RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 roku (¹) i zmienioną w Luksemburgu w dniu 25 czerwca 2005 roku (²) (zwaną dalej „umową o partnerstwie AKP-WE”),

uwzględniając Umowę wewnętrzną między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008-2013 zgodnie z umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE (³) (zwaną dalej „umową wewnętrzną”), w szczególności jej art. 10 ust. 1,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Europejskiego Banku Inwestycyjnego,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Decyzja nr 1/2006 Rady Ministrów AKP-WE4 (⁴) określa wieloletnie ramy finansowe na lata 2008-2013 i dodaje nowy załącznik Ib do umowy o partnerstwie AKP-WE.

(2) W umowie wewnętrznej określa się różne pule finansowe w ramach 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju (zwanego dalej „EFR”), klucz do ustalenia wkładu oraz poszczególne wkłady do 10. EFR; ustanawia się w niej również komitet EFR oraz Komitet Instrumentu Inwestycyjnego, a także określa się wagi głosów i zasadę większości kwalifikowanej w tych komitetach.

(3) Umowa wewnętrzna określa ponadto łączną kwotę pomocy wspólnotowej dla państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (zwanych dalej „państwami AKP”) (z wyłączeniem Republiki Południowej Afryki) i dla krajów i terytoriów zamorskich (zwanych dalej „KTZ”) na sześcioletni okres 2008-2013 w wysokości 22 682 mln EUR ze środków 10. EFR pochodzących z wkładów państw członkowskich. Ze środków 10. EFR określonych w umowie wewnętrznej, 21 966 mln EUR powinno przeznaczyć się na państwa AKP zgodnie z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2008-2013, o których mowa w załączniku Ib do umowy o partnerstwie AKP-WE, 286 mln EUR powinno przeznaczyć się na KTZ, a 430 mln EUR powinno przeznaczyć się na wydatki pomocnicze ponoszone przez Komisję przy programowaniu i realizowaniu zadań EFR.

(4) Przydział środków z 10. EFR dla KTZ jest regulowany decyzją Rady 2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską (⁵) oraz wprowadzającym ją w życie rozporządzeniem Komisji (WE) nr 2304/2002 (⁶) i jego kolejnymi aktualizacjami.

(5) Działania objęte rozporządzeniem Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczącym pomocy humanitarnej (⁷) i kwalifikujące się do finansowania na jego podstawie powinny być finansowane ze środków 10. EFR jedynie w wyjątkowych przypadkach, w których taka pomoc jest niezbędna do zapewnienia ciągłości współpracy przy przywracaniu stabilnych, umożliwiających rozwój warunków w następstwie kryzysu i która nie może być finansowana z budżetu ogólnego Unii Europejskiej.

(6) Dnia 11 kwietnia 2006 r. Rada przyjęła zasadę finansowania Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce z 10. EFR w kwocie nieprzekraczającej 300 mln EUR w okresie 2008-2010 oraz uzgodniła przyszłe opcje i kształt tego instrumentu.

(7) Kraje objęte protokołem w sprawie cukru, o których mowa w protokole 3 do umowy o partnerstwie AKP-WE, dotknięte wspólnotową reformą cukrową powinny mieć mozliwość korzystania ze środków towarzyszących, finansowanych za pomocą rozporządzenia (WE) nr 1905/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. ustanawiającego instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju (⁸). Państwa AKP będą miały również dostęp do pomocy wspólnotowej w zakresie programów tematycznych udzielanej w ramach instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju oraz na mocy rozporządzenia (WE) nr 1889/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie (⁹). Te programy tematyczne powinny stanowić, w stosunku do finansowanych z EFR programów geograficznych, wartość dodaną,być z nimi spójne oraz spełniać rolę pomocniczą i uzupełniającą.

(8) W umowie o partnerstwie AKP-WE podkreśla się znaczenie współpracy regionalnej między państwami AKP, KTZ i najbardziej oddalonymi regionami Wspólnoty.

(9) Decyzja 2005/446/WE przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie (¹⁰) wyznacza dzień 31 grudnia 2007 r. jako ostateczny termin przyznawania zarządzanych przez Komisję środków z 9. EFR, dotacji na spłatę odsetek zarządzanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (zwany dalej ,,EBI) oraz dochodów z tytułu narosłych odsetek z tych środków. W razie potrzeby data ta mogła zostać poddana przeglądowi.

