł 37

Procedury

1. Umowy o partnerstwie gospodarczym są negocjowane w okresie przygotowawczym, który kończy się najpóźniej 31 grudnia 2007 roku Formalne negocjacje nowych porozumień handlowych rozpoczną się we wrześniu 2002 roku, natomiast nowe porozumienia handlowe wejdą w życie 1 stycznia 2008 roku, o ile Strony nie uzgodnią wcześniejszych dat.

2. Wszelkie niezbędne środki zostaną przyjęte w celu zapewnienia, że negocjacje zakończą się pomyślnie w okresie przygotowawczym. W związku z tym okres do momentu rozpoczęcia formalnych negocjacji nowych porozumień handlowych zostanie aktywnie wykorzystany na wstępne przygotowania do tych negocjacji.

3. Okres przygotowawczy zostanie wykorzystany na tworzenie możliwości w sektorze państwowym i prywatnym krajów AKP, w tym środków podnoszenia konkurencyjności, na wzmacnianie organizacji regionalnych oraz na wspieranie regionalnych inicjatyw integracji handlu tam gdzie sytuacja tego wymaga, z pomocą w zakresie dostosowania budżetowego oraz reformy fiskalnej, a także unowocześnienia i rozwoju infrastruktury oraz promowania inwestycji.

4. Strony będą regularnie weryfikować postęp przygotowań i negocjacji oraz, w 2006 roku, przeprowadzą formalny i kompleksowy przegląd postanowień przewidzianych w odniesieniu do wszystkich państw w celu zapewnienia, że przygotowania lub negocjacje nie wymagają przedłużenia przewidzianego terminu.

5. Negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym zostaną podjęte z tymi krajami AKP, które uznają, że są do tego gotowe, oraz na poziomie, który te państwa uznają za właściwy i zgodnie z procedurami ustalonymi przez grupę AKP, przy uwzględnieniu procesu integracji regionalnej w ramach AKP.

6. W 2004 roku Wspólnota oceni sytuację państw niebędących państwami najmniej rozwiniętymi, które po konsultacjach ze Wspólnotą zdecydują, że nie są w stanie przystąpić do umów o partnerstwie gospodarczym, oraz zbada wszelkie możliwości alternatywne w celu przedstawienia tym państwom nowych ram handlowych, odpowiadających ich bieżącej sytuacji oraz zgodnych z zasadami WTO.

7. Zgodnie z odpowiednimi zasadami WTO negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym mają na celu ustanowienie harmonogramu stopniowego usuwania barier w handlu między Stronami. Po stronie Wspólnoty liberalizacja handlu jest budowana na dorobku wspólnotowym i ma na celu poprawienie aktualnego dostępu krajów AKP do rynku przez, między innymi, przegląd reguł pochodzenia. Negocjacje uwzględniają stopień rozwoju oraz społeczno-gospodarczy wpływ środków handlowych na kraje AKP, a także zdolność do dostosowania systemów gospodarczych tych krajów do procesu liberalizacji. W związku z tym negocjacje powinny być na tyle elastyczne, na ile to możliwe w odniesieniu do ustalenia odpowiedniego okresu przejściowego oraz końcowego objęcia produktów, przy uwzględnieniu sektorów wrażliwych, a także stopnia rozbieżności w zakresie harmonogramu redukcji ceł, a jednocześnie powinny być zgodne z nadrzędnymi w tym zakresie zasadami WTO.

8. Strony ściśle współpracują i współdziałają z WTO w celu zachowania osiągniętych ustaleń, w szczególności w odniesieniu do możliwego stopnia ich elastyczności.

9. Do 2000 roku Wspólnota rozpocznie proces, który z chwilą zakończenia wielostronnych negocjacji handlowych, a najpóźniej do 2005 roku, w świetle obowiązujących postanowień handlowych czwartej Konwencji AKP-WE, umożliwi bezcłowy dostęp na rynek Wspólnoty dla wszystkich podstawowych produktów pochodzącym ze wszystkich najmniej rozwiniętych krajów oraz ułatwi i umożliwi przegląd reguł pochodzenia, w tym postanowień ogólnych dotyczących wywozu tych produktów.

Artykuł 38

Wspólny Ministerialny Komitet do spraw Handlu

1. Powołany zostaje Wspólny Ministerialny Komitet do spraw Handlu AKP-WE.

2. Ministerialny Komitet do spraw Handlu zwraca szczególną uwagę na bieżące, wielostronne negocjacje handlowe i analizuje wpływ inicjatyw w zakresie rozszerzania liberalizacji na handel AKP-WE oraz rozwój gospodarek krajów AKP. Formułuje wszelkie niezbędne zalecenia w celu zachowania korzyści wynikających z porozumień handlowych AKP-WE.

3. Ministerialny Komitet do spraw Handlu zbiera się co najmniej raz w roku. Jego regulamin ustanawia Rada Ministrów. Składa się z przedstawicieli państw AKP i Wspólnoty.

ROZDZIAŁ 3

Współpraca na forach międzynarodowych

Artykuł 39

Postanowienia ogólne

1. Strony podkreślają znaczenie ich aktywnego udziału w WTO oraz innych, właściwych organizacjach międzynarodowych, realizowanego w ramach członkostwa w tych organizacjach, a także przestrzegania ich regulaminów i prowadzonych działań.

2. Strony postanawiają ściśle współpracować w zakresie definiowania i wspierania wspólnych interesów w dziedzinie międzynarodowej współpracy gospodarczej i handlowej, w szczególności w WTO, włącznie z braniem udziału w ustalaniu i realizowaniu porządku przyszłych, wielostronnych negocjacji handlowych. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na poprawę dostępu produktów i usług pochodzących z krajów AKP na rynek Wspólnoty oraz inne rynki.

3. Strony uznają również znaczenie elastyczności zasad WTO w uwzględnianiu stopnia rozwoju AKP, a także trudności napotykanych przy realizacji ich zobowiązań. Ponadto uznają potrzebę pomocy technicznej umożliwiającej krajom AKP wykonanie ich zobowiązań.

4. Zgodnie z postanowieniami wymienionymi w niniejszej Umowie, Wspólnota postanawia wspierać państwa AKP w ich dążeniach prowadzących do aktywnego udziału we wspomnianych powyżej organizacjach przez rozwijanie zdolności negocjacyjnych, skutecznego udziału, monitorowania i realizacji umów.

Artykuł 40

Towary

1. Strony uznają konieczność zapewnienia lepszego funkcjonowania międzynarodowych rynków towarowych oraz zwiększenia przejrzystości rynkowej.

2. Strony potwierdzają wolę podjęcia konsultacji na forach międzynarodowych oraz w organizacjach zajmujących się towarami.

3. W związku z tym na wniosek każdej Strony nastąpi wymiana poglądów:

- dotyczących funkcjonowania obowiązujących umów międzynarodowych lub wyspecjalizowanych, międzyrządowych grup roboczych w celu poprawienia tych umów i uczynienia ich bardziej skutecznymi, zgodnie z tendencjami rynkowymi;

- jeśli zostanie przedstawiona propozycja zawarcia lub odnowienia umowy międzynarodowej lub powołania wyspecjalizowanej, międzyrządowej grupy roboczej.

Celem takiej wymiany poglądów jest odpowiednio uwzględnienie interesu każdej ze stron. W miarę potrzeby wymiana poglądów może odbywać się w ramach Ministerialnego Komitetu do spraw Handlu.

ROZDZIAŁ 4

Handel usługami

Artykuł 41

Postanowienia ogólne

1. Strony podkreślają rosnące znaczenie usług w handlu międzynarodowym oraz ich znaczący wkład w rozwój gospodarczy i społeczny.

2. Strony potwierdzają ich odpowiednie zobowiązania spoczywające na nich na mocy Układu Ogólnego w sprawie handlu usługami (GATS) oraz podkreślają potrzebę szczególnego i zróżnicowanego traktowania dostawców usług z krajów AKP.

3. W ramach negocjacji w sprawie stopniowej liberalizacji handlu i usług, przewidzianej w artykule XIX GATS, Wspólnota zobowiązuje się traktować przychylnie priorytety państw AKP w zakresie usprawnienia planu WE, aby sprzyjać szczególnym interesom tych państw.

4. Ponadto na mocy umów o partnerstwie gospodarczym i po zdobyciu pewnego doświadczenia w stosowaniu klauzuli najwyższego uprzywilejowania przyznanego na mocy GATS, Strony postanawiają rozszerzyć partnerstwo zawarte między nimi i objąć nim liberalizację usług zgodnie z postanowieniami GATS, w szczególności dotyczącymi udziału państw rozwijających się w umowach o liberalizacji.

5. Wspólnota wspiera dążenia państw AKP do wzmocnienia ich zdolności do świadczenia usług. W celu podniesienia konkurencyjności usług i, tym samym, zwiększenia wartości i rozmiaru handlu towarami i usługami, szczególną uwagę należy zwrócić na usługi w zakresie zatrudnienia, przedsiębiorczości, dystrybucji, finansów, turystyki, kultury i budownictwa oraz na pokrewne usługi inżynieryjne.

Artykuł 42

Transport morski

1. Strony potwierdzają znaczenie rentownych i efektywnych usług transportu morskiego realizowanego w bezpiecznym i czystym środowisku morskim jako głównego środka transportu ułatwiającego handel międzynarodowy, a co za tym idzie, stanowiącego jedną z sił napędowych rozwoju gospodarczego oraz rozwoju handlu.

2. Strony podejmują się wspierać liberalizację transportu morskiego i, w tym celu, skutecznie stosować zasadę nieograniczonego dostępu do międzynarodowego rynku transportu morskiego na niedyskryminacyjnych i handlowych zasadach.

3. W zakresie dostępu do portów, wykorzystywania infrastruktury oraz dodatkowych usług morskich, a także związanych z nimi opłat i kosztów, urzędów celnych oraz wyznaczania miejsc rzucania kotwicy i obiektów załadunku i wyładunku, każda Strona, między innymi, przyznaje statkom eksploatowanym przez obywateli lub przedsiębiorstwa drugiej Strony i zarejestrowanym na terytorium każdej ze Stron traktowanie nie mniej uprzywilejowane niż przyznawane własnym statkom.

4. Wspólnota wspiera dążenia państw AKP do rozwoju i wspierania rentownych i efektywnych usług transportu morskiego w państwach AKP w celu zwiększenia udziału podmiotów gospodarczych AKP w międzynarodowych usługach żeglugi morskiej.

Artykuł 43

Technologie informacji i komunikacji oraz społeczeństwo informacyjne

1. Strony uznają istotne znaczenie technologii informacji i komunikacji, a także aktywnego udziału w społeczeństwie informacyjnym, jako warunków wstępnych dla pomyślnego włączania krajów AKP w gospodarkę światową.

2. Ponadto potwierdzają zobowiązania spoczywające na nich na mocy obowiązujących umów wielostronnych, w szczególności Protokołu w sprawie usług telekomunikacyjnych załączonego do GATS oraz wzywają do przystąpienia do tych umów kraje AKP, które nie są jeszcze ich stronami.

3. Ponadto postanawiają w pełni i aktywnie brać udział we wszelkich przyszłych negocjacjach międzynarodowych podejmowanych w tej dziedzinie.

4. W związku z tym Strony przyjmują środki, które umożliwiają obywatelom krajów AKP łatwy dostęp do technologii informacji i komunikacji przez, między innymi, następujące środki:

- rozwój oraz zachęcanie do korzystania z dostępnych, odnawialnych zasobów energetycznych;

- rozwój oraz rozbudowywanie niedrogich sieci bezprzewodowych o większym zakresie.

5. Strony postanawiają również przystąpić do współpracy w dziedzinie technologii informacji i komunikacji oraz społeczeństwa informacyjnego. Współpraca ta jest w szczególności skierowana na poprawę komplementarności i harmonizacji systemów komunikacji na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym oraz ich dostosowanie do nowych technologii.

ROZDZIAŁ 5

Dziedziny dotyczące handlu

Artykuł 44

Postanowienia ogólne

1. Strony potwierdzają rosnące znaczenie nowych dziedzin związanych z handlem w zakresie ułatwiania stopniowego włączania państw AKP w gospodarkę światową. W związku z tym Strony postanawiają wzmocnić współpracę w tych dziedzinach przez ustanowienie pełnego i skoordynowanego udziału w odpowiednich forach i porozumieniach międzynarodowych.

2. Zgodnie z postanowieniami wymienionymi w niniejszej Umowie oraz strategiami rozwoju uzgodnionymi między Stronami, Wspólnota wspiera dążenia państw AKP do wzmocnienia ich możliwości w dziedzinach związanymi z handlem, włącznie z poprawą i wsparciem ram instytucjonalnych, w miarę potrzeby.

Artykuł 45

Polityka konkurencji

1. Strony postanawiają, że wprowadzenie i wdrożenie skutecznych i prawidłowych polityk oraz zasad konkurencji ma zasadnicze znaczenie dla poprawy i zabezpieczenia klimatu przyjaznego inwestycjom, trwałego procesu uprzemysłowienia oraz przejrzystości w dostępie do rynków.

2. W celu zapewnienia eliminacji nieprawidłowości w prawidłowej konkurencji oraz, w celu uwzględnienia we właściwym zakresie różnego stopnia rozwoju i potrzeb gospodarczych każdego kraju AKP, Strony wprowadzają regulaminy oraz politykę krajową i regionalną, obejmujące kontrolę i, pod pewnymi warunkami, zakaz zawierania umów między przedsiębiorstwami, podejmowania decyzji przez stowarzyszenia przedsiębiorców oraz prowadzenia przez przedsiębiorstwa niektórych praktyk mających na celu lub skutkujących uniemożliwieniem, ograniczeniem lub zakłóceniem konkurencji. Ponadto Strony postanawiają zakazać nadużywania przez jedno lub więcej przedsiębiorstw ich dominującej pozycji na wspólnym rynku Wspólnoty lub na terytorium państw AKP.

3. Strony postanawiają również zacieśnić współpracę w tej dziedzinie z właściwymi, krajowymi agencjami konkurencji w celu sformułowania i wspierania skutecznej polityki konkurencji, która zapewni stopniowe i skuteczne wykonanie zasad konkurencji zarówno przez przedsiębiorstwa prywatne jak i państwowe. Współpraca w tej dziedzinie obejmuje w szczególności pomoc w tworzeniu właściwych ram prawnych oraz ich wprowadzaniu na poziomie administracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem wyjątkowo trudnej sytuacji państw najmniej rozwiniętych.

Artykuł 46

Ochrona praw własności intelektualnej

1. Bez uszczerbku dla stanowisk Stron w negocjacjach wielostronnych, w celu ograniczenia rozbieżności i utrudnień w handlu dwustronnym, Strony uznają potrzebę zagwarantowania właściwego i skutecznego poziomu ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej oraz innych praw uwzględnionych w TRIPS, w tym ochronę oznaczeń geograficznych zgodną z normami międzynarodowymi.

2. W tym kontekście Strony podkreślają znaczenie spójności z Porozumieniem w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS), z Porozumieniem WTO oraz Konwencją o różnorodności biologicznej (CBD).

3. Strony uznają również potrzebę przystąpienia do wszystkich odpowiednich konwencji międzynarodowych w sprawie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, wymienionych w części I Porozumienia TRIPS, w zależności od ich stopnia rozwoju.

4. Wspólnota, jej Państwa Członkowskie i państwa AKP mogą rozważyć zawarcie umów mających na celu ochronę znaków towarowych oraz oznaczeń geograficznych produktów stanowiących przedmiot szczególnego interesu każdej ze Stron.

5. Do celów niniejszej Umowy, własność intelektualna obejmuje w szczególności prawa autorskie, w tym prawa autorskie do programów komputerowych oraz prawa pokrewne, także prawa do projektów artystycznych i własności przemysłowej obejmującej wykorzystywanie wzorów, patentów dotyczących wynalazków biotechnologicznych oraz odmian roślin lub innych systemów sui generis, wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych, w tym nazw pochodzenia, znaków towarowych towarów lub usług, schematów układów scalonych, a także prawnej ochrony baz danych i ochrony przed nieuczciwą konkurencją określoną w artykule 10a Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej, oraz ochrony utajnionych, poufnych informacji w sprawie know-how.

6. Ponadto Strony postanawiają wzmocnić współpracę w tej dziedzinie. Na wniosek oraz na wspólnie ustalonych zasadach i warunkach współpraca jest rozszerzana, między innymi, na następujące dziedziny: przygotowywanie przepisów ustawowych i wykonawczych w zakresie ochrony oraz stosowanie praw własności intelektualnej, zapobieganie nadużywaniu takich praw przez ich posiadaczy oraz naruszaniu tych praw przez konkurentów, ustanawianie i wzmacnianie urzędów krajowych i regionalnych oraz innych agencji, w tym wspieranie regionalnych organizacji własności intelektualnej zaangażowanych w jej stosowanie i ochronę, w tym szkolenie personelu.

Artykuł 47

Normalizacja i certyfikacja

1. Strony postanawiają ściślej współpracować w dziedzinie normalizacji, certyfikacji oraz gwarancji jakości w celu usunięcia zbędnych barier technicznych oraz ograniczenia różnic występujących między Stronami w tych dziedzinach zmierzającego do ułatwienia wymiany handlowej.

W tym kontekście Strony potwierdzają swoje zobowiązanie wynikające z Porozumienia w sprawie barier technicznych w handlu, załączonego do Porozumienia WTO (Porozumienie TBT).

2. Współpraca w dziedzinie normalizacji i certyfikacji ma na celu promowanie systemów kompatybilnych między Stronami i obejmuje w szczególności:

- środki wspierania lepszego wykorzystywania międzynarodowych uregulowań technicznych, norm i procedur oceny zgodności, w tym środki szczególne dla danego sektora dostosowane do stopnia rozwoju gospodarczego krajów AKP, zgodne z Porozumieniem TBT,

- współpracę w dziedzinie zarządzania i gwarancji jakości w wybranych sektorach mających znaczenie dla państw AKP,

- wspieranie w krajach AKP inicjatyw na rzecz tworzenia możliwości w dziedzinach oceny zgodności, metrologii i normalizacji,

- rozwijanie powiązań istniejących między instytucjami normalizacyjnymi AKP i europejskimi instytucjami zajmującymi się oceną i zgodnością oraz instytucjami certyfikującymi.

3. Strony zobowiązują się rozważyć, w należytym trybie, negocjowanie porozumień o wzajemnym uznawaniu w sektorach stanowiących przedmiot wspólnego interesu gospodarczego.

Artykuł 48

Środki sanitarne i fitosanitarne

1. Strony uznają prawo każdej ze Stron do przyjęcia lub wprowadzenia środków sanitarnych i fitosanitarnych niezbędnych do ochrony życia i zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin, pod warunkiem że środki te nie stanowią środków arbitralnej dyskryminacji i ukrytego ograniczenia handlu. W związku z tym Strony potwierdzają swoje zobowiązania na mocy Porozumienia w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych załączonego do Porozumienia WTO (Umowa SPS), biorąc pod uwagę stopień ich rozwoju.

2. Ponadto Strony zobowiązują się do wzmocnienia koordynowania, konsultowania i przekazywania informacji w zakresie powiadamiania i stosowania proponowanych środków sanitarnych i fitosanitarnych zgodnie z Porozumieniem SPS wtedy gdy środki te mogą szkodzić interesom każdej Strony. W celu wspierania wspólnych interesów Strony zgadzają się co do wcześniejszych konsultacji oraz koordynacji w ramach Codex Alimentarius, Międzynarodowego Biura Epizootycznego oraz Międzynarodowej konwencji ochrony roślin.

3. Strony postanawiają wzmocnić współpracę w celu wzmocnienia możliwości sektora prywatnego i państwowego krajów AKP w tej dziedzinie.

Artykuł 49

Handel i środowisko naturalne

1. Strony potwierdzają zobowiązanie do wspierania rozwoju handlu międzynarodowego w sposób zapewniający zrównoważone i prawidłowe zarządzanie środowiskiem naturalnym, zgodne z konwencjami międzynarodowymi i zobowiązaniami w tej dziedzinie, oraz przy odpowiednim uwzględnieniu stopnia ich rozwoju. Strony postanawiają, że w planowaniu i wprowadzaniu środków dotyczących środowiska naturalnego zostaną uwzględnione szczególne potrzeby i wymagania państw AKP.

2. Mając na uwadze Zasady z Rio oraz w celu umocnienia wzajemnego wspierania handlu i środowiska naturalnego, Strony postanawiają wzmocnić współpracę w tej dziedzinie. Współpraca ma na celu w szczególności ustanowienie spójnej polityki krajowej, regionalnej i międzynarodowej, wzmocnienie kontroli jakości towarów i usług związanych ze środowiskiem naturalnym, poprawę metod produkcji przyjaznych środowisku naturalnemu w odpowiednich sektorach.

Artykuł 50

Normy handlu i pracy

1. Strony potwierdzają ich przywiązanie do uznawanych na poziomie międzynarodowym podstawowych norm zatrudnienia ustalonych przez właściwe Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO), w szczególności do wolności zrzeszania się oraz prawa do rokowań zbiorowych, zniesienia przymusowej pracy, zniesienia najgorszych form pracy dzieci oraz niedyskryminacji w odniesieniu do zatrudnienia.

2. Strony postanawiają wzmocnić współpracę w tej dziedzinie, w szczególności w następujących dziedzinach:

- wymiana informacji w sprawie odpowiedniego ustawodawstwa i przepisów prawa pracy;

- opracowanie krajowego prawa pracy oraz wzmacnianie obowiązującego ustawodawstwa;

- programy kształcenia oraz zwiększania świadomości;

- przestrzeganie ustawodawstwa krajowego oraz przepisów prawa pracy.

3. Strony postanawiają, że normy pracy nie powinny być wykorzystywane dla protekcjonistycznych celów handlowych.

Artykuł 51

Polityka ochrony konsumentów i ochrona zdrowia konsumentów

1. Uwzględniając w należytym zakresie ustawodawstwo krajowe przewidujące unikanie barier w handlu, Strony postanawiają rozszerzyć współpracę w dziedzinie polityki ochrony konsumentów i ochrony zdrowia konsumentów.

2. Współpraca ma na celu w szczególności poprawę możliwości instytucjonalnych i technicznych w tej dziedzinie, ustanowienie systemów szybkiego reagowania w zakresie wzajemnego informowania o produktach niebezpiecznych, wymianę informacji i doświadczeń w zakresie ustanawiania i funkcjonowania nadzoru pozarynkowego produktów oraz ich bezpieczeństwa, uzupełnianie informacji przekazywanych konsumentom w sprawie cen, właściwości oferowanych produktów i usług, zachęcanie do powoływania niezależnych stowarzyszeń konsumenckich oraz nawiązywania stosunków między przedstawicielami interesów konsumentów, poprawę zgodności polityk i systemów ochrony konsumentów, informowanie o stosowaniu ustawodawstwa i wspieranie współpracy w prowadzeniu dochodzenia w sprawie szkodliwych lub nieuczciwych praktyk handlowych oraz wprowadzanie zakazów w zakresie wywozu w handlu między Stronami towarami i usługami, których wywóz został zakazany w kraju ich produkcji.

Artykuł 52

Klauzula dotycząca szczególnych przepisów podatkowych

1. Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 31 załącznika IV, najbardziej uprzywilejowane traktowanie, przyznane zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy lub jakiegokolwiek porozumienia przyjętego na mocy niniejszej Umowy, nie dotyczy korzyści podatkowych, które Strony wprowadzają lub mogą wprowadzić w przyszłości na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowywania lub innych porozumień podatkowych, albo krajowego ustawodawstwa podatkowego.

2. Żadne z postanowień niniejszej Umowy, ani innych porozumień przyjętych na mocy niniejszej Umowy, nie może być interpretowane w sposób, który przeszkodziłby przyjęciu lub stosowaniu przez Strony jakiegokolwiek środka mającego na celu zapobieganie unikaniu lub uchylaniu się od płacenia podatków wynikających z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowywania lub innych porozumień podatkowych, lub krajowego ustawodawstwa podatkowego.

3. Żadne z postanowień niniejszej Umowy lub innych porozumień przyjętych na mocy niniejszej Umowy nie może być interpretowane w sposób, który przeszkodziłby Stronom w zastosowaniu odpowiednich postanowień ich ustawodawstwa podatkowego, w zróżnicowanym traktowaniu podatników znajdujących się w odmiennej sytuacji, w szczególności pod względem ich miejsca zamieszkania lub miejsca inwestowania przez nich kapitału.

ROZDZIAŁ 6

Współpraca w innych dziedzinach

Artykuł 53

Umowy dotyczące rybołówstwa

1. Strony deklarują gotowość do negocjowania umów dotyczących rybołówstwa mających na celu zagwarantowanie stałych i wzajemnie zadowalających warunków działalności połowowej w państwach AKP.

2. Przy zawieraniu lub wykonywaniu takich umów, państwa AKP nie dyskryminują Wspólnoty ani Państw Członkowskich a Wspólnota nie dyskryminuje państw AKP, bez uszczerbku dla szczególnych uzgodnień zawartych między państwami rozwijającymi się położonymi w tym samym obszarze geograficznym, w tym wielostronnych umów dotyczących połowów.

Artykuł 54

Bezpieczeństwo żywnościowe

1. W odniesieniu do dostępnych produktów rolnych Wspólnota zobowiązuje się, że refundacje wywozowe mogą być ustalane z wyprzedzeniem dla wszystkich państw AKP w odniesieniu do asortymentu produktów sporządzonego w świetle wymagań żywnościowych wyrażonych przez te państwa.

2. Ustalanie z wyprzedzeniem obowiązuje przez okres jednego roku i jest stosowane corocznie w terminie obowiązywania niniejszej Umowy; ustala się, że poziom zwrotu zostanie ustalony zgodnie z metodami zwyczajowymi stosowanymi przez Komisję.

3. Umowy o charakterze szczególnym można zawierać z państwami AKP, które wnioskują o to w kontekście polityki bezpieczeństwa żywnościowego.

4. Umowy o charakterze szczególnym wymienione w ustępie 3 nie powodują zagrożenia dla produkcji i przepływów handlowych w regionach AKP.

CZĘŚĆ 4

WSPÓŁPRACA FINANSOWA NA RZECZ ROZWOJU

TYTUŁ I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

ROZDZIAŁ 1

Cele, zasady, wytyczne i uprawnienia

Artykuł 55

Cele

Celem współpracy finansowej na rzecz rozwoju jest wspieranie i promowanie dążeń państw AKP, poprzez zapewnienie właściwych środków finansowych oraz właściwej pomocy technicznej, do osiągnięcia celów wymienionych w niniejszej Umowie w oparciu o wspólny interes oraz w duchu współzależności.

Artykuł 56

Zasady

1. Współpraca finansowa na rzecz rozwoju jest realizowana w oparciu o cele rozwojowe, strategie i priorytety ustanowione przez państwa AKP i zgodnie z nimi, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Pod uwagę należy wziąć geograficzny, społeczny i kulturowy charakter tych państw, a także ich szczególny potencjał. Ponadto współpraca:

a) wspiera własność lokalną na wszystkich poziomach procesu rozwoju;

b) odzwierciedla partnerstwo oparte na wzajemnych prawach i obowiązkach;

c) podkreśla znaczenie przewidywalności i bezpieczeństwa przepływu środków przyznanych na zdecydowanie koncesyjnych warunkach oraz na zasadzie ciągłości;

d) jest elastyczna i dostosowana do sytuacji panującej w każdym państwie AKP, a także do szczególnego charakteru przedmiotowego projektu lub programu; oraz

e) gwarantuje skuteczność, koordynację i spójność.

2. Współpraca zapewnia szczególne traktowanie najmniej rozwiniętych krajów AKP oraz uwzględnia w należytym zakresie szczególnie trudną sytuację krajów śródlądowych i wyspiarskich AKP. Ponadto określa się szczególne potrzeby krajów znajdujących się w sytuacji pokonfliktowej.

Artykuł 57

Wytyczne

1. Działania finansowane w ramach niniejszej Umowy są realizowane przez państwa AKP i Wspólnotę w ścisłej współpracy między nimi i w świetle uznanej równości między partnerami.

2. Państwa AKP są odpowiedzialne za:

a) definiowanie celów i priorytetów, na których opierają się programy orientacyjne;

b) dobór projektów i programów;

c) przygotowanie i przedstawienie dokumentacji projektów i programów;

d) przygotowywanie, negocjowanie i zawieranie umów;

e) realizację projektów i programów oraz zarządzanie nimi; a także

f) zachowanie projektów i programów.

3. Bez uszczerbku dla powyższych postanowień, uprawnieni uczestnicy współpracy o charakterze niepaństwowym mogą również ponosić odpowiedzialność za składanie propozycji i realizację programów i projektów w dziedzinach ich dotyczących.

4. Państwa AKP i Wspólnota są wspólnie odpowiedzialne za:

a) ustanawianie wytycznych współpracy finansowej na rzecz rozwoju w instytucjach wspólnych;

b) przyjmowanie programów orientacyjnych;

c) ocenę projektów i programów;

d) zapewnianie równości warunków uczestnictwa w zaproszeniu do składania ofert i zamówieniach;

e) monitorowanie i ocenę skutków i wyników projektów i programów; oraz

f) zapewnienie właściwej, niezwłocznej i skutecznej realizacji projektów i programów.

5. Wspólnota jest odpowiedzialna za podejmowanie decyzji finansowych dotyczących projektów i programów.

6. O ile niniejsza Umowa nie przewiduje inaczej, wszystkie decyzje wymagające zatwierdzenia przez każdą ze Stron są podejmowane lub uznawane za podjęte w terminie 60 dni od powiadomienia złożonego przez Stronę przeciwną.

Artykuł 58

Uprawnienia do finansowania

1. Do wsparcia finansowego udzielonego na mocy Umowy uprawnione są wymienione jednostki i organy:

a) państwa AKP;

b) organy regionalne i międzypaństwowe, do których należy jedno lub więcej państw AKP i które zostały upoważnione przez te państwa; oraz

c) wspólne organy ustanowione przez państwa AKP i Wspólnotę w celu osiągnięcia niektórych celów szczególnych.

2. Z zastrzeżeniem uzyskania zgody zainteresowanego państwa lub państw AKP, do wsparcia finansowego uprawnione są również podmioty wymienione poniżej:

a) państwowe lub półpaństwowe agencje krajowe i/lub regionalne, departamenty lub władze lokalne państw AKP oraz, w szczególności, instytucje finansowe i banki rozwoju;

b) przedsiębiorstwa, spółki i inne organizacje prywatne oraz prywatne podmioty gospodarcze z państw AKP;

c) przedsiębiorstwa Państwa Członkowskiego Wspólnoty umożliwiającego im, oprócz wnoszenia własnego wkładu, realizację projektów produkcyjnych na terytorium państwa AKP;

d) pośrednicy finansowi AKP lub Wspólnoty zapewniający, promujący i finansujący inwestycje prywatne w państwach AKP; oraz

e) podmioty zdecentralizowanej współpracy oraz inne podmioty niepaństwowe z państw AKP i ze Wspólnoty.

ROZDZIAŁ 2

Zakres i charakter finansowania

Artykuł 59

W ramach priorytetów ustanowionych przez zainteresowane państwo lub państwa AKP, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym, wsparcia można udzielać projektom, programom i innym formom działań przyczyniających się do osiągnięcia celów wymienionych w niniejszej Umowie.

Artykuł 60

Zakres finansowania

Zakres finansowania może między innymi obejmować, w zależności od potrzeb i rodzajów działania uznanych za najwłaściwsze, wspieranie:

a) środków przyczyniających się do złagodzenia obciążenia zadłużeniem oraz problemów z bilansem płatniczym krajów AKP;

b) reform i polityki makroekonomicznej i strukturalnej;

c) łagodzenia ujemnych skutków braku stabilności w przychodach z wywozu;

d) polityki i reform sektorowych;

e) rozwoju instytucjonalnego i tworzenia możliwości;

f) programów współpracy technicznej; oraz

g) pomocy humanitarnej i nadzwyczajnej, w tym pomocy udzielanej uchodźcom i wysiedleńcom, krótkoterminowych środków zaradczych oraz gotowości w odniesieniu do stanów klęski.

Artykuł 61

Charakter finansowania

1. Charakter finansowania obejmuje między innymi:

a) projekty i programy;

b) linie kredytowe, systemy gwarancyjne oraz przejęcie udziału;

c) wsparcie budżetowe kierowane bezpośrednio do państw AKP, których waluty są wymienialne i swobodnie przenaszalne, lub kierowane pośrednio z funduszy uzupełniających generowanych przez różne instrumenty Wspólnoty;

d) zasoby ludzkie i materialne niezbędne do skutecznego administrowania i nadzorowania projektów i programów;

e) sektorowe i ogólne programy wspierania przywozu, które mogą przybrać formę:

(i) sektorowych programów przywozowych realizowanych w drodze bezpośrednich zamówień publicznych, w tym finansowanie środków do systemów produkcyjnych oraz dostaw usprawniających usługi socjalne;

(ii) sektorowych programów przywozowych realizowanych w formie środków dewizowych uwalnianych w ratach, przeznaczonych na finansowanie przywozu sektorowego; oraz

(iii) ogólnych programów przywozowych realizowanych w formie środków dewizowych uwalnianych w ratach, przeznaczonych na finansowanie przywozu ogólnego obejmującego szeroki asortyment produktów.

2. Bezpośrednia pomoc budżetowa na wspieranie reform makroekonomicznych lub sektorowych zostanie przyznana, jeżeli:

a) zarządzanie wydatkami publicznymi jest wystarczająco przejrzyste, rzetelne i skuteczne;

b) stosuje się jasno zdefiniowaną politykę makroekonomiczną lub sektorową ustanowioną przez samo państwo oraz uzgodnioną z jego głównymi donatorami; oraz

c) procedura zamówień publicznych jest jawna i przejrzysta.

3. Podobna, bezpośrednia pomoc budżetowa jest stopniowo przyznawana na politykę sektorową w zastępstwie pomocy kierowanej na poszczególne projekty.

4. Instrumenty programów przywozowych lub wsparcia budżetowego wymienione powyżej można również wykorzystać do wspierania uprawnionych państw AKP realizujących reformy mające na celu międzyregionalną liberalizację gospodarczą generującą przejściowe koszty netto.

5. W ramach Umowy Europejski Fundusz Rozwoju (zwany dalej Funduszem), w tym fundusze uzupełniające, saldo bilansu płatniczego z poprzednich Funduszy, środki własne Europejskiego Banku Inwestycyjnego (zwanego dalej Bankiem) oraz tam gdzie sytuacja tego wymaga, właściwe środki uzyskane z budżetu Wspólnoty Europejskiej, zostaną wykorzystane na finansowanie projektów, programów i innych rodzajów działań przyczyniających się do osiągania celów niniejszej Umowy.

6. Fundusze przyznane na mocy Umowy można wykorzystać na pokrycie zarówno lokalnych, jak i zagranicznych wydatków na projekty i programy, w tym kosztów finansowania wstecznego.

TYTUŁ II

WSPÓŁPRACA FINANSOWA

ROZDZIAŁ 1

Środki finansowe

Artykuł 62

Kwota ogólna

1. Do celów wymienionych w niniejszej Umowie, kwota ogólna wspólnotowej pomocy finansowej oraz szczegółowe zasady i warunki finansowania są przewidziane w załącznikach do niniejszej Umowy.

2. Jeśli państwo AKP nie ratyfikuje niniejszej Umowy lub ją wypowie, Strony dostosowują kwoty środków przewidzianych w Protokole finansowym określonym w załączniku I. Dostosowanie środków finansowych następuje również z chwilą:

a) przystąpienia do Umowy nowych państw AKP, które nie brały udziału w jego negocjowaniu; oraz

b) rozszerzenia Wspólnoty.

Artykuł 63

Metody finansowania

Metody finansowania każdego projektu lub programu są ustalane wspólnie przez zainteresowane państwo lub państwa AKP oraz Wspólnotę przez odniesienie do:

a) stopnia rozwoju, położenia geograficznego oraz sytuacji gospodarczej i finansowej tych państw;

b) charakteru projektu lub programu, ich rentowności gospodarczej i finansowej, a także jego wpływu społecznego i kulturalnego; oraz

c) w przypadku pożyczek, czynników gwarantujących ich obsługę.