(10) W celu realizacji EFR należy podjąć decyzje dotyczące programowania, oceny i zatwierdzania pomocy oraz określić szczegółowe zasady nadzoru nad sposobami wykorzystania pomocy. Dnia 17 lipca 2006 r. przedstawiciele rządów państw członkowskich zebranych w Radzie przyjęli decyzję 2006/610/WE (¹¹) w sprawie tymczasowego stosowania umowy wewnętrznej w celu przyjęcia rozporządzenia wykonawczego i rozporządzenia finansowego oraz, między innymi, w celu ustanowienia komitetu EFR i Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego.

(11) W dniu 24 listopada 2004 r. Rada przyjęła konkluzje dotyczące skuteczności działań zewnętrznych UE, w tym dalszego uzupełniania się i koordynacji współpracy na rzecz rozwoju między Wspólnotą a państwami członkowskimi. W dniu 24 maja 2005 r. Rada zobowiązała się do terminowego wprowadzania w życie i nadzorowania paryskiej deklaracji dotyczącej skuteczności pomocy i specjalnych zobowiązań podjętych przez UE w czasie forum w Paryżu w dniach 28 lutego - 2 marca 2005 r. W dniu 11 kwietnia 2006 r. Rada przyjęła konkluzje dotyczące wspólnych ram dla krajowych dokumentów strategicznych, umożliwiając przez to UE i innym zainteresowanym darczyńcom wieloletnie programowanie. W dniu 16 października 2006 r. Rada przyjęła konkluzje dotyczące znaczenia komplementarnego charakteru działań i podziału zadań jako niezbędnych elementów skutecznej pomocy.

(12) W dniu 22 grudnia 2005 r. Rada i przedstawiciele rządów państw członkowskich zebrani w Radzie, Parlament Europejski i Komisja przyjęli wspólne oświadczenie w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej (¹²). Następnie w grudniu 2005 r. Rada Europejska przyjęła strategię dla Afryki, a Rada przyjęła konkluzje dotyczące strategii dla regionu Karaibów (w dniu 10 kwietnia 2006 r.) oraz dla regionu Pacyfiku (w dniu 17 lipca 2006 r.).

(13) W dniu 16 października 2006 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie sposobu sprawowania rządów w świetle konsensusu europejskiego w sprawie polityki rozwoju - w stronę zharmonizowanego podejścia w Unii Europejskiej, przypominając że przydział transz motywacyjnych inicjatywy na rzecz dobrych rządów powinien zostać dogłębnie omówiony przez państwa członkowskie i Komisję i podkreślając potrzebę zaangażowania przez Komisję odpowiednich organów Rady,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

CELE I ZASADY OGÓLNE

Artykuł 1

Cele i kryteria kwalifikowalności

[1] 1. Współpraca geograficzna z państwami i regionami AKP w kontekście Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) opiera się na celach, podstawowych zasadach i wartościach określonych w postanowieniach ogólnych Umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony (¹), ze zmianami (zwana dalej „ Umową o partnerstwie AKP-UE”).

2. W szczególności oraz w ramach zasad i celów działań zewnętrznych Unii, Konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju, Programu działań na rzecz zmian oraz późniejszych zmian i dodatków do nich:

a) najważniejszym celem współpracy na podstawie niniejszego rozporządzenia jest zmniejszenie, a docelowo likwidacja ubóstwa;

b) współpraca na podstawie niniejszego rozporządzenia przyczyni się również do:

(i) stwarzania korzystnych warunków dla trwałego, sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju gospodarczego, społecznego i w dziedzinie środowiska;

(ii) konsolidacji i wspierania demokracji, praworządności, dobrych rządów, praw człowieka i odpowiednich przepisów prawa międzynarodowego; oraz

(iii) realizowania podejścia opartego na poszanowaniu praw obejmujących wszystkie prawa człowieka.

Postęp w realizacji tych celów mierzy się za pomocą odpowiednich wskaźników, w szczególności wskaźników rozwoju społecznego, mianowicie milenijnego celu rozwoju MCR 1 – w przypadku celu określonego w lit. a), oraz milenijnych celów rozwoju MCR 1–8 – w przypadku celów, o których mowa w lit. b), a także – po 2015 r. – innych wskaźników uzgodnionych przez Unię i jej państwa członkowskie na poziomie międzynarodowym.

3. Programowanie jest zaprojektowane tak, aby w możliwie największym stopniu spełniać kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej (zwanej dalej „ ODA”) określone przez Komitet Pomocy Rozwojowej przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD/DAC), uwzględniając cel Unii, jakim jest zapewnienie, by w latach 2014–2020 co najmniej 90 % jej ogólnej pomocy zewnętrznej stanowiła ODA.

4. Działania objęte rozporządzeniem Rady (WE) nr 1257/96 (²) i kwalifikujące się do finansowania na jego podstawie zasadniczo nie są finansowane na mocy niniejszego rozporządzenia, z wyjątkiem przypadków, w których istnieje konieczność zapewnienia ciągłości współpracy w czasie przechodzenia od warunków kryzysowych do sytuacji ustabilizowanej, umożliwiającej rozwój. W takich przypadkach szczególną uwagę zwraca się na zapewnienie skutecznego powiązania pomocy humanitarnej ze wsparciem na rzecz odbudowy i rozwoju oraz na to, by elementy te przyczyniały się do zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i do odporności na to ryzyko.

Artykuł 2

Zasady ogólne

1. Podczas wprowadzania w życie niniejszego rozporządzenia zapewnia się spójność z innymi obszarami działań zewnętrznych Unii i jej polityką w innych dziedzinach oraz spójność polityki na rzecz rozwoju, działając zgodnie z art. 208 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). W tym celu działania finansowane na mocy niniejszego rozporządzenia, również te zarządzane przez Europejski Banki Inwestycyjny (EBI), opierają się na zasadach polityki współpracy, określonych w takich dokumentach jak porozumienia, deklaracje i plany działania, wiążących Unię oraz zainteresowane państwa trzecie i regiony, a także na decyzjach Unii, szczególnych interesach, priorytetach polityki i strategiach.

2. Unia oraz państwa członkowskie pracują na rzecz wspólnego wieloletniego programowania w oparciu o strategie ograniczania ubóstwa krajów partnerskich lub równoważne strategie rozwojowe. Mogą one podejmować wspólne działania obejmujące wspólną analizę strategii określających priorytetowe sektory interwencji i podział zadań wewnątrz kraju oraz wspólną odpowiedź na te strategie poprzez wspólne misje z szerokim udziałem darczyńców oraz poprzez stosowanie mechanizmów współfinansowania i uzgodnień dotyczących delegowanej współpracy.

3. Unia propaguje wielostronne podejście do ogólnoświatowych wyzwań oraz współpracuje z państwami członkowskimi i państwami partnerskimi w tym zakresie. W stosownych przypadkach wspiera współpracę z organizacjami międzynarodowymi oraz organami i innymi darczyńcami, działającymi na zasadzie dwustronnej.

4. Stosunki między Unią i jej państwami członkowskimi a krajami partnerskimi opierają się na wspólnych wartościach w zakresie praw człowieka, demokracji i praworządności, jak również na zasadach odpowiedzialności i wzajemnej rozliczalności, oraz będą przyczyniać się do wspierania tych wartości. Wsparcie dla partnerów będzie dostosowane odpowiednio do ich rozwoju, zaangażowania i postępów w zakresie praw człowieka, demokracji, praworządności i dobrych rządów.

Ponadto w stosunkach z krajami partnerskimi uwzględnia się zaangażowanie tych krajów w realizację umów międzynarodowych i ich osiągnięcia w tym zakresie oraz stosunki umowne z Unią, w tym w dziedzinie migracji, jak przewiduje Umowa o partnerstwie AKP-UE.