Artykuł 64

Operacje pożyczkowe

1. Pomocy finansowej można udzielić bezpośrednio państwom AKP lub za pośrednictwem zainteresowanych państw AKP lub, w myśl postanowień niniejszej Umowy, za pośrednictwem uprawnionych instytucji finansowych lub bezpośrednio każdemu innemu uprawnionemu beneficjantowi. W przypadku gdy pomoc finansową przyznaje się odbiorcy końcowemu przez pośrednika lub bezpośrednio beneficjantowi końcowemu w sektorze prywatnym:

a) zasady i warunki, na których można udzielić pomocy odbiorcy końcowemu przez pośrednika lub bezpośrednio beneficjantowi końcowemu w sektorze prywatnym są ustalane w umowie finansowej lub umowie dotyczącej pożyczki; oraz

b) każdy zysk finansowy przypadający pośrednikowi z transakcji pożyczkowej lub wynikający z bezpośrednich operacji pożyczkowych względem beneficjanta końcowego w sektorze prywatnym jest przeznaczany na cele związane z rozwojem na warunkach ustanowionych w umowie o finansowaniu lub umowie dotyczącej pożyczki, po uwzględnieniu kosztów administracyjnych, ryzyka finansowego i walutowego oraz kosztów pomocy technicznej udzielonej odbiorcy końcowemu.

2. W przypadku gdy finansowanie jest realizowane przez organ pożyczkowy powołany i/lub działający w państwach AKP organ ten ponosi odpowiedzialność za wybór i ocenę poszczególnych projektów oraz za administrowanie funduszami oddanymi do jego dyspozycji na warunkach ustalonych w niniejszej Umowie oraz w oparciu o wzajemne uzgodnienia między Stronami.

Artykuł 65

Współfinansowanie

1. Środki finansowe przewidziane w niniejszej Umowie, na wniosek państw AKP, mogą zostać przeznaczone na współfinansowanie realizowane w szczególności przez agencje i instytucje do spraw rozwoju, Państwa Członkowskie Wspólnoty, państwa AKP, państwa trzecie albo międzynarodowe lub prywatne instytucje finansowe, przedsiębiorstwa lub agencje kredytujące wywóz.

2. Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość współfinansowania w przypadkach gdy udział Wspólnoty będzie powodował zaangażowanie innych źródeł finansowania oraz jeśli takie finansowanie może prowadzić do utworzenia pakietu finansowego korzystnego dla zainteresowanego państwa AKP.

3. Współfinansowanie może przyjąć formę finansowania wspólnego lub równoległego. W każdym przypadku należy przyznać pierwszeństwo rozwiązaniu, które jest bardziej stosowne z punktu widzenia efektywności pod względem kosztów. Ponadto przyjmuje się środki zmierzające do skoordynowania i zharmonizowania działań Wspólnoty oraz innych organów współfinansujących mające na celu ograniczenie do minimum liczby procedur podejmowanych przez państwa AKP oraz ich uelastycznienia.

4. Jeśli to możliwe, proces konsultacji i koordynacji z innymi donatorami i podmiotami współfinansującymi należy wzmocnić i rozwinąć przez zawieranie ramowych umów o współfinansowaniu, natomiast politykę i procedury współfinansowania należy weryfikować w celu zapewnienia ich skuteczności oraz jak najlepszych zasad i warunków.

ROZDZIAŁ 2

Zadłużenie i wsparcie dostosowania strukturalnego

Artykuł 66

Wsparcie redukcji zadłużenia

1. W celu złagodzenia obciążenia wynikającego z zadłużenia państw AKP oraz problemów tych państw z bilansem płatniczym, Strony postanawiają wykorzystać środki przewidziane w niniejszej Umowie do przyczynienia się do inicjatyw w zakresie zwalniania ze spłaty zadłużenia zatwierdzonych na poziomie międzynarodowym, na korzyść krajów AKP. Ponadto, oddzielnie dla każdego przypadku, za pomocą instrumentów wypłat natychmiastowych przewidzianych w niniejszej Umowie, przyspiesza się wykorzystanie środków nieobjętych ramami poprzednich programów orientacyjnych. Poza tym Wspólnota podejmuje się zbadać, w jaki sposób, w perspektywie długoterminowej, można zmobilizować środki inne niż z EFR w celu wspierania inicjatyw zwalniania ze spłaty zadłużenia, uzgadnianych na poziomie międzynarodowym.

2. Na wniosek państwa AKP, Wspólnota może udzielić:

a) pomocy w przeanalizowaniu i znalezieniu rozwiązań praktycznych dotyczących zadłużenia, w tym zadłużenia krajowego, trudności z obsługą zadłużenia oraz problemów z bilansem płatniczym;

b) pomocy w szkoleniu w zakresie zarządzania zadłużeniem i międzynarodowych negocjacji finansowych, a także wsparcia warsztatów szkoleniowych, kursów i seminariów z tych dziedzin; oraz

c) pomocy w opracowaniu elastycznych technik i instrumentów zarządzania zadłużeniem.

3. Aby przyczynić się do obsługi zadłużenia wynikającego z pożyczek ze środków własnych banku, pożyczek specjalnych i kapitału ryzyka, zgodnie z ustaleniami zawieranymi z Komisją dla każdego przypadku oddzielnie, na tego typu obsługę państwa AKP mogą wykorzystać środki dostępne w walucie obcej, przewidziane w niniejszej Umowie, w przypadku wymagalności spłaty zadłużenia i do wysokości spłaty wyrażonej w walucie krajowej.

4. Uznając wagę problemu zadłużenia międzynarodowego oraz jego wpływu na wzrost gospodarczy, Strony deklarują gotowość do kontynuowania wymiany poglądów na temat ogólnego problemu zadłużenia w formie debat międzynarodowych oraz bez uszczerbku dla debat o charakterze szczególnym prowadzonych na właściwych forach.

Artykuł 67

Wspieranie dostosowania strukturalnego

1. Umowa przewiduje wsparcie dla reform makroekonomicznych i sektorowych realizowanych przez państwa AKP. W ramach powyższego Strony gwarantują, że dostosowanie ma aktywne znaczenie gospodarcze i jest możliwe w kontekście społecznym i politycznym. Wsparcia należy udzielać w kontekście oceny przyjmowanych lub rozważanych środków reform, przeprowadzanych wspólnie przez Wspólnotę i zainteresowane państwo AKP, zarówno na poziomie makroekonomicznym jak i sektorowym oraz umożliwienia ogólnej oceny dążeń związanych z reformą. System wypłat natychmiastowych jest istotnym elementem programów wsparcia.

2. Państwa AKP i Wspólnota uznają konieczność zachęcania do realizacji programów reform na poziomie regionalnym gwarantując, że w przygotowywaniu i realizowaniu programów krajowych szczególną uwagę zwrócą na działania regionalne wpływające na rozwój kraju. W związku z tym wsparcie dostosowania strukturalnego prowadzi również do:

a) włączenia, z chwilą zdefiniowania, środków zachęcających do integracji regionalnej oraz uwzględnienia konsekwencji dostosowania międzygranicznego;

b) wspierania harmonizacji i koordynacji polityki makroekonomicznej i sektorowej, w tym w obszarze fiskalnym i celnym, tak aby spełnić nadrzędny cel integracji regionalnej i reformy strukturalnej na poziomie krajowym; oraz

c) uwzględnienia wpływu przejściowych kosztów netto integracji regionalnej na przychód budżetowy i bilans płatniczy przez ogólne programy przywozowe, oraz wsparcie budżetowe.

3. Państwa AKP wprowadzające lub rozważające wprowadzenie reformy na poziomie makroekonomicznym lub sektorowym są uprawnione do wsparcia finansowego w zakresie dostosowania strukturalnego uwzględniającego kontekst regionalny, jego skuteczność i prawdopodobny wpływ na gospodarczy, społeczny i polityczny wymiar rozwoju oraz napotykane trudności gospodarcze i społeczne.

4. Państwa AKP wprowadzające programy reformy zatwierdzone i wspieranie przynajmniej przez głównych ofiarodawców wielostronnych, lub ustalone z takimi ofiarodawcami, ale nie koniecznie wspierane przez nich finansowo, są traktowane jako automatycznie spełniające wymagania pomocy finansowej w zakresie dostosowania strukturalnego.

5. Wsparcie dostosowania strukturalnego jest uruchamiane w sposób elastyczny i w formie sektorowych lub ogólnych programów przywozowych lub wsparcia budżetowego.

6. Przygotowanie, ocena i decyzja o finansowaniu programów dostosowania strukturalnego jest podejmowana zgodnie z postanowieniami w sprawie procedur wykonania niniejszej Umowy, z należytym uwzględnieniem właściwości wypłat natychmiastowych wchodzącego w skład programów dostosowania strukturalnego. W oparciu o ocenę każdego przypadku oddzielnie, dopuszczalne jest finansowanie wsteczne ograniczonej części przywozu produktów pochodzących z AKP-WE.

7. Realizacja każdego programu wsparcia zapewnia możliwie najpełniejsze i najbardziej przejrzyste i szerokie prawo podmiotów gospodarczych AKP do dostępu do środków programu oraz zapewnia, że procedury udzielania zamówień publicznych są zgodne z praktyką administracyjną i handlową stosowaną w zainteresowanym państwie, jednocześnie gwarantując możliwie najlepszy stosunek ceny do jakości przywożonych towarów oraz wymaganą spójność z międzynarodowym postępem w zakresie harmonizacji procedur wspierania dostosowania strukturalnego.

ROZDZIAŁ 3

Wsparcie w przypadkach przejściowych wahań w przychodach z wywozu

Artykuł 68

1. Strony uznają, że brak stabilności w przychodach z wywozu, w szczególności w rolnictwie i górnictwie, może ujemnie wpływać na rozwój państw AKP i zagrozić spełnieniu przez te państwa wymogów związanych z rozwojem. W związku z tym ustala się system dodatkowego wsparcia przewidujący wsparcie finansowe rozwoju długoterminowego, mający na celu ograniczenie ujemnego wpływu braku stabilności w przychodach z wywozu, w tym w rolnictwie i górnictwie.

2. Celem wsparcia w przypadkach przejściowych wahań przychodów z wywozu jest zabezpieczenie reform makroekonomicznych i sektorowych zagrożonych wskutek spadku zysku oraz zaradzenie ujemnym skutkom braku stabilności w przychodach z wywozu, w szczególności w rolnictwie i górnictwie.

3. Przy przydzielaniu środków w roku ich stosowania uwzględnia się skrajną zależność systemów gospodarczych państw AKP od wywozu, w szczególności w rolnictwie i górnictwie. W tym kontekście najmniej rozwinięte, śródlądowe i wyspiarskie państwa AKP są traktowane w sposób bardziej uprzywilejowany.

4. Środki dodatkowe są przydzielane zgodnie ze szczególnymi różnicami w mechanizmie wsparcia, podanymi w załączniku II w sprawie zasad i warunków finansowania.

5. Wspólnota wspiera również systemy ubezpieczeń handlowych opracowane dla państw AKP pragnących zabezpieczyć się przed ryzykiem wahań w przychodach z wywozu.

ROZDZIAŁ 4

Wsparcie polityk sektorowych

Artykuł 69

1. Przez różnego typu instrumenty i zróżnicowanie form przewidziane w Umowie współpraca wspiera:

a) sektorowe polityki oraz reformy społeczne i gospodarcze;

b) środki intensyfikujące działalność sektora produkcyjnego oraz konkurencyjność wywozu;

c) środki rozszerzające usługi sektora socjalnego; oraz

d) zagadnienia tematyczne i przekrojowe.

2. Wsparcie to jest dokonywane we właściwy sposób przez:

a) programy sektorowe;

b) wsparcie budżetowe;

c) inwestycje;

d) działania naprawcze;

e) szkolenie;

f) pomoc techniczną; oraz

g) wsparcie instytucjonalne.

ROZDZIAŁ 5

Mikroprojekty oraz współpraca zdecentralizowana

Artykuł 70

Aby zaspokoić potrzeby społeczności lokalnych w dziedzinie rozwoju, oraz zachęcić wszystkie podmioty współpracy zdecentralizowanej, które są w stanie przyczynić się do autonomicznego rozwoju państw AKP, do tworzenia i realizowania inicjatyw, współpraca wspiera takie działania rozwojowe w ramach ustalonych w zasadach i ustawodawstwie krajowym zainteresowanych państw AKP oraz w postanowieniach programu orientacyjnego. W tym kontekście współpraca wspiera:

a) mikroprojekty lokalne, wpływające na życie gospodarcze i społeczne obywateli, realizujące wyrażone i zaobserwowane potrzeby nadrzędne oraz podejmowane z inicjatywy i przy aktywnym udziale społeczności lokalnej korzystającej z tych programów; oraz

b) współpracę zdecentralizowaną, w szczególności tam gdzie działania takie łączą wysiłki i środki podmiotów zdecentralizowanych z państw AKP oraz ich konkurentów ze Wspólnoty. Ta forma współpracy umożliwia mobilizację umiejętności, nowatorskich metod działania i środków podmiotów zdecentralizowanych na rzecz rozwoju kraju AKP.

Artykuł 71

1. Mikroprojekty oraz działania współpracy zdecentralizowanej mogą być wspierane ze środków finansowych Umowy. Projekty lub programy podlegające tej formie współpracy mogą być powiązane lub nie z programami w sektorach, na których koncentrują się programy orientacyjne, ale mogą być również metodą osiągania szczególnych celów programu orientacyjnego lub wynikami inicjatyw podejmowanych przez społeczności lokalne lub podmioty zdecentralizowane.

2. Fundusz wnosi wkład w finansowanie mikroprojektów i współpracę zdecentralizowaną, w którym to przypadku wkład ten nie przekracza trzech czwartych całkowitego kosztu każdego projektu i nie może przekroczyć limitu ustalonego w programie orientacyjnym. Pozostałą kwotę pokrywają:

a) w przypadku mikroprojektów, zainteresowana społeczność lokalna (w naturze lub w formie usług, albo gotówki i odpowiednio do możliwości wniesienia wkładu);

b) podmioty współpracy zdecentralizowanej, pod warunkiem że środki finansowe, zasoby techniczne, materialne i inne wniesione przez takie podmioty nie są niższe niż 25% oszacowanego kosztu projektu/programu; oraz

c) w wyjątkowych przypadkach, zainteresowane państwo AKP, w formie wkładu finansowego, lub przez wykorzystanie obiektów państwowych lub świadczenie usług.

3. Procedury stosowane w odniesieniu do projektów i programów finansowanych w ramach mikroprojektów lub współpracy zdecentralizowanej są procedurami ustanowionymi w Umowie, w szczególności określonymi w programach wieloletnich.

ROZDZIAŁ 6

Pomoc humanitarna i nadzwyczajna

Artykuł 72

1. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna jest dostosowana do potrzeb ludności państw AKP borykającej się z poważnymi trudnościami gospodarczymi i socjalnymi o charakterze nadzwyczajnym, wynikającymi z katastrof naturalnych, kryzysów spowodowanych działalnością człowieka, takich jak wojny i inne konflikty lub okoliczności szczególnych o porównywalnych skutkach. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna jest świadczona tak długo, jak długo konieczne jest zaspokajanie potrzeb nadzwyczajnych wynikających z takich sytuacji.

2. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna jest udzielana wyłącznie zgodnie z potrzebami i interesami ofiar klęsk oraz stosownie do zasad międzynarodowego prawa humanitarnego. W szczególności wyklucza ona dyskryminację na podłożu rasowym, etnicznym, religijnym, płci, wieku, przynależności państwowej lub przynależności politycznej ofiar, zapewnia swobodny dostęp do praw w powyższych dziedzinach oraz zapewnia ochronę ofiar i bezpieczeństwo personelu oraz placówek humanitarnych.

3. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna ma na celu:

a) ochronę życia ludzkiego w sytuacji kryzysu oraz bezpośrednich sytuacjach pokryzysowych spowodowanych klęskami żywiołowymi, konfliktem lub wojną;

b) przyczynianie się do finansowania i udzielania pomocy humanitarnej oraz do bezpośredniego dostępu do niej beneficjantów końcowych za pomocą wszelkich dostępnych środków logistycznych;

c) przeprowadzenie szybkiej naprawy oraz odbudowy umożliwiającej ludności dotkniętej kryzysem ponowne korzystanie z minimalnej integracji społeczno-gospodarczej oraz jak najszybsze stworzenie warunków odnowienia rozwoju w oparciu o cele długoterminowe ustalone przez zainteresowany kraj AKP;

d) rozpoznanie potrzeb wynikających z przesiedlenia osób (uchodźców, osób przesiedlonych oraz reemigrantów) wynikających z klęsk żywiołowych lub wywołanych działalnością człowieka, tak aby zaspokoić wszelkie potrzeby uchodźców i wysiedleńców (w zależności od sytuacji) na tyle, na ile jest to konieczne, a także ułatwić ich dobrowolną repatriację i reintegrację w ich państwie pochodzenia; oraz

e) udzielenie państwu AKP pomocy w ustanawianiu mechanizmów zapobiegania i przygotowania się do klęsk, w tym systemów wczesnego ostrzegania, w celu ograniczenia konsekwencji tych klęsk.

4. Pomocy podobnej do opisanej powyżej można udzielić państwom AKP przyjmującym uchodźców lub repatriantów w celu zaspokojenia ich potrzeb doraźnych, nieobjętych pomocą nadzwyczajną.

5. Podkreślając rozwojowy charakter pomocy udzielanej zgodnie z niniejszym artykułem, na wniosek zainteresowanego państwa i w wyjątkowych przypadkach, z pomocy można korzystać równocześnie z programem orientacyjnym.

6. Działania w zakresie pomocy humanitarnej i nadzwyczajnej są podejmowane albo na wniosek kraju AKP dotkniętego sytuacją kryzysową, Komisji, organizacji międzynarodowych, albo lokalnych lub międzynarodowych organizacji niepaństwowych. Pomoc taka jest administrowana i realizowana na mocy elastycznych i skutecznych procedur umożliwiających podjęcie natychmiastowych działań. Wspólnota podejmuje właściwe kroki ułatwiające podjęcie natychmiastowych działań niezbędnych do zaspokojenia potrzeb doraźnych, w przypadku których niezbędne jest udzielenie pomocy nadzwyczajnej.

Artykuł 73

1. Działanie następujące po etapie pomocy nadzwyczajnej, mające na celu odbudowę materialną i społeczną związaną ze skutkami klęsk żywiołowych lub okoliczności nadzwyczajnych o skutkach porównywalnych, można podjąć z pomocą wspólnotową przewidzianą na mocy niniejszej Umowy. Działanie takie, wykorzystujące skuteczne i elastyczne mechanizmy, musi ułatwiać przejście z etapu sytuacji nadzwyczajnej do etapu rozwoju, wspierać społeczno-gospodarczą reintegrację ludności dotkniętej katastrofami, zlikwidowanie przyczyn kryzysu w możliwie największym stopniu oraz wzmocnienie instytucji i własności podmiotów lokalnych i krajowych oraz ich roli w formułowaniu polityki stałego rozwoju zainteresowanego kraju AKP.

2. Jedynie w wyjątkowych przypadkach przejściowe działania nadzwyczajne są finansowane przez Fundusz, jeśli nie jest możliwe finansowanie takiej pomocy z budżetu Wspólnoty.

ROZDZIAŁ 7

Wsparcie rozwoju inwestycji oraz sektora prywatnego

Artykuł 74

Przez pomoc finansową i techniczną, współpraca wspiera politykę i strategie inwestycyjne i rozwojowe sektora prywatnego podane w niniejszej Umowie.

Artykuł 75

Promowanie inwestycji

W zakresie przysługujących im kompetencji, uznając znaczenie inwestycji prywatnych dla wspierania współpracy na rzecz rozwoju oraz potwierdzając potrzebę podjęcia kroków mających na celu promowanie takich inwestycji, państwa AKP, Wspólnota i jej Państwa Członkowskie:

a) stosują środki zgodne z właściwymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi tych państw, zachęcające inwestorów prywatnych uznających cele i priorytety współpracy na rzecz rozwoju między AKP-WE do brania udziału w rozwoju tych państw;

b) przyjmują środki i działania, które pomagają stworzyć i utrzymać przewidywalne i bezpieczne środowisko inwestycyjne, a także przystępować do negocjacji w sprawie umów, które doprowadzą do poprawy tego otoczenia;

c) na mocy wzajemnej współpracy i partnerstwa w dziedzinie przedsiębiorczości, zachęcają sektor prywatny UE do inwestowania oraz świadczenia pomocy szczególnej swoim konkurentom w krajach AKP;

d) ułatwiają funkcjonowanie spółkom osobowym i wspólnym przedsiębiorstwom poprzez zachęcanie do współfinansowania;

e) sponsorują sektorowe fora inwestycyjne promujące partnerstwo oraz inwestycje zewnętrzne;

f) wspierają dążenia państw AKP do przyciągnięcia finansów, ze szczególnym uwzględnieniem finansowania prywatnego, inwestycji infrastrukturalnych oraz dochodów generujących infrastrukturę o zasadniczym znaczeniu dla sektora prywatnego;

g) wspierają tworzenie możliwości dla krajowych agencji wspierania inwestycji oraz instytucji zaangażowanych we wspieranie i ułatwianie inwestycji zagranicznych;

h) rozpowszechniają informacje dotyczące możliwości inwestycyjnych i warunków działalności w państwach AKP; oraz

i) wspierają dialog, współpracę i partnerstwo sektora prywatnego na poziomie krajowym, regionalnym i AKP-UE, w szczególności na forum przedsiębiorczości sektora prywatnego AKP-UE. Wsparcie działań sektora prywatnego przedsiębiorczości AKP-UE jest udzielane zgodnie z następującymi celami:

(i) ułatwianie dialogu w sektorze prywatnym AKP/UE oraz między sektorem prywatnym AKP/UE a organami ustanowionymi na mocy Umowy;

(ii) analizowanie i okresowe przekazywanie właściwym organom informacji dotyczących całej gamy kwestii dotyczących powiązań między sektorami prywatnymi AKP i UE w kontekście Umowy lub, ogólnie, powiązań gospodarczych między Wspólnotą a krajami AKP; oraz

(iii) analizowanie i okresowe przekazywanie właściwym organom na poziomie regionalnym lub lokalnym informacji na temat szczególnych problemów sektorowych dotyczących między innymi gałęzi produkcji lub rodzajów produktów.

Artykuł 76

Finansowanie i wspieranie inwestycji

1. Współpraca dostarcza długoterminowe środki finansowe, włącznie z kapitałem ryzyka, w celu wspierania wzrostu w sektorze prywatnym i pomocy w uruchomieniu kapitału krajowego i zagranicznego. W tym celu współpraca obejmuje w szczególności:

a) dotacje na pomoc finansową i techniczną wspierającą reformy w zakresie polityki, rozwój zasobów ludzkich, tworzenie możliwości instytucjonalnych oraz inne formy wsparcia instytucjonalnego dotyczącego inwestycji szczególnych, środków zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw oraz wzmacniania możliwości prywatnych pośredników finansowych i pozafinansowych, ułatwianie i wspieranie inwestycji i działania zmierzające do wzmocnienia konkurencyjności;

b) usługi doradcze i konsultacyjne pomagające w tworzeniu otoczenia sprzyjającego inwestycjom oraz bazy informacyjnej ukierunkowującej i zachęcającej do przepływu kapitału;

c) kapitał ryzyka przeznaczony na inwestycje kapitałowe lub quasi-kapitałowe, gwarancje wspierania inwestycji krajowych i zagranicznych oraz pożyczki i linie kredytowe przydzielane na warunkach ustanowionych w załączniku II do niniejszej Umowy „Zasady i warunki finansowania”; oraz

d) pożyczki ze środków własnych banku.

2. Pożyczki ze środków własnych banku są udzielane zgodnie z jego statutem oraz zasadami i warunkami ustanowionymi w załączniku II do niniejszej Umowy.

Artykuł 77

Gwarancje inwestycyjne

1. Gwarancje inwestycyjne są narzędziem rozwoju finansów o rosnącym znaczeniu, ponieważ przyczyniają się do obniżenia ryzyka projektu i zachęcają do angażowania przepływów kapitału prywatnego. W związku z tym współpraca zapewnia szerszą dostępność i szersze wykorzystanie ubezpieczenia od ryzyka jako mechanizmu łagodzącego ryzyko i podnoszącego bezpieczeństwo inwestora w państwach AKP.

2. Współpraca oferuje gwarancje i udziela pomocy za pośrednictwem funduszy gwarancyjnych obejmujących ryzyko od uprawnionych inwestycji. W szczególności współpraca wspiera:

a) plany reasekuracyjne przeznaczone na pokrycie zagranicznych inwestycji uprawnionych inwestorów bezpośrednich; od nieprawidłowości prawnych oraz podstawowego ryzyka wywłaszczenia, ograniczeń operacji walutowych, wojny i niepokojów społecznych, a także naruszenia umowy. Inwestorzy mogą ubezpieczyć projekty łącząc w dowolnej kombinacji cztery rodzaje ubezpieczeń;

b) programy gwarancyjne obejmujące ryzyko w formie gwarancji częściowych na finansowanie zadłużenia. Dostępne są zarówno częściowe gwarancje ryzyka jak i częściowe gwarancje kredytowe; oraz

c) krajowe i regionalne fundusze gwarancyjne obejmujące w szczególności krajowe instytucje finansowe lub inwestorów krajowych, w celu zachęcenia do rozwoju sektora finansowego.

3. Współpraca wspiera również tworzenie możliwości, udziela wsparcia instytucjonalnego i popiera udział w funduszach finansujących podstawowe inicjatywy krajowe i/lub regionalne, mające na celu zmniejszenie ryzyka handlowego inwestorów (między innymi fundusze gwarancyjne, organy regulacyjne, mechanizmy arbitrażowe oraz systemy sądownicze zmierzając do wzmocnienia ochrony inwestycji usprawniających systemy kredytów eksportowych).

4. Jeśli jest to możliwe, współpraca udziela takiego wsparcia w oparciu o wartość uzupełniającą i dodaną odnoszącą się do inicjatyw prywatnych i/lub państwowych oraz we współpracy z pozostałymi organizacjami prywatnymi i państwowymi. W ramach Komitetu Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE, AKP i WE przeprowadzą wspólną analizę propozycji powołania Agencji Gwarancyjnej AKP-WE udzielającej i zarządzającej programami gwarancji inwestycyjnych.

Artykuł 78

Ochrona inwestycji

1. W zakresie przysługujących im kompetencji, państwa AKP i Wspólnota oraz jej Państwa Członkowskie potwierdzają potrzebę wspierania i ochrony inwestycji każdej ze Stron na ich terytoriach i w tym kontekście potwierdzają znaczenie zawierania, we wspólnym interesie, umów o popieraniu i ochronie inwestycji, które mogłyby również stanowić podstawę systemów ubezpieczeniowych i gwarancyjnych.

2. W celu zaangażowania inwestycji europejskich w projekty rozwojowe o znaczeniu szczególnym dla państw AKP oraz promowane przez nie, Wspólnota i jej Państwa Członkowskie z jednej strony i państwa AKP z drugiej strony mogą również zawierać umowy dotyczące projektów szczególnych stanowiących przedmiot wzajemnego interesu, jeśli przedsiębiorstwa wspólnotowe i europejskie przyczyniają się do ich finansowania.

3. Strony postanawiają również wprowadzić, w ramach umów o partnerstwie gospodarczym i przy zachowaniu właściwych kompetencji Wspólnoty i jej Państw Członkowskich, ogólne zasady dotyczące ochrony i wspierania inwestycji, które pozwoliłyby na uzyskanie jak najlepszych wyników uzgodnionych na właściwych forach międzynarodowych lub dwustronnie.

TYTUŁ III

WSPÓŁPRACA TECHNICZNA

Artykuł 79

1. Współpraca techniczna wspiera państwa AKP w rozwoju krajowych i regionalnych środków osobowych, stałym rozwoju instytucji o znaczeniu zasadniczym dla pomyślnego rozwoju, włącznie ze wsparciem, między innymi, organizacji i firm konsultacyjnych państw AKP, a także w drodze wymiany uzgodnień dotyczących konsultantów zarówno z przedsiębiorstw AKP jak i UE.

2. Ponadto współpraca techniczna jest rentowna pod względem kosztów i dostosowana do potrzeby, na którą ją przeznaczono, oraz umożliwia wymianę know-how i zwiększenie możliwości krajowych i regionalnych. Współpraca techniczna przyczynia się do osiągnięcia celów projektu i programu, w tym dążeń zmierzających do wzmocnienia możliwości zarządzania urzędników krajowych i regionalnych. Pomoc techniczna:

a) jest kierowana popytem i w związku z tym jest udostępniana wyłącznie na wniosek zainteresowanego państwa lub państw AKP oraz dostosowana do potrzeb odbiorcy;

b) uzupełnia i wspiera dążenia AKP do określenia ich wymagań;

c) jest przedmiotem kontroli i monitorowania w celu zapewnienia jej skuteczności;

d) zachęca biegłych, firmy konsultacyjne oraz instytucje oświatowe i badawcze AKP do udziału w umowach finansowanych z Funduszu, a także określa sposoby zatrudniania wykwalifikowanego personelu krajowego i regionalnego przy projektach Funduszu;

e) zachęca do oddelegowywania kadr krajowych AKP w charakterze konsultantów do instytucji działających w ich państwie lub w państwie ościennym, lub do organizacji regionalnych;

f) ma na celu rozwijanie wiedzy o problemach i potencjale krajowych i regionalnych środków osobowych, a także ustanawia rejestr biegłych, konsultantów oraz przedsiębiorstw konsultacyjnych AKP kwalifikujących się do zaangażowania w projekty i programy finansowane z Funduszu;

g) wspiera pomoc techniczną między krajami AKP w celu promowania wymiany pomocy technicznej, zarządzania i doświadczenia zawodowego między państwami AKP;

h) rozwija programy działania długoterminowego rozwoju instytucjonalnego i rozwoju personelu, stanowiące integralną część przygotowywania projektu i programu i uwzględniające niezbędne wymogi finansowe;

i) wspiera ustalenia prowadzące do wzmocnienia możliwości państw AKP do nabywania przez nie doświadczenia; oraz

j) zwraca szczególną uwagę na rozwój możliwości państw AKP w zakresie planowania, wykonania i oceny projektu, a także zarządzania budżetem.

3. Pomoc techniczna może być udzielana we wszystkich dziedzinach współpracy i w granicach mandatu niniejszej Umowy. Działania nią objęte są zróżnicowane pod względem ich zakresu i charakteru, a ponadto są również dostosowane do potrzeb państw AKP.

4. Współpraca techniczna może mieć charakter szczególny lub ogólny. Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE ustanawia wytyczne realizowania współpracy technicznej.

Artykuł 80

W celu zapobieżenia odpływowi z państw AKP wykwalifikowanej kadry, Wspólnota pomaga wnioskującym państwom AKP w ułatwieniu powrotu wykwalifikowanych obywateli AKP zamieszkujących w państwach rozwiniętych, przez ponowne wprowadzenie środków zachęcających ich do powrotu.

TYTUŁ IV

PROCEDURY I SYSTEMY ZARZĄDZANIA

Artykuł 81

Procedury

Procedury zarządzania powinny być przejrzyste, proste w stosowaniu oraz powinny umożliwiać decentralizację zadań i odpowiedzialności w tej dziedzinie. Realizowanie współpracy na rzecz rozwoju AKP-UE jest otwarte na nowych uczestników o charakterze niepaństwowym w dziedzinach stanowiących przedmiot ich zainteresowania. Szczegółowe postanowienia proceduralne dotyczące planowania, przygotowywania, realizacji i zarządzania współpracą finansową i techniczną są ustanowione w załączniku IV w sprawie procedur realizacji i zarządzania. Rada Ministrów może dokonywać przeglądu, poprawiać i wprowadzać zmiany do tych postanowień w oparciu o zalecenia Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE.

Artykuł 82

Podmioty wykonawcze

W celu realizacji współpracy finansowej i technicznej na mocy niniejszej Umowy, powołuje się podmioty wykonawcze. Szczegółowe postanowienia dotyczące odpowiedzialności podmiotów wykonawczych są ustanowione w załączniku IV w sprawie procedur realizacji i zarządzania.

Artykuł 83

Komitet Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE

1. Przynajmniej raz w roku Rada Ministrów bada czy cele rozwoju współpracy finansowej zostały osiągnięte oraz analizuje ogólne i szczególne problemy wynikające z realizacji tej współpracy. W związku z tym w ramach Rady Ministrów powołuje się Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE, dalej zwany „Komitetem AKP-WE”.

2. Komitet AKP-WE, między innymi:

a) zapewnia ogólne osiąganie celów i zasad rozwoju współpracy finansowej oraz ustanawia ogólne wytyczne jej skutecznej i terminowej realizacji;

b) bada problemy wynikające z realizacji współpracy na rzecz rozwoju i proponuje właściwe środki;

c) dokonuje przeglądu załączników do Umowy w celu zapewnienia ich aktualizacji i zaleca wszelkie właściwe zmiany, które są zatwierdzane przez Radę Ministrów; oraz

d) bada działania realizowane w ramach Umowy, zmierzające do osiągnięcia celów wspierania rozwoju sektora prywatnego oraz inwestycji i operacji w ramach instrumentu inwestycyjnego.

3. Komitet AKP-WE, zbierający się co kwartał, w myśl zasady parytetu, składa się z przedstawicieli państw AKP i Wspólnoty lub ich upoważnionych przedstawicieli. Za każdym razem gdy jedna ze stron tego zażąda, i co najmniej raz w roku, Komitet zbiera się na poziomie ministerialnym.

4. Rada Ministrów ustanawia regulamin Komitetu AKP-WE, w szczególności warunki reprezentowania oraz liczbę członków Komitetu, szczegółowe regulacje dotyczącego jego obrad oraz warunki przewodniczenia mu.

5. Komitet AKP-WE może zwoływać posiedzenia biegłych mające na celu analizowanie przyczyn wszelkich trudności i problemów, które mogą przeszkadzać w skutecznej realizacji współpracy na rzecz rozwoju. Biegli przedstawiają Komitetowi zalecenia w sprawie możliwych sposobów wyeliminowania takich trudności i problemów.

CZĘŚĆ 5

POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE NAJMNIEJ ROZWINIĘTYCH, ŚRÓDLĄDOWYCH I WYSPIARSKICH PAŃSTW AKP

ROZDZIAŁ 1

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 84

1. W celu umożliwienia najmniej rozwiniętym, śródlądowym i wyspiarskim krajom AKP pełnego korzystania z możliwości oferowanych przez Umowę, tak aby osiągnęły one odpowiednie wskaźniki rozwoju, współpraca zapewnia szczególne traktowanie najmniej rozwiniętych krajów AKP oraz, we właściwym zakresie, uwzględnia szczególnie niepewną pozycję śródlądowych i wyspiarskich krajów AKP. Uwzględnia również potrzeby krajów znajdujących się w sytuacji pokonfliktowej.

2. Niezależnie od środków szczególnych oraz postanowień dotyczących krajów najmniej rozwiniętych, śródlądowych i wyspiarskich, zawartych w różnych rozdziałach Umowy, w grupach oraz krajach znajdujących się w sytuacjach pokonfliktowych szczególną uwagę należy zwrócić na:

a) wzmocnienie współpracy regionalnej;

b) infrastrukturę transportową i komunikacyjną;

c) skuteczne wykorzystywanie zasobów morskich oraz handel produktami z nich pochodzącymi oraz, w przypadku krajów śródlądowych, rybactwo śródlądowe;

d) dostosowanie strukturalne, w przypadku gdy należy uwzględnić stopień rozwoju tych krajów i, na etapie realizacji, także wymiar społeczny dostosowania; oraz

e) realizację strategii żywnościowych oraz programów zintegrowanego rozwoju.

ROZDZIAŁ 2

Najmniej rozwinięte państwa AKP

Artykuł 85

1. Najmniej rozwinięte państwa AKP są traktowane w sposób szczególny, tak aby umożliwić im pokonanie poważnych trudności gospodarczych i społecznych, które hamują ich rozwój, oraz osiągnięcie odpowiednich wskaźników rozwoju.

2. Wykaz państw najmniej rozwiniętych jest zamieszczony w załączniku VI. Wykaz może zostać zmieniony decyzją Rady Ministrów, gdy:

a) do niniejszej Umowy przystępuje państwo trzecie znajdujące się w porównywalnej sytuacji; oraz

b) sytuacja gospodarcza państwa AKP zmienia się w sposób znaczący i trwały na tyle, że niezbędne jest włączenie go do kategorii państw najmniej rozwiniętych, lub zaliczanie go do tej kategorii nie jest już uzasadnione.

Artykuł 86

Postanowienia przyjęte w odniesieniu do najmniej rozwiniętych państw AKP są zawarte w następujących artykułach: 2, 29, 32, 35, 37, 56, 68, 84, 85.

ROZDZIAŁ 3

Śródlądowe państwa AKP

Artykuł 87

1. Ustanowia się postanowienia oraz środki szczególne mające na celu wspieranie śródlądowych państw AKP w ich dążeniach do pokonania trudności geograficznych oraz innych przeszkód powstrzymujących ich rozwój, tak aby umożliwić im osiągnięcie odpowiednich wskaźników rozwoju.

2. Wykaz śródlądowych państw AKP jest zamieszczony w załączniku VI. Wykaz może zostać zmieniony decyzją Rady Ministrów, gdy do Umowy przystępuje państwo trzecie znajdujące się w porównywalnej sytuacji.

Artykuł 88

Postanowienia przyjęte w odniesieniu do śródlądowych państw AKP są zawarte w następujących artykułach: 2, 32, 35, 56, 68, 84, 87.

ROZDZIAŁ 4

Wyspiarskie państwa AKP

Artykuł 89

1. Ustanowia się postanowienia oraz środki szczególne mające na celu wspieranie wyspiarskich państw AKP w ich dążeniach do pokonania trudności środowiskowych i geograficznych oraz innych przeszkód powstrzymujących ich rozwój, tak aby umożliwić im osiągnięcie odpowiednich wskaźników rozwoju.

2. Wykaz wyspiarskich państw AKP jest zamieszczony w załączniku VI. Wykaz może zostać zmieniony decyzją Rady Ministrów, gdy do Umowy przystępuje państwo trzecie znajdujące się w porównywalnej sytuacji.

Artykuł 90

Postanowienia przyjęte w odniesieniu do wyspiarskich państw AKP są zawarte w następujących artykułach: 2, 32, 35, 56, 68, 84, 89.

CZĘŚĆ 6

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 91

Sprzeczność między niniejszą Umową a innymi traktatami

Żadnego rodzaju traktat, konwencja, umowa lub porozumienie zawarte między jednym lub wieloma państwami Członkowskimi Wspólnoty a jednym lub wieloma państwami AKP nie może utrudniać wykonania niniejszej Umowy.

Artykuł 92

Terytorialny zakres obowiązywania

Z zastrzeżeniem postanowień szczególnych dotyczących powiązań między państwami AKP a francuskimi departamentami zamorskimi w nich wymienionymi, niniejszą Umowę stosuje się na terytoriach, na których stosuje się Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską i na warunkach ustanowionych w tym Traktacie z jednej strony oraz w państwach AKP z drugiej strony.

Artykuł 93

Ratyfikacja i wejście w życie

1. Niniejsza Umowa podlega ratyfikacji lub zatwierdzeniu przez Strony sygnatariuszy zgodnie z odpowiednimi zasadami i procedurami konstytucyjnymi.

2. Dokumenty ratyfikacyjne lub zatwierdzające niniejszą Umowę należy złożyć, w przypadku państw AKP w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej, a w przypadku Wspólnoty i Państw Członkowskich w sekretariacie generalnym państw AKP. Sekretariaty niezwłocznie informują Państwa Sygnatariuszy oraz Wspólnotę o złożeniu tych dokumentów.

3. Niniejsza Umowa wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca od daty złożenia dokumentów ratyfikacyjnych Państw Członkowskich i przynajmniej dwóch trzecich państw AKP oraz od dnia złożenia przez Wspólnotę dokumentów zatwierdzających niniejszą Umowę.

4. Państwo AKP sygnatariusz, które nie dopełniło procedur wymienionych w ustępie 1 i 2 do dnia wejścia w życie niniejszej Umowy podanego w ustępie 3, może to uczynić w terminie 12 miesięcy od tego dnia bez uszczerbku dla postanowień ustępu 6.

W przypadku takich państw niniejszą Umowę stosuje się z pierwszym dniem drugiego miesiąca następującego po dniu dopełnienia tych procedur. Państwa te uznają zasadność wszelkich środków przyjętych w celu wykonania Umowy po dniu jej wejścia w życie.

5. Regulamin instytucji wspólnych ustanowionych na mocy niniejszej Umowy określa warunki, na mocy których przedstawiciele Państw Sygnatariuszy wymienionych w ustępie 4 mogą zasiadać w tych instytucjach w charakterze obserwatorów.

6. Rada Ministrów może zdecydować o udzieleniu szczególnego wsparcia państwom AKP będącym stroną poprzednich Konwencji AKP-WE, które z powodu braku instytucji rządowych ustanawianych w trybie normalnym nie były w stanie podpisać lub ratyfikować niniejszej Umowy. Wsparcie to może dotyczyć rozwoju instytucjonalnego oraz podejmowania działań w zakresie rozwoju gospodarczego i społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb najbardziej pokrzywdzonych grup ludności. W tym kontekście i w zakresie współpracy finansowej i technicznej, państwa te mogą korzystać z funduszy przewidzianych w części 4 niniejszej Umowy.

Na zasadzie odstępstwa od ustępu 4, zainteresowane kraje, które są sygnatariuszami Umowy mogą dopełnić procedur ratyfikacyjnych w terminie dwunastu miesięcy od przywrócenia instytucji rządowych.

Kraje, które nie podpisały i nie ratyfikowały Umowy mogą do niej przystąpić w drodze procedury akcesyjnej przewidzianej w artykule 94.

Artykuł 94

Przystąpienie

1. Wszelkie wnioski o przystąpienie do niniejszej Umowy złożone przez państwo niepodległe, którego charakter strukturalny i gospodarczy oraz sytuacja społeczna są porównywalne z warunkami państw AKP są przekazywane Radzie Ministrów.

Jeśli Rada Ministrów zatwierdzi wniosek, zainteresowane państwo przystępuje do niniejszej Umowy składając akt przystąpienia w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej, który przesyła uwierzytelniony odpis aktu do sekretariatu państw AKP i notyfikuje go Państwom Członkowskim. Rada Ministrów może ustanowić wszelkie środki wprowadzające zmiany, które mogą okazać się niezbędne.

Zainteresowane państwo korzysta z takich samych praw i podlega takim samym obowiązkom, z których korzystają i którym podlegają państwa AKP. Jego przystąpienie nie może naruszać korzyści uzyskanych przez państwa AKP Sygnatariuszy niniejszej Umowy na mocy postanowień w sprawie finansowania współpracy na rzecz rozwoju. W specjalnym protokole stanowiącym integralną część Umowy Rada Ministrów może określić warunki i porozumienia szczególne dotyczące przystąpienia danego państwa do Umowy.

2. Rada Ministrów jest informoana o każdym wniosku złożonym przez państwo trzecie pragnące zostać członkiem grupy gospodarczej państw AKP.

3. Rada Ministrów jest informowana o każdym wniosku złożonym przez państwo trzecie pragnące zostać członkiem Unii Europejskiej. Podczas negocjacji między Unią a Państwem ubiegającym się o członkostwo Wspólnota przekazuje państwom AKP wszelkie istotne informacje, natomiast państwa AKP przedstawiają Wspólnocie swoje obawy, tak aby Wspólnota mogła je w pełni uwzględnić. Wspólnota informuje sekretariat AKP o każdym przystąpieniu do Unii Europejskiej.

Każde nowe Państwo Członkowskie Unii Europejskiej staje się Stroną niniejszej Umowy z dniem przystąpienia, w drodze klauzuli zawartej w Akcie Przystąpienia. Jeśli Akt Przystąpienia do Unii nie przewiduje takiego automatycznego przystąpienia Państwa Członkowskiego do niniejszej Umowy, zainteresowane Państwo Członkowskie przystępuje do niej składając Akt Przystąpienia w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej, który przesyła jego uwierzytelniony odpis do sekretariatu AKP i notyfikuje go Państwom Członkowskim.

Strony dokonują przeglądu skutków przystąpienia do niniejszej Umowy nowych Państw Członkowskich. Rada Ministrów może zdecydować o przyjęciu wszelkich środków przejściowych lub środków wprowadzających niezbędne zmiany.

Artykuł 95

Okres obowiązywania umowy i klauzula przeglądowa

1. Niniejsza Umowa zostaje zawarta na okres dwudziestu lat rozpoczynający się 1 marca 2000 roku.

2. Protokoły finansowe są określane każdorazowo na okres pięciu lat.

3. Nie później niż 12 miesięcy przed datą upłynięcia każdego z okresów pięcioletnich Wspólnota i Państwa Członkowskie z jednej strony oraz państwa AKP z drugiej strony informują Stronę przeciwną o każdym przeglądzie postanowień, którego pragną dokonać w celu wprowadzenia zmian do Umowy. Nie dotyczy to jednak postanowień w sprawie współpracy gospodarczej i handlowej, dla których przewiduje się specjalną procedurę przeglądową. Niezależnie od tego terminu, jeśli jedna ze Stron wnioskuje o przegląd jakiegokolwiek postanowienia Umowy, Strona przeciwna ma dwa miesiące, w ciągu których może złożyć wniosek o rozszerzenie przeglądu na inne postanowienia dotyczące zagadnień objętych wnioskiem wstępnym.

Dziesięć miesięcy przed wygaśnięciem okresu pięcioletniego Strony przystępują do negocjacji w celu zbadania wszelkich możliwych zmian postanowień uwzględnionych w notyfikacji.

Artykuł 93 dotyczy również zmian już wprowadzonych.

Rada Ministrów przyjmuje wszelkie środki przejściowe, które mogą być niezbędne w odniesieniu do zmienionych postanowień przed ich wejściem w życie.

4. Osiemnaście miesięcy przed końcem ogólnego okresu obowiązywania Umowy Strony przystępują do negocjacji w celu zbadania, które postanowienia dalej regulują stosunki między nimi.

Do momentu wejścia w życie nowej Umowy Rada Ministrów stosuje wszelkie, niezbędne środki przejściowe.

Artykuł 96

Elementy zasadnicze: procedura konsultacyjna oraz środki właściwe w odniesieniu do praw człowieka, zasad demokratycznych i państwa prawnego

1. W rozumieniu niniejszego artykułu termin „Strona” odnosi się do Wspólnoty i Państw Członkowskich Unii Europejskiej z jednej strony oraz do każdego państwa AKP z drugiej strony.

2. a) Jeśli mimo dialogu politycznego regularnie prowadzonego między Stronami Strona uznaje, że Strona przeciwna nie wypełnia obowiązku wynikającego z poszanowania praw człowieka, zasad demokratycznych i państwa prawnego określonych w artykule 9 ustęp 2, z wyjątkiem nagłych przypadków, wówczas przedstawia Stronie przeciwnej oraz Radzie Ministrów właściwe informacje niezbędne do dokładnego zbadania sytuacji w celu znalezienia rozwiązania zadowalającego Strony. W tym celu zaprasza Stronę przeciwną do podjęcia konsultacji, które koncentrują się na przyjętych środkach lub które Strona zainteresowana powinna podjąć w celu zaradzenia sytuacji.

Konsultacje są prowadzone na poziomie i w formie uznanej za najbardziej właściwą dla znalezienia rozwiązania.

Konsultacje rozpoczynają się nie później niż 15 dni po zaproszeniu do wzięcia w nich udziału i trwają przez okres wspólnie ustalony, w zależności od charakteru i powagi naruszenia. W każdym przypadku konsultacje nie powinny trwać dłużej niż 60 dni.

Jeśli konsultacje nie doprowadzą do rozwiązania zadowalającego obie Strony, jeśli odmówiono udziału w konsultacjach lub w nagłych przypadkach, mogą zostać przyjęte właściwe środki. Środki te są odwoływane z chwilą ustania przyczyny ich przyjęcia.

b) Termin „nagłe przypadki” dotyczy przypadków wyjątkowych, szczególnie poważnego i skrajnego naruszenia jednego z elementów zasadniczych określonych w artykule 9 ustęp 2, wymagającego natychmiastowej reakcji.

Strona odwołująca się do procedury wyjątkowej powiadamia o powyższym Stronę przeciwną i Radę Ministrów oddzielnie, chyba że nie ma na to czasu.

c) „Właściwe środki” określone w niniejszym artykule są środkami przyjętymi zgodnie z prawem międzynarodowym oraz adekwatnie do naruszenia. Przy wyborze tych środków należy przede wszystkim uwzględnić środki w najmniejszym stopniu zakłócające stosowanie niniejszej Umowy. Przyjmuje się, że zawieszenie byłoby środkiem ostatecznym.

Jeśli środki są przyjmowane w nagłych przypadkach, Strona przeciwna i Rada Ministrów są o tym niezwłocznie informowane. Na wniosek zainteresowanej Strony mogą zostać zwołane konsultacje w celu dokładnego zbadania sytuacji i jeśli jest to możliwe, znalezienia rozwiązania. Konsultacje te są przeprowadzane zgodnie z uzgodnieniami określonymi w literze a) akapit drugi i trzeci.

Artykuł 97

Procedura konsultacyjna oraz środki właściwe w odniesieniu do korupcji

1. Strony uznają, że skoro w myśl zasad wsparcia finansowego oraz programów polityki gospodarczej i sektorowej Wspólnota jest liczącym się partnerem, poważne przypadki korupcji powinny doprowadzić do podjęcia konsultacji między Stronami.

2. W takich przypadkach każda Strona może zaprosić Stronę przeciwną do wzięcia udziału w konsultacjach. Konsultacje takie rozpoczyną się nie później niż 21 dni od złożenia zaproszenia i nie trwają dłużej niż 60 dni.

3. Jeśli konsultacje nie doprowadzą do rozwiązania zadowalającego obie Strony lub jeśli odmówiono udziału w konsultacjach, Strony przyjmują właściwe środki. We wszystkich przypadkach przyjęcie środków niezbędnych do niezwłocznego zaradzenia sytuacji leży w zakresie odpowiedzialności Strony, na której terytorium wystąpiły poważne przypadki korupcji. Środki przyjęte przez każdą ze Stron muszą być adekwatne do powagi sytuacji. Przy wyborze środków należy przede wszystkim uwzględnić środki w najmniejszym stopniu zakłócające stosowanie niniejszej Umowy. Przyjmuje się, że zawieszenie byłoby środkiem ostatecznym.

4. W rozumieniu niniejszego artykułu termin „Strona” dotyczy Wspólnoty i Państw Członkowskich Unii Europejskiej z jednej strony oraz każdego państwa AKP z drugiej strony.

Artykuł 98

Rozstrzyganie sporów

1. Każdy spór dotyczący interpretacji lub stosowania niniejszej Umowy powstający między jednym lub wieloma Państwami Członkowskimi lub Wspólnotą z jednej strony a jednym lub wieloma państwami AKP z drugiej strony jest kierowany do Rady Ministrów.

Między posiedzeniami Rady Ministrów spory takie są przekazywane Komitetowi Ambasadorów.

2. a) Jeśli Radzie Ministrów nie uda się rozstrzygnąć sporu, każda Strona może zażądać rozstrzygnięcia sporu w drodze postępowania arbitrażowego. W związku z tym w terminie trzydziestu dni od złożenia wniosku o rozpoczęcie postępowania arbitrażowego każda Strona powołuje arbitra. W przypadku niedopełnienia powyższej procedury każda Strona może się zwrócić do Sekretarza Generalnego Stałego Sądu Arbitrażowego z prośbą o powołanie drugiego arbitra.

b) W terminie trzydziestu dni obaj arbitrzy powołują trzeciego arbitra. W przypadku niedopełnienia powyższego każda Strona może się zwrócić z prośbą o powołanie trzeciego arbitra do Sekretarza Generalnego Stałego Sądu Arbitrażowego.

c) O ile arbitrzy nie zdecydują inaczej, stosowaną procedurą jest procedura ustanowiona w regulaminie Stałego Sądu Arbitrażowego dla organizacji międzynarodowych i państw dotyczącym arbitrażu dobrowolnego. Orzeczenia arbitrów są wydawane większością głosów w terminie trzech miesięcy.

d) Każda Strona sporu jest zobowiązana do przyjęcia środków niezbędnych do wykonania orzeczenia arbitrów.

e) Do celów stosowania niniejszej procedury, Wspólnotę i Państwa Członkowskie uznaje się za jedną Stronę sporu.

Artykuł 99

Klauzula wypowiedzenia

Wspólnota i jej Państwa Członkowskie w odniesieniu do każdego państwa AKP oraz każde państwo AKP w odniesieniu do Wspólnoty i jej Państw Członkowskich mogą rozwiązać niniejszą Umowę z sześciomiesięcznym okresem wypowiedzenia.

Artykuł 100

Status tekstów

Protokoły i załączniki do niniejszej Umowy stanowią jej integralną część. Załączniki II, III, IV i VI mogą być poddane weryfikacji, przeglądowi i/lub zmieniane przez Radę Ministrów w oparciu o zalecenie Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE.

Niniejsza Umowa, sporządzona w dwóch egzemplarzach w języku duńskim, niderlandzkim, angielskim, fińskim, francuskim, niemieckim, greckim, włoskim, portugalskim, hiszpańskim i szwedzkim, przy czym wszystkie teksty są równie autentyczne, zostaje złożona w archiwach Sekretariatu Generalnego Rady Unii Europejskiej oraz w sekretariacie generalnym państw AKP, które przekazują jej uwierzytelniony odpis rządowi każdego z Państw Sygnatariuszy.

Hecho en Cotonú, el veintitrés de junio del año dos mil.

Udfærdiget i Cotonou den treogtyvende juni to tusind.

Geschehen zu Cotonou am dreiundzwanzigsten Juni zweitausend.

Έγινε στην Κοτονοΰ, στις είκοσι τρεις Ιουνίου δύο χιλιάδες.

Done at Cotonou on the twenty-third day of June in the year two thousand.

Fait à Cotonou, le vingt-trois juin deux mille.

Fatto a Cotonou, addì ventitré giugno duemila.

Gedaan te Cotonou, de drieëntwintigste juni tweeduizend.

Feito em Cotonu, em vinte e três de Junho de dois mil.

Tehty Cotonoussa kahdentenakymmenentenäkolmantena päivänä kesäkuuta vuonna kaksituhatta.

Som skedde i Cotonou den tjugotredje juni tjugohundra.

Pour Sa Majesté le Roi des Belges

Voor Zijne Majesteit de Koning der Belgen

Für Seine Majestät den König der Belgier

Cette signature engage également la Communauté française, la Communauté flamande, la Communauté germanophone, la Région wallonne, la Région flamande et la Région de Bruxelles-Capitale.

Deze handtekening verbindt eveneens de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap, het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.

Diese Unterschrift bindet zugleich die Deutschsprachige Gemeinschaft, die Flämische Gemeinschaft, die Französische Gemeinschaft, die Wallonische Region, die Flämische Region und die Region Brüssel-Hauptstadt.

For Hendes Majestæt Danmarks Dronning

Für den Präsidenten der Bundesrepublik Deutschland

Για τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Por Su Majestad el Rey de España

Pour le Président de la République française

Thar ceann Uachtarán na hÉireann

For the President of Ireland

Per il Presidente della Repubblica italiana

Pour Son Altesse Royale le Grand-Duc de Luxembourg

Voor Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden

Für den Bundespräsidenten der Republik Österreich

Pelo Presidente da República Portuguesa

Suomen Tasavallan Presidentin puolesta

För Republiken Finlands President

På svenska regeringens vägnar

For Her Majesty the Queen of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

Por la Comunidad Europea

For Det Europæiske Fællesskab

Für die Europäische Gemeinschaft

Για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα

For the European Community

Pour la Communauté européenne

Per la Comunità europea

Voor de Europese Gemeenschap

Pela Comunidade Europeia

Euroopan yhteisön puolesta

På Europeiska gemenskapens vägnar

Pour le Président de la République d’Angola

For Her Majesty the Queen of Antigua and Barbuda

For the Head of State of the Commonwealth of the Bahamas

For the Head of State of Barbados

For the Government of Belize

Pour le Président de la République du Bénin

For the President of the Republic of Botswana

Pour le Président du Burkina Faso

Pour le Président de la République du Burundi

Pour le Président de la République du Cameroun

Pour le Président de la République du Cap-Vert

Pour le Président de la République Centrafricaine

Pour le Président de la République Fédérale Islamique des Comores

Pour le Président de la République démocratique du Congo

Pour le Président de la République du Congo

For the Government of the Cook Islands

Pour le Président de la République de Côte d’Ivoire

Pour le Président de la République de Djibouti

For the Government of the Commonwealth of Dominica

For the President of the Dominican Republic

For the President of the State of Eritrea

For the President of the Federal Republic of Ethiopia

For the President of the Sovereign Democratic Republic of Fiji

Pour le Président de la République gabonaise

For the President and Head of State of the Republic of the Gambia

For the President of the Republic of Ghana

For Her Majesty the Queen of Grenada

Pour le Président de la République de Guinée

Pour le Président de la République de Guinée-Bissau

Pour le Président de la République de Guinée équatoriale

For the President of the Republic of Guyana

Pour le Président de la République d’Haïti

For the Head of State of Jamaica

For the President of the Republic of Kenya

For the President of the Republic of Kiribati

For His Majesty the King of the Kingdom of Lesotho

For the President of the Republic of Liberia

Pour le Président de la République de Madagascar

For the President of the Republic of Malawi

Pour le Président de la République du Mali

For the Government of the Republic of the Marshall Islands

Pour le Président de la République Islamique de Mauritanie

For the President of the Republic of Mauritius

For the Government of the Federated States of Micronesia

Pour le Président de la République du Mozambique

For the President of the Republic of Namibia

For the Government of the Republic of Nauru

Pour le Président de la République du Niger

For the President of the Federal Republic of Nigeria

For the Government of Niue

For the Government of the Republic of Palau

For Her Majesty the Queen of the Independent State of Papua New Guinea

Pour le Président de la République Rwandaise

For Her Majesty the Queen of Saint Kitts and Nevis

For Her Majesty the Queen of Saint Lucia

For Her Majesty the Queen of Saint Vincent and the Grenadines

For the Head of State of the Independent State of Samoa

Pour le Président de la République démocratique de São Tomé et Príncipe

Pour le Président de la République du Sénégal

Pour le Président de la République des Seychelles

For the President of the Republic of Sierra Leone

For Her Majesty the Queen of the Solomon Islands

For the President of the Republic of South Africa

For the President of the Republic of the Sudan

For the President of the Republic of Suriname

For His Majesty the King of the Kingdom of Swaziland

For the President of the United Republic of Tanzania

Pour le Président de la République du Tchad

Pour le Président de la République togolaise

For His Majesty King Taufa’ahau Tupou IV of Tonga

For the President of the Republic of Trinidad and Tobago

For Her Majesty the Queen of Tuvalu

For the President of the Republic of Uganda

For the Government of the Republic of Vanuatu

For the President of the Republic of Zambia

For the Government of the Republic of Zimbabwe

ZAŁĄCZNIKI DO UMOWY

SPIS TREŚCI

ZAŁĄCZNIK I

PROTOKÓŁ FINANSOWY

1. Do celów określonych w niniejszej Umowie oraz przez okres pięciu lat począwszy od 1 marca 2000 roku ogólna kwota pomocy finansowej Wspólnoty dla państw AKP wyniesie 15 200 milionów EUR.

2. Pomoc finansowa Wspólnoty obejmuje maksymalną kwotę 13 500 milionów EUR pochodzącą z 9. Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR).

3. 9. EFR zostanie rozdzielony między instrumenty współpracy w następujący sposób:

a) 10 000 milionów EUR w postaci dotacji jest przeznaczone na ramy finansowe wsparcia rozwoju długoterminowego. Fundusz ten zostanie wykorzystany na finansowanie krajowych programów orientacyjnych zgodnie z artykułami 1-5 załącznika IV do niniejszej Umowy „Procedury realizacji i zarządzania”. Z tego funduszu, przeznaczonego na wsparcie długoterminowego rozwoju:

(i) 90 milionów EUR zarezerwowane jest na finansowanie budżetu Centrum Rozwoju Przedsiębiorczości (CDE);

(ii) 70 milionów EUR zarezerwowane jest na finansowanie budżetu Centrum Rozwoju Rolnictwa (CTA); oraz

(iii) kwota nieprzekraczająca 4 milionów EUR zarezerwowana jest na cele określone w artykule 17 niniejszej Umowy (Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne).

b) 1 300 milionów EUR w formie dotacji zarezerwowane jest na finansowanie wsparcia współpracy i integracji regionalnej państw AKP, zgodnie z artykułami 6-14 załącznika IV do niniejszej Umowy „Procedury realizacji i zarządzania”.

c) 2 200 milionów EUR jest przeznaczone na finansowanie instrumentu inwestycyjnego, zgodnie z zasadami i warunkami określonymi w załączniku II do niniejszej Umowy „Zasady i warunki finansowania”, bez uszczerbku dla finansowania dopłat do oprocentowania określonych w artykule 2 i 4 załącznika II do niniejszej Umowy, pokrywanego ze środków wspomnianych w ustępie 3 litera a) niniejszego Załącznika.

4. Kwota do 1 700 miliona EUR jest przyznana z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w formie pożyczek zrealizowanych ze środków własnych banku. Środki te są przyznane na cele określone w załączniku II do niniejszej Umowy „Zasady i warunki finansowania”, zgodnie z warunkami ustanowionymi w statucie banku oraz właściwymi postanowieniami w sprawie zasad i warunków finansowania inwestycji, określonymi w Załączniku wymienionym powyżej. Ze środków, którymi zarządza bank może wspierać finansowanie projektów i programów regionalnych.

5. Wszelkie bilanse poprzednich EFR nierozliczone w dniu wejścia w życie niniejszego Protokołu Finansowego, a także wszelkie kwoty, które zostaną uwolnione z prowadzonych projektów w późniejszym terminie, są przenoszone do 9. EFR i wykorzystywane zgodnie z warunkami ustanowionymi w niniejszej Umowie. Wszelkie środki przeniesione w ten sposób do 9. EFR, uprzednio przydzielone na program orientacyjny państwa lub regionu AKP, są przydzielane temu państwu lub regionowi. Ogólna kwota tego Protokołu Finansowego, uzupełniona o przeniesienie bilansów z poprzednich EFR, obejmuje okres od 2000 do 2007 roku.

6. Bank zarządza pożyczkami realizowanymi z jego środków własnych, a także działaniami finansowanymi w ramach instrumentu inwestycyjnego. Wszystkie pozostałe środki finansowe niniejszej Umowy są zarządzane przez Komisję.

7. Przed wygaśnięciem niniejszego Protokołu Finansowego Strony oceniają stopień realizacji zobowiązań i wydatków. Ocena ta stanowi podstawę ponownej oceny ogólnej kwoty środków, a także oceny zapotrzebowania na nowe środki niezbędne do wsparcia współpracy finansowej ustanowionej na mocy niniejszej Umowy.

8. W przypadku wyczerpania funduszy przewidzianych w dowolnym instrumencie Umowy przed wygaśnięciem niniejszego Protokołu Finansowego, wspólna Rada Ministrów AKP-WE przyjmuje właściwe środki.

ZAŁĄCZNIK II

ZASADY I WARUNKI FINANSOWANIA

ROZDZIAŁ 1

FINANSOWANIE INWESTYCJI

Artykuł 1

W niniejszym rozdziale ustanawia się zasady i warunki finansowania operacji w ramach instrumentu inwestycyjnego (instrumentu), pożyczek ze środków własnych Europejskiego Banku Inwestycyjnego (banku) oraz działań specjalnych. Środki te mogą być skierowane do uprawnionych przedsiębiorstw bezpośrednio lub pośrednio przez uprawnione fundusze inwestycyjne i/lub pośredników finansowych.

Artykuł 2

Środki z instrumentu inwestycyjnego

1. Środki instrumentu mogą być wykorzystane między innymi na:

a) zapewnienie kapitału ryzyka w formie:

(i) przejęcia udziału w przedsiębiorstwach AKP, w tym w instytucjach finansowych;

(ii) pomocy quasi-kapitałowej udzielanej przedsiębiorstwom AKP, w tym instytucjom finansowym, oraz

(iii) gwarancji i innych form zwiększenia kredytów, które może zostać wykorzystane do pokrycia ryzyka politycznego lub innego rodzaju ryzyka inwestycyjnego, ponoszonego przez inwestorów lub kredytodawców zagranicznych i lokalnych.

b) zapewnienie pożyczek zwyczajnych.

2. Przejęcie kapitału dotyczy na ogół udziałów mniejszościowych i jest wypłacane w oparciu o wyniki przedmiotowego projektu.

3. Pomoc quasi-kapitałowa może obejmować zaliczki akcjonariuszy, obligacje zamienne, pożyczki warunkowe, drugorzędne i partycypacyjne lub wszelkie inne podobne formy pomocy. Pomoc ta może obejmować w szczególności:

a) pożyczki warunkowe, których obsługa i/lub czas obowiązywania są związane ze spełnieniem niektórych warunków dotyczących wyników projektu; w przypadku pożyczek warunkowych na badania poprzedzające inwestycję lub inną pomoc techniczną związaną z projektem, jeśli inwestycja nie jest realizowana, spłacanie może zostać wstrzymane;

b) kredyty konsorcjalne, których obsługa i/lub okres zaciągnięcia są związane z rentownością finansową projektu; oraz

c) pożyczki przyporządkowane, które należy spłacić wyłącznie po uregulowaniu innych zobowiązań.

4. Zysk z każdej operacji jest określany z chwilą przyznania pożyczki. Jednakże:

a) w przypadku pożyczek warunkowych lub partycypacyjnych, zysk obejmuje na ogół stałą stopę procentową nie wyższą niż 3% oraz element zmienny związany z wynikiem projektu; oraz

b) w przypadku pożyczek przyporządkowanych, stopa procentowa jest dostosowana do rynku.

5. Gwarancje są wyceniane w sposób odzwierciedlający ubezpieczone rodzaje ryzyka oraz szczególny charakter operacji.

6. Stopa procentowa pożyczek zwyczajnych obejmuje stopę referencyjną stosowaną przez bank w odniesieniu do porównywalnych pożyczek o tych samych zasadach i warunkach dotyczących okresów karencji i spłaty, do których należy dodać podwyżkę ustaloną przez bank.

7. Kredytów zwyczajnych można udzielać na zasadach i warunkach koncesyjnych w następujących przypadkach:

a) przy projektach infrastrukturalnych w najmniej rozwiniętych krajach lub w krajach znajdujących się w sytuacji pokonfliktowej, które stanowią warunki wstępne rozwoju sektora prywatnego. W takich przypadkach stopa procentowa kredytu zostanie obniżona o 3%; oraz

b) przy projektach obejmujących działania restrukturyzacyjne realizowane w ramach prywatyzacji lub projektach przynoszących konkretne i łatwo dostrzegalne korzyści społeczne lub środowiskowe. W takich przypadkach kredyty można rozszerzyć o dopłatę do oprocentowania, której kwota i forma zostaną ustalone w odniesieniu do szczególnego charakteru projektu. Jednakże dopłata do oprocentowania nie będzie wyższa niż 3%.

Jednakże w żadnym przypadku ostateczna stopa procentowa nie może być niższa niż 50% stopy referencyjnej.

8. Fundusze przewidywane na cele koncesyjne zostaną udostępnione z instrumentu inwestycyjnego i nie przekroczą 5% ogólnej kwoty przydzielonej na finansowanie inwestycji z instrumentu inwestycyjnego i ze środków własnych banku.

9. Dopłaty do oprocentowania mogą być kapitalizowane lub wykorzystywane w formie dotacji na wsparcie pomocy technicznej związanej z projektem, w szczególności dla instytucji finansowych w krajach AKP.

Artykuł 3

Operacje instrumentu inwestycyjnego

1. Instrument inwestycyjny działa we wszystkich sektorach gospodarki oraz wspiera inwestycje przedsiębiorstw prywatnych i podmiotów handlowych sektora państwowego, w tym inwestycje w generującą dochód infrastrukturę ekonomiczną i technologiczną o znaczeniu zasadniczym dla sektora prywatnego. Instrument inwestycyjny:

a) jest zarządzany jako fundusz odnawialny i zabezpieczony finansowo. Operacje z instrumentu są realizowane na zasadach i warunkach rynkowych i nie powodują zakłóceń na rynkach lokalnych, ani przemieszczania prywatnych środków finansowych; oraz

b) powoduje uwalnianie i mobilizowanie długoterminowych środków lokalnych oraz zachęca prywatnych inwestorów i kredytodawców zagranicznych do brania udziału w projektach realizowanych w państwach AKP.

2. Z chwilą wygaśnięcia protokołu finansowego oraz wobec braku konkretnej decyzji Rady Ministrów skumulowane wpływy netto do instrumentu inwestycyjnego są przenoszone do następnego protokołu.

Artykuł 4

Kredyty ze środków własnych banku

1. Bank:

a) za pomocą zarządzanych przez siebie środków przyczynia się do rozwoju gospodarczego i przemysłowego państw AKP w skali krajowej i regionalnej; a w związku z tym jego zadaniem priorytetowym jest finansowanie projektów i programów produkcyjnych lub innych inwestycji mających na celu wspieranie sektora prywatnego we wszystkich sektorach gospodarki;

b) ustanawia stosunki ścisłej współpracy z krajowymi i regionalnymi bankami rozwoju oraz instytucjami finansowymi i bankowymi państw AKP i UE; oraz

c) w porozumieniu z zainteresowanym państwem AKP przyjmuje ustalenia i procedury realizacji współpracy finansowej na rzecz rozwoju określonej w niniejszej Umowie oraz jeśli to niezbędne, bierze pod uwagę charakter programów i projektów i, w ramach procedur ustanowionych jego statutem, działa zgodnie z celami niniejszej Umowy.

2. Pożyczki ze środków własnych banku są przyznawane na mocy następujących zasad i warunków:

a) referencyjna stopa procentowa jest stopą stosowaną przez bank z dniem podpisania umowy lub z dniem wypłaty w odniesieniu do pożyczki o identycznych warunkach dotyczących waluty i okresu spłaty;

b) jednakże:

(i) z zasady, projekty sektora państwowego są uprawnione do dopłaty do oprocentowania w wysokości 3%;

(ii) projekty sektora prywatnego objęte kategoriami wymienionymi w artykule 2 ustęp 7 litera b) są uprawnione do dopłat do oprocentowania na zasadach określonych w artykule 2 ustęp 7 litera b).

W żadnym przypadku ostateczna stopa procentowa nie jest niższa niż 50% stopy referencyjnej.

c) zgodnie z artykułem 2 ustępy 8 i 9, kwota dopłaty do oprocentowania wyliczona w oparciu o wartość pożyczki z chwilą jego wypłaty jest pokrywana z dopłaty do oprocentowania przydzielonej z instrumentu inwestycyjnego i wypłacona bezpośrednio bankowi; oraz

d) okres spłaty pożyczek udzielonych przez bank z jego środków własnych jest określany w oparciu o charakter ekonomiczny i finansowy projektu, ale nie może przekroczyć 25 lat. Pożyczki obejmują okres karencji ustalony przez odniesienie do okresu przygotowywania projektu.

3. W przypadku inwestycji w przedsiębiorstwa sektora państwowego finansowanych przez bank z jego środków własnych od zainteresowanego państwa AKP można zażądać szczególnych gwarancji lub zobowiązań związanych z projektem.

Artykuł 5

Warunki ryzyka walutowego

Aby ograniczyć skutki wahań kursów walutowych, problemy związane z ryzykiem walutowym należy rozwiązywać w sposób następujący:

a) w przypadku przejęcia kapitału przeznaczanego na wzmocnienie środków własnych przedsiębiorstwa, zgodnie z zasadą ogólną, ryzyko walutowe obciąża instrument inwestycyjny;

b) w przypadku finansowania kapitału ryzyka małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zgodnie z zasadą ogólną, ryzyko walutowe ponoszą wspólnie z jednej strony Wspólnota, z drugiej zaś inne zaangażowane strony. Na ogół wszystkie zaangażowane strony ponoszą równe ryzyko walutowe; oraz

c) w przypadku gdy jest to możliwe i właściwe, w szczególności w krajach charakteryzujących się stabilnością makroekonomiczną i finansową, z instrumentu inwestycyjnego udzielane są pożyczki w walutach krajowych AKP, w związku z czym instrument inwestycyjny ponosi ryzyko walutowe.

Artykuł 6

Zasady wymiany walut

W odniesieniu do operacji przewidzianych na mocy Umowy oraz operacji, które państwa AKP zatwierdziły na piśmie w ramach niniejszej Umowy, zainteresowane państwa AKP:

a) zgodnie z prawem lub prawami zainteresowanego państwa lub państw AKP, przyznają zwolnienie ze wszystkich krajowych lub lokalnych opłat celnych, opłat skarbowych od kosztów odsetek, prowizji i amortyzacji należnych pożyczek;

b) zgodnie z zasadami umów o finansowaniu dotyczących realizacji projektów i programów na ich terytoriach, oddają do dyspozycji beneficjantów środki walutowe niezbędne na spłatę odsetek, prowizję i amortyzację należnych pożyczek; oraz

c) udostępniają bankowi środki walutowe niezbędne do wymiany wszystkich kwot otrzymanych w walucie krajowej po kursie walutowym obowiązującym na dzień wymiany między euro lub innymi walutami wymienialnymi a walutą krajową. Dotyczy to wszelkich form wypłat, między innymi odsetek, dywidend, prowizji i opłat, a także amortyzacji pożyczek i wpływów ze sprzedaży udziałów należnych zgodnie z warunkami umów o finansowaniu przyznanym na realizację projektów i programów na ich terytoriach.