5. Unia działa na rzecz skutecznej współpracy z krajami i regionami partnerskimi zgodnie z najlepszą praktyką międzynarodową. Unia dostosowuje swoje wsparcie do krajowych lub regionalnych strategii rozwoju swoich partnerów, a także w miarę możliwości do ich polityki w zakresie reform i procedur oraz wspiera demokratyczne zaangażowanie oraz krajową i wzajemną odpowiedzialność poszczególnych krajów. W tym celu Unia wspiera:

a) proces rozwoju, który jest przejrzysty i kierowany przez kraj lub region partnerski, za który ten kraj lub region odpowiada, obejmujący promowanie wiedzy fachowej na szczeblu lokalnym;

b) podejście oparte na poszanowaniu praw obejmujących wszystkie prawa człowieka, zarówno obywatelskie, jak i polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturalne, co ma na celu uwzględnianie zasad związanych z prawami człowieka we wdrażaniu niniejszego rozporządzenia, pomoc krajom partnerskim w przestrzeganiu ich międzynarodowych zobowiązań dotyczących praw człowieka i wspieranie osób, którym przysługują te prawa, w ich egzekwowaniu, ze szczególnym naciskiem na ubogie i słabsze grupy społeczne;

c) wzmocnienie pozycji społeczeństwa krajów partnerskich, otwarte i oparte na uczestnictwie podejście do kwestii rozwoju oraz szerokie zaangażowanie wszystkich segmentów społeczeństwa w proces rozwoju i dialog krajowy oraz regionalny, a także w dialog polityczny. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie role parlamentów, władz lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego, m.in. w odniesieniu do udziału, nadzoru i odpowiedzialności;

d) skuteczne i innowacyjne formy i instrumenty współpracy, zgodne z najlepszymi praktykami OECD/DAC, takie jak innowacyjne instrumenty łączące dotacje i pożyczki oraz inne mechanizmy podziału ryzyka w wybranych sektorach i krajach oraz zaangażowanie sektora prywatnego, z należytym uwzględnieniem zagadnień dotyczących zdolności obsługi zadłużenia i liczby mechanizmów tego rodzaju, wymóg systematycznej oceny skutków zgodnie z celami niniejszego rozporządzenia, w szczególności z celem polegającym na ograniczaniu ubóstwa, oraz szczególne mechanizmy wsparcia budżetowego, takie jak umowy na rzecz budowania państwowości. Wszystkie programy, interwencje oraz formy i instrumenty współpracy dostosowuje się do konkretnej sytuacji poszczególnych krajów lub regionów partnerskich, koncentrując się na podejściach opartych na programach, na zapewnianiu przewidywalnego finansowania pomocy, na mobilizacji środków prywatnych, w tym z lokalnego sektora prywatnego, na zapewnianiu powszechnego i niedyskryminującego dostępu do podstawowych usług oraz na rozwijaniu i wykorzystywaniu systemów krajowych;

e) mobilizację dochodów krajowych i wzmocnienie polityki fiskalnej krajów partnerskich w celu zmniejszenia ubóstwa i uzależnienia od pomocy;

f) pogłębienie wpływu polityki w różnych dziedzinach i programowanie poprzez koordynację i harmonizację działań darczyńców w celu stworzenia synergii, ograniczenia nakładania się i dublowania działań, zapewnienia większej komplementarności oraz wspierania inicjatyw z szerokim udziałem darczyńców oraz poprzez koordynację działań w krajach i regionach partnerskich z zastosowaniem uzgodnionych wytycznych i najlepszych praktyk w zakresie koordynacji i skuteczności pomocy;

g) oparte na wynikach podejście do kwestii rozwoju, m.in. poprzez przejrzyste i ogólnokrajowe ramy wyników, których podstawą są, w stosownych przypadkach, uzgodnione na poziomie międzynarodowym założenia i porównywalne oraz dające się skumulować wskaźniki, takie jak określone w milenijnych celach rozwoju, co pozwoli na ocenę i przedstawienie wyników, w tym rezultatów i wpływu pomocy rozwojowej.

6. W stosowanych przypadkach Unia wspiera działania przyczyniające się do realizacji dwustronnej, regionalnej i wielostronnej współpracy oraz dialogu, rozwojowy wymiar umów o partnerstwie oraz trójstronną współpracę. Unia wspiera współpracę południe-południe.

7. W swoich działaniach w zakresie współpracy na rzecz rozwoju Unia odpowiednio wykorzystuje i rozpowszechnia doświadczenia państw członkowskich związane z procesami reform i procesem przejścia oraz wyciągnięte z nich wnioski.

8. Unia dąży do zapewnienia regularnej wymiany informacji z uczestnikami partnerstwa zgodnie z art. 4 Umowy o partnerstwie AKP-UE.