ROZDZIAŁ 2

DZIAŁANIA SPECJALNE

Artykuł 7

1. W ramach przydziału dotacji współpraca wspiera:

a) niskodochodowe budownictwo mieszkaniowe wspierające długoterminowy rozwój sektora budownictwa mieszkaniowego, w tym instrumenty zastawu hipotecznego drugiego stopnia;

b) mikrofinanse wspierające małe i średnie przedsiębiorstwa oraz mikroprzedsiębiorstwa; a także

c) tworzenie możliwości zwiększania i ułatwiania sektorowi prywatnemu brania skutecznego udziału w rozwoju społecznym i gospodarczym.

2. Po podpisaniu niniejszej Umowy oraz na wniosek Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE Rada Ministrów AKP-WE może podjąć decyzję w sprawie różnic oraz kwoty środków przydzielanych na osiągnięcie tych celów z budżetu rozwoju długoterminowego.

ROZDZIAŁ 3

FINANSOWANIE PRZEJŚCIOWYCH WAHAŃ W PRZYCHODACH Z WYWOZU

Artykuł 8

1. Strony uznają, że straty w przychodach z wywozu będące wynikiem przejściowych wahań mogą zagrozić wymogom finansowania rozwoju oraz realizacji polityki makroekonomicznej i sektorowej. Dlatego stopień zależności gospodarki państw AKP od wywozu towarów, w szczególności produktów rolnych i przemysłu wydobywczego, stanowi kryterium określania przydziału środków na rozwój długoterminowy.

2. W celu ograniczenia ujemnych skutków braku stabilności przychodów z wywozu i zabezpieczenia programu rozwoju zagrożone spadkiem przychodów na podstawie artykułu 9 i 10, może zostać zmobilizowane dodatkowe wsparcie finansowe ze środków przewidzianych na długoterminowy rozwój państwa.

Artykuł 9

Kryteria kwalifikujące

1. Uprawnienie do środków dodatkowych jest ustalane w oparciu o:

a) 10% (2% w przypadku krajów najmniej rozwiniętych) straty przychodów z wywozu towarów przyrównanej do średniej arytmetycznej kwoty przychodów w pierwszych trzech z czterech lat poprzedzających rok stosowania;

lub

10% (2% w przypadku krajów najmniej rozwiniętych) straty przychodów z ogólnego wywozu produktów rolnych i mineralnych przyrównanej do średniej arytmetycznej kwoty przychodów w pierwszych trzech z czterech lat poprzedzających rok stosowania w przypadku państw, w których zyski z wywozu produktów rolnych i mineralnych stanowią ponad 40% kwoty przychodów ogólnych z wywozu towarów; oraz

b) 10% wzrostu deficytu państwa przewidywanego na omawiany rok lub prognozowanego na rok następny.

2. Uprawnienie do dodatkowego wsparcia jest ograniczone do kolejnych czterech lat.

3. Środki dodatkowe są wykazywane na rachunkach funduszów publicznych zainteresowanego kraju. Są one wykorzystywane w roku następującym po roku stosowania, zgodnie z zasadami i metodami planowania, w tym postanowieniami szczególnymi załącznika IV „Procedury realizacji i zarządzania”, w oparciu o umowy zawarte wcześniej przez Wspólnotę i zainteresowane państwo AKP. Za zgodą obu Stron środki mogą zostać wykorzystane na finansowanie programów włączonych w budżet krajowy. Jednakże część środków dodatkowych może być również zarezerwowana dla konkretnych sektorów.

Artykuł 10

Zaliczki

System przydzielania środków dodatkowych przewiduje zaliczki na pokrycie wszelkich opóźnień w uzyskiwaniu ujednoliconych danych statystycznych dotyczących handlu i zapewnienie, że wspomniane środki można włączyć do budżetu w roku następującym po roku ich stosowania. Zaliczki są mobilizowane w oparciu o tymczasowe dane statystyczne dotyczące wywozu przygotowane przez rząd i przedłożone Komisji przed oficjalnym opublikowaniem ostatecznych, ujednoliconych danych statystycznych. Maksymalna zaliczka wynosi 80% kwoty środków dodatkowych szacowanych na rok stosowania. Kwoty uruchomione w ten sposób są dostosowywane w oparciu o wspólną umowę zawartą między Komisją a rządem, w świetle ostatecznie ujednoliconych danych statystycznych dotyczących wywozu oraz ostatecznej kwoty deficytu państwa.

Artykuł 11

Postanowienia zawarte w niniejszym rozdziale podlegają przeglądowi najpóźniej w terminie dwóch lat od przeprowadzenia operacji, a następnie na wniosek każdej Strony.

ROZDZIAŁ 4

POZOSTAŁE POSTANOWIENIA

Artykuł 12

Płatności bieżące i przepływ kapitału

1. Bez uszczerbku dla ustępu 3 poniżej, Strony decydują o nienakładaniu żadnych ograniczeń na wszelkie płatności w walucie wymienialnej, wykazane na rachunku bieżącym bilansu płatniczego między obywatelami Wspólnoty i państw AKP.

2. W odniesieniu do transakcji na rachunku kapitałowym bilansu płatniczego, zgodnie z prawem państwa przyjmującego, Strony nie nakładają żadnych ograniczeń na swobodny przepływ kapitału związanego z inwestycjami bezpośrednimi realizowanymi w przedsiębiorstwach powstałych zgodnie z prawem państwa przyjmującego, oraz inwestycji realizowanych zgodnie z niniejszą Umową, ani na likwidację lub przeniesienie tych inwestycji oraz wszelkie zyski z nich uzyskane.

3. W przypadku gdy jedno lub więcej państw AKP, albo jedno lub więcej Państw Członkowskich Wspólnoty, ma poważne trudności z bilansem płatniczym, lub jest nimi zagrożone, zgodnie z warunkami ustalonymi na mocy GATT, GATS i artykułu VIII i XIV Statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, państwo AKP, Państwo Członkowskie lub Wspólnota może wprowadzić restrykcje do transakcji bieżących o ograniczonym okresie obowiązywania i nieprzekraczające kwoty niezbędnej do przywrócenia normalnego stanu bilansu płatniczego. Strona przyjmująca środki informuje o nich pozostałe Strony i jak najszybciej przedkłada im harmonogram zniesienia wspomnianych środków.

Artykuł 13

Kwalifikacja i stosunek do podmiotów gospodarczych

W odniesieniu do uzgodnień, które można stosować w sprawach dotyczących podejmowania działalności gospodarczej i świadczenia usług, państwa AKP z jednej strony i Państwa Członkowskie z drugiej strony traktują obywateli i spółki lub przedsiębiorstwa państw AKP, oraz obywateli i spółki lub przedsiębiorstwa Państw Członkowskich, na niedyskryminacyjnych zasadach. Jednakże jeśli w odniesieniu do konkretnego działania państwo AKP lub Państwo Członkowskie nie jest w stanie zapewnić takiego traktowania, w zależności od przypadku państwo AKP lub Państwo Członkowskie nie jest związane obowiązkiem przyznania takiego traktowania obywatelom i spółkom lub przedsiębiorstwom zainteresowanego państwa w zakresie tego działania.

Artykuł 14

Definicja „przedsiębiorstw i spółek”

1. Do celów niniejszej Umowy, termin „przedsiębiorstwa lub spółki Państwa Członkowskiego lub państwa AKP” oznacza spółki lub przedsiębiorstwa utworzone na mocy prawa cywilnego lub handlowego, włącznie z korporacjami państwowymi lub innymi, spółdzielniami i innymi osobami prawnymi oraz spółkami osobowymi regulowanymi prawem państwowym lub prywatnym, z wyjątkiem podmiotów nienastawionych na przynoszenie dochodu, utworzonych zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego lub państwa AKP, oraz których zarejestrowana siedziba, administracja centralna lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w Państwie Członkowskim lub państwie AKP.

2. Jednakże przedsiębiorstwo lub spółka mające w Państwie Członkowskim lub państwie AKP jedynie zarejestrowaną siedzibę muszą być zaangażowane w działalność mającą skuteczne i trwałe powiązanie z gospodarką tego Państwa Członkowskiego lub państwa AKP.

ROZDZIAŁ 5

UMOWY O OCHRONIE INWESTYCJI

Artykuł 15

1. Przy wykonywaniu postanowień artykułu 78 niniejszej Umowy Strony biorą pod uwagę następujące zasady:

a) gdy sytuacja tego wymaga Umawiające się Państwo może wnioskować o negocjowanie z innym Umawiającym się Państwem umowy o wspieraniu i ochronie inwestycji;

b) podczas przystępowania do negocjacji w sprawie zawierania, stosowania i interpretowania dwustronnych i wielostronnych umów o wspieraniu i ochronie inwestycji Państwa będące stroną takich umów nie stosują dyskryminacji między Umawiającymi się Państwami będącymi stroną niniejszej Umowy, ani wobec siebie w stosunkach z państwami trzecimi;

c) Umawiające się Państwa mają prawo do wnioskowania o wprowadzenie zmian lub do dostosowania niedyskryminacyjnego traktowania określonego powyżej, jeśli wymuszają to zobowiązania międzynarodowe lub zmienione okoliczności;

d) stosowanie zasad podanych powyżej nie zakłóca i nie może naruszać w praktyce suwerenności Umawiającej się Strony Umowy; oraz

e) biorąc pod uwagę postanowienia określone powyżej we wspomnianej umowie wskazana zostanie zależność między dniem wejścia w życie każdej negocjowanej umowy, postanowień dotyczących rozstrzygania sporów, a dniem przedmiotowych inwestycji. Umawiające się Strony potwierdzają, że nie stosuje się wstecznego obowiązywania prawa jako zasady ogólnej, chyba że Umawiające się Państwa ustalą inaczej.

2. W celu ułatwienia negocjowania umów dwustronnych w sprawie wspierania i ochrony inwestycji, Umawiające się Strony postanawiają przeanalizować główne klauzule projektu umowy. Podczas analizy, prowadzonej w oparciu o postanowienia umów dwustronnych obowiązujących między Państwami, które są stronami, szczególną uwagę należy zwrócić na następujące zagadnienia:

a) gwarancje prawne zapewniające sprawiedliwe i równe traktowanie i ochronę inwestorów zagranicznych;

b) klauzulę najwyższego uprzywilejowania inwestora;

c) ochronę na wypadek wywłaszczenia i nacjonalizacji;

d) przeniesienie kapitału i zysków; oraz

e) arbitraż międzynarodowy w przypadku sporów między inwestorem a Państwem przyjmującym.

3. Strony postanawiają przeanalizować zdolność systemów gwarancji do zaspokajania szczególnych potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw ubezpieczających swoje inwestycje w państwach AKP. Wspomniana powyżej analiza jest przeprowadzana niezwłocznie po podpisaniu Umowy. Po zakończeniu analizy jej wynik jest przedkładany Komitetowi do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE w celu podjęcia właściwych działań.

ZAŁĄCZNIK III

WSPARCIE INSTYTUCJONALNE – CDE I CTA

Artykuł 1

Współpraca wspiera mechanizmy instytucjonalne udzielania pomocy przedsiębiorstwom oraz wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. W tym kontekście współpraca pomaga:

a) w umacnianiu i podnoszeniu roli Centrum Rozwoju Przedsiębiorczości (CDE), tak aby zapewnić sektorowi prywatnemu AKP wsparcie niezbędne w zakresie wspierania działań na rzecz rozwoju sektora prywatnego; oraz

b) w umacnianiu i rozbudowywaniu roli Centrum Rozwoju Rolnictwa (CTA) w rozwijaniu możliwości instytucjonalnych, w szczególności zarządzania informacjami, w celu poprawienia dostępu do technologii zwiększania wydajności produkcji rolnej, komercjalizacji, bezpieczeństwa żywieniowego i rozwoju obszarów wiejskich.

Artykuł 2

CDE

1. CDE wspiera realizację strategii rozwoju sektora prywatnego w krajach AKP, świadcząc usługi pozafinansowe przedsiębiorstwom oraz AKP wspierając wspólne inicjatywy podejmowane przez podmioty gospodarcze ze Wspólnoty i z państw AKP.

2. CDE ma na celu udzielanie prywatnym przedsiębiorstwom AKP pomocy w zakresie podnoszenia ich konkurencyjności we wszystkich sektorach gospodarki. W szczególności CDE:

a) ułatwia i wspiera współpracę oraz partnerstwo między przedsiębiorstwami AKP i UE;

b) pomaga w rozwoju usług wspierania przedsiębiorczości przez wspieranie tworzenia możliwości w sektorze przedsiębiorstw prywatnych lub wspieranie dostawców usług w zakresie wsparcia technicznego, zawodowego, handlowego i szkoleniowego oraz zarządzania;

c) udziela pomocy w zakresie działań promowania inwestycji, takich jak powoływanie instytucji promujących inwestycje, organizowanie konferencji inwestycyjnych, programy szkoleniowe, warsztaty strategiczne i przygotowywanie misji promowania inwestycji; oraz

d) wspiera inicjatywy przyczyniające się do rozwoju i wymiany technologii oraz know-how, a także najlepszych praktyk we wszystkich aspektach zarządzania przedsiębiorstwem.

3. Ponadto CDE:

a) informuje sektor prywatny AKP o postanowieniach Umowy;

b) rozpowszechnia w lokalnym sektorze prywatnym AKP informacje na temat jakości produktu i norm wymaganych na rynkach zewnętrznych; oraz

c) dostarcza europejskim przedsiębiorstwom i instytucjom sektora prywatnego informacje na temat możliwości w zakresie przedsiębiorczości i różnic w krajach AKP.

4. CDE rozszerza swoje wsparcie dla przedsiębiorstw przez wykwalifikowanych i właściwych krajowych i/lub regionalnych pośredników świadczących usługi.

5. W odniesieniu do wszelkich inicjatyw rozwoju sektora prywatnego podejmowanych przez podmioty prywatne lub państwowe działania CDE opierają się na idei koordynacji, komplementarności i wartości dodanej. W realizowaniu swoich zadań CDE kieruje się zasadą selektywności.

6. Organem nadzorczym Centrum jest Komitet Ambasadorów. Po podpisaniu niniejszej Umowy Komitet Ambasadorów:

a) ustanawia statuty i regulaminy Centrum, włącznie z jego organami nadzorczymi;

b) ustanawia statuty dotyczące personelu, regulaminy finansowe i pracownicze;

c) nadzoruje pracę organów Centrum; oraz

d) uchwala regulaminy i procedury przyjmowania budżetu Centrum.

7. Zgodnie z ustalonymi przez siebie procedurami i kryteriami Komitet Ambasadorów powołuje członków organów Centrum.

8. Budżet Centrum jest finansowany zgodnie z zasadami ustalonymi w niniejszej Umowie dotyczącymi współpracy finansowej na rzecz rozwoju.

Artykuł 3

CTA

1. Misją CTA jest umacnianie polityki, a także rozwój możliwości instytucjonalnych organizacji AKP, zajmujących się rozwojem rolnictwa i obszarów wiejskich w zakresie zarządzania informacjami i komunikacją. CTA pomaga takim organizacjom w opracowywaniu i realizowaniu polityk i programów zmierzających do ograniczenia ubóstwa, wspierania trwałego bezpieczeństwa żywieniowego, ochrony zasobów naturalnych i w ten sposób w przyczynianiu się do wzrostu autonomii AKP w rozwoju rolnictwa i terenów wiejskich.

2. CTA:

a) rozwija i świadczy usługi informacyjne oraz zapewnia lepszy dostęp do badań, szkoleń i innowacji w zakresie rozwoju i rozpowszechniania w dziedzinie rolnictwa i obszarów wiejskich, w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich; oraz

b) rozwija i wzmacnia możliwości AKP w celu:

(i) poprawy opracowywania polityk i strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich na poziomie krajowym i regionalnym oraz zarządzania nimi, w tym poprawy możliwości gromadzenia danych oraz badań, analizowania i opracowywania polityk;

(ii) poprawy zarządzania informacjami i komunikacją, w szczególności w ramach krajowej strategii rolnej;

(iii) wspierania skutecznego, międzyinstytucjonalnego zarządzania informacjami i komunikacją w celu monitorowania wyników, a także tworzenia konsorcjów z partnerami regionalnymi i międzynarodowymi;

(iv) wspierania zdecentralizowanego zarządzania informacjami i komunikacją na poziomie lokalnym i krajowym;

(v) wzmocnienia inicjatyw za pomocą współpracy regionalnej; oraz

(vi) rozwijania podejścia do oceny wpływu polityki na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich.

3. Centrum wspiera inicjatywy oraz sieci regionalne i współuczestniczy stopniowo w programach rozwoju możliwości z właściwymi organizacjami AKP. W związku z tym Centrum wspiera zdecentralizowane, regionalne sieci informacyjne. Sieci takie są tworzone efektywnie i stopniowo.

4. Organem nadzorczym Centrum jest Komitet Ambasadorów. Po podpisaniu niniejszej Umowy Komitet:

a) ustala statuty i regulaminy proceduralne Centrum, włącznie z ich organami nadzorczymi;

b) ustala statuty dotyczące personelu oraz regulaminy finansowe i pracownicze;

c) nadzoruje prace organów Centrum; oraz

d) ustanawia zasady funkcjonowania oraz procedury przyjmowania budżetu Centrum.

5. Zgodnie z ustalonymi przez siebie procedurami i kryteriami Komitet Ambasadorów powołuje członków organów Centrum.

6. Budżet Centrum jest finansowany zgodnie z zasadami ustalonymi w niniejszej Umowie w odniesieniu do współpracy finansowej na rzecz rozwoju.

ZAŁĄCZNIK IV

PROCEDURY REALIZACJI I ZARZĄDZANIA

ROZDZIAŁ 1

PROGRAMOWANIE (KRAJOWE)

Artykuł 1

Operacje finansowane z dotacji w ramach niniejszej Umowy są programowane na początku okresu objętego Protokołem finansowym. Do tego celu, programowanie oznacza:

a) przygotowanie i rozwój strategii wspierania kraju (SWK) w oparciu o własne średnioterminowe cele i strategie rozwoju kraju;

b) jasne wskazanie przez Wspólnotę orientacyjnego, programowalnego przydziału finansowego, z którego kraj może korzystać w okresie pięcioletnim, a także inne, istotne informacje;

c) przygotowanie i przyjęcie orientacyjnego programu realizacji SWK; oraz

d) proces oceny SWK, obejmujący program orientacyjny i kwotę przydzielonych środków.

Artykuł 2

Strategia wspierania kraju

Zainteresowane państwo AKP oraz UE przygotowują SWK po konsultacjach prowadzonych z udziałem szerokiego gremium uczestników procesu rozwoju oraz na podstawie zdobytych doświadczeń i najlepszych praktyk. Każda SWK jest dostosowana do potrzeb i szczególnej sytuacji każdego państwa AKP. SWK jest instrumentem nadania priorytetu działaniom i budowania lokalnej własności programów współpracy. Odnotowywane są wszelkie rozbieżności między analizą własną kraju a analizą przeprowadzoną przez Wspólnotę. SWK obejmuje następujące elementy:

a) analizę kontekstu politycznego, gospodarczego i społecznego kraju, trudności, możliwości i szanse, w tym ocenę podstawowych potrzeb, takich jak dochód na mieszkańca, liczba ludności i wskaźniki socjalne oraz słabe punkty;

b) szczegółowy projekt średnioterminowej strategii rozwoju kraju, jasno zdefiniowane priorytety i przewidywane wymagania finansowe;

c) zarys właściwych planów i działań innych donatorów przebywających w danym kraju, w szczególności pochodzących z Państw Członkowskich UE, w zakresie ich możliwości jako donatorów dwustronnych;

d) strategie reakcji na potrzeby, szczegółowo określające szczególny wkład jaki może wnieść UE. W możliwym zakresie strategie te umożliwiają uzupełnianie działań finansowanych przez państwo AKP oraz przez innych donatorów przebywających w tym kraju; oraz

e) definicję charakteru i zakresu najbardziej właściwych mechanizmów wsparcia stosowanych przy realizacji powyższych strategii.

Artykuł 3

Przydział środków

1. Zgodnie z niniejszą Umową przydział środków opiera się na potrzebach i wynikach. W tym kontekście:

a) potrzeby są oceniane w oparciu o kryteria dotyczące dochodu na mieszkańca, liczby ludności, wskaźników socjalnych oraz poziomu zadłużenia, strat przychodów z wywozu i zależności od przychodów z wywozu, w szczególności z sektorów rolnictwa i górnictwa. Najmniej rozwiniętym państwom AKP przyznaje się szczególne traktowanie, w należytym stopniu uwzględnia się szczególnie trudną sytuację państw śródlądowych i wyspiarskich. Ponadto uwzględnia się trudności państw znajdujących się w sytuacjach pokonfliktowych; oraz

b) wyniki są oceniane w sposób obiektywny i przejrzysty, w oparciu o następujące parametry: postęp w realizacji reform instytucjonalnych, wyniki działań państwa w zakresie wykorzystywania środków, skuteczna realizacja bieżących działań, wzrost lub spadek ubóstwa, środki stałego rozwoju oraz wyniki polityki makroekonomicznej i sektorowej.

2. Przydzielane środki obejmują dwa elementy:

a) przydział na pokrycie wsparcia makroekonomicznego, polityk sektorowych, programów i projektów wsparcia w głównych i pobocznych obszarach pomocy wspólnotowej; oraz

b) przydział na pokrycie nieprzewidzianych potrzeb, takich jak pomoc nadzwyczajna, jeśli takie wsparcie nie może być finansowane z budżetu UE, wkładów w inicjatywy uzgodnione na szczeblu międzynarodowym, mające na celu zwolnienie ze spłaty zadłużenia, oraz wsparcie w celu złagodzenia ujemnych skutków braku stabilności w przychodach z wywozu.

3. Ta kwota orientacyjna ułatwia długoterminowe programowanie pomocy Wspólnoty dla zainteresowanego państwa. Wraz z nierozliczonymi bilansami środków przydzielonych państwu na mocy EFR oraz w razie potrzeby ze środków budżetu Wspólnoty przydzielanie środków stanowi podstawę przygotowania programu orientacyjnego dla zainteresowanego państwa.

4. W odniesieniu do państw, które w związku z okolicznościami wyjątkowymi nie mogą przystąpić do zwykłych programowalnych środków ustalone zostaną odrębne postanowienia.

Artykuł 4

Przygotowanie i przyjmowanie programu orientacyjnego

1. Z chwilą otrzymania informacji podanych powyżej każde państwo AKP sporządza i przedkłada Wspólnocie wstępny program orientacyjny oparty o cele i priorytety rozwoju tego państwa wyrażone w SWK i zgodne z nimi. Wstępny projekt orientacyjny obejmuje:

a) sektor, sektory lub dziedziny główne, na których powinno się koncentrować wsparcie;

b) najbardziej właściwe środki i działania prowadzące do osiągnięcia celów i zadań w sektorze lub sektorach i dziedzinach głównych;

c) środki zarezerwowane na projekty i programy poza sektorem(-ami) głównym(-mi) i/lub szczegółowe projekty takich działań, a także wskazanie środków przeznaczonych na każdy z tych elementów;

d) wskazanie uprawnionych uczestników o charakterze niepaństwowym i środków przydzielonych uczestnikom o charakterze niepaństwowym;

e) propozycje projektów i programów regionalnych; oraz

f) rezerwę na ubezpieczenie od wszelkich możliwych roszczeń i pokrycie kosztów nadwyżek oraz nadzwyczajnych strat i nieprzewidzianych wydatków.

2. Gdzie stosowne wstępny program orientacyjny obejmuje środki zarezerwowane na zwiększenie możliwości kadrowych, materialnych i instytucjonalnych AKP związanych z przygotowywaniem i realizacją krajowych i regionalnych programów orientacyjnych oraz z poprawą zarządzania cyklem projektów dotyczących inwestycji publicznych państw AKP.

3. Wstępny program orientacyjny stanowi przedmiot wymiany poglądów między zainteresowanym państwem AKP a Wspólnotą. Program orientacyjny jest przyjmowany na mocy wspólnego porozumienia między Wspólnotą a zainteresowanym państwem AKP. Z chwilą przyjęcia jest wiążący zarówno dla Wspólnoty jak i tego państwa. Program orientacyjny jest załączony do SWK i obejmuje ponadto:

a) szczególne i jasno określone działania, w szczególności te, które mogą zostać zrealizowane przed kolejną oceną;

b) harmonogram realizacji i oceny programu orientacyjnego, w tym zobowiązań i wypłaty środków; oraz

c) parametry i kryteria oceny.

4. Wspólnota i zainteresowane państwo AKP przyjmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia, że proces programowania zostanie zakończony w możliwie najkrótszym terminie, a w każdym razie z wyjątkiem okoliczności wyjątkowych w terminie dwunastu miesięcy od podpisania Protokołu finansowego. W tym kontekście przygotowanie SWK i programu orientacyjnego musi stanowić część ciągłego procesu prowadzącego do przyjęcia jednolitego dokumentu.

Artykuł 5

Proces oceny

1. Współpraca finansowa między państwem AKP a Wspólnotą jest na tyle elastyczna, aby zapewnić, że działania są niezmiennie spójne z celami niniejszej Umowy oraz uwzględniają wszelkie zmiany zachodzące w sytuacji gospodarczej, priorytetach i celach zainteresowanego państwa AKP. W tym kontekście krajowy urzędnik zatwierdzający i przewodniczący delegacji:

a) corocznie przeprowadza bieżącą ocenę programu orientacyjnego; oraz

b) przeprowadza ocenę w połowie okresu i końcową ocenę SWK i programu orientacyjnego pod kątem bieżących potrzeb i jej wyników.

2. W okolicznościach wyjątkowych określonych w postanowieniach dotyczących pomocy humanitarnej i nadzwyczajnej, ocena może zostać przeprowadzona na żądanie każdej ze Stron.

3. Krajowy urzędnik zatwierdzający i przewodniczący delegacji:

a) przyjmuje wszelkie środki niezbędne do zapewnienia przestrzegania postanowień programu orientacyjnego, włącznie z zapewnieniem, że harmonogram zobowiązań i wypłat uzgodniony w momencie programowania jest dotrzymywany; oraz

b) ustala wszelkie przyczyny opóźnienia w realizacji i proponuje właściwe środki mające na celu zaradzenie zaistniałej sytuacji.

4. Roczna ocena bieżąca programu orientacyjnego obejmuje wspólne opiniowanie realizacji programu i uwzględnia wyniki istotnych działań monitorowania i ewaluacji. Ocena jest przeprowadzana na poziomie lokalnym i jest finalizowana między krajowym urzędnikiem zatwierdzającym i przewodniczącym delegacji w terminie 60 dni. W szczególności dotyczy ona opiniowania:

a) wyników uzyskanych w sektorze(-ach) głównym(-ych) mierzonych w odniesieniu do określonych celów i wskaźników wpływu i celów polityki sektorowej;

b) projektów i programów spoza sektora(-ów) głównego(-ych) i/lub w ramach programów wieloletnich;

c) wykorzystania środków zarezerwowanych dla uczestników o charakterze niepaństwowym;

d) skuteczności w realizacji bieżących działań i stopnia w jakim dotrzymano harmonogramu zobowiązań i płatności; oraz

e) rozszerzenia perspektywy programowania na lata następne.

5. Krajowy urzędnik zatwierdzający i przewodniczący delegacji przedkłada sprawozdanie dotyczące wniosków z oceny rocznej Komitetowi do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju w terminie 30 dni od zakończenia oceny bieżącej. Komitet bada sprawozdanie zgodnie z zakresem odpowiedzialności i uprawnień przyznanych mu na mocy Umowy.

6. W świetle rocznych ocen bieżących krajowy urzędnik zatwierdzający i przewodniczący delegacji może dokonać oceny i dostosować SWK, w trakcie ocen w połowie okresu i ocen końcowych oraz w powyższych ramach czasowych:

a) w przypadku gdy oceny bieżące ujawniły szczególne problemy; i/lub

b) w świetle zmiany okoliczności w państwie AKP.

Oceny takie są realizowane w terminie kolejnych 30 dni od zakończenia ocen w połowie okresu i ocen końcowych. Ostateczna ocena Protokołu finansowego obejmuje również dostosowanie do nowego Protokołu finansowego, zarówno w zakresie przydziału środków jak i przygotowania kolejnego programu.

7. Po zakończeniu ocen w połowie okresu i ocen końcowych Wspólnota może zdecydować o zmianie przydziału środków w świetle bieżących potrzeb i funkcjonowania zainteresowanego państwa AKP.

ROZDZIAŁ 2

PROGRAMOWANIE I PRZYGOTOWANIE (REGIONALNE)

Artykuł 6

Uczestnictwo

1. Współpraca regionalna obejmuje działania, które dotyczą i są korzystne dla:

a) dwóch lub wielu, albo wszystkich państw AKP; i/lub

b) organu regionalnego, którego członkami są przynajmniej dwa państwa AKP.

2. Współpraca regionalna może również obejmować kraje i terytoria zamorskie oraz regiony peryferyjne. Fundusze umożliwiające udział tych terytoriów są funduszami uzupełniającymi fundusze przydzielone państwom AKP na mocy Umowy.

Artykuł 7

Programy regionalne

Zainteresowane państwa AKP podejmują decyzje w sprawie określenia obszarów geograficznych. Programy integracji regionalnej powinny odpowiadać, w możliwie najszerszym zakresie, programom istniejących organizacji regionalnych upoważnionych do udziału w integracji gospodarczej. Z zasady w przypadku pokrywania się członkostwa w kilku odpowiednich organizacjach regionalnych program integracji regionalnej powinien dotyczyć wspólnego członkostwa w tych organizacjach. W tym kontekście grupom państw AKP zaangażowanych w negocjowanie z UE umów o partnerstwie gospodarczym Wspólnota udzieli szczególnego wsparcia w ramach programów regionalnych.

Artykuł 8

Programowanie na poziomie regionalnym

1. Programowanie ma miejsce na poziomie każdego regionu. Programowanie jest wynikiem wymiany poglądów między Komisją a upoważnionymi, zainteresowanymi organizacjami regionalnymi, a przy braku takiego upoważnienia, między krajowymi urzędnikami zatwierdzającymi z krajów tego obszaru. Gdzie stosowne programowanie może obejmować konsultacje o charakterze niepaństwowym z upoważnionymi uczestnikami.

2. Do tego celu, programowanie oznacza:

a) przygotowanie i rozwój strategii wsparcia regionalnego (SWR) w oparciu o własne, średnioterminowe cele i strategie regionu;

b) jasne wskazanie przez Wspólnotę orientacyjnego przydziału środków, z których region może korzystać w okresie pięcioletnim, a także wszelkich innych, istotnych informacji;

c) przygotowanie i przyjęcie regionalnego programu orientacyjnego (RPO) w celu realizacji SWR; oraz

d) proces oceny obejmujący SWR, RPO i kwotę środków przydzielonych każdemu regionowi.

3. SWR jest przygotowywany przez Komisję i uprawnioną(-e) organizację(-e) regionalną(-e) we współpracy z państwami AKP zainteresowanego regionu. SWR jest instrumentem mającym na celu nadawanie priorytetu działaniom oraz budowanie lokalnej własności do wspieranych programów. SWR obejmuje następujące elementy:

a) analizę politycznego, gospodarczego i społecznego kontekstu regionu;

b) ocenę procesu i perspektyw regionalnej integracji gospodarczej oraz integracji z gospodarką światową;

c) zarys zrealizowanych strategii i priorytetów regionalnych i przewidywanych wymogów finansowych;

d) zarys właściwych działań innych, zewnętrznych partnerów współpracy regionalnej; oraz

e) zarys szczególnego wkładu UE w osiąganie celów współpracy i integracji regionalnej, uzupełniającego, w miarę możliwości, działania finansowane przez same państwa AKP oraz przez innych partnerów zewnętrznych, w szczególności Państwa Członkowskie UE.

Artykuł 9

Przydział środków

Na początku okresu objętego Protokołem finansowym Wspólnoty określa dla każdego regionu wielkości środków, z których może on korzystać w okresie pięcioletnim. Orientacyjny przydział środków opiera się na szacowanych potrzebach i postępie oraz szansach w procesie współpracy i integracji regionalnej. Aby osiągnąć właściwą skalę oraz zwiększyć skuteczność fundusze regionalne i krajowe mogą być łączone w zakresie finansowania działań regionalnych o zróżnicowanym składniku krajowym.

Artykuł 10

Regionalny program orientacyjny

1. W oparciu o przydział środków określony powyżej należycie upoważniona(-e) organizacja(-e) regionalna(-e), a przy braku takiego upoważnienia, krajowi urzędnicy zatwierdzający krajów z regionu, opracowują projekt regionalnego programu orientacyjnego. W szczególności projekt programu określa:

a) główne sektory i dziedziny pomocy wspólnotowej;

b) najwłaściwsze środki i działania prowadzące do osiągnięcia celów ustalonych dla tych sektorów i dziedzin; oraz

c) projekty i programy umożliwiające osiągnięcie tych celów na tyle, na ile zostały one jasno określone, a także określenie środków przeznaczanych dla każdego z tych elementów i harmonogram ich realizacji.

2. Regionalne programy orientacyjne są przyjmowane w oparciu o wspólne porozumienie między Wspólnotą a zainteresowanymi państwami AKP.

Artykuł 11

Proces oceny

Współpraca finansowa między każdym regionem AKP a Wspólnotą jest na tyle elastyczna, aby zapewnić, że działania są niezmiennie zgodne z celami niniejszej Umowy oraz uwzględniać wszelkie zmiany zachodzące w sytuacji gospodarczej, priorytetach i celach zainteresowanego regionu. W celu dostosowania programu orientacyjnego do zmieniających się okoliczności oraz zapewnienia, że są one właściwie realizowane, przeprowadza się ocenę w połowie okresu oraz ocenę końcową regionalnych programów orientacyjnych. Po przeprowadzeniu oceny w połowie okresu i oceny końcowej Wspólnota może podjąć decyzję o zmianie przydziału środków w świetle bieżących potrzeb i wyników.

Artykuł 12

Współpraca między państwami AKP

Na początku okresu objętego Protokołem finansowym Wspólnota przyznaje Radzie Ministrów AKP część funduszy przeznaczonych na współpracę regionalną, które należy zarezerwować na działania obejmujące wiele lub wszystkie państwa AKP. Działania takie mogą wykraczać poza koncepcję położenia geograficznego.

Artykuł 13

Wnioski o finansowanie

1. Wnioski o finansowanie programów regionalnych przedkładają:

a) upoważniony organ lub upoważniona organizacja regionalna; lub

b) upoważnione organ, organizacja lokalna lub państwo AKP leżące w danym regionie na etapie programowania, pod warunkiem że działanie zostało przewidziane w RPO.

2. Wnioski dotyczące programów współpracy między państwami AKP przedkładają:

a) przynajmniej trzy upoważnione organy lub organizacje regionalne, należące do różnych obszarów geograficznych lub krajowi urzędnicy zatwierdzający takich regionów; lub

b) Rada Ministrów AKP lub, w oparciu o szczególne pełnomocnictwa, Komitet Ambasadorów AKP; lub

c) organizacje międzynarodowe realizujące działania przyczyniające się do osiągania celów współpracy i integracji regionalnej pod warunkiem ich uprzedniego zatwierdzenia przez Komitetu Ambasadorów AKP.

Artykuł 14

Procedury realizacji

1. Programy regionalne są realizowane przez organ wnioskujący lub inną upoważnioną instytucję lub upoważniony organ.

2. Programy współpracy między państwami AKP są realizowane przez organ wnioskujący lub jego należycie upoważnionego przedstawiciela. Przy braku upoważnionego organu wykonawczego oraz bez uszczerbku dla projektów ad hoc i programów zarządzanych przez sekretariat AKP, za realizację działań w zakresie współpracy między państwami AKP odpowiada Komisja.

3. Przy uwzględnieniu celów i nieodłącznych cech współpracy regionalnej działania podejmowane w tej dziedzinie są regulowane, gdzie stosowne, przy pomocy procedur ustalonych do celów współpracy finansowej na rzecz rozwoju.

ROZDZIAŁ 3

REALIZACJA PROJEKTU

Artykuł 15

Definiowanie, przygotowanie i ocena projektu

1. Projekty i programy przedstawione przez państwo AKP podlegają wspólnej ocenie. Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE opracowuje ogólne wytyczne i kryteria oceny projektów i programów.

2. Dokumentacja projektu lub programu przygotowana i przedłożona do finansowania musi zawierać wszystkie informacje niezbędne do przeprowadzenia oceny projektów lub programów albo, jeśli nie określono takich projektów i programów w całości dostarczać szczegółów niezbędnych do przeprowadzenia ich oceny. Zgodnie z niniejszą Umową dokumentacja jest oficjalnie przekazywana Wspólnocie przez państwa AKP lub innych uprawnionych beneficjantów.

3. Ocena projektu i programu uwzględnia w należnym stopniu wymogi dotyczące krajowych zasobów ludzkich oraz zapewnia strategię sprzyjającą waloryzacji takich zasobów. Bierze również pod uwagę szczególne właściwości i trudności każdego państwa AKP.

Artykuł 16

Propozycja finansowania i decyzja o finansowaniu

1. Wnioski wypływające z oceny są podsumowywane w propozycji finansowania sporządzonej przez Wspólnotę w ścisłej współpracy z zainteresowanym państwem AKP. Tę propozycje finansowania przedkłada się do zatwierdzenia organowi decyzyjnemu Komisji.

2. Propozycja finansowania zawiera wstępny harmonogram realizacji technicznych i finansowych aspektów projektu lub programu, w tym programów wieloletnich i przydziału środków ogólnych na działania na niewielką skalę finansową oraz rozstrzyga kwestię czasu trwania poszczególnych etapów realizacji. Propozycja finansowania:

a) uwzględnia komentarze państwa AKP lub państw zainteresowanych; oraz

b) jest przekazywana równocześnie zainteresowanemu państwu lub państwom AKP i Wspólnocie.

3. Komisja finalizuje propozycję finansowania i przekazuje ją, ze zmianami lub bez, organowi decyzyjnemu Wspólnoty. Zainteresowane państwo lub państwa AKP mają możliwość zaopiniowania wszelkich zmian, które Wspólnota zamierza wprowadzić do dokumentu. Opinie te znajdują odzwierciedlenie w zmienionej propozycji finansowania.

4. Organ decyzyjny Wspólnoty przekazuje swoją decyzję w terminie 120 dni od dnia przekazania powyżej wspomnianej propozycji finansowania.

5. W przypadku gdy Wspólnota nie przyjmie propozycji finansowania zainteresowane państwo lub państwa AKP są niezwłocznie informowane o powodach takiej decyzji. W takim przypadku w terminie 60 dni od przekazania decyzji przedstawiciele państwa lub państw AKP mogą wnioskować o:

a) przekazanie sprawy Komitetowi do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE powołanemu na mocy Umowy; lub

b) złożenie wyjaśnień przed organem decyzyjnym Wspólnoty.

6. Po złożeniu stosownych wyjaśnień ostateczną decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji finansowania podejmuje właściwy organ Wspólnoty, któremu przed podjęciem decyzji zainteresowane państwo lub państwa AKP mogą przekazać wszelkie dane niezbędne do uzupełnienia informacji jakimi organ ten dysponuje.

7. Programy wieloletnie dotyczą między innymi finansowania szkolenia, działań zdecentralizowanych, mikroprojektów, promocji i rozwoju handlu, bloków działań o ograniczonej skali w danym sektorze, wspierania zarządzania projektem/programem oraz współpracy technicznej.

8. W przypadkach podanych powyżej zainteresowane państwo AKP może przedłożyć przewodniczącemu delegacji program wieloletni określający jego ogólne założenia, rodzaje przewidywanych działań i proponowane zobowiązanie finansowe:

a) decyzję o finansowaniu w sprawie każdego programu wieloletniego podejmuje główny urzędnik zatwierdzający. List skierowany przez głównego urzędnika zatwierdzającego do krajowego urzędnika zatwierdzającego powiadamiający o decyzji stanowi porozumienie finansowe; oraz

b) w ramach programów wieloletnich przyjętych w ten sposób krajowy urzędnik zatwierdzający lub, w zależności od przypadku, uczestnik współpracy zdecentralizowanej, któremu przyznano uprawnienia w tym zakresie lub, we właściwych przypadkach, inni uprawnieni beneficjenci, podejmują działania zgodne z właściwymi postanowieniami niniejszej Umowy oraz w oparciu o zasady porozumienia finansowego wspomnianej powyżej. W przypadku gdy decyzję realizują uczestnicy współpracy zdecentralizowanej lub inni uprawnieni beneficjenci, krajowy urzędnik zatwierdzający i przewodniczący delegacji zachowują odpowiedzialność finansową i regularnie monitorują działania w celu umożliwienia im, między innymi, wykonania ich obowiązków.

9. Pod koniec każdego roku, w porozumieniu z przewodniczącym delegacji, krajowy urzędnik zatwierdzający przekazuje Komisji sprawozdanie dotyczące realizacji programów wieloletnich.

Artykuł 17

Porozumienie finansowe

1. Z wyjątkiem przypadków, w których niniejsza Umowa stanowi inaczej, w przypadku każdego projektu lub programu finansowanego z dotacji przyznanej przez Fundusz między Komisją a zainteresowanym państwem lub państwami AKP zawarte zostaje porozumienie finansowe. W przypadku gdy państwo AKP nie jest bezpośrednim beneficjentem porozumienia Komisja formalizuje decyzję o finansowaniu w drodze wymiany listów z zainteresowanym beneficjentem.

2. Porozumienie finansowe jest podpisywane między Komisją a zainteresowanym państwem lub państwami AKP w terminie 60 dni od dnia wydania decyzji organu decyzyjnego Wspólnoty. Umowa:

a) przede wszystkim określa szczegóły zobowiązania finansowego Funduszu oraz ustalenia i zasady finansowania, ogólne i szczególne postanowienia dotyczące omawianego projektu lub programu, a także zawiera wstępny harmonogram technicznych aspektów realizacji projektu lub programu objętego propozycją finansowania; oraz

b) ustala postanowienia dotyczące środków przyznanych na pokrycie nadwyżek i nadzwyczajnych strat oraz nieprzewidzianych wydatków.

3. Z chwilą podpisania porozumienia finansowego wypłata środków następuje zgodnie z planem finansowania określonym w umowie. Wszelkie niewykorzystane salda po zamknięciu rachunków projektów i programów są przyznawane zainteresowanemu państwu AKP i jako takie są wykazywane w księgach rachunkowych Funduszu. Można je wykorzystać na finansowanie projektów i programów w sposób ustalony w niniejszej Umowie.

Artykuł 18

Przekroczenia kosztów

1. Jeśli okaże się, że może nastąpić przekroczenie limitu kosztów ustalonego w porozumieniu finansowym, za pośrednictwem przewodniczącego delegacji krajowy urzędnik zatwierdzający powiadamia o powyższym głównego urzędnika zatwierdzającego oraz przekazuje informacje na temat środków, które krajowy urzędnik zatwierdzający zamierza podjąć w celu pokrycia kosztów przekraczających przydzielone środki przez zmniejszenie skali projektu lub programu, albo przez zaangażowanie środków krajowych lub innych środków niepochodzących ze Wspólnoty.

2. Jeśli w umowie ze Wspólnotą zdecydowano o nieograniczaniu skali projektu lub programu lub jeśli pokrycie przekroczonych kosztów z innych środków nie jest możliwe, wtedy przekroczenia takie mogą być sfinansowane z programu orientacyjnego w kwocie do 20% zobowiązania finansowego w przedmiotowym projekcie lub programie.

Artykuł 19

Finansowanie wsteczne

1. Aby zapewnić wczesne rozpoczęcie projektu, uniknąć przerw w realizacji kolejnych projektów i zapobiec opóźnieniom, w porozumieniu ze Wspólnotą i z chwilą zakończenia oceny projektu, a przed podjęciem decyzji o finansowaniu państwa AKP mogą:

a) opublikować zaproszenia do składania ofert na wszystkie rodzaje zamówień z klauzulą zawieszenia; oraz

b) wstępnie sfinansować działania związane z uruchomieniem programów, prace wstępne i sezonowe, zamówienia na sprzęt o długim okresie dostarczania, a także niektóre działania w toku. Procedury przewidziane w Umowie muszą uwzględniać takie wydatki.

2. Postanowienia te nie przesądzają o uprawnieniach organu decyzyjnego Wspólnoty.

3. Wydatki ponoszone przez państwo AKP zgodnie z tym postanowieniem, z chwilą podpisania porozumienia finansowego oraz w ramach projektu lub programu są finansowane wstecznie.

ROZDZIAŁ 4

KONKURENCJA I PREFERENCJE

Artykuł 20

Uprawnienia

Z wyjątkiem przypadków, którym zgodnie z uregulowaniami ogólnymi dotyczącymi zamówień lub artykułu 22 przysługuje prawo odstępstwa:

a) uczestnictwo w zaproszeniach do składania ofert oraz udzielanie zamówień finansowanych przez Fundusz jest w równym stopniu otwarte dla:

(i) osób fizycznych, przedsiębiorstw i spółek lub agencji publicznych i półpublicznych państw AKP oraz Państw Członkowskich;

(ii) spółdzielni i innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego z Państw Członkowskich i/lub państw AKP; oraz

(iii) wspólnych przedsiębiorstw w formie spółek lub grup przedsiębiorstw lub spółek z państw AKP i/lub Państwa Członkowskiego;

b) dostawy muszą pochodzić ze Wspólnoty i/lub państw AKP. W tym kontekście definicję terminu „produkty pochodzące” ocenia się przez odniesienie do stosownych umów międzynarodowych, a dostawy pochodzące ze Wspólnoty obejmują dostawy pochodzące z krajów i terytoriów zamorskich.

Artykuł 21

Uczestnictwo na zasadach równorzędności

Państwa AKP i Komisja przyjmują środki niezbędne do zapewnienia możliwie najszerszego i równorzędnego uczestnictwa w zaproszeniach do składania ofert na zamówienia dotyczące wykonania prac, dostaw i świadczenie usług, włącznie gdzie stosowne ze środkami:

a) gwarantującymi opublikowanie zaproszeń do składania ofert w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, internecie, Dziennikach Urzędowych wszystkich państw AKP oraz wszelkich innych, właściwych środkach przekazu informacji;

b) eliminującymi praktyki dyskryminacyjne lub specyfikacje techniczne, które mogą utrudniać szerokie i równorzędne uczestnictwo;

c) zachęcającymi do współpracy między przedsiębiorstwami i spółkami Państw Członkowskich i państw AKP;

d) zapewniającymi, że w dokumentacji oferty sprecyzowano wszelkie kryteria udzielania zamówień; oraz

e) zapewniającymi, że wybrana oferta jest zgodna z wymogami dokumentacji oferty i spełnia określone w nich kryteria udzielania zamówień.

Artykuł 22

Odstępstwo

1. Aby zapewnić optymalną efektywność względem kosztów systemu na wniosek zainteresowanych państw AKP do udziału w zamówieniach finansowanych przez Wspólnotę mogą zostać upoważnione osoby fizyczne lub prawne z państw rozwijających się, niebędących państwami AKP. W każdym przypadku zainteresowane państwa AKP mogą dostarczyć przewodniczącemu delegacji informacje niezbędne dla Wspólnoty do podjęcia decyzji w sprawie takiego odstępstwa, ze szczególnym uwzględnieniem:

a) położenia geograficznego zainteresowanego państwa AKP;

b) konkurencyjności wykonawców, dostawców i konsultantów z Państw Członkowskich i państw AKP;

c) potrzeby uniknięcia nadmiernych nadwyżek kosztów wykonywania zamówienia;

d) problemów związanych z transportem lub opóźnień związanych z terminami dostaw lub innych, podobnych problemów; oraz

e) technologii najwłaściwszej i najlepiej dostosowanej do warunków lokalnych.

2. Państwa trzecie mogą być uprawnione do udziału w zamówieniach finansowanych przez Wspólnotę:

a) w przypadku gdy Wspólnota uczestniczy w finansowaniu programów regionalnych i międzyregionalnych dotyczących takich państw;

b) w przypadku współfinansowania projektów i programów; oraz

c) w przypadku pomocy nadzwyczajnej.

3. W przypadkach wyjątkowych oraz w porozumieniu ze Wspólnotą w zamówieniach na usługi mogą brać udział przedsiębiorstwa konsultacyjne zatrudniające biegłych będących obywatelami państw trzecich.

Artykuł 23

Konkurencja

1. Aby ułatwić i udoskonalić ogólne zasady i uregulowania dotyczące konkurencji oraz preferencji dla działań finansowanych z EFR, zamówienia są udzielane w drodze przetargów nieograniczonych i ograniczonych, a także na mocy umów ramowych, zamówień z wolnej ręki oraz bezpośredniej robocizny, w sposób następujący:

a) nieograniczone, międzynarodowe zaproszenie do składania ofert w toku lub po opublikowaniu ogłoszenia o przetargu, zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy;

b) nieograniczone, lokalne zaproszenie do składania ofert, jeśli ogłoszenie o przetargu opublikowano wyłącznie w państwie AKP, które jest beneficjentem;

c) ograniczone, międzynarodowe zaproszenie do składania ofert, jeśli instytucja zamawiająca zaprasza do składania ofert ograniczoną liczbę kandydatów po opublikowaniu wstępnego ogłoszenia;

d) zamówienie z wolnej ręki dotyczące procedury uproszczonej, jeśli opublikowano ogłoszenie o przetargu oraz jeśli instytucja zamawiająca zaprasza do złożenia ofert ograniczoną liczbę usługodawców; oraz

e) umowa o bezpośrednią robociznę, jeśli zamówienia realizowane są przez publiczne lub półpubliczne agencje i wydziały zainteresowanych Państw beneficjentów.

2. Zamówienia finansowane z Funduszu są zawierane zgodnie z następującymi postanowieniami:

a) zamówienia na roboty o wartości:

(i) powyżej 5 000 000 EUR są udzielane w drodze nieograniczonego, międzynarodowego zaproszenia do składania ofert;

(ii) między 300 000 EUR a 5 000 000 EUR są udzielane w drodze nieograniczonego, lokalnego zaproszenia do składania ofert; oraz

(iii) poniżej 300 000 EUR są udzielane w drodze zamówienia z wolnej ręki, które obejmuje procedurę uproszczoną bez publikowania ogłoszenia o przetargu;

b) zamówienia na dostawy o wartości:

(i) powyżej 150 000 EUR są udzielane w drodze nieograniczonego, międzynarodowego zaproszenia do składania ofert;

(ii) między 30 000 EUR a 150 000 EUR są udzielane w drodze nieograniczonego, lokalnego zaproszenia do składania ofert; oraz

(iii) poniżej 30 000 EUR są udzielane w drodze zamówienia z wolnej ręki, które obejmuje procedurę uproszczoną bez publikowania ogłoszenia o przetargu;

c) zamówienia na usługi o wartości:

(i) powyżej 200 000 EUR są udzielane w drodze ograniczonego, przetargu międzynarodowego po opublikowaniu ogłoszenia o przetargu; oraz

(ii) poniżej 200 000 EUR są udzielana w drodze zamówienia z wolnej ręki, które obejmuje procedurę uproszczoną lub umowę ramową.

3. W przypadku zamówień na roboty, dostawy i usługi o wartości 5 000 EUR lub niższej, zamówienia te mogą być udzielane bezpośrednio, bez konkursu ofert.

4. W przypadku ograniczonego zaproszenia do składania ofert zainteresowane państwo lub państwa AKP sporządzają skrócony wykaz oferentów uzgodniony z przewodniczącym delegacji, gdzie stosowne po zaproszeniu do udziału we wstępnej kwalifikacji oferentów w oparciu o opublikowane ogłoszenie o przetargu.

5. W przypadku zamówień z wolnej ręki państwo AKP, jeśli uzna to za właściwe, bez przeszkód przystępuje do dyskusji z potencjalnymi oferentami figurującymi w wykazie sporządzonym zgodnie z artykułami 20-22 i udziela zamówienia wybranym oferentom.

6. Państwa AKP mogą zwrócić się do Komisji z prośbą negocjowania, przygotowania, zawarcia i uzupełnienia zamówień na usługi bezpośrednio w swoim imieniu lub za pośrednictwem właściwej agencji.

Artykuł 24

Bezpośrednia robocizna

1. W przypadku działań w zakresie bezpośredniej robocizny projekty i programy są realizowane za pośrednictwem agencji lub departamentów publicznych lub półpublicznych zainteresowanego Państwa lub Państw, albo osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie działania.

2. Wspólnota uczestniczy w kosztach zaangażowanego departamentu, zapewniając sprzęt i/lub materiały potrzebne departamentowi i/lub środki umożliwiające mu zaangażowanie niezbędnego personelu dodatkowego, obejmującego biegłych z zainteresowanych lub innych państw AKP. Udział Wspólnoty pokrywa wyłącznie koszty poniesione ze środków uzupełniających oraz wydatki tymczasowe dotyczące realizacji działań ściśle związanych z przedmiotowym projektem.

Artykuł 25

Umowy o pomoc nadzwyczajną

Umowy o pomoc nadzwyczajną są realizowane w sposób odzwierciedlający pilność sytuacji. W związku z tym w przypadku wszystkich działań dotyczących pomocy nadzwyczajnej, w porozumieniu z przewodniczącym delegacji, państwo AKP może upoważnić do:

a) zawierania zamówień z wolnej ręki;

b) realizowania zamówień w drodze bezpośredniej robocizny;

c) wykonywania za pośrednictwem wyspecjalizowanych organizacji; oraz

d) bezpośredniego wykonania przez Komisję.

Artykuł 26

Preferencje

Przyjmuje się środki zachęcające osoby fizyczne i prawne z państw AKP do możliwie najszerszego udziału w realizacji zamówień finansowanych przez Fundusz, w celu optymalizacji środków materialnych i zasobów ludzkich tych państw. W związku z tym:

a) w przypadku zamówień na roboty o wartości mniejszej niż 5 000 000 EUR przy porównywaniu ofert o równorzędnym standardzie gospodarczym, technicznym i administracyjnym oferenci z państw AKP uzyskują preferencję cenową w wysokości 10%, pod warunkiem że przynajmniej jedna czwarta kapitału akcyjnego i personelu zarządzającego pochodzi z jednego lub wielu państw AKP;

b) w przypadku zamówień na dostawy, bez względu na wartość dostaw, oferenci z państw AKP oferujący dostawy pochodzące z AKP stanowiące przynajmniej 50% wartości zamówienia przy porównywaniu ofert o równorzędnym standardzie gospodarczym, technicznym i administracyjnym uzyskują preferencję cenową w wysokości 15%;

c) w odniesieniu do zamówień na usługi w zakresie wymaganych kompetencji preferencja dotyczy:

(i) biegłych, instytucji lub przedsiębiorstw konsultacyjnych z państw AKP, jeśli porównuje się oferty z państw AKP o równorzędnym standardzie gospodarczym i technicznym,

(ii) ofert przedłożonych przez spółkę AKP należącą do konsorcjum z partnerami europejskimi; oraz

(iii) ofert przedstawionych przez oferentów europejskich zatrudniających podwykonawców lub biegłych z państw AKP.

d) w przypadku gdy przewiduje się podwykonawstwo wybrany oferent zwraca szczególną uwagę na osoby fizyczne, przedsiębiorstwa z państw AKP zdolne do wykonania zamówienia na podobnych warunkach; oraz

e) podczas zaproszenia do składania ofert państwo AKP może zaproponować, aby potencjalni oferenci udzielili wsparcia przedsiębiorstwom z innych państw AKP lub biegłym krajowym, albo konsultantom wybranym w drodze wzajemnego porozumienia. Współpraca ta może przybrać formę wspólnego przedsiębiorstwa lub podwykonawstwa, albo szkolenia pracowników podczas pracy.

Artykuł 27

Udzielanie zamówień

1. Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 24, państwo AKP udziela zamówienia oferentowi:

a) którego oferta odpowiada dokumentacji przetargowej;

b) w przypadku zamówień na roboty lub dostawy oferentowi, który przedstawił najbardziej korzystną ofertę ocenianą, między innymi pod względem:

(i) ceny, kosztów wykonania i utrzymania;

(ii) kwalifikacji oraz gwarancji przedstawionych przez oferentów, a także umiejętności technicznych oferenta, w tym ofertę usługi posprzedażowej w państwie AKP; oraz

(iii) charakteru, warunków oraz terminu realizacji zamówienia i dostosowania do warunków lokalnych;

c) w przypadku zamówienia na usługi oferentowi, który złożył ofertę najbardziej korzystną pod względem, między innymi, ceny, wartości technicznej oferty, organizacji i proponowanej metodyki świadczenia usług, a także konkurencyjności, niezależności i dostępności proponowanego personelu.

2. W przypadku gdy dwie oferty są równorzędne pod względem kryteriów podanych powyżej preferencja jest przyznawana:

a) oferentowi z państwa AKP; lub

b) jeśli nie ma takiego oferenta, oferentowi, który:

(i) zapewnia najlepsze wykorzystanie zasobów rzeczowych i ludzkich państw AKP;

(ii) oferuje największe możliwości podwykonawstwa przedsiębiorstwom, spółkom lub osobom fizycznym z państw AKP; lub

(iii) jest konsorcjum skupiającym osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i spółki z państw AKP oraz Wspólnoty.

Artykuł 28

Ogólne uregulowania dotyczące zamówień

1. Udzielanie zamówień finansowanych ze środków Funduszu jest regulowane postanowieniami niniejszego załącznika oraz procedurami, które są przyjmowane decyzją Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu zwołanym po podpisaniu niniejszej Umowy na podstawie zalecenia Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE. Procedury te są formułowane w poszanowaniu postanowień niniejszego załącznika oraz wspólnotowych reguł udzielania zamówień dotyczących współpracy z państwami trzecimi.

2. Do czasu przyjęcia tych procedur zastosowanie mają obowiązujące zasady EFR podane w obowiązujących ogólnych uregulowaniach i warunkach zamówień.

Artykuł 29

Ogólne warunki zamówień

Zamówienia na roboty, dostawy i usługi finansowane ze środków Funduszu są regulowane:

a) warunkami ogólnymi mającymi zastosowanie do zamówień finansowanych przez Fundusz, przyjmowanymi decyzją Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu zwołanym po podpisaniu niniejszej Umowy na podstawie zalecenia Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE; lub

b) w przypadku projektów i programów współfinansowanych lub jeśli państwom trzecim przyznano odstępstwo, albo w przypadku procedur przyspieszonych lub w innych właściwych przypadkach, warunkami ogólnymi uzgodnionymi przez zainteresowane państwo AKP oraz Wspólnotę, np:

(i) ogólnymi warunkami zamówień narzuconymi przez ustawodawstwo krajowe zainteresowanego państwa AKP lub praktykami stosowanymi w odniesieniu do zamówień międzynarodowych; lub

(ii) wszelkimi innymi warunkami ogólnymi zamówień.

Artykuł 30

Rozstrzyganie sporów

Każdy spór wynikający między władzami państwa AKP a wykonawcą, dostawcą lub usługodawcą w trakcie wykonywania zamówienia finansowanego przez Fundusz jest:

a) w przypadku zamówienia krajowego rozstrzygany zgodnie z ustawodawstwem krajowym zainteresowanego państwa AKP; oraz

b) w przypadku zamówienia międzynarodowego rozstrzygany:

(i) jeśli tak ustalą strony zamówienia, zgodnie z ustawodawstwem zainteresowanego państwa AKP lub ustalonymi przez to państwo praktykami międzynarodowymi; lub

(ii) w drodze arbitrażu, zgodnie z zasadami proceduralnymi przyjmowanymi decyzją Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu zwołanym po podpisaniu niniejszej Umowy, na podstawie zalecenia Komitetu do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE.

Artykuł 31

Ustalenia podatkowe i celne

1. Do zamówień finansowanych przez Wspólnotę państwa AKP stosują ustalenia podatkowe i celne nie mniej korzystne niż stosowane przez nie w odniesieniu do klauzuli najwyższego uprzywilejowania lub międzynarodowych organizacji rozwoju, z którymi nawiązały stosunki. Do celów ustalenia klauzuli najwyższego uprzywilejowania (KNU) nie uwzględnia się ustaleń stosowanych przez zainteresowane państwo AKP w odniesieniu do innych państw AKP lub innych państw rozwijających się.

2. Z zastrzeżeniem powyższych postanowień, do zamówień finansowanych przez Wspólnotę stosuje się, co następuje:

a) w państwie AKP beneficjancie zamówienie nie może podlegać pocztowym lub rejestracyjnym opłatom celnym ani opłatom skarbowym o skutku równoważnym, niezależnie od tego, czy opłaty te już obowiązują, czy planuje się ich wprowadzenie w przyszłości; jednakże zamówienia takie są rejestrowane zgodnie z obowiązującymi prawami państwa AKP i można od nich pobrać opłatę uzależnioną od charakteru świadczonych usług;

b) zyski i/lub dochód powstały z wykonania zamówienia jest opodatkowany zgodnie z wewnętrznymi ustaleniami fiskalnymi zainteresowanego państwa AKP, pod warunkiem że państwo to jest stałym miejscem prowadzenia działalności osób fizycznych lub prawnych osiągających taki zysk i/lub dochód lub że wykonanie zamówienia trwa dłużej niż sześć miesięcy;

c) przedsiębiorstwa dokonujące przywozu profesjonalnego sprzętu potrzebnego do wykonania zamówień na roboty mogą, jeśli o to wnioskują, korzystać z systemu odprawy czasowej ustanowionej w ustawodawstwie krajowym państwa AKP, które jest beneficjentem, w odniesieniu do wspomnianego sprzętu;

d) profesjonalny sprzęt potrzebny do wykonania zadań określonych w zamówieniu na usługi jest czasowo odprawiany w państwie lub państwach AKP, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, bez opłat skarbowych, należności przywozowych i celnych oraz innych opłat o skutku równoważnym, jeśli te należności i opłaty nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi;

e) przywóz dokonany na mocy zamówień na dostawy jest odprawiany w państwie AKP, które jest beneficjentem bez należności celnych i przywozowych, podatków lub opłat skarbowych o skutku równoważnym. Zamówienie na dostawy pochodzące z zainteresowanego państwa AKP jest zawierane w oparciu o cenę dostaw ex works, do których można dodać wewnętrzne opłaty skarbowe stosowane w odniesieniu do tych dostaw w państwie AKP;

f) paliwa, smary i spoiwa węglowodorowe oraz ogólnie wszystkie tworzywa wykorzystywane do wykonania zamówień na roboty uznaje się za zakupione na rynku lokalnym i podlegają one zasadom fiskalnym stosowanym na mocy ustawodawstwa krajowego obowiązującego w państwie AKP, które jest beneficjentem; oraz

g) przedmioty użytku osobistego i majątek ruchomy gospodarstwa domowego sprowadzane w celu ich użytkowania przez osoby fizyczne, inne niż osoby zatrudnione na poziomie lokalnym, zaangażowane w wykonywanie zadań określonych w zamówieniu na usługi oraz członków ich rodzin są zwolnione z opłat celnych lub importowych, podatków i innych opłat skarbowych o skutku równoważnym, w granicach ustawodawstwa krajowego obowiązującego w państwie AKP, które jest beneficjentem.

3. Wszelkie sprawy nieobjęte powyższymi postanowieniami w sprawie ustaleń podatkowych i celnych podlegają ustawodawstwu krajowemu zainteresowanego państwa AKP.

ROZDZIAŁ 5

MONITORING I OCENA

Artykuł 32

Cele

Cel monitoringu i ocena polega na regularnej ocenie działań na rzecz rozwoju (przygotowania, realizacji i dalszego działania) w celu poprawienia skuteczności działań już realizowanych oraz planowanych w przyszłości.

Artykuł 33

Zasady

1. Bez uszczerbku dla ocen przeprowadzonych przez państwa AKP lub Komisję, prace te są wykonywane wspólnie przez państwo(-a) AKP i Wspólnotę. Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE zapewnia wspólny charakter działań w zakresie monitoringu i oceny. Aby wspomóc Komitet ds. Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE, Komisja i sekretariat generalny AKP przygotowują i realizują wspólne działania w zakresie monitoringu i oceny oraz przekazują Komitetowi sprawozdanie z tych działań. Na pierwszym posiedzeniu zwołanym po podpisaniu Umowy Komitet ustala zasady działania mające na celu zapewnienie wspólnego charakteru działań a corocznie zatwierdza program działania.

2. Działania z zakresu monitoringu i oceny:

a) stanowią źródło regularnych i niezależnych ocen działań i przedsięwzięć Funduszu przez porównywanie wyników i celów; a w związku z tym

b) umożliwiają państwom AKP i Komisji oraz instytucjom wspólnym wykorzystanie nabytego doświadczenia w planowaniu i realizacji przyszłych polityk i działań.

ROZDZIAŁ 6

PODMIOTY ZARZĄDZAJĄCE I WYKONAWCZE

Artykuł 34

Główny urzędnik zatwierdzający

1. Komisja powołuje głównego urzędnika zatwierdzającego Funduszu, który odpowiada za zarządzanie środkami Funduszu. Główny urzędnik zatwierdzający odpowiada za przyjmowanie zobowiązań, uwalnianie, zatwierdzanie i rozliczanie wydatków realizowanych w ramach Funduszu.

2. Główny urzędnik zatwierdzający:

a) nadzoruje przyjmowanie zobowiązań, uwalnianie i zatwierdzanie wydatków oraz prowadzi rachunki zobowiązań i wypłat;

b) zapewnia wykonywanie podjętych decyzji o finansowaniu;

c) w ścisłej współpracy z krajowym urzędnikiem zatwierdzającym podejmuje decyzje o zaangażowaniu środków oraz zawiera ustalenia finansowe niezbędne do zapewnienia właściwego wykonania zatwierdzonych działań z gospodarczego i technicznego punktu widzenia;

d) przygotowuje dokumentację przetargową przed opublikowaniem zaproszenia do składania ofert w przypadku:

(i) nieograniczonego, międzynarodowego zaproszenia do składania ofert; oraz

(ii) ograniczonego, międzynarodowego zaproszenia do składania ofert z warunkami wstępnymi.

e) zatwierdza propozycje udzielania zamówień z zastrzeżeniem uprawnień posiadanych przez przewodniczącego delegacji na mocy artykułu 36;

f) zapewnia publikację międzynarodowych zaproszeń do składania ofert w stosowanym czasie.

3. Pod koniec każdego roku główny urzędnik zatwierdzający udostępnia szczegółowy bilans Funduszu, wykazujący bilans składek wpłaconych do Funduszu przez Państwa Członkowskie oraz wypłat globalnych w odniesieniu do każdej z finansowanych pozycji.

Artykuł 35

Krajowy urzędnik zatwierdzający

1. Rząd każdego z państw AKP mianuje krajowego urzędnika zatwierdzającego do reprezentowania państwa we wszystkich działaniach finansowanych ze środków Funduszu, zarządzanych przez Komisję oraz bank. Krajowy urzędnik zatwierdzający może przekazać niektóre ze swoich uprawnień a o przekazaniu uprawnień powiadamia głównego urzędnika zatwierdzającego. Krajowy urzędnik zatwierdzający:

a) w ścisłej współpracy z przewodniczącym delegacji odpowiada za przygotowanie, przedkładanie i ocenę projektów i programów;

b) w ścisłej współpracy z przewodniczącym delegacji publikuje zaproszenia do nieograniczonego, lokalnego składania ofert, przyjmuje oferty, zarówno lokalne, jak i międzynarodowe (dotyczące przetargów nieograniczonych i ograniczonych), uczestniczy w ocenie ofert, ustala wyniki oceny, podpisuje zamówienia i klauzule dodatkowe oraz zatwierdza wydatki;

c) przed opublikowaniem lokalnego zaproszenia do składania ofert przedkłada przewodniczącemu delegacji dokumentację dotyczącą zaproszenia do składania ofert, a przewodniczący delegacji zatwierdza ją w terminie 30 dni;

d) dokonuje oceny ofert w terminie obowiązywania oferty, uwzględniając termin wymagany do zatwierdzenia zamówień;

e) przekazuje przewodniczącemu delegacji do zatwierdzenia wyniki analizy ofert oraz propozycje udzielenia zamówienia w terminie ustalonym w artykule 36;

f) uwalnia i zatwierdza wydatki w granicach przydzielonych mu funduszy; oraz

g) w trakcie wykonywania działań wprowadza wszelkie zmiany w ustaleniach, niezbędne do zapewnienia właściwej realizacji zatwierdzonych projektów i programów z gospodarczego i technicznego punktu widzenia.

2. Podczas wykonywania działań i pod warunkiem powiadomienia przewodniczącego delegacji krajowy urzędnik zatwierdzający podejmuje decyzje w sprawie:

a) dostosowań technicznych i zmian w kwestiach szczegółowych, o ile nie mają one wpływu na przyjęte rozwiązanie techniczne i pozostają w granicach rezerw na dostosowania;

b) zmian prognoz podczas realizacji;

c) przeniesienia z pozycji do pozycji w ramach prognoz;

d) zmian miejsca realizacji projektów lub programów złożonych, jeśli jest to uzasadnione względami technicznymi, gospodarczymi i społecznymi;

e) nałożenia lub zniesienia kar za opóźnienia;

f) działań prowadzących do zwolnienia poręczeń;

g) nabycia towarów bez względu na ich pochodzenie na rynku lokalnym;

h) wykorzystania sprzętu oraz maszyn budowlanych niepochodzących z Państw Członkowskich lub państw AKP, pod warunkiem że w Państwach Członkowskich lub w państwach AKP nie produkuje się podobnego sprzętu lub maszyn;

i) podwykonawstwa;

j) ostatecznego zatwierdzenia, pod warunkiem że przewodniczący delegacji jest obecny przy zatwierdzeniu wstępnym, zatwierdza właściwe plany oraz w miarę potrzeb jest obecny przy zatwierdzeniu ostatecznym, w szczególności jeśli zakres zastrzeżeń odnotowanych podczas wstępnego zatwierdzenia wymaga przeprowadzenia zasadniczych prac dodatkowych; oraz

k) zatrudnienia konsultantów i biegłych w dziedzinie innego typu pomocy technicznej.

Artykuł 36

Przewodniczący delegacji

1. Jeśli jest to niezbędnie, w każdym państwie AKP lub ugrupowaniu regionalnym Komisję reprezentuje delegacja podlegająca przewodniczącemu delegacji, pod warunkiem że zainteresowane państwo lub państwa AKP wyrażą na to zgodę. Jeśli przewodniczący delegacji zostaje mianowany do reprezentowania Komisji w wielu państwach AKP, należy podjąć właściwe kroki zapewniające, że przewodniczący delegacji jest reprezentowany przez zastępcę w każdym z państw, w których nie przebywa przewodniczący delegacji. Przewodniczący delegacji reprezentuje Komisję we wszystkich obszarach jej kompetencji oraz we wszelkich jej działaniach.