TYTUŁ II

PROGRAMOWANIE I PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW FINANSOWYCH

Artykuł 3

Ramy ogólne przydziału środków finansowych

1. Komisja określa wieloletnie, indykatywne przydziały zasobów przydzielonych każdemu z państw i regionów AKP oraz na rzecz współpracy między państwami AKP na podstawie kryteriów określonych w art. 3, 9 i 12c załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE, w ramach limitów finansowych określonych w art. 2 Umowy wewnętrznej między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008–2013 zgodnie z Umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE (³) (zwanej dalej „Umową wewnętrzną”).

2. Na etapie określania indykatywnych przydziałów krajowych stosuje się zróżnicowane podejście, aby zapewnić krajom partnerskim prowadzenie współpracy dostosowanej do ich specyfiki z uwzględnieniem:

a) ich potrzeb;

b) ich zdolności do generowania zasobów finansowych, możliwości dostępu do źródeł finansowania i zdolności absorpcyjnej;

c) ich zobowiązań i osiąganych wyników; oraz

d) możliwego wpływu pomocy unijnej.

Podczas przyznawania środków priorytetowo traktuje się kraje najbardziej potrzebujące, w szczególności kraje najsłabiej rozwinięte, kraje o niskich dochodach, kraje znajdujące się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej, niestabilnej i podatne na zagrożenia.

Unia dostosuje swoją pomoc dzięki dynamicznym, zorientowanym na wyniki i właściwym dla poszczególnych krajów środków, o których mowa w art. 7 ust. 2, zależnie od sytuacji danego kraju, jego zaangażowania i postępów w kwestiach takich jak dobre rządy, prawa człowieka, demokracja, praworządność, a także zdolności tego kraju do przeprowadzania reform i zaspokajania żądań i potrzeb jego ludności.

3. Komitet Europejskiego Funduszu Rozwoju ustanowiony w art. 8 Umowy wewnętrznej (zwany dalej „komitetem EFR”) wymienia poglądy na temat metody określania wieloletnich, indykatywnych przydziałów zasobów, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu.

Artykuł 4

Ramy ogólne programowania

1. Proces programowania dotyczący pomocy dla państw i regionów AKP w ramach Umowy o partnerstwie AKP-UE odbywa się zgodnie z ogólnymi zasadami, o których mowa w art. 1–14 załącznika IV do tej umowy oraz w art. 1 i 2 niniejszego rozporządzenia.

2. Z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ust. 3 programowania dokonuje się wspólnie z danym krajem lub regionem partnerskim i dostosowuje się je do strategii danego kraju lub regionu na rzecz ograniczania ubóstwa lub strategii im równoważnych.

W celu zwiększenia spójności, komplementarności i jednolitości swoich działań w zakresie współpracy Unia i jej państwa członkowskie prowadzą wzajemne konsultacje we wczesnej fazie procesu programowania i przez cały ten proces. Konsultacje te mogą skutkować wspólnym programowaniem z udziałem reprezentowanych na miejscu państw członkowskich. Wspólne programowanie powinno opierać się na komparatywnej przewadze poszczególnych unijnych darczyńców. Zachęca się wszystkie pozostałe państwa członkowskie do wnoszenia wkładu na rzecz wzmocnienia wspólnych działań zewnętrznych podejmowanych przez Unię.

Operacje finansowania przez EBI przyczyniają się do stosowania ogólnych zasad Unii, w szczególności tych określonych w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), oraz realizacji celów Umowy o partnerstwie AKP-UE, takich jak ograniczanie ubóstwa poprzez trwały, sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost oraz rozwój gospodarczy, społeczny i w dziedzinie środowiska. EBI i Komisja powinny dążyć w stosownych przypadkach do zmaksymalizowania efektu synergii w procesie programowania EFR. Konsultacje z EBI dotyczące spraw związanych z jego wiedzą fachową i operacjami odbywają się na wczesnym etapie, co ma zwiększyć spójność działań zewnętrznych podejmowanych przez Unię.

Konsultacje prowadzone są też z pozostałymi darczyńcami i partnerami w dziedzinie rozwoju, między innymi z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego oraz władz lokalnych i regionalnych.

3. W okolicznościach takich jak te, o których mowa w art. 3 ust. 3 oraz w art. 4 ust. 5 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE, Komisja może ustanowić szczegółowe przepisy dotyczące programowania i realizacji pomocy rozwojowej w drodze samodzielnego zarządzania zasobami przydzielonymi danemu państwu zgodnie z polityką Unii w odpowiednich obszarach.

4. Unia będzie zasadniczo koncentrowała swoją pomoc dwustronną na maksymalnie trzech sektorach, których wybór ma zostać uzgodniony z krajami partnerskimi.

Artykuł 5

Dokumenty programowe

1. Dokumenty strategiczne są dokumentami sporządzanymi przez Unię oraz dany kraj lub region partnerski w celu zapewnienia spójnych ram polityki na rzecz rozwoju współpracy, zgodnie z ogólnym przeznaczeniem i zakresem, celami i ogólnymi zasadami Umowy o partnerstwie AKP-UE oraz zgodnie z zasadami ustanowionymi w art. 2, 8 i 12a załącznika IV do tej umowy.

Podczas przygotowywania oraz wprowadzania w życie dokumentów strategicznych przestrzegane są zasady skuteczności pomocy: odpowiedzialność krajowa, partnerstwo, koordynacja, harmonizacja, dostosowanie do systemów państwa otrzymującego pomoc lub systemów regionalnych, przejrzystość, wzajemna odpowiedzialność oraz ukierunkowanie na rezultaty, zgodnie z art. 2 niniejszego rozporządzenia. Okres programowania musi być zasadniczo zsynchronizowany z cyklami strategicznymi kraju partnerskiego.

2. Za zgodą kraju lub regionu partnerskiego dokument strategiczny nie będzie wymagany od:

a) krajów lub regionów posiadających strategię rozwoju w formie planu rozwoju lub podobnego dokumentu dotyczącego rozwoju, zatwierdzoną przez Komisję jako podstawa odpowiednich wieloletnich programów indykatywnych, w czasie przyjmowania ostatniego z wymienionych dokumentów;

b) krajów lub regionów, dla których między Unią i państwami członkowskimi został uzgodniony wspólny wieloletni dokument programowy;

c) krajów lub regionów, w których został już sporządzony wspólny dokument ramowy zapewniający kompleksowe podejście unijne do stosunków z danym krajem lub regionem partnerskim, w tym unijną politykę na rzecz rozwoju;

d) regionów, które mają strategię wspólnie uzgodnioną z Unią;

e) krajów, w których Unia zamierza zsynchronizować swoją strategię z nowym cyklem krajowym, począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r.; w takich przypadkach wieloletni program indykatywny realizowany w okresie przejściowym między 2014 r. a początkiem nowego cyklu krajowego będzie obejmował działania Unii w odniesieniu do danego kraju.

3. Dokumenty strategiczne nie są wymagane od krajów lub regionów otrzymujących w ramach niniejszego rozporządzenia wstępny przydział funduszy unijnych w wysokości nieprzekraczającej 50 mln EUR na lata 2014–2020. W takich przypadkach wieloletnie programy indykatywne będą obejmowały działania Unii w odniesieniu do takich krajów lub regionów.

Jeżeli warianty, o których mowa w ust. 2 i 3, są dla danego kraju lub regionu partnerskiego nie do przyjęcia, sporządza się dokument strategiczny.

4. Z wyjątkiem okoliczności, o których mowa w art. 4 ust. 3, wieloletnie programy indykatywne są oparte na dialogu z danym krajem lub regionem partnerskim oraz będą sporządzane na podstawie dokumentów strategicznych lub podobnych dokumentów, o których mowa w niniejszym artykule, a także będą przedmiotem umowy zawieranej z danym krajem lub regionem.

Do celów niniejszego rozporządzenia, kiedy jest to zgodne z zasadami i warunkami ustalonymi w niniejszym ustępie, łącznie z indykatywnym przydziałem środków i z procedurą przewidzianą w art. 14, wspólny wieloletni dokument programowy, o którym mowa w ust. 2 lit. b) niniejszego artykułu, można uznać za wieloletni program indykatywny w porozumieniu z danym krajem lub regionem partnerskim.

5. W wieloletnich programach indykatywnych określa się priorytetowe sektory wybrane do finansowania przez Unię, szczegółowe cele, oczekiwane rezultaty oraz wskaźniki efektywności, a także indykatywny przydział środków finansowych, zarówno całkowity, jak i w podziale na priorytetowe dziedziny. W