2. W związku z tym w ścisłej współpracy z krajowym urzędnikiem zatwierdzającym przewodniczący delegacji:

a) na wniosek zainteresowanego państwa AKP uczestniczy i pomaga w przygotowaniu projektów i programów oraz w negocjowaniu umów o pomoc techniczną;

b) uczestniczy w ocenie projektów i programów, przygotowaniu dokumentacji przetargowej oraz poszukiwaniu metod uproszczenia oceny projektu i programu i procedur realizacji;

c) przygotowuje propozycje finansowania;

d) przed ich opublikowaniem przez krajowego urzędnika zatwierdzającego zatwierdza lokalne, nieograniczone zaproszenia do składania ofert oraz dokumentację umów o pomoc nadzwyczajną w terminie 30 dni od ich złożenia przez krajowego urzędnika zatwierdzającego;

e) jest obecny przy otwarciu ofert oraz otrzymuje kopie ofert i wyników ich oceny;

f) w terminie 30 dni zatwierdza propozycję krajowego urzędnika zatwierdzającego w sprawie ustanowieniu lokalnego, nieograniczonego zaproszenia do składania ofert, zamówień z wolnej ręki, umów o pomoc nadzwyczajną, zamówień na usługi i roboty o wartości poniżej 5 milionów EUR oraz zamówień na usługi o wartości poniżej 1 miliona EUR;

g) w przypadku wszystkich pozostałych zamówień niewymienionych powyżej zatwierdza propozycję udzielenia zamówienia w terminie 30 dni od złożenia jej przez krajowego urzędnika zatwierdzającego, jeśli spełnione są następujące warunki:

(i) wybrana oferta jest najtańszą z ofert spełniających wymagania zawarte w dokumentacji przetargowej;

(ii) wybrana oferta spełnia wszystkie kryteria wyboru ustalone w dokumentacji przetargowej; oraz

(iii) wybrana oferta nie przekracza sumy przeznaczonej na zamówienie;

h) w przypadku gdy warunki określone w literze g) nie są spełnione, przesyła propozycję krajowemu urzędnikowi zatwierdzającemu, który podejmuje decyzję w terminie 60 dni od chwili otrzymania dokumentów od przewodniczącego delegacji. Jeśli cena wybranej oferty przekracza sumę przeznaczoną na zamówienie po udzieleniu zamówienia, krajowy urzędnik zatwierdzający dokonuje stosownego zobowiązania finansowego;

i) zatwierdza zamówienia i prognozy w przypadku bezpośredniej robocizny, klauzule uzupełniające do zamówień, a także zatwierdzenia płatności wydawane przez krajowego urzędnika zatwierdzającego;

j) zapewnia, że projekty i programy finansowane ze środków Funduszu zarządzanego przez Komisję są właściwie realizowane z technicznego i finansowego punktu widzenia;

k) współpracuje z władzami krajowymi państwa AKP, w którym reprezentuje Komisję, przy przeprowadzaniu regularnej oceny działań;

l) przekazuje państwu AKP wszelkie informacje oraz właściwe dokumenty w sprawie procedur realizacji współpracy finansowej na rzecz rozwoju, szczególnie w odniesieniu do kryteriów szacunkowych i kryteriów oceny oferty; oraz

m) regularnie informuje władze krajowe o działaniach wspólnotowych, które mogą być bezpośrednio uznane za działania w zakresie współpracy między Wspólnotą a państwami AKP.

3. Przewodniczący delegacji uzyskuje niezbędne instrukcje oraz uprawnienia w celu ułatwienia i przyspieszenia wszystkich działań przewidzianych na mocy Umowy. Udzielenie przewodniczącemu delegacji wszelkich innych uprawnień administracyjnych i/lub finansowych, poza opisanymi w tym artykule, następuje po powiadomieniu o powyższym krajowego urzędnika zatwierdzającego i Rady Ministrów.

Artykuł 37

Płatności i agencje rozliczeniowe

1. W celu zrealizowania płatności w walutach krajowych państw AKP, w imieniu Komisji i za pośrednictwem krajowej, publicznej lub półpublicznej instytucji finansowej wybranej na mocy porozumienia między państwem AKP i Komisją, w każdym państwie AKP otwierane są rachunki prowadzone w walutach Państw Członkowskich lub w euro. Instytucja ma uprawnienia krajowej agencji rozliczeniowej.

2. Krajowa agencja rozliczeniowa nie pobiera za świadczone usługi żadnego wynagrodzenia, ani nie płaci odsetek od zdeponowanych funduszy. Komisja uzupełnia rachunki lokalne w walucie jednego z Państw Członkowskich lub w euro, w oparciu o prognozy przyszłych potrzeb gotówkowych przygotowane z wyprzedzeniem, w celu uniknięcia konieczności wstępnego finansowania przez państwa AKP oraz w celu zapobieżenia opóźnieniom w wypłatach.

3. Do celów zrealizowania płatności w euro, w imieniu Komisji oraz za pośrednictwem instytucji finansowej, w Państwach Członkowskich otwierane są rachunki prowadzone w euro. Instytucje te mają uprawnienia agencji rozliczeniowych w Europie.

4. Płatności realizowane z rachunków europejskich zgodnie z instrukcjami Komisji lub przez przewodniczącego delegacji działającego w jej imieniu mogą być wykonywane w odniesieniu do wydatków zatwierdzonych przez krajowego urzędnika zatwierdzającego lub głównego urzędnika zatwierdzającego po uzyskaniu uprzedniej zgody krajowego urzędnika zatwierdzającego.

5. W granicach funduszy dostępnych na rachunkach agencje rozliczeniowe dokonują wypłat zatwierdzonych przez krajowego urzędnika zatwierdzającego lub, jeśli stosowne, głównego urzędnika zatwierdzającego po sprawdzeniu, czy przedłożone dokumenty uzupełniające są właściwe oraz w celu stwierdzenia, czy wypłata przewidzianej kwoty jest uzasadniona.

6. Procedurę uwolnienia, zatwierdzenia i wypłaty wydatków należy zakończyć w terminie 90 dni od dnia, z którym płatność staje się wymagalna. Krajowy urzędnik zatwierdzający sporządza i dostarcza przewodniczącemu delegacji zatwierdzenie płatności nie później niż 45 dni przed dniem jej wymagalności.

7. Roszczenia związane z płatnościami opóźnionymi pokrywa zainteresowane państwo lub państwa AKP oraz Komisja ze środków własnych w tej części opóźnienia, za które odpowiada każda ze stron, zgodnie z powyższymi procedurami.

8. Agencje rozliczeniowe, krajowy urzędnik zatwierdzający, przewodniczący delegacji oraz odpowiedzialne jednostki Komisji ponoszą odpowiedzialność finansową do chwili, gdy Komisja nie udzieli ostatecznej zgody na podjęcie działań, za które ponoszą oni odpowiedzialność.

ZAŁĄCZNIK V

SYSTEM HANDLU STOSOWANY W OKRESIE PRZYGOTOWAWCZYM OKREŚLONYM W ARTYKULE 37 USTĘP 1

ROZDZIAŁ 1

OGÓLNE USTALENIA HANDLOWE

Artykuł 1

Produkty pochodzące z państw AKP są przywożone do Wspólnoty bez należności celnych i opłat o skutku równoważnym.

a) W przypadku produktów pochodzących z państw AKP:

- wymienionych w załączniku I do Traktatu, jeśli podlegają one wspólnej organizacji rynku w rozumieniu artykułu 34 Traktatu, lub

- przy przywozie do Wspólnoty, podlegają zasadom szczególnym wprowadzonym w wyniku realizacji wspólnej polityki rolnej,

Wspólnota przyjmuje wszelkie środki niezbędne do zapewnienia bardziej preferencyjnego traktowania niż traktowanie przysługujące państwom trzecim korzystającym z klauzuli najwyższego uprzywilejowania w zakresie identycznych produktów.

b) Jeśli w terminie stosowania niniejszego załącznika państwa AKP złożą wniosek stwierdzający, że nowe branże produkcji rolnej lub nowe rodzaje produktów rolnych niepodlegające ustaleniom szczególnym z chwilą wejścia w życie niniejszego załącznika powinny korzystać z takich ustaleń, Wspólnota analizuje te wnioski w porozumieniu z państwami AKP.

c) Bez względu na powyższe, w kontekście stosunków szczególnych oraz szczególnego charakteru współpracy AKP-WE Wspólnota analizuje wnioski złożone przez państwa AKP o preferencyjny dostęp do ich produktów rolnych wprowadzanych na rynek Wspólnoty, w każdym przypadku odrębnie, oraz informuje o swojej decyzji w sprawie umotywowanych wniosków w terminie czterech miesięcy, a w każdym razie nie później niż sześć miesięcy od daty ich przedłożenia.

W kontekście litery a) Wspólnota podejmuje decyzje dotyczące, w szczególności, koncesji przyznanych rozwijającym się państwom trzecim i uwzględnia możliwości oferowane przez rynek pozasezonowy.

d) Ustalenia określone w literze a) wchodzą w życie z chwilą wejścia w życie niniejszej Umowy i pozostaną w mocy w terminie obowiązywania okresu przygotowawczego, określonego w artykule 37 ustęp 1 Umowy.

Jednakże jeśli w tym terminie Wspólnota:

- podda jeden lub więcej produktów wspólnej organizacji rynku lub szczególnym zasadom wprowadzonym w wyniku realizacji wspólnej polityki rolnej, zachowuje prawo do dostosowania traktowania wywozu tych produktów pochodzących z państw AKP po konsultacjach w Radą Ministrów. W takich przypadkach stosuje się postanowienia litery a);

- zmieni wspólną organizację rynku w zakresie określonego rodzaju produktów lub szczególne zasady wprowadzone w wyniku realizacji wspólnej polityki rolnej, zachowuje prawo do zmiany ustaleń ustanowionych dla produktów pochodzących z państw AKP po konsultacjach z Radą Ministrów. W takich przypadkach Wspólnota zapewnia, że produkty pochodzące z państw AKP nadal czerpią korzyści porównywalne z ustalonymi uprzednio w odniesieniu do produktów pochodzących z państw trzecich korzystających z klauzuli najwyższego uprzywilejowania.

e) W przypadku gdy Wspólnota zamierza zawrzeć z państwami trzecimi umowę preferencyjną, powiadamia o powyższym państwa AKP. Konsultacje odbywają się na wniosek państw AKP w celu zabezpieczenia ich interesów.

Artykuł 2

1. Wspólnota nie stosuje w stosunku do przywozu produktów pochodzących z państw AKP żadnych ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym.

2. Ustęp 1 nie wyklucza zakazów lub ograniczeń dotyczących przywozu, wywozu lub tranzytu towarów uzasadnionego względami moralności społecznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, ochroną zdrowia i życia ludzi, zwierząt oraz roślin, ochroną narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, zachowaniem ograniczonych zasobów naturalnych, jeśli środki takie przyjmuje się w połączeniu z ograniczeniami w zakresie produkcji lub konsumpcji krajowej lub ochroną własności przemysłowej i handlowej.

3. Takie zakazy lub ograniczenia w żadnym wypadku nie stanowią środków arbitralnej lub nieusprawiedliwionej dyskryminacji lub ukrytego ograniczenia w handlu ogółem.

W przypadkach gdy wdrożenie środków określonych w ustępie 2 negatywnie wpływa na interesy jednego lub wielu państw AKP, na wniosek państw AKP odbywają się konsultacje zgodnie z postanowieniami artykułu 12 niniejszej Umowy, mające na celu osiągnięcie zadowalającego rozwiązania.

Artykuł 3

1. W przypadku gdy nowe środki, albo środki określone w programach przyjętych przez Wspólnotę w celu zbliżenia ustawodawstw i postanowień wykonawczych mających na celu ułatwienie przepływu towarów, negatywnie wpływają na interesy jednego lub większej liczby państw AKP, przed przyjęciem takich środków Wspólnota powiadamia o tym państwa AKP za pośrednictwem Rady Ministrów.

2. Aby umożliwić Wspólnocie wzięcie pod uwagę interesów zainteresowanego państwa AKP na wniosek państwa AKP i zgodnie z postanowieniami artykułu 12 niniejszej Umowy, odbywają się konsultacje mające na celu osiągnięcie zadowalającego rozstrzygnięcia.

Artykuł 4

1. W przypadku gdy obowiązujące reguły lub postanowienia wspólnotowe przyjęte w celu ułatwienia przepływu towarów dotykają interesów jednego lub wielu państw AKP lub jeśli interesy te mogą zostać zagrożone interpretacją, stosowaniem takich reguł lub postanowień lub administrowaniem takimi regułami lub postanowieniami na wniosek zainteresowanych państw AKP odbywają się konsultacje mające na celu osiągnięcie zadowalającego rozstrzygnięcia.

2. W celu znalezienia zadowalającego rozstrzygnięcia państwa AKP mogą również poddać pod rozwagę Rady Ministrów wszelkie inne problemy dotyczące przepływu towarów, które mogą wyniknąć ze środków przyjętych lub planowanych przez Państwa Członkowskie.

3. W możliwie najszerszym zakresie właściwe instytucje Wspólnoty informują Radę Ministrów o takich środkach w celu zagwarantowania skutecznych konsultacji.

Artykuł 5

1. W odniesieniu do przywozu produktów pochodzących ze Wspólnoty państwa AKP nie muszą wypełniać obowiązków dotyczących zobowiązań wprowadzonych przez Wspólnotę na mocy niniejszego załącznika w odniesieniu do przywozu produktów pochodzących z państw AKP.

a) W handlu ze Wspólnotą państwa AKP nie dyskryminują żadnego z Państw Członkowskich i przyznają Wspólnocie traktowanie nie mniej korzystne niż przysługujące państwom korzystającym z klauzuli najwyższego uprzywilejowania.

b) Klauzuli najwyższego uprzywilejowania określonej w literze a) nie stosuje się do handlu lub stosunków gospodarczych między państwami AKP lub między jednym lub wieloma państwami AKP a innymi państwami rozwijającymi się.

Artykuł 6

W terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszego załącznika każda ze Stron przekazuje Radzie Ministrów taryfę celną. Każda ze Strona przekazuje również wszelkie kolejne zmiany do taryfy z chwilą ich wejścia w życie.

Artykuł 7

1. Do celów wykonania niniejszego załącznika, termin „produkty pochodzące”, oraz metody współpracy administracyjnej ich dotyczące, są określone w Protokole załączonym do niniejszego załącznika.

2. Rada Ministrów może przyjąć wszelkie zmiany do protokołu 1.

3. W przypadku gdy termin „produkty pochodzące” nie został jeszcze określony w odniesieniu do niektórych produktów, zgodnie z ustępem 1 lub 2, każda z Umawiających się Stron nadal stosuje własne reguły.

Artykuł 8

1. Jeśli jakiś produkt jest przywożony do Wspólnoty w zwiększonych ilościach oraz w oparciu o warunki powodujące zagrożenie, lub które mogą powodować poważne zagrożenie dla producentów krajowych wytwarzających podobne lub bezpośrednio konkurencyjne produkty lub w oparciu o warunki powodujące poważne zakłócenia w dowolnym sektorze gospodarki lub trudności, które mogłyby wywołać poważne zakłócenie w sytuacji gospodarczej regionu, Wspólnota może przyjąć właściwe środki na mocy warunków i zgodnie z procedurami ustanowionymi w artykule 9.

2. Wspólnota zobowiązuje się nie stosować innych, protekcjonistycznych środków, ani środków zakłócających rozwój strukturalny. Wspólnota powstrzymuje się przed wykorzystaniem środków ochronnych o skutku równoważnym.

3. W czasie wykonywania celów niniejszej Umowy przyjęte środki ochronne ograniczają się do środków, które w możliwie najmniejszym stopniu zakłócałyby handel między Umawiającymi się Stronami, a ponadto środki te nie mogą przekraczać zakresu absolutnie niezbędnego do zaradzenia zaistniałym trudnościom.

4. Jeśli stosuje się środki ochronne, muszą one uwzględniać obowiązujący poziom wywozu realizowanego przez zainteresowane państwo AKP do Wspólnoty oraz potencjał rozwojowy tego państwa. Szczególną uwagę należy zwrócić na interesy najmniej rozwiniętych, śródlądowych i wyspiarskich państw AKP.

Artykuł 9

1. Należy odbyć wcześniejsze konsultacje dotyczące stosowania klauzuli ochronnej zarówno wtedy gdy środki tego rodzaju przyjmuje się po raz pierwszy, jak i w momencie ich rozszerzania. Wspólnota dostarcza państwom AKP wszelkich informacji wymaganych do odbycia konsultacji oraz przekazuje dane umożliwiające ustalenie do jakiego stopnia przywóz danego produktu z państwa AKP powoduje skutki określone w artykule 8 ustęp 1.

2. W przypadku gdy toczą się konsultacje, środki ochronne lub ustalenia wspólnie uzgodnione przez zainteresowane państwa AKP i Wspólnotę wchodzą w życie po ich zakończeniu.

3. Jednakże wcześniejsze konsultacje przewidziane w ustępie 1 i 2 nie stanowią przeszkody dla podjęcia natychmiastowych decyzji, które zgodnie z artykułem 8 ustęp 1 można podjąć w chwili gdy wymuszają je czynniki specjalne.

4. Aby ułatwić analizowanie czynników, które mogą powodować zakłócenia rynku można wprowadzić mechanizm statystycznej kontroli wywozu realizowany przez niektóre państwa AKP do Wspólnoty.

5. Strony odbywają regularne konsultacje mające na celu znalezienie zadowalających rozstrzygnięć problemów, które mogą wynikać ze stosowania klauzuli ochronnej.

6. Wcześniejsze konsultacje, a także regularne konsultacje i mechanizm kontroli określone w ustępach 1-5 są realizowane zgodnie z załączonym protokołem 2.

Artykuł 10

Na wniosek każdej zainteresowanej Strony Rada Ministrów rozważa gospodarcze i społeczne skutki stosowania klauzuli ochronnej.

Artykuł 11

Kiedy podejmuje się, zmienia lub usuwa środki ochronne, szczególną uwagę należy zwrócić na interesy najmniej rozwiniętych, śródlądowych i wyspiarskich państw AKP.

Artykuł 12

Aby zapewnić skuteczne wykonywanie niniejszego załącznika, Strony postanawiają wzajemnie się informować i konsultować.

Poza przypadkami, dla których w artykułach 2-9 niniejszego załącznika przewidziano konsultacje specjalne, konsultacje odbywają się również na wniosek Wspólnoty lub państw AKP oraz zgodnie z warunkami przewidzianymi w zasadach proceduralnych w artykule 12 niniejszej Umowy, w szczególności w następujących przypadkach:

1) w przypadku gdy na mocy niniejszego załącznika Strony zamierzają wprowadzić wszelkie środki handlowe dotykające interesów jednej lub wielu Stron, informują o tym Radę Ministrów. Konsultacje odbywają się, jeśli zażądają tego zainteresowane Strony, w celu uwzględnienia interesów Stron;

2) jeśli w terminie stosowania niniejszego załącznika państwa AKP uznają, że produkty rolne objęte artykułem 1 ustęp 2 litera a), inne niż podlegające traktowaniu specjalnemu, powinny korzystać z takiego traktowania, konsultacje mogą się odbyć w Radzie Ministrów;

3) w przypadku gdy Strona uznaje, że przeszkody w przepływie towarów wynikają z obowiązujących zasad innej Strony lub z ich interpretacji, stosowania lub administrowania nimi;

4) w przypadku gdy Wspólnota przyjmuje środki ochronne, zgodnie z postanowieniami artykułu 8 i jeśli wnioskują o to zainteresowane Strony, w Radzie Ministrów mogą się odbyć konsultacje w sprawie takich środków mające na celu zagwarantowanie zgodności z artykułem 8 ustęp 3.

Konsultacje takie należy zakończyć w terminie trzech miesięcy.

ROZDZIAŁ 2

ZOBOWIĄZANIA SPECJALNE DOTYCZĄCE CUKRU, WOŁOWINY I CIELĘCINY

Artykuł 13

1. Zgodnie z artykułem 25 Konwencji AKP-EWG z Lomé podpisanej 28 lutego 1975 roku oraz z protokołem 3 załączonym do niniejszej Umowy w czasie nieokreślonym, bez względu na inne postanowienia niniejszego załącznika, Wspólnota zakupi lub sprowadzi po cenach gwarantowanych określone ilości cukru trzcinowego, surowego lub białego, pochodzącego z państw AKP produkujących i wywożących cukier trzcinowy, który państwa te zobowiązały się dostarczyć Wspólnocie.

2. Warunki wykonania powyżej wspomnianego artykułu 25 ustanowiono w protokole 3 określonym w ustępie 1. Tekst Protokołu załączono do niniejszego załącznika jako protokół 3.

3. Artykułu 8 niniejszego załącznika nie stosuje się w ramach wspomnianego protokołu.

4. Do celów artykułu 8 wspomnianego protokołu z instytucji powołanych na mocy niniejszej Umowy można korzystać w okresie stosowania niniejszej Umowy.

5. Artykuł 8 ustęp 2 wspomnianego protokołu stosuje się z chwilą wygaśnięcia niniejszej Umowy.

6. Potwierdza się deklaracje zawarte w załącznikach XIII, XXI i XXII Aktu Końcowego Konwencji AKP-EWG z Lomé podpisanej 28 lutego 1975 roku, ich postanowienia obowiązują nadal. Deklaracje te załączono do protokołu 3.

7. Niniejszego artykułu oraz protokołu 3 nie stosuje się do stosunków między państwami AKP i francuskimi departamentami zamorskimi.

Artykuł 14

Stosuje się postanowienie szczególne dotyczące wołowiny i cielęciny określone w protokole 4 załączonym do niniejszej Umowy.

ROZDZIAŁ 3

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 15

Protokoły załączone do niniejszego załącznika stanowią jego integralną część.

PROTOKÓŁ 1

dotyczący definicji pojęcia „produkty pochodzące” oraz metod współpracy administracyjnej

SPIS TREŚCI

TYTUŁ I: POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 1: Definicje

TYTUŁ II: DEFINICJA POJĘCIA „PRODUKTY POCHODZĄCE”

Artykuł 2: Warunki ogólne

Artykuł 3: Produkty całkowicie uzyskane

Artykuł 4: Produkty poddane wystarczającej obróbce lub wystarczająco przetworzone

Artykuł 5: Niewystarczająca obróbka lub niewystarczające przetworzenie

Artykuł 6: Kumulacja pochodzenia

Artykuł 7: Jednostka kwalifikacyjna

Artykuł 8: Akcesoria, części zapasowe i narzędzia

Artykuł 9: Zestawy

Artykuł 10: Elementy neutralne

TYTUŁ III: WYMOGI TERYTORIALNE

Artykuł 11: Zasada terytorialności

Artykuł 12: Transport bezpośredni

Artykuł 13: Wystawy

TYTUŁ IV: DOWÓD POCHODZENIA

Artykuł 14: Wymogi ogólne

Artykuł 15: Procedura wydawania świadectw przewozowych EUR.1

Artykuł 16: Świadectwa przewozowe EUR.1 wydawane z datą wsteczną

Artykuł 17: Wydawanie odpisu świadectwa przewozowego EUR.1

Artykuł 18: Wydawanie świadectw przewozowych EUR.1 na podstawie dowodu pochodzenia wydanego lub sporządzonego uprzednio

Artykuł 19: Warunki sporządzania deklaracji na fakturze

Artykuł 20: Upoważniony eksporter

Artykuł 21: Termin ważności dowodu pochodzenia

Artykuł 22: Procedura tranzytowa

Artykuł 23: Przedkładanie dowodu pochodzenia

Artykuł 24: Przywóz partiami

Artykuł 25: Zwolnienia z dowodu pochodzenia

Artykuł 26: Procedura informacyjna do celów kumulacji

Artykuł 27: Dokumenty uzupełniające

Artykuł 28: Przechowywanie dowodu pochodzenia i dokumentów uzupełniających

Artykuł 29: Rozbieżności i błędy formalne

Artykuł 30: Kwoty wyrażone w euro

TYTUŁ V: UZGODNIENIA DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY ADMINISTRACYJNEJ

Artykuł 31: Wzajemna pomoc

Artykuł 32: Weryfikacja dowodów pochodzenia

Artykuł 33: Weryfikacja deklaracji dostawcy

Artykuł 34: Rozstrzyganie sporów

Artykuł 35: Kary

Artykuł 36: Strefy wolnocłowe

Artykuł 37: Komitet Współpracy Celnej

Artykuł 38: Odstępstwa

TYTUŁ VI: CEUTA I MELILLA

Artykuł: 39 Warunki specjalne

TYTUŁ VII: POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 40: Przegląd reguł pochodzenia

Artykuł 4l: Załączniki

Artykuł 42: Wykonanie protokołu

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik I do protokołu 1: uwagi wprowadzające do wykazu w załączniku II

Załącznik II do protokołu 1: Wykaz procesów obróbki i przetwarzania, którym należy poddać materiały niepochodzące, aby wytworzony produkt mógł uzyskać status pochodzenia

Załącznik III do protokołu 1: Kraje i terytoria zamorskie

Załącznik IV do protokołu 1: Formularz świadectwa przewozowego

Załącznik V do protokołu 1: Deklaracja na fakturze

Załącznik VIA do protokołu 1: Deklaracja dostawcy dotycząca produktów o preferencyjnym statusie pochodzenia

Załącznik VIB do protokołu 1: Deklaracja dostawcy dotycząca produktów nieposiadających preferencyjnego statusu pochodzenia

Załącznik VII do protokołu 1: Świadectwo informacyjne

Załącznik VIII to protokołu 1: Formularz wniosku o zastosowanie odstępstwa

Załącznik IX do protokołu 1: Wykaz procesów obróbki lub przetwarzania decydujących o charakterze pochodzenia AKP uzyskanych produktów, w przypadku gdy obróbce lub przetwarzaniu poddawane są materiały tekstylne pochodzące z krajów rozwijających się określonych w artykule 6 ustęp 11 niniejszego protokołu

Załącznik X do protokołu 1: Wyroby włókiennicze wyłączone z procedury kumulacji z niektórymi krajami rozwijającymi się określonymi w artykule 6 ustęp 11 niniejszego protokołu

Załącznik XI do protokołu 1: Produkty, w odniesieniu do których postanowienia dotyczące kumulacji z Republiką Południowej Afryki określone w artykule 6 ustęp 3 mają zastosowanie po trzech latach od tymczasowego stosowania Umowy w sprawie handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską a Republiką Południowej Afryki

Załącznik XII do protokołu 1: Produkty, w odniesieniu do których postanowienia dotyczące kumulacji z Republiką Południowej Afryki określone w artykule 6 ustęp 3 mają zastosowanie po sześciu latach od tymczasowego stosowania Umowy w sprawie handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską a Republiką Południowej Afryki

Załącznik XIII do protokołu 1: Produkty, w odniesieniu do których nie stosuje się artykułu 6 ustęp 3

Załącznik XIV do protokołu 1: Produkty rybołówstwa, w odniesieniu do których tymczasowo nie stosuje się artykułu 6 ustęp 3

Załącznik XV do protokołu 1: Wspólna deklaracja w sprawie kumulacji

TYTUŁ I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 1

Definicje

Do celów niniejszego protokołu:

a) „produkcja” oznacza wszelkie rodzaje obróbki lub przetwarzania, w tym montaż lub działania szczególne;

b) „materiał” oznacza każdy składnik, surowiec, element lub część, itp. wykorzystywane do wytworzenia produktu;

c) „produkt” oznacza produkt wytwarzany, nawet jeśli jest on przeznaczony do dalszego wykorzystania w procesie wytwarzania;

d) „towary” oznaczają zarówno materiały, jak i produkty;

e) „wartość celna” oznacza wartość ustaloną zgodnie z Porozumieniem z 1994 roku w sprawie stosowania artykułu VII Układu Ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (Porozumienie WTO w sprawie ustalania wartości celnej);

f) „cena ex works” oznacza cenę zapłaconą za produkt ex works producentowi, w którego zakładzie przeprowadzono ostateczną obróbkę lub przetwarzanie minus wszelkie podatki, które są lub mogą być spłacone z chwilą wywozu uzyskanego produktu;

g) „wartość materiałów” oznacza wartość celną wykorzystywanych materiałów niepochodzących z chwilą ich przywozu lub, jeśli nie jest ona znana i nie może być ustalona, pierwszą, ustaloną cenę zapłaconą za materiały na tym terytorium;

h) „wartość materiałów pochodzących” oznacza wartość takich materiałów określoną w literze g), stosowaną mutatis mutandis;

i) „wartość dodana” oznacza wartość ustalaną w oparciu o cenę ex works minus wartość celna materiałów państwa trzeciego przywożonych do Wspólnoty, państw AKP lub krajów i terytoriów zamorskich;

j) „działy” i „pozycje” oznacza działy i pozycje (czterocyfrowe kody) stosowane w nomenklaturze stanowiącej Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów, zwany w niniejszym protokole „Zharmonizowanym Systemem” lub „HS”;

k) „sklasyfikowany” oznacza klasyfikację produktu lub materiału w określonej pozycji;

l) „przesyłka” oznacza produkty przesyłane przez jednego eksportera do jednego odbiorcy jednocześnie lub objęte jednolitym dokumentem przewozowym dotyczącym ich przesyłki od eksportera do odbiorcy lub, wobec braku takiego dokumentu, jednolitą fakturą;

m) „terytoria” obejmują wody terytorialne.

TYTUŁ II

DEFINICJA POJĘCIA „PRODUKTY POCHODZĄCE”

Artykuł 2

Wymogi ogólne

1. Do celów wykonania postanowień współpracy handlowej załącznika V, następujące produkty uznaje się za produkty pochodzące z państw AKP:

a) produkty w całości uzyskane w państwach AKP w rozumieniu artykułu 3 niniejszego protokołu;

b) produkty uzyskane w państwach AKP zawierające materiały, które nie zostały w całości uzyskane w tych państwach, pod warunkiem że materiały te poddano w państwach AKP wystarczającej obróbce lub wystarczającemu przetworzeniu, w rozumieniu artykułu 4 niniejszego protokołu,.

2. Do celów wykonania ustępu 1, terytoria państw AKP uznaje się za jedno terytorium.

Produkty pochodzące wytworzone z materiałów uzyskanych w całości lub poddanych wystarczającej obróbce lub wystarczająco przetworzonych w dwóch lub wielu państwach AKP uznaje się za produkty pochodzące z państwa AKP, w którym przeprowadzono ostateczną obróbkę lub ostateczne przetwarzanie, pod warunkiem że obróbka lub przetwarzanie przeprowadzone w tym państwie wykracza poza obróbkę i przetwarzanie określone w artykule 5 niniejszego protokołu.

Artykuł 3

Produkty całkowicie uzyskane

1. Produkty wymienione poniżej uznaje się za całkowicie uzyskane w państwach AKP lub Wspólnocie, lub w krajach i terytoriach zamorskich określonych w załączniku III, które poniżej określa się jako KTZ:

a) produkty mineralne wydobyte z ziemi leżącej na ich terytorium lub ze złóż morskich;

b) produkty roślinne zebrane na tych terytoriach;

c) żywe zwierzęta urodzone i hodowane na tych terytoriach;

d) produkty uzyskane od żywych zwierząt hodowanych na tych terytoriach;

e) produkty uzyskane w wyniku polowań lub połowów prowadzonych na tych terytoriach;

f) produkty rybołówstwa morskiego i inne produkty wydobyte z morza poza wodami terytorialnymi przez ich statki;

g) produkty wytworzone poza ich statkami przetwórniami wyłącznie z produktów określonych w literze f);

h) surowce wtórne zebrane na tych terytoriach, nadające się jedynie do odzyskiwania surowców, w tym zużyte opony nadające się wyłącznie do bieżnikowania lub do wykorzystania jako odpady;

i) odpady oraz ścinki powstałe w toku operacji wytwarzania prowadzonych na tych terytoriach;

j) produkty wydobyte z dna morskiego lub złóż morskich poza wodami terytorialnymi, pod warunkiem że terytoria te mają wyłączne prawo do wydobywania z dna morskiego lub złóż morskich;

k) towary wyprodukowane na tych terytoriach wyłącznie z produktów wymienionych w literach a)-j).

2. Termin „ich statki” oraz „ich statki przetwórnie” z ustępu 1 litery f) i g) stosuje się wyłącznie do statków i statków przetwórni:

a) zarejestrowanych lub zatwierdzonych w Państwie Członkowskim WE, w państwie AKP lub z KTZ

b) pływających pod banderą Państwa Członkowskiego WE, państwa AKP lub KTZ;

c) przynajmniej w 50% stanowiących własność obywateli państwa strony Umowy, lub KTZ, lub przedsiębiorstwa, którego główna siedziba znajduje się w jednym z tych państw lub KTZ, których prezes zarządu lub rady nadzorczej, a także większość członków takich organów to obywatele państw stron Umowy lub KTZ oraz, w przypadku spółek osobowych lub spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w których przynajmniej połowa kapitału należy do tych państw stron Umowy lub do organów państwowych lub obywateli wspomnianych państw lub KTZ;

d) w których przynajmniej 50% załogi, a także kapitan i zatrudnieni oficerowie to obywatele państw stron Umowy, lub KTZ.

3. Niezależnie od postanowień ustępu 2, na wniosek państwa AKP, Wspólnota uznaje, że statki czarterowane lub dzierżawione przez państwo AKP są traktowane jako „ich statki” podczas realizowania połowów na terytorium wyłącznej strefy ekonomicznej tego państwa, na następujących warunkach:

- państwo AKP dało Wspólnocie możliwość negocjowania umowy dotyczącej rybołówstwa, a Wspólnota nie przyjęła tej oferty;

- przynajmniej 50% załogi, a także kapitan i zatrudnieni oficerowie są obywatelami państw stron Umowy, lub KTZ;

- umowa o czarterowanie lub dzierżawie została przyjęta przez Komitet Współpracy Celnej AKP-WE oferując właściwe szanse rozwoju możliwości państwa AKP do realizowania połowów we własnym zakresie, w szczególności nakładające na państwo AKP odpowiedzialność za zarządzanie statkiem oddanym do jego dyspozycji w zakresie żeglugi morskiej oraz handlu przez określony okres.

Artykuł 4

Produkty w wystarczającym stopniu przetworzone lub obrobione

1. Do celów niniejszego protokołu, produkty, które nie zostały całkowicie uzyskane uznaje się za poddane wystarczającej obróbce lub wystarczająco przetworzone w państwach AKP lub we Wspólnocie lub w KTZ, jeśli spełnione są warunki określone na wykazie w załączniku II.

Warunki określone powyżej przewidują, w odniesieniu do wszystkich produktów objętych niniejszą Umową obróbkę lub przetwarzanie, którym należy poddać materiały niepochodzące wykorzystywane do produkcji i które mają zastosowanie jedynie w odniesieniu do takich materiałów. Ponadto jeśli produkt, który uzyskał status pochodzenia w drodze spełnienia warunków określonych w wykazie jest wykorzystywany w wytwarzaniu innego produktu, przewiduje się, że warunki stosowane w odniesieniu do produktu, w którym produkt ten jest zawarty nie mają zastosowania do niego, a ponadto nie należy brać pod uwagę materiałów niepochodzących, które mogą zostać wykorzystane do wytwarzania takiego produktu.

2. Bez względu na ustęp 1, materiały niepochodzące, które zgodnie z warunkami określonymi w wykazie nie powinny być wykorzystywane do produkcji określonego produktu mogą zostać użyte, pod warunkiem że:

a) ich wartość nie przekracza 15% ceny ex works produktu;

b) każda wartość procentowa podana w wykazie w odniesieniu do maksymalnej wartości materiałów niepochodzących nie może zostać przekroczona w roku stosowania niniejszego ustępu.

3. Ustępy 1 i 2 stosuje się poza wyjątkami określonymi w artykule 5.

Artykuł 5

Niewystarczające czynności obróbki lub przetwarzania

1. Bez uszczerbku dla ustępu 2, następujące czynności uważa się za obróbkę lub przetwarzanie niewystarczające do nadania statusu produktów pochodzących, bez względu na fakt czy spełnione zostały wymogi artykułu 4:

a) czynności mające na celu zapewnienie zachowania produktu w dobrym stanie podczas transportu i składowania (wietrzenie, rozkładanie, suszenie, chłodzenie, umieszczanie w soli, ditlenku siarki lub w innych roztworach wodnych, usuwanie zniszczonych części i tym podobne czynności);

b) proste czynności polegające na usuwaniu kurzu, odsiewaniu lub przesiewaniu, sortowaniu, segregowaniu, dopasowywaniu (włącznie z przygotowywaniem zestawów artykułów), myciu, malowaniu, rozcinaniu;

c) (i) zmiana opakowań oraz dzielenie i łączenie opakowań;

(ii) proste umieszczanie w butelkach, flakonach, torbach, pokrowcach, pudełkach, mocowanie do kartonów lub desek, itd. oraz wszystkie inne, proste czynności związane z pakowaniem;

d) przymocowywanie znaków, etykiet i innych podobnych znaków odróżniających na produktach lub ich opakowaniach;

e) proste mieszanie produktów, nawet różnych rodzajów, w przypadku gdy jeden lub kilka składników mieszanki nie spełniają warunków ustanowionych w niniejszym protokole, w celu umożliwienia uznania ich za produkty pochodzące z państwa AKP, Wspólnoty lub KTZ;

f) prosty montaż części składowych w celu otrzymania kompletnego produktu;

g) połączenie dwóch lub więcej czynności wymienionych w literach a)-f);

h) ubój zwierząt.

2. Przy określaniu czy obróbkę albo przetwarzanie danego produktu należy uważać za niewystarczające w rozumieniu ustępu 1 należy uwzględnić łącznie wszystkie procesy jakim został poddany produkt w państwach AKP, we Wspólnocie lub w KTZ.

Artykuł 6

Kumulacja pochodzenia

Kumulacja pochodzenia z KTZ i Wspólnoty

1. Materiały pochodzące ze Wspólnoty lub z KTZ uznaje się za materiały pochodzące z państw AKP, jeśli zawarto je w produkcie uzyskanym w tych państwach. Poddawanie tych produktów wystarczającej obróbce lub przetwarzaniu nie jest niezbędne, pod warunkiem że poddano je obróbce lub przetworzeniu wykraczającemu poza to podane w artykule 5.

2. Obróbka i przetwarzanie przeprowadzone we Wspólnocie lub KTZ uznaje się za przeprowadzone w państwach AKP, jeśli materiały poddaje się dalszej obróbce lub przetworzeniu w państwach AKP.

Kumulacja z Republiką Południowej Afryki

3. Z zastrzeżeniem postanowień ustępu 4, 5, 6, 7 i 8, tworzywa pochodzące z Republiki Południowej Afryki uznaje się za pochodzące z państw AKP, jeśli zawarto je w produkcie uzyskanym w tych państwach. Poddawanie takich materiałów wystarczającej obróbce lub przetwarzaniu nie jest konieczne.

4. Produkty, które nabyły status produktów pochodzących z mocy ustępu 3 są nadal uznawane za produkty pochodzące z państw AKP, jeśli ich wartość dodana przekracza wartość użytych materiałów pochodzących z Republiki Południowej Afryki. Jeśli tak nie jest, przedmiotowe produkty uznaje się za pochodzące z Republiki Południowej Afryki. Przy ustalaniu pochodzenia nie należy brać pod uwagę materiałów pochodzących z Republiki Południowej Afryki, które poddano wystarczającej obróbce lub przetworzeniu w państwach AKP.

5. Kumulacja przewidziana w ustępie 3 może być stosowana wyłącznie po upływie trzech lat, w przypadku produktów podanych w załączniku XI oraz sześciu lat, w przypadku produktów podanych w załączniku XII od daty tymczasowego stosowania między Wspólnotą Europejską a Republiką Południowej Afryki Umowy w sprawie handlu, rozwoju i współpracy. Kumulacja przewidziana w ustępie 3 nie ma zastosowania do produktów określonych w załączniku XIII.

6. Nie naruszając ustępu 5, na wniosek państw AKP kumulacja przewidziana w ustępie 3 może być stosowana do produktów podanych w załącznikach XI i XII. Zgodnie z artykułem 37 Komitet Ambasadorów AKP-WE podejmuje decyzję w sprawie wniosków państw AKP, dla każdego produktu odrębnie, w oparciu o sprawozdanie sporządzone przez Komitet Współpracy Celnej AKP-WE. Podczas analizowania wniosków pod uwagę należy wziąć ryzyko naruszenia postanowień handlowych Umowy w sprawie handlu, rozwoju i wpółpracy między Wspólnotą Europejską i Republiką Południowej Afryki.

7. Kumulacja przewidziana w ustępie 3 ma zastosowanie wyłącznie do produktów określonych w załączniku XIV, jeśli zniesiono taryfy celne dotyczące produktów w ramach Umowy w sprawie handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską a Republiką Południowej Afryki. Komisja Europejska publikuje w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (seria C) datę spełnienia warunków niniejszego ustępu.

8. Kumulacja przewidziana w ustępie 3 może być stosowana jedynie wtedy gdy wykorzystywane materiały pochodzące z Republiki Południowej Afryki nabyły status produktów pochodzących w drodze stosowania reguł pochodzenia tożsamych z regułami określonymi w niniejszym protokole. Państwa AKP przekazują Wspólnocie szczegóły umów zawartych z Republiką Południowej Afryki oraz odpowiadające im zasady pochodzenia. Komisja Europejska publikuje w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (seria C) datę, z którą państwa AKP wypełniły obowiązki określone w niniejszym ustępie.

9. Bez uszczerbku dla ustępu 5 i 7, obróbka i przetwarzanie przeprowadzone w Republice Południowej Afryki uznaje się za przeprowadzone w innym Państwie Członkowskim Unii Celnej Afryki Południowej (SACU), jeśli tworzywa poddaje się dalszej obróbce i przetworzeniu w tym Państwie Członkowskim SACU.

10. Bez uszczerbku dla ustępów 5 i 7, na wniosek państw AKP obróbkę i przetwarzanie przeprowadzone w Afryce Południowej uznaje się za przeprowadzone w państwach AKP, jeśli w kontekście umowy o regionalnej integracji gospodarczej tworzywa poddaje się obróbce lub przetworzeniu następczemu w państwie AKP.

O ile żadna ze stron nie złoży do Rady Ministrów AKP-WE szczególnego wniosku o rewizję decyzji, Komitet Współpracy Celnej AKP-WE podejmuje decyzję w sprawie wniosków AKP zgodnie z artykułem 37.

Kumulacja z ościennymi krajami rozwijającymi się

11. Na wniosek państw AKP materiały pochodzące z ościennego kraju rozwijającego się należącego do spójnego geograficznie regionu innego niż państwo AKP uznaje się za materiały pochodzące z państw AKP, jeśli zawarto je w produkcie uzyskanym w tych państwach. Poddawanie takich materiałów obróbce lub przetworzeniu wystarczającemu nie jest konieczne, pod warunkiem że:

- obróbka lub przetwarzanie przeprowadzone w państwie AKP przekracza czynności wymienione w artykule 5. Jednakże produkty z działu 50-63 Zharmonizowanego Systemu dodatkowo poddaje się w państwie AKP przynajmniej obróbce lub przetworzeniu, w wyniku którego uzyskany produkt klasyfikuje się w pozycji różniącej się od pozycji, w których sklasyfikowano tworzywa wykorzystane do wytworzenia produktu, pochodzące z kraju rozwijającego się niebędącego państwem AKP. W przypadku produktów podanych w załączniku IX do niniejszego protokołu stosuje się wyłącznie przetwarzanie szczególne podane w kolumnie 3, bez względu na to czy dotyczy ono zmiany pozycji, czy też nie,

- państwa AKP, Wspólnota i inne państwa zainteresowane zawarły umowę w sprawie właściwych procedur administracyjnych, które gwarantują właściwe wykonanie niniejszego ustępu.

Niniejszy ustęp nie ma zastosowania do produktów z tuńczyka sklasyfikowanych w Zharmonizowanym Systemie w dziale 3 lub 16, produktów z ryżu opatrzonych w HS kodem 1006, lub wyrobów włókienniczych podanych w załączniku X do niniejszego protokołu.

Do celów ustalenia czy produkty pochodzą z państwa rozwijającego się niebędącego państwem AKP zastosowanie mają postanowienia niniejszego protokołu.

O ile żadna ze stron nie złoży do Rady Ministrów AKP-WE szczególnego wniosku o rewizję decyzji, Komitet Współpracy Celnej AKP-WE podejmuje decyzję w sprawie wniosków AKP zgodnie z artykułem 37.

Artykuł 7

Jednostka kwalifikacyjna

1. Za jednostkę kwalifikacyjną do stosowania postanowień niniejszego protokołu uznaje się dany produkt, który jest uznany za jednostkę podstawową klasyfikacji w nomenklaturze Zharmonizowanego Systemu.

W związku z powyższym:

- jeżeli produkt składający się z grupy bądź zestawu artykułów jest sklasyfikowany według warunków Zharmonizowanego Systemu do jednej pozycji, całość stanowi jednostkę klasyfikacyjną;

- jeżeli partia składa się z szeregu identycznych produktów sklasyfikowanych do tej samej pozycji Zharmonizowanego Systemu przy zastosowaniu postanowień niniejszego protokołu, każdy produkt uwzględnia się oddzielnie.

2. W przypadku gdy do celów klasyfikacji uwzględnia się produkt wraz z jego opakowaniem, na mocy reguły ogólnej 5 Zharmonizowanego Systemu, uwzględnia się je także do celów określenia pochodzenia.

Artykuł 8

Akcesoria, części zamienne i narzędzia

Akcesoria, części zamienne i narzędzia, wysyłane ze sprzętem, urządzeniem, pojazdem lub maszyną, stanowiące część normalnego wyposażenia i wliczone w jego cenę albo fakturowane razem z nim uważa się za część danego sprzętu, urządzenia, pojazdu lub danej maszyny.

Artykuł 9

Zestawy

Zestawy, określone w regule ogólnej 3 Zharmonizowanego Systemu, uważa się za posiadające status pochodzenia, jeżeli wszystkie produkty składowe posiadają status pochodzenia. Niemniej jednak jeżeli zestaw składa się z produktów posiadających status pochodzenia i produktów nieposiadających takiego statusu, cały zestaw uważa się za posiadający status pochodzenia, z zastrzeżeniem, że wartość produktów nieposiadających statusu pochodzenia nie przekracza 15% ceny zestawu ex works.

Artykuł 10

Elementy neutralne

W celu ustalenia czy produkt może zostać uznany za posiadający status pochodzenia, niezbędne jest ustalenie pochodzenia następujących elementów, które mogły zostać wykorzystane w procesie wytwarzania:

a) energia i paliwo;

b) zakład i wyposażenie;

c) maszyny i narzędzia;

d) towary, które nie wchodzą i nie są przeznaczone do włączenia w końcowy skład produktu.

TYTUŁ III

WYMOGI TERYTORIALNE

Artykuł 11

Zasada terytorialności

1. Państwa AKP zobowiązane są spełniać w sposób ciągły warunki określone w tytule II w odniesieniu do nabywania statusu pochodzenia, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w artykule 6.

2. W przypadku zwrotu towarów posiadających status pochodzenia, wywiezionych z państw AKP, Wspólnoty lub KTZ do innego kraju, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w artykule 6, towary takie uznawane są za nieposiadające statusu pochodzenia, chyba że istnieje możliwość udowodnienia organom celnym, że:

a) zawrócone towary są towarami, które zostały wywiezione; oraz

b) nie zostały one poddane żadnej czynności, poza czynnościami niezbędnymi do zachowania ich w dobrym stanie podczas znajdowania się w innym kraju lub w trakcie wywozu.

Artykuł 12

Transport bezpośredni

1. Traktowanie preferencyjne, przewidziane na mocy postanowień dotyczących współpracy handlowej załącznika V, ma zastosowanie wyłącznie do produktów spełniających wymogi niniejszego protokołu, przewożonych bezpośrednio między terytoriami państw AKP, Wspólnoty, KTZ lub Republiki Południowej Afryki de celów artykułu 6, bez wprowadzania ich na terytorium innego państwa. Jednakże produkty stanowiące pojedynczą przesyłkę można przewozić przez inne terytoria oraz, w razie konieczności, przeładowywać je lub czasowo składować na tych terytoriach, pod warunkiem że pozostają pod dozorem organów celnych w kraju tranzytu lub składowania i nie są poddawane żadnym czynnościom, poza rozładunkiem, przeładunkiem lub czynnościami mającymi na celu zachowanie ich w dobrym stanie.

Produkty pochodzące mogą być transportowane rurociągiem przez terytorium inne niż terytorium państwa AKP, Wspólnoty lub KTZ.

2. Organom celnym kraju przywozu należy przedstawić dowody spełnienia warunków określonych w ustępie 1, sporządzone w formie:

a) jednolitego dokumentu przewozowego, obejmującego przejazd z kraju wysyłającego przez kraj tranzytu; lub

b) świadectwa wydanego przez organy celne kraju tranzytu:

(i) z dokładnym opisem produktów;

(ii) z datami rozładunku i przeładunku produktów oraz, w miarę potrzeby, z podaniem nazw statków lub innych środków transportu jakie zostały użyte, oraz

(iii) z poświadczeniem warunków w jakich produkty pozostawały w kraju tranzytu, lub

c) w razie braku tych dokumentów, wszelkich dokumentów poświadczających.

Artykuł 13

Wystawy

1. Produkty pochodzące, wysłane z państwa AKP na wystawę w kraju innym niż określone w artykule 6, oraz sprzedane po wystawie w celu przywozu do Wspólnoty, przy przywozie podlegają postanowieniom załącznika V, pod warunkiem że istnieje możliwość udowodnienia organom celnym, że:

a) eksporter wysłał te produkty z państwa AKP do państwa, w którym odbywa się wystawa i prezentował je na tej wystawie;

b) produkty zostały sprzedane lub rozdysponowane przez eksportera w inny sposób osobie zamieszkałej we Wspólnocie;

c) produkty zostały wysłane w trakcie wystawy lub bezpośrednio po jej zakończeniu, w takim samym stanie w jakim zostały wysłane na wystawę, oraz

d) od momentu wysłania produktów na wystawę nie były one wykorzystywane do celów innych niż prezentacja na wystawie.

2. Dowód pochodzenia musi zostać wystawiony lub sporządzony zgodnie z postanowieniami tytułu IV i przedłożony organom celnym kraju przywozu w normalnym trybie. Musi na nim widnieć nazwa i adres wystawy. W miarę potrzeby może zaistnieć konieczność załączenia dodatkowej dokumentacji dowodowej na temat warunków na jakich produkty były prezentowane.

3. Ustęp 1 stosuje się do wystaw handlowych, przemysłowych, rolniczych lub rzemieślniczych, targów lub podobnych wystaw publicznych albo pokazów, które nie są organizowane w celach prywatnych, w sklepach lub pomieszczeniach handlowych przeznaczonych do sprzedaży produktów zagranicznych, oraz podczas których produkty pozostają pod dozorem celnym.

TYTUŁ IV

DOWÓD POCHODZENIA

Artykuł 14

Wymogi ogólne

1. Produkty pochodzące z państw AKP przy ich przywozie do Wspólnoty podlegają postanowieniom załącznika V, pod warunkiem przedłożenia:

a) świadectwa przewozowego EUR.1, którego wzór znajduje się w załączniku IV; lub

b) w przypadkach określonych w artykule 19 ustęp 1, deklaracji (zwanej dalej „deklaracją na fakturze”), której treść znajduje się w załączniku V do niniejszego protokołu, złożonej przez eksportera na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie handlowym, na którym przedmiotowe produkty są opisane na tyle szczegółowo, że umożliwia to ich identyfikację.

2. Nie naruszając ustępu 1, produkty pochodzące w rozumieniu niniejszego protokołu, w przypadkach podanych w artykule 25, podlegają postanowieniom załącznika V, bez konieczności przedstawiania dokumentów, o których mowa powyżej.

Artykuł 15

Procedura wydawania świadectwa przewozowego EUR.1

1. Świadectwo przewozowe EUR.1 jest wystawiane przez organy celne kraju wysyłającego, na pisemny wniosek eksportera lub jego upoważnionego przedstawiciela, na odpowiedzialność eksportera.

2. W tym celu eksporter lub jego upoważniony przedstawiciel zobowiązany jest wypełnić świadectwo przewozowe EUR.1 i formularz wniosku, których wzory znajdują się w załączniku IV. Formularze te wypełnia się zgodnie z postanowieniami niniejszego protokołu. W przypadku odręcznego wypełniania formularzy należy to zrobić atramentem i drukowanymi literami. Produkty muszą zostać opisane w polu przeznaczonym do tego celu, bez pozostawiania pustych linijek. W przypadku gdy pole nie jest całkowicie wypełnione, pod ostatnią linijką należy umieścić poziomą linię, aby przekreślić puste miejsce.

3. Eksporter wnioskujący o wystawienie świadectwa przewozowego EUR.1 musi być przygotowany do przedłożenia w każdym momencie, na wniosek organów celnych państwa AKP wywozu, w którym wystawiane jest świadectwo przewozowe EUR.1, wszystkich odpowiednich dokumentów potwierdzających pochodzenie danych produktów, jak również spełnienie innych wymagań niniejszego protokołu.

4. Świadectwo przewozowe EUR.1 wystawiane jest przez organy celne państwa AKP jeżeli przedmiotowe produkty mogą zostać uznane za produkty pochodzące z państw AKP, lub z jednego z innych krajów określonych w artykule 6, oraz jeżeli spełniają pozostałe wymogi niniejszego protokołu.

5. Organy celne wystawiające świadectwo przewozowe EUR.1 podejmują wszelkie kroki niezbędne do sprawdzenia statusu pochodzenia produktów i ich zgodności z wymogami niniejszego protokołu. W tym celu mają prawo zażądać przedstawienia wszelkich dowodów oraz skontrolować księgi rachunkowe eksportera lub przeprowadzić wszelkie kontrole jakie uznają za właściwe. Organy celne wystawiające świadectwo przewozowe EUR.1 zapewniają również, aby formularze określone w ustępie 2 zostały należycie wypełnione. W szczególności sprawdzają one, czy miejsce przeznaczone na opis produktów zostało wypełnione w sposób wykluczający wszelkie możliwości dokonywania nieuprawnionych wpisów.

6. Datę wystawienia świadectwa przewozowego EUR.1 wstawia się w polu 11 świadectwa.

7. Świadectwo przewozowe EUR.1 jest wystawiane przez organy celne i udostępniane eksporterowi natychmiast po dokonaniu bądź zapewnieniu faktycznego wywozu produktów.

Artykuł 16

Świadectwa przewozowe EUR.1 wystawiane z datą wsteczną

1. Nie naruszając artykułu 15 ustęp 7, świadectwo przewozowe EUR.1 może, w wyjątkowych przypadkach, być wystawione po wywozie produktów, do których się ono odnosi, jeżeli:

a) z powodu błędów, mimowolnych przeoczeń lub szczególnych okoliczności, nie zostało wystawione w momencie wywozu; lub

b) istnieje możliwość udowodnienia organom celnym, że świadectwo przewozowe EUR.1 zostało wystawione, lecz nie zostało przyjęte przy przywozie z powodów technicznych.

2. W celu wykonania ustępu 1 eksporter musi podać we wniosku miejsce i datę wywozu produktów, do których odnosi się świadectwo przewozowe EUR.1, oraz powody złożenia wniosku.

3. Organy celne mogą wystawić świadectwo przewozowe EUR.1 z datą wsteczną, wyłącznie po sprawdzeniu zgodności informacji podanych we wniosku eksportera z informacjami podanymi w odpowiednich dokumentach.

4. Świadectwa przewozowe EUR.1 wystawione z datą wsteczną muszą zostać opatrzone jednym z następujących zdań:

„NACHTRÄGLICH AUSGESTELLT”, „DELIVRÉ A POSTERIORI”, „RILASCIATO A POSTERIORI”, „AFGEGEVEN A POSTERIORI”, „ISSUED RETROSPECTIVELY”, „UDSTEDT EFTERFØLGENDE”, „ΕΚΔΟΘΕΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ”, „EXPEDIDO A POSTERIORI”, „EMITIDO A POSTERIORI”, „ANNETTU JÄLKIKÄTEEN”, „UTFÄRDAT I EFTERHAND”.

5. Adnotację określoną w ustępie 4 umieszcza się w polu „Uwagi” świadectwa przewozowego EUR.1.

Artykuł 17

Wystawianie odpisu świadectwa przewozowego EUR.1

1. W przypadku kradzieży, zgubienia lub zniszczenia świadectwa przewozowego EUR.1 eksporter może wystąpić na piśmie do organów celnych, które je wystawiły, o wystawienie odpisu świadectwa w oparciu o dokumenty wywozowe znajdujące się w ich posiadaniu.

2. Wystawiony w ten sposób odpis musi być opatrzony jedną z następujących adnotacji:

„DUPLIKAT”, „DUPLICATA”, „DUPLICATO”, „DUPLICAAT”, „DUPLICATE”, „ANTIГPAФO”, „DUPLICADO”, „SEGUNDA VIA”, „KAKSOISKAPPALE”.

3. Adnotację określoną w ustępie 2 dodaje się w polu „Uwagi” świadectwa przewozowego EUR.1.

4. Odpis, na którym musi być umieszczona data wystawienia oryginalnego świadectwa przewozowego EUR.1 jest ważny od tej daty.

Artykuł 18

Wystawianie świadectw przewozowych EUR.1 na podstawie dowodu pochodzenia wystawionego lub sporządzonego uprzednio

W przypadku gdy produkty posiadające status pochodzenia pozostają pod dozorem urzędu celnego w państwie AKP lub we Wspólnocie istnieje możliwość zastąpienia oryginalnego dowodu pochodzenia jednym lub kilkoma świadectwami przewozowymi EUR.1, w celu wysłania wszystkich bądź niektórych produktów do innego miejsca na terenie państw AKP lub Wspólnoty. Zastępcze świadectwo(-a) przewozowe EUR.1 wystawia urząd celny, pod którego dozorem znajdują się przedmiotowe produkty.

Artykuł 19

Warunki sporządzania deklaracji na fakturze

1. Deklarację na fakturze określoną w artykule 14 ustęp 1 litera b) może sporządzić:

a) upoważniony eksporter, w rozumieniu artykułu 20, lub

b) eksporter, w odniesieniu do przesyłki składającej się z jednego bądź kilku opakowań zawierających produkty pochodzące, których ogólna wartość nie przekracza 6 000 EUR.

2. Deklarację na fakturze można sporządzić, jeżeli dane produkty mogą zastać uznane za pochodzące z państw AKP lub z jednego z innych państw określonych w artykule 6 oraz jeżeli spełniają one warunki niniejszego protokołu.

3. Eksporter sporządzający deklarację na fakturze musi być przygotowany do przedłożenia w każdym momencie, na żądanie organów celnych kraju wywozu, wszystkich właściwych dokumentów, stanowiących dowód pochodzenia produktów oraz zgodności z pozostałymi wymogami niniejszego protokołu.

4. Eksporter sporządza deklarację na fakturze wypisując maszynowo, stemplując bądź drukując na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie handlowym deklarację, której tekst znajduje się w załączniku V do niniejszego protokołu, w jednym z języków określonych w tym załączniku oraz zgodnie z prawem kraju wywozu. W przypadku odręcznego wypełniania formularzy należy to zrobić atramentem i drukowanymi literami.

5. Eksporter umieszcza na deklaracji na fakturze własnoręczny podpis. Niemniej jednak nie wymaga się podpisu upoważnionego eksportera w rozumieniu artykułu 20, pod warunkiem że dostarczy on organom celnym kraju wywozu pisemne zobowiązanie, że przyjmuje pełną odpowiedzialność za każdą deklarację na fakturze, na której widnieje jego nazwisko, w taki sam sposób jakby znajdował się na niej jego własnoręczny podpis.

6. Eksporter może sporządzić deklarację na fakturze przy wywozie produktów, których ona dotyczy lub po ich wywiezieniu, pod warunkiem że jest ona przedstawiona w kraju przywozu nie później niż dwa lata od dnia wywozu produktów, do których się odnosi.

Artykuł 20

Upoważniony eksporter

1. Organy celne kraju wywozu mogą upoważnić eksportera, który dokonuje częstych wysyłek produktów na mocy niniejszej Umowy, do sporządzenia deklaracji na fakturze niezależnie od wartości przedmiotowych produktów. Eksporter ubiegający się o takie zezwolenie musi przedstawić organom celnym wszelkie gwarancje, niezbędne do sprawdzenia statusu pochodzenia produktów oraz spełnienia wymogów niniejszego protokołu.

2. Organy celne mogą uzależnić przyznanie statusu upoważnionego eksportera od spełnienia wszelkich warunków jakie uznają za właściwe.

3. Organy celne przyznają upoważnionemu eksporterowi numer upoważnienia celnego, który umieszczany jest na deklaracji na fakturze.

4. Używanie upoważnienia przez upoważnionego eksportera jest monitorowane przez organy celne.

5. Organy celne mogą w każdym momencie wycofać upoważnienie. Następuje to w przypadku gdy upoważniony eksporter przestaje wywiązywać się z gwarancji określonych w ustępie 1, nie spełnia warunków określonych w ustępie 2 lub wykorzystuje przyznane mu upoważnienie w inny, niewłaściwy sposób.

Artykuł 21

Ważność dowodu pochodzenia

1. Dowód pochodzenia jest ważny przez okres dziesięciu miesięcy od dnia wystawienia w kraju wywozu i musi zostać przedłożony organom celnym kraju przywozu w wymienionym terminie.

2. Dowody pochodzenia przedłożone organom celnym kraju przywozu po upływie ostatecznego terminu określonego w ustępie 1 mogą zostać przyjęte w ramach zastosowania traktowania preferencyjnego, w przypadku gdy obowiązek przedłożenia tych dokumentów nie został dopełniony w terminie z powodu wyjątkowych okoliczności.

3. W pozostałych przypadkach przedłożenia dowodów pochodzenia z opóźnieniem, organy celne kraju przywozu mogą przyjąć dowody pochodzenia wtedy gdy produkty zostały przedstawione przed upływem wyżej określonego ostatecznego terminu.

Artykuł 22

Procedura tranzytu

Jeśli produkty wkraczają na terytorium państwa AKP lub KTZ innego niż państwo pochodzenia, kolejny termin obowiązywania, trwający 4 miesiące, rozpoczyna się z datą, z którą organy celne państwa tranzytowego wprowadzają w rubryce 7 świadectwa przewozowego EUR.1 następujące dane:

- termin „tranzyt”,

- nazwę państwa tranzytowego,

- oficjalną pieczęć, której wzór udostępniono Komisji zgodnie z artykułem 31,

- datę wprowadzenia.

Artykuł 23

Przedłożenie dowodu pochodzenia

Dowody pochodzenia są przedkładane organom celnym kraju przywozu zgodnie z procedurami obowiązującymi w danym kraju. Wspomniane organy mogą zażądać przetłumaczenia dowodu pochodzenia oraz załączenia do zgłoszenia przywozowego oświadczenia importera, że produkty spełniają warunki wymagane do wykonania załącznika V.

Artykuł 24

Przywóz w partiach

Jeżeli na wniosek importera i na warunkach ustanowionych przez organy celne kraju przywozu produkty zdemontowane lub niezmontowane w rozumieniu reguły ogólnej 2 litera a) Zharmonizowanego Systemu, objęte działami XVI i XVII lub pozycjami 7308 i 9406 Zharmonizowanego Systemu, są przywożone w partiach, w momencie przywozu pierwszej partii towaru należy przedstawić organom celnym jeden dowód pochodzenia tych produktów.

Artykuł 25

Zwolnienie z obowiązku posiadania dowodu pochodzenia

1. Produkty wysyłane w małych opakowaniach przez osoby prywatne do osób prywatnych lub stanowiące część osobistego bagażu osób podróżujących uznaje się za produkty pochodzące, zwolnione z obowiązku przedkładania dowodu pochodzenia, pod warunkiem że produkty te nie są przywożone w celach handlowych i zostały zgłoszone jako spełniające wymogi niniejszego protokołu oraz nie ma wątpliwości co do prawdziwości takiego zgłoszenia. W przypadku produktów wysyłanych drogą pocztową, zgłoszenie takie może być sporządzone na zgłoszeniu celnym C2/CP3 lub na kartce papieru załączonej do tego dokumentu.

2. Produktów przywożonych okazjonalnie i składających się wyłącznie z przedmiotów osobistego użytku odbiorców, podróżnych lub ich rodzin nie uważa się za towary przywożone w celach handlowych, jeżeli wyraźnie wynika to z charakteru i ilości produktów.

3. Ponadto ogólna wartość tych produktów nie może przekraczać kwoty 500 EUR w przypadku małych opakowań, lub kwoty 1 200 EUR, w przypadku produktów stanowiących część osobistego bagażu osób podróżujących.

Artykuł 26

Procedura informacyjna do celów kumulacji

1. Jeśli stosuje się artykuł 2 ustęp 2 i 6 ustęp 1 dowód statusu pochodzenia materiałów pochodzących z państw AKP, Wspólnoty lub KTZ w rozumieniu niniejszego protokołu, stanowi świadectwo przewozowe EUR. 1 lub deklaracja dostawcy, przedłożone przez eksportera z państwa AKP lub KTZ, z którego pochodzą materiały, której wzór podano w załączniku VI A do niniejszego protokołu.

2. Jeśli stosuje się artykuł 2 ustęp 2, artykuł 6 ustęp 2 i 9 dowód obróbki lub przetworzenia przeprowadzonego w innych państwach AKP, Wspólnocie, KTZ lub w Afryce Południowej jest zawierany w deklaracji dostawcy, której wzór podano w załączniku VI B do niniejszego protokołu, przedłożonej przez eksportera z państwa AKP lub PiTZ, z którego pochodzą tworzywa.

3. Dostawca sporządza odrębną deklarację w przypadku przesyłki materiałów wymienionych na fakturze handlowej dotyczącej tej wysyłki lub w załączniku do faktury, albo w specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie handlowym dotyczącym tej wysyłki, opisującym przedmiotowe materiały w sposób umożliwiający ich zidentyfikowanie.

4. Deklarację dostawcy można sporządzić na gotowym formularzu.

5. Deklaracje dostawców opatruje się własnoręcznym podpisem. Jednakże jeśli fakturę oraz deklarację dostawcy sporządza się przy użyciu metod elektronicznego przetwarzania danych, deklaracja dostawcy nie wymaga składania własnoręcznego podpisu, pod warunkiem że tożsamość urzędnika odpowiedzialnego za sporządzenie deklaracji w przedsiębiorstwie dostawczym udowodniono w sposób zadowalający organy celne w państwie, w którym sporządzono deklaracje dostawców. Wspomniane organy celne mogą ustalić warunki wykonania tego ustępu.

6. Deklaracje dostawców przedkłada się właściwemu urzędowi celnemu w wysyłającym państwie AKP, które poproszono o wydanie świadectwa przewozowego EUR. 1.

7. Zgodnie z artykułem 23 protokołu 1 Czwartej Konwencji AKP-WE nadal obowiązują deklaracje dostawców oraz świadectwa wydane przed datą wejścia w życie niniejszego protokołu.

Artykuł 27

Dokumenty uzupełniające

Dokumentami określonymi w artykule 15 ustęp 3 i artykule 19 ustęp 3, stosowanymi w celu udowodnienia, że produkty objęte świadectwem przewozowym EUR.1 lub deklaracją na fakturze można uznać za produkty pochodzące z państwa AKP lub z jednego z krajów wymienionych w artykule 6, oraz że spełniają pozostałe wymogi niniejszego protokołu, mogą być między innymi:

a) bezpośredni dowód przeprowadzenia przez eksportera lub dostawcę obróbki w celu uzyskania danych towarów, znajdujący się na przykład w jego księgach rachunkowych lub w wewnętrznych dokumentach księgowych;

b) dokumenty potwierdzające status pochodzenia wykorzystanych materiałów, wydane lub sporządzone w państwie AKP lub w jednym z krajów określonych w artykule 6 w przypadku gdy dokumenty te są wykorzystywane zgodnie z prawem krajowym;

c) dokumenty potwierdzające dokonanie przetworzenia lub obróbki materiałów w państwach AKP, Wspólnocie lub w KTZ, wystawione lub sporządzone w państwie AKP, we Wspólnocie lub w KTZ, w przypadku gdy dokumenty te są wykorzystywane zgodnie z prawem krajowym;

d) świadectwa przewozowe EUR.1 lub deklaracje na fakturach, stanowiące dowód statusu pochodzenia zastosowanych materiałów, wystawione lub sporządzone w państwach AKP lub w jednym z innych państw określonych w artykule 6, zgodnie z niniejszym protokołem.

Artykuł 28

Przechowywanie dowodu pochodzenia i dokumentów uzupełniających

1. Eksporter wnioskujący o wystawienie świadectwa przewozowego przechowuje dokumenty określone w artykule 15 ustęp 3 przez okres co najmniej trzech lat.

2. Eksporter sporządzający deklarację na fakturze przechowuje jej kopię oraz dokumenty określone w artykule 19 ustęp 3 przez okres co najmniej trzech lat.

3. Organy celne kraju wywozu wystawiające świadectwo przewozowe EUR.1 przechowują formularz wniosku określony w artykule 15 ustęp 2 przez okres co najmniej trzech lat.

4. Organy celne kraju przywozu przechowują przedłożone im świadectwa przewozowe EUR.1 i deklaracje dotyczące faktur przez okres co najmniej trzech lat.

Artykuł 29

Rozbieżności i błędy formalne

1. Stwierdzenie niewielkich rozbieżności między deklaracjami złożonymi w dowodzie pochodzenia a deklaracjami w dokumentacji przedłożonej w urzędzie celnym w celu dopełnienia formalności związanych z przywozem produktów nie unieważnia ipso facto dowodu pochodzenia, jeżeli można należycie ustalić, że dokument jest zgodny z przedstawionymi produktami.

2. Oczywiste błędy formalne, takie jak błędy literowe w dowodzie pochodzenia, nie mogą stanowić przyczyny odrzucenia dokumentu, jeżeli nie wzbudzają wątpliwości co do poprawności deklaracji złożonych na dokumencie.

Artykuł 30

Kwoty wyrażone w euro

1. Kwoty wyrażone w dowolnej walucie Państwa Członkowskiego są równoważne kwotom w euro wyrażonych w tej walucie krajowej z pierwszym dniem roboczym października 1999 roku.

2. Kwoty wyrażone w euro oraz ich ekwiwalenty wyrażone w walutach krajowych niektórych Państw Członkowskich WE mogą być poddane kontroli przez Wspólnotę i przekazane przez Wspólnotę Komitetowi Współpracy Celnej nie później niż miesiąc przed ich wejściem w życie. Podczas kontroli Wspólnota zapewnia, aby kwoty stosowane w walucie krajowej nie zostały obniżone i ponadto rozważa potrzebę faktycznego utrzymania skutków danych limitów. W tym celu może podjąć decyzję o zmianie kwot wyrażonych w euro.

3. Podczas fakturowania produktów w walucie innego Państwa Członkowskiego WE państwo przywozu uznaje kwoty przekazane przez zainteresowane Państwo Członkowskie.

TYTUŁ V

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY ADMINISTRACYJNEJ

Artykuł 31

Wzajemna pomoc

1. Państwa AKP przekazują Komisji wzory odcisków pieczęci używanych przez ich urzędy celne do wystawiania świadectw przewozowych EUR.1, oraz adresy organów celnych odpowiedzialnych za kontrolę tych świadectw i deklaracji na fakturach.

Świadectwa przewozowe EUR.1 oraz deklaracje na fakturze są akceptowane do celów stosowania traktowania preferencyjnego od dnia otrzymania informacji przez Komisję.

Komisja przekazuje te informacje organom celnym Państw Członkowskich.

2. W celu zapewnienia prawidłowego stosowania niniejszego protokołu Wspólnota, KTZ, państwa AKP udzielają sobie wzajemnej pomocy, za pośrednictwem właściwych organów administracji celnej, w zakresie sprawdzania autentyczności świadectw przewozowych EUR.1, deklaracji dostawcy lub deklaracji na fakturach, oraz poprawności informacji podanych w tych dokumentach.

Konsultowane organy dostarczają wszelkie istotne informacje dotyczące warunków, w których wyprodukowano produkt, wskazując w szczególności warunki, zgodnie z którymi w poszczególnych, zainteresowanych państwach AKP, Państwach Członkowskich lub KTZ reguły pochodzenia są przestrzegane.

Artykuł 32

Weryfikacja dowodów pochodzenia

1. Dodatkowa weryfikacja dowodów pochodzenia jest przeprowadzana wyrywkowo lub za każdym razem gdy organy celne kraju przywozu mają uzasadnione wątpliwości co do autentyczności takich dokumentów, statusu pochodzenia sprawdzanych produktów lub spełnienia innych wymogów niniejszego protokołu.

2. W celu wykonania postanowień ustępu 1 organy celne kraju przywozu zwracają organom celnym kraju wywozu świadectwo przewozowe EUR.1 i fakturę, jeżeli została przedłożona, deklarację na fakturze lub kopie tych dokumentów, wraz z podaniem, w stosownych przypadkach, powodów przeprowadzenia dochodzenia. Do wniosku o przeprowadzenie weryfikacji załącza się wszelkie otrzymane dokumenty i informacje, wskazujące na nieprawdziwość informacji podanych w dowodzie pochodzenia.

3. Weryfikację przeprowadzają organy celne kraju wywozu. W tym celu mają one prawo zażądać przedstawienia dowodów oraz przeprowadzić kontrolę ksiąg rachunkowych eksportera lub inną kontrolę, jaką uznają za stosowną.

4. Jeżeli organy celne kraju przywozu podejmują decyzję o zawieszeniu udzielenia preferencyjnego traktowania produktów w oczekiwaniu na wyniki weryfikacji, importer otrzymuje propozycję uwolnienia produktów, z zastrzeżeniem wszelkich środków ostrożności uznanych za niezbędne.

5. Organy celne wnioskujące o przeprowadzenie weryfikacji są informowane o jej wynikach możliwie jak najszybciej. Wyniki te muszą wyraźnie określać, czy dokumenty są autentyczne oraz czy dane produkty można uznać za pochodzące z państw AKP lub z jednego z innych państw określonych w artykule 6 oraz za spełniające pozostałe wymogi niniejszego protokołu.

6. Jeżeli w przypadku uzasadnionych wątpliwości odpowiedź nie napłynęła w terminie 10 miesięcy od dnia przedstawienia wniosku o przeprowadzenia weryfikacji, lub jeżeli odpowiedź nie zawiera informacji wystarczających do ustalenia autentyczności danego dokumentu lub faktycznego pochodzenia produktów, wnioskujące organy celne odmawiają przyznania prawa do preferencyjnego traktowania, z wykluczeniem wyjątkowych okoliczności.

7. W przypadku gdy procedura weryfikacji lub wszelkie inne dostępne informacje wskazują, iż naruszone zostały postanowienia niniejszego protokołu, państwo AKP z własnej inicjatywy lub na wniosek Wspólnoty przeprowadza właściwe dochodzenie lub doprowadza do wszczęcia takiego dochodzenia, które należy podjąć z zachowaniem właściwej pilności w celu stwierdzenia takich naruszeń i zapobieżenia im, w tym celu zainteresowane państwo AKP może zaprosić Wspólnotę do wzięcia udziału w takich dochodzeniach.

Artykuł 33

Weryfikacja deklaracji dostawców

1. Weryfikację deklaracji dostawców można przeprowadzić wyrywkowo lub jeśli organy celne państwa przywożącego mają uzasadnione wątpliwości dotyczące autentyczności dokumentu lub dokładności, czy też kompletności informacji dotyczących prawdziwego pochodzenia przedmiotowych tworzyw.

2. Organy celne, którym przedłożono deklarację dostawcy mogą zażądać od organów celnych państwa, w którym sporządzono deklarację, wydania świadectwa, którego wzór podano w załączniku VII do niniejszego protokołu. Alternatywnie, organy celne, którym przedłożono deklarację dostawcy mogą zażądać od eksportera sporządzenia świadectwa wydanego przez organy celne państwa, w którym sporządzono deklarację.

Urząd wydający świadectwo przechowuje kopię świadectwa przynajmniej przez trzy lata.

3. Wnioskujące organy celne są jak najszybciej informowane o wynikach weryfikacji. Wyniki muszą w zadowalającym stopniu wskazywać, czy deklaracja dotycząca statusu tworzyw jest prawidłowa.

4. Do celów weryfikacji dostawcy przechowują kopię dokumentu zawierającego deklarację oraz wszystkie niezbędne dowody wykazujące prawdziwy status tworzyw nie krócej niż przez okres trzech lat.

5. Organy celne państwa, w którym przygotowano deklarację dostawcy mają prawo do żądania złożenia wszelkich dowodów lub przeprowadzenia każdej kontroli, którą uznają za właściwą w celu sprawdzenia poprawności każdej deklaracji dostawcy.

6. Każde świadectwo przewozowe EUR.1 lub deklarację na fakturze sporządzoną w oparciu o niewłaściwą deklarację dostawcy uznaje się za unieważnioną i odwołaną.

Artykuł 34

Rozstrzyganie sporów

W razie wystąpienia sporu w związku z procedurami weryfikacji określonymi w artykułach 32 i 33, który nie może być rozstrzygnięty przez organy celne wnioskujące o przeprowadzenie weryfikacji oraz organy celne odpowiedzialne za przeprowadzenie tej weryfikacji lub jeśli spory dotyczą interpretacji niniejszego protokołu, strony sporu przedkładają sprawę Komitetowi Współpracy Celnej.

Rozstrzyganie sporów między importerem a organami celnymi kraju przywozu podlega we wszystkich przypadkach prawu kraju przywozu.

Artykuł 35

Kary

Kary nakłada się na każdą osobę, która sporządza lub przyczynia się do sporządzenia dokumentu zawierającego błędne informacje, w celu objęcia produktów systemem preferencyjnego traktowania.

Artykuł 36

Strefy wolnocłowe

1. Państwa AKP podejmują wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia, że produkty znajdujące się w obrocie handlowym przy zastosowaniu dowodu pochodzenia, które w trakcie przewozu przebywają na terenie strefy wolnocłowej położonej na terenie państw AKP nie zostały zamienione na inne towary oraz aby nie były poddawane żadnym czynnościom poza zwykłymi czynnościami mającymi na celu zapobieżenie ich zepsuciu.

2. W drodze odstępstwa od postanowień ustępu 1, przy przywozie produktów pochodzących do strefy wolnocłowej przy zastosowaniu dowodu pochodzenia oraz poddawanych obróbce i przetwarzaniu, na wniosek eksportera, zainteresowane organy wydadają nowe świadectwo EUR.1, jeśli przeprowadzona obróbka lub przetwarzanie są zgodne z postanowieniami niniejszego protokołu.

Artykuł 37

Komitet Współpracy Celnej

1. Komitet Współpracy Celnej, zwany dalej „Komitetem”, jest powoływany i obciążany realizowaniem współpracy administracyjnej w celu właściwego i jednolitego stosowania niniejszego protokołu oraz wykonaniem wszelkich innych zadań, które mogą mu zostać powierzone w dziedzinie celnej.

2. Komitet regularnie analizuje wpływ stosowania reguł pochodzenia na państwa AKP, w szczególności na najmniej rozwinięte państwa AKP, i zaleca Radzie Ministrów przyjęcie właściwych środków.

3. Komitet podejmuje decyzje w sprawie kumulacji pochodzenia na mocy warunków podanych w artykule 6.

4. Komitet podejmuje decyzje w sprawie odstępstw od niniejszego protokołu na mocy warunków podanych w artykule 38.

5. Komitet zbiera się regularnie, szczególnie w celu przygotowania decyzji Rady Ministrów, zgodnie z artykułem 40.

6. Komitet składa się z jednej strony z biegłych z Państw Członkowskich i urzędników Komisji odpowiedzialnych za kwestie celne, z drugiej zaś z biegłych reprezentujących państwa AKP i urzędników ugrupowań regionalnych państw AKP odpowiedzialnych za kwestie celne. W razie potrzeby Komitet może powołać właściwych biegłych.

Artykuł 38

Odstępstwa

1. Komitet może przyjąć odstępstwa od niniejszego protokołu, jeśli jest to usprawiedliwione rozwojem istniejących gałęzi przemysłu lub powstawaniem nowych.

Zainteresowane państwo lub państwa AKP, przed lub z chwilą przedłożenia sprawy Komitetowi informuje Wspólnotę o złożeniu wniosku o odstępstwo podając powody składania wniosku zgodnie z ustępem 2.

Wspólnota odpowie pozytywnie na wszystkie należycie uzasadnione wnioski państw AKP zgodne z niniejszym artykułem i niepowodujące poważnego zagrożenia dla ustanowionego przemysłu Wspólnoty.

2. Aby ułatwić Komitetowi analizowanie wniosków o odstępstwo, za pomocą formularza podanego w załączniku VIII do niniejszego protokołu państwo AKP sporządzające wniosek przedstawia uzasadnienie wniosku dostarczając możliwie najwięcej informacji dotyczących, w szczególności, punktów podanych poniżej:

- opisu produktu gotowego,

- charakteru oraz ilości tworzyw pochodzących z państwa trzeciego,

- charakteru oraz ilości tworzyw pochodzących z państw AKP, Wspólnoty lub KTZ, lub tam przetworzonych,

- procesów produkcji,

- wartości dodanej,

- liczby pracowników w przedmiotowym przedsiębiorstwie,

- przewidywanej wielkości wywozu do Wspólnoty,

- innych możliwych źródeł zaopatrzenia w surowce,

- powodów wnioskowanego terminu w świetle dążeń prowadzących do znalezienia nowych źródeł zaopatrzenia,

- innych uwag.

Te same zasady stosuje się do wszelkich wniosków o przedłużenie terminu obowiązywania odstępstwa.

Komitet może zmienić formularz.

3. Analiza wniosków uwzględnia w szczególności:

a) poziom rozwoju lub położenie geograficzne zainteresowanego państwa lub państw AKP;

b) przypadków, w których obowiązujące reguły pochodzenia w znacznym stopniu dotykałyby bieżącej wydolności przemysłu państw AKP w zakresie realizowania wywozu do Wspólnoty, w szczególności dotyczy to przypadków gdy mogłoby to doprowadzić do zaprzestania takich działań;

c) przypadków szczególnych, w których można jasno wykazać, że reguły pochodzenia mogłyby w znacznym stopniu zakłócić inwestycje dotyczące przemysłu, oraz w których odstępstwo sprzyjające realizacji programu inwestycyjnego umożliwiłoby etapowe spełnianie tych reguł.

4. W każdym przypadku analiza jest przeprowadzana w celu upewnienia się czy reguły dotyczące kumulacji pochodzenia nie dają rozstrzygnięcia problemu.

5. Ponadto jeśli wniosek o odstępstwo dotyczy państw najmniej rozwiniętych lub wyspiarskich państw AKP, jego analiza jest przeprowadzana z korzyścią dla nich, w szczególności biorąc pod uwagę:

a) gospodarcze i społeczne skutki podejmowanej decyzji, szczególnie w odniesieniu do zatrudnienia;

b) potrzebę przyjęcia odstępstwa w terminie uwzględniającym szczególną sytuację zainteresowanego państwa AKP oraz jego problemy.

6. Podczas analizowania wniosków szczególną uwagę należy zwrócić, w każdym przypadku odrębnie, na możliwość przyznania statusu produktów pochodzących tym produktom, w których skład wchodzą tworzywa pochodzące z ościennych państw rozwijających się, państw najmniej rozwiniętych lub państw rozwijających się, z którymi jedno lub większa liczba państw AKP nawiązała stosunki szczególne, pod warunkiem że ustanowiono satysfakcjonującą współpracę administracyjną.

7. Bez uszczerbku dla ustępów 1-6, odstępstwo jest przyznawane, jeśli wartość dodana produktów niepochodzących wykorzystanych w zainteresowanym państwie lub państwach AKP stanowi przynajmniej 45% wartości produktu gotowego, pod warunkiem że odstępstwo nie powoduje poważnego zagrożenia dla sektora gospodarczego Wspólnoty lub jednego lub większej liczby Państw Członkowskich.

8. Bez względu na ustępy 1-7, odstępstwa dotyczące puszkowanego tuńczyka oraz tuszy tuńczyka są przyznawane wyłącznie w ramach kontyngentu rocznego 8 000 ton tuńczyka puszkowanego i w ramach kontyngentu rocznego 2 000 ton tuszy tuńczyka.

Państwa AKP przedkładają Wspólnocie wnioski o stosowanie takiego odstępstwa, zgodnie z kontyngentem wspomnianym powyżej, a Wspólnota automatycznie przyznaje odstępstwo i wprowadza je w życie na mocy decyzji.

9. Komitet podejmuje wszelkie kroki konieczne do zagwarantowania, że decyzja jest podejmowana jak najszybciej, a w każdym przypadku nie później niż siedemdziesiąt pięć dni roboczych od dnia otrzymania wniosku przez Wiceprzewodniczącego Komitetu WE. Jeśli Wspólnota nie poinformuje państw AKP o swoim stanowisku w sprawie wniosku w tym terminie, wniosek uznaje się za przyjęty. W przypadku niepodjęcia przez Komitet decyzji, Komitet Ambasadorów jest wzywany do podjęcia decyzji w terminie jednego miesiąca od daty przekazania mu sprawy.

10. a) Odstępstwo obowiązuje w terminie ustalanym przez Komitet, na ogół przez pięć lat.

b) Decyzja o odstępstwie może przewidywać odnowienie odstępstwa bez konieczności podejmowania przez Komitet nowej decyzji, pod warunkiem że zainteresowane państwo lub państwa AKP przedłożą, w terminie trzech miesięcy przed upływem każdego terminu, dowód stwierdzający, że nadal nie są w stanie spełnić warunków niniejszego protokołu, od którego uzyskały odstępstwo.

Jeśli składa się sprzeciw dotyczący przedłużenia terminu obowiązywania odstępstwa, Komitet jak najszybciej analizuje i podejmuje decyzję w sprawie przedłużenia odstępstwa. Komitet postępuje zgodnie z procedurą przewidzianą w ustępie 9. Przyjmuje się wszelkie niezbędne środki mające na celu uniknięcie zakłócenia stosowania odstępstwa.

c) W terminach podanych w literach a) i b) Komitet może zmienić terminy wprowadzenia odstępstwa, jeśli stwierdzi, iż w czynnikach zasadniczych regulujących decyzję o przyznaniu odstępstwa zaszła znacząca zmiana. Z chwilą zakończenia analizy Komitet może podjąć decyzję o zmianie terminów decyzji w odniesieniu do zakresu odstępstwa lub każdego innego warunku ustalonego wcześniej.

TYTUŁ VI

CEUTA I MELILLA

Artykuł 39

Warunki specjalne

1. Termin „Wspólnota” użyty w niniejszym protokole nie obejmuje Ceuty i Melilli. Termin „produkty pochodzące ze Wspólnoty” nie obejmuje produktów pochodzących z Ceuty i Melilli.

2. Postanowienia niniejszego protokołu stosuje się mutatis mutandis przy stwierdzaniu czy produkty można uznać za pochodzące z państw AKP z chwilą ich przywozu do Ceuty i Melilli.

3. W przypadku gdy produkty w całości uzyskane w Ceucie, Melilli, KTZ lub we Wspólnocie poddaje się obróbce i przetwarzaniu w państwach AKP, uznaje się je za całkowicie uzyskane w państwach AKP.

4. Obróbka lub przetwarzanie przeprowadzane w Ceucie, Melilli, KTZ lub we Wspólnocie uznaje się za przeprowadzone w państwach AKP, jeśli materiały poddawane są dalszej obróbce lub przetworzeniu w państwach AKP.

5. Do celów wykonania ustępu 3 i 4, za obróbkę lub przetworzenie nie uznaje się czynności niewystarczających określonych w artykule 5.

6. Ceutę i Melillę uznaje się za jedno terytorium.

TYTUŁ VII

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 40

Przegląd reguł pochodzenia

Zgodnie z artykułem 7 załącznika V Rada Ministrów analizuje corocznie lub wtedy gdy wnioskują o to państwa AKP lub Wspólnota, stosowanie postanowień niniejszego protokołu oraz jego wpływ gospodarczy, w celu wprowadzenia niezbędnych zmian lub dostosowań.

Rada Ministrów uwzględnia między innymi elementy wpływające na ustalanie reguł pochodzenia wynalazków technologicznych.

Podjęte decyzje są jak najszybciej wykonywane.

Artykuł 41

Załączniki

Załączniki do niniejszego protokołu stanowią jego integralną część.

Artykuł 42

Wykonanie protokołu

Wspólnota i państwa AKP, każda w swoim zakresie, podejmują kroki niezbędne do wykonania niniejszego protokołu.

Załącznik I do protokołu 1

UWAGI WSTĘPNE DO WYKAZU W ZAŁĄCZNIKU II

Uwaga 1:

Wykaz określa warunki wymagane w odniesieniu do wszystkich produktów uznawanych za poddane wystarczającej obróbce lub wystarczająco przetworzone, w znaczeniu artykułu 4 Protokołu.

Uwaga 2:

1. Pierwsze dwie kolumny w wykazie zawierają opis uzyskanego produktu. Pierwsza kolumna podaje numer pozycji lub numer działu stosowany w Zharmonizowanym Systemie, natomiast druga kolumna zawiera opis towarów zastosowany w danym systemie, w odniesieniu do pozycji lub działu. W kolumnach 3 lub 4 określono regułę dotyczącą każdego wpisu w pierwszych dwóch kolumnach. W przypadku gdy wpis w pierwszej kolumnie poprzedzony jest, w niektórych przypadkach, przedrostkiem „ex”, oznacza to, że reguły podane w kolumnach 3 lub 4 stosuje się wyłącznie do części tej pozycji, która jest opisana w kolumnie 2.

2. W przypadku gdy w kolumnie 1 zgrupowano kilka numerów pozycji lub podano numer działu, w związku z czym opis produktów w kolumnie 2 ma charakter ogólny, do wszystkich produktów, które w Zharmonizowanym Systemie są sklasyfikowane w pozycjach danego działu lub w dowolnych pozycjach zgrupowanych w kolumnie 1 stosuje się łączną regułę dotyczącą kolumn 3 lub 4.

3. W przypadku gdy do różnych produktów z danej pozycji stosuje się różne reguły podane w wykazie, każde tiret zawiera wyszczególnienie części pozycji objętej odpowiednimi regułami z kolumny 3 lub 4.

4. W przypadku gdy reguła w kolumnach 3 i 4 została określona w odniesieniu do wpisu w pierwszych dwóch kolumnach, eksporter może zdecydować o zastosowaniu reguły określonej w kolumnie 3 lub w kolumnie 4. Jeśli w kolumnie 4 nie określono reguły pochodzenia, stosuje się regułę określoną w kolumnie 3.

Uwaga 3:

1. Postanowienia artykułu 4 protokołu dotyczące produktów, które nabyły status produktów pochodzących wykorzystywanych do wytwarzania innych produktów stosuje się bez względu na to czy status ten został nabyty w zakładzie, w którym wykorzystuje się te produkty, czy w innym zakładzie na terytorium Wspólnoty lub Państw AKP.

Przykład:

Silnik z pozycji nr 8407, w odniesieniu do którego przewidziana reguła stwierdza, że wartość materiałów bez statusu pochodzenia, stanowiących jego elementy składowe, nie może przekroczyć 40% ceny ex works, wykonany jest z „innej stali stopowej wstępnie kształtowanej przez kucie” z pozycji nr ex 7224.

Jeżeli odkuwka ta została wykonana we Wspólnocie z wlewki bez statusu pochodzenia, to odkuwka nabyła status pochodzenia w oparciu o regułę dotyczącą pozycji ex 7224 w wykazie. W związku z tym przy obliczaniu wartości silnika odkuwkę można potraktować jako proces o statusie pochodzenia, bez względu na to, czy silnik został wyprodukowany w tym samym zakładzie, czy w innym zakładzie we Wspólnocie. Przy sumowaniu wartości wykorzystanych materiałów nieposiadających statusu pochodzenia nie uwzględnia się wartości wlewki nieposiadającej statusu pochodzenia.

2. Reguła podana w wykazie określa minimalny, wymagany zakres obróbki lub przetwarzania, a przeprowadzanie dalszej obróbki lub dalszego przetwarzania również powoduje nadanie statusu pochodzenia; przeprowadzenie mniejszego zakresu obróbki lub przetworzenia nie może zaś decydować o przyznaniu produktowi statusu produktu pochodzącego. W związku z tym jeśli reguła przewiduje, że na pewnym etapie wytwarzania można wykorzystać materiał nieposiadający statusu pochodzenia, wykorzystanie takiego materiału na wcześniejszym etapie wytwarzania jest dozwolone, natomiast nie jest dozwolone na późniejszym etapie wytwarzania.

3. Bez uszczerbku dla uwagi 3.2, jeżeli reguła stanowi, że można wykorzystać „materiały z dowolnej pozycji”, można wykorzystać materiały sklasyfikowane do tej samej pozycji co produkt, jednak z zastrzeżeniem szczególnych ograniczeń, które dana reguła może również obejmować. Wyrażenie „wytwarzanie z materiałów objętych dowolną pozycją, włącznie z materiałami objętymi pozycją …” oznacza jednak, że można wykorzystać wyłącznie materiały sklasyfikowane do tej samej pozycji co produkt, o innym opisie niż opis danego produktu w kolumnie 2 wykazu.

4. Jeżeli reguła podana w wykazie określa, że produkt może zostać wytworzony z więcej niż jednego materiału, oznacza to, że można wykorzystać jeden, dowolny materiał, lub większą liczbę materiałów. Nie wymaga się wykorzystania wszystkich materiałów.

Przykład:

Reguła dotycząca tkanin z pozycji 5208-5212 przewiduje, że można wykorzystać włókna naturalne oraz że można również wykorzystać materiały chemiczne spośród innych materiałów. Nie oznacza to, że konieczne jest wykorzystanie obu rodzajów materiałów; możliwe jest wykorzystanie jednego, dowolnego materiału lub obu rodzajów materiałów.

5. W przypadku gdy reguła podana w wykazie określa, że produkt musi zostać wytworzony z określonego materiału, warunek ten nie wyklucza oczywiście wykorzystania innych materiałów, które z racji swoich cech nie mogą spełnić wymagań reguły. (Patrz również: Uwaga 6.3 poniżej w odniesieniu do wyrobów włókienniczych).

Przykład:

Reguła dotycząca przetworów spożywczych z pozycji 1904, która szczególnie wyklucza zboża i ich pochodne nie wyklucza wykorzystania soli mineralnych, środków chemicznych i innych dodatków, które nie są produktami zbożowymi.

Nie stosuje się jej jednak w odniesieniu do produktów, które pomimo iż nie mogą zostać wytworzone z niektórych materiałów określonych w wykazie, mogą być wyprodukowane z materiału o tym samym charakterze, na wcześniejszym etapie produkcji.

Przykład:

Jeżeli w przypadku artykułu odzieżowego z działu ex 62, wykonanego z materiałów nietkanych, dla danej klasy wyrobu dozwolone jest użycie wyłącznie przędzy bez statusu pochodzenia, materiałem wyjściowym produkcji nie może być materiał nietkany – nawet jeżeli materiały nietkane nie mogą normalnie zostać wyprodukowane z przędzy. W takich przypadkach materiałem wyjściowym produkcji byłby materiał wykorzystywany na etapie produkcji wcześniejszym niż etap zastosowania przędzy – to znaczy materiał wykorzystywany na etapie włókien.

6. Jeżeli zawarta w wykazie reguła przewiduje dwie maksymalne wartości procentowe materiałów bez statusu pochodzenia, które mogą zostać użyte, wartości tych nie można sumować. Innymi słowy, maksymalna wartość wszystkich wykorzystywanych materiałów bez statusu pochodzenia nigdy nie może przekroczyć najwyższej podanej wartości procentowej. Ponadto poszczególne wartości procentowe nie mogą przekroczyć wartości podanej w stosunku do materiałów, do których mają one zastosowanie.

Uwaga 4:

1. Termin „włókna naturalne” stosuje się w wykazie w odniesieniu do włókien innych niż włókna sztuczne lub syntetyczne. Jest on zastrzeżony dla etapów produkcji mających miejsce przed przędzeniem, w tym dla odpadów oraz, o ile nie określono inaczej, obejmuje włókna zgrzeblone, czesane lub w inny sposób przetwarzane, ale nieprzędzione.

2. Termin „włókna naturalne” obejmuje włosie końskie z pozycji 0503, jedwab z pozycji 5002 i 5003 oraz włókna wełniane, z cienkiej albo grubej sierści zwierzęcej z pozycji 5101-5105, włókna bawełniane z pozycji 5201-5203 i pozostałe włókna roślinne z pozycji 5301-5305.

3. Terminy „pulpa włókiennicza”, „materiały chemiczne” oraz „materiały papiernicze” stosuje się w wykazie do opisu materiałów niesklasyfikowanych w działach 50-63, które można wykorzystać do produkcji włókien lub przędzy sztucznych, syntetycznych lub papierowych.

4. Termin „włókna chemiczne odcinkowe” stosuje się w wykazie do określenia kabli z włókna syntetycznego lub sztucznego, włókien odcinkowych lub odpadów z pozycji 5501-5507.

Uwaga 5:

1. W przypadku gdy w wykazie znajduje się odniesienie do niniejszej uwagi w stosunku do danego produktu, warunki określone w kolumnie 3 nie mają zastosowania do podstawowych materiałów tekstylnych, wykorzystywanych do wytwarzania tego produktu, które w sumie stanowią najwyżej 10% ogólnej masy wszystkich zastosowanych materiałów tekstylnych. (Patrz również: uwaga 5.3 i 5.4).

2. Tolerancję wymienioną w uwadze 5.1 można jednak stosować wyłącznie w odniesieniu do produktów mieszanych, wytworzonych z dwóch lub wielu podstawowych materiałów tekstylnych.

Podstawowe materiały tekstylne to:

- jedwab,

- wełna,

- gruba sierść zwierzęca,

- cienka sierść zwierzęca,

- włosie końskie,

- bawełna,

- materiały służące do produkcji papieru i papier,

- len,

- konopie,

- juta i inne włókna łykowe,

- sizal i inne włókna tekstylne z rodzaju agawa,

- włókna kokosowe, manila, ramia i inne roślinne włókna tekstylne,

- syntetyczne włókno ciągłe,

- sztuczne włókna ciągłe,

- włókna przewodzące,

- syntetyczne włókna odcinkowe z polipropylenu,

- syntetyczne włókna odcinkowe z poliestru,

- syntetyczne włókna odcinkowe z poliamidu,

- syntetyczne włókna odcinkowe z poliakrylonitrylu,

- syntetyczne włókna odcinkowe z poliimidu,

- syntetyczne włókna odcinkowe z politetrafluoroetylenu,

- syntetyczne włókna odcinkowe z polifenylenu sulfonowego,

- syntetyczne włókna odcinkowe z polichlorku winylu,

- inne syntetyczne włókna odcinkowe,

- sztuczne włókna odcinkowe z wiskozy,

- pozostałe sztuczne włókna odcinkowe,

- przędza z poliuretanu uzupełniona elastycznymi segmentami z polieteru skręconego lub nie,

- przędza z poliuretanu uzupełniona elastycznymi segmentami z poliestru skręconego lub nie,

- produkty z pozycji 5605 (przędza metalizowana), zawierające taśmę składającą się z rdzenia z folii aluminiowej lub rdzenia z folii z tworzyw sztucznych, nawet pokrywane proszkiem aluminiowym, o szerokości nieprzekraczającej 5 mm, wprowadzone za pomocą substancji kleistej między dwie warstwy folii z tworzywa sztucznego,

- pozostałe produkty z pozycji 5605.

Przykład:

Przędza z pozycji 5205, wykonana z włókien bawełnianych z pozycji 5203 i z syntetycznych włókien odcinkowych z pozycji 5506, jest przędzą mieszaną. W związku z tym można wykorzystywać syntetyczne włókna odcinkowe bez statusu pochodzenia, które nie spełniają reguł pochodzenia (które wymagają wytwarzania z materiałów chemicznych lub pulpy włókienniczej), w ilości nieprzekraczającej 10% masy przędzy.

Przykład:

Tkanina wełniana z pozycji 5112, wykonana z przędzy wełnianej z pozycji 5107 i przędzy syntetycznej z włókien odcinkowych z pozycji 5509 jest tkaniną mieszaną. W związku z tym można stosować przędzę syntetyczną, która nie spełnia reguł pochodzenia (które wymagają wytwarzania z materiałów chemicznych lub masy włókienniczej) lub przędzę wełnianą, która nie spełnia reguł pochodzenia (która wymaga wytwarzania z włókien naturalnych, niezgrzebnych ani czesankowych lub przygotowanej do przędzenia w inny sposób) lub połączenie tych dwóch włókien, pod warunkiem że ich ogólna masa nie przekracza 10% masy tkaniny.

Przykład:

Rózgowa tkanina włókiennicza z pozycji 5802, wykonana z przędzy bawełnianej z pozycji 5205 oraz z tkaniny bawełnianej z pozycji 5210 jest produktem mieszanym tylko wtedy, gdy sama tkanina bawełniana jest tkaniną mieszaną, wykonaną z przędzy sklasyfikowanej do dwóch oddzielnych pozycji, albo jeżeli wykorzystane włókna bawełniane są mieszankami.

Przykład:

Jeżeli przedmiotowa rózgowa tkanina włókiennicza została wykonana z przędzy bawełnianej z pozycji 5205 i tkaniny syntetycznej z pozycji 5407, zastosowane przędze są oczywiście dwoma odrębnymi materiałami włókienniczymi, w związku z czym rózgowa tkanina włókiennicza jest produktem mieszanym.

3. W przypadku produktów zawierających „przędzę wykonaną z poliuretanu i uzupełnioną elastycznymi elementami poliestru, nawet skręconego” tolerancja dla tej przędzy wynosi 20%.

4. W przypadku produktów zawierających „taśmę składającą się z rdzenia z folii aluminiowej lub z rdzenia z folii z tworzyw sztucznych, nawet pokrywaną proszkiem aluminiowym, o szerokości nieprzekraczającej 5 mm, wprowadzoną za pomocą substancji kleistej między dwie warstwy folii z tworzywa sztucznego” tolerancja w odniesieniu do taśmy wynosi 30%.

Uwaga 6:

1. Wyroby włókiennicze oznaczone w wykazie odnośnikiem do niniejszej uwagi i materiały tekstylne, z wyjątkiem tekstylnych materiałów wykończeniowych i dodatków, które nie spełniają reguły podanej w wykazie w kolumnie 3 dotyczącej wytwarzania omawianych produktów, mogą być użyte, pod warunkiem że ich masa nie przekracza 10% ogólnej masy wszystkich zawartych materiałów tekstylnych.

Tekstylne materiały wykończeniowe i dodatki są sklasyfikowane w działach 50-63. Za wykończenia i dodatki nie uznaje się podszewek i międzypodszewek.

2. Wszelkie nietekstylne materiały wykończeniowe i dodatki lub inne wykorzystywane materiały zawierające materiały tekstylne nie muszą spełniać warunków określonych w kolumnie 3, nawet jeśli wykraczają poza zakres uwagi 3.5.

3. Zgodnie z uwagą 3.5 wszelkie niepochodzące nietekstylne materiały wykończeniowe oraz dodatki lub inne produkty, które nie zawierają żadnych materiałów tekstylnych mogą być używane dowolnie, jeśli ich wykonanie z materiałów określonych w kolumnie 3 nie jest możliwe.

- Na przykład(¹) reguła podana w wykazie przewiduje, że do danej pozycji włókienniczej takiej jak bluzka trzeba zastosować przędzę, nie wyklucza to zastosowania innych elementów metalowych, takich jak guziki, ponieważ nie można ich wykonać z materiałów tekstylnych.

4. W przypadku obliczania wartości materiałów bez statusu pochodzenia, a wchodzących w skład produktu, z zastosowaniem normy procentowej, konieczne jest uwzględnienie wartości materiałów wykończeniowych i dodatków.

Uwaga 7:

1. Dla potrzeb pozycji ex 2707, 2713-2715, ex 2901, ex 2902 i ex 3403, „procesy szczególne” to:

a) destylacja próżniowa;

b) redestylacja przez bardzo dokładny proces frakcjonowania(²);

c) krakowanie;

d) reformowanie;

e) ekstrakcja przy użyciu selektywnych rozpuszczalników;

f) proces obejmujący wszystkie z następujących czynności: poddanie działaniu stężonego kwasu siarkowego, oleum lub bezwodnika siarkowego; neutralizacja środkami alkalicznymi; odbarwianie i oczyszczanie naturalnymi ziemiami aktywnymi, ziemiami aktywowanymi, aktywowanym węglem drzewnym lub boksytem;

g) polimeryzacja;

h) alkilowanie;

i) izomeryzacja.

2. Dla potrzeb pozycji 2710, 2711 i 2712, „procesy szczególne” to:

a) destylacja próżniowa;

b) redestylacja przez bardzo dokładny proces frakcjonowania¹

c) krakowanie;

d) reformowanie;

e) ekstrakcja przy użyciu selektywnych rozpuszczalników;

f) proces obejmujący wszystkie z następujących czynności: poddanie działaniu stężonego kwasu siarkowego, oleum lub bezwodnika siarkowego; neutralizacja środkami alkalicznymi; odbarwianie i oczyszczanie naturalnymi ziemiami aktywnymi, ziemiami aktywowanymi, aktywowanym węglem drzewnym lub boksytem;

g) polimeryzacja;

h) alkilowanie;

i) izomeryzacja;

j) w odniesieniu do olejów ciężkich objętych wyłącznie pozycją ex 2710, odsiarczanie za pomocą wodoru powodujące obniżenie zawartości siarki w produktach przetworzonych o przynajmniej 85% (metoda ASTM D 1266-59 T);

k) w odniesieniu do produktów objętych wyłącznie pozycją 2710, odparafinowywanie przez proces inny niż filtrowanie;

l) w odniesieniu do olejów ciężkich objętych wyłącznie pozycją ex 2710, obróbka przy użyciu katalizatora, za pomocą wodoru pod ciśnieniem powyżej 20 barów i w temperaturze powyżej 250°C, inna niż prowadząca do odsiarczenia, kiedy wodór stanowi w reakcji chemicznej pierwiastek czynny. Niemniej jednak nie uważa się za proces szczególny dalszej obróbki olejów smarowych z pozycji ex 2710, za pomocą wodoru (np. hydrorafinacja lub odbarwianie), prowadzącej do poprawienia barwy lub jej stabilności;

m) w odniesieniu do olejów opałowych objętych wyłącznie pozycją ex 2710, destylacja próżniowa, pod warunkiem że objętościowo destyluje się mniej niż 30% tych produktów, wraz ze stratami, w temperaturze 300°C metodą ASTM D 86;

n) w odniesieniu do olejów ciężkich innych niż oleje napędowe i oleje opałowe, objętych wyłącznie pozycją ex 2710, obróbka za pomocą elektrycznych wyładowań snopiastych wysokiej częstotliwości.

3. Dla potrzeb pozycji nr ex 2707, 2713-2715, ex 2901, ex 2902 i ex 3403, o statusie pochodzenia nie decydują proste czynności, takie jak czyszczenie, zlewanie, odsalanie, odwadnianie, filtrowanie, barwienie, znakowanie, uzyskiwanie określonej zawartości siarki w wyniku mieszania produktów o różnej zawartości siarki, oraz wszelkie połączenia tych czynności lub czynności podobne.

Załącznik II do protokołu 1

Wykaz procesów obróbki lub przetwarzania, którym należy poddać materiały bez statusu pochodzenia, aby wytworzony produkt mógł uzyskać status pochodzenia

Nie wszystkie produkty wymienione w wykazie są przedmiotem niniejszej Umowy. Dlatego niezbędne jest odwołanie się do pozostałych części niniejszej Umowy.

Załącznik III do protokołu 1

KRAJE I TERYTORIA ZAMORSKIE

W rozumieniu niniejszego Protokołu, „kraje i terytoria zamorskie” oznaczają kraje i terytoria określone w części czwartej Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, wymienione poniżej:

(Wykaz ten nie przesądza o statusie tych krajów i terytoriów, ani przyszłych zmian ich statusu.)

1. Kraj utrzymujący szczególne stosunki z Królestwem Danii:

- Grenlandia.

2. Terytoria zamorskie Republiki Francuskiej:

- Nowa Kaledonia,

- Polinezja Francuska,

- Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne,

- Wyspy Wallis i Futuna.

3. Zbiorowości terytorialne Republiki Francuskiej:

- Mayotte,

- Saint Pierre i Miquelon.

4. Kraje zamorskie Królestwa Niderlandów:

- Aruba,

- Antyle Niderlandzkie:

- Bonaire,

- Curaçao,

- Saba,

- Sint Eustatius,

- Sint Maarten.

5. Brytyjskie kraje i terytoria zamorskie:

- Anguilla,

- Kajmany,

- Falklandy,

- Południowa Georgia i wyspy Sandwich Południowy,

- Montserrat,

- Pitcairn,

- Święta Helena, Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha

- Brytyjskie Terytorium Antarktyczne,

- Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego,

- Wyspy Turks i Caicos,

- Brytyjskie Wyspy Dziewicze.

Załącznik IV do protokołu 1

FORMULARZ ŚWIADECTWA PRZEWOZOWEGO

1. Świadectwo przewozowe EUR.1 sporządza się na formularzu, którego wzór zamieszczono w niniejszym załączniku. Formularz należy wydrukować w jednym lub w wielu językach, w których sporządzono Umowę. Świadectwa sporządza się w jednym z tych języków i zgodnie z przepisami prawa krajowego państwa wywozu; jeśli są one sporządzone odręcznie, należy je wypełniać atramentem i drukowanymi literami.

2. Każdy formularz świadectwa ma wymiary 210 × 297 mm; dopuszczalna tolerancja w odniesieniu do długości wynosi do minus 5 mm lub plus 8 mm. Stosuje się biały papier do pisania, pozbawiony ścieru drzewnego i o wadze nie mniejszej niż 25g/m². W tle wydrukowany jest zielony znak wodny, dzięki któremu wszelkie próby sfałszowania środkami mechanicznymi lub chemicznymi staną się widoczne dla oka.

3. Państwa wywozu mogą zastrzec sobie prawo do drukowania formularza we własnym zakresie lub zlecić jego druk upoważnionym drukarniom. W tym drugim przypadku każdy formularz musi zawierać odniesienie do takiego upoważnienia. Na każdym świadectwie musi znajdować się nazwa i adres drukarni lub znak, na podstawie którego można zidentyfikować drukarnię. Świadectwo jest również oznaczone numerem seryjnym, drukowanym lub nieumożliwiającym jego identyfikację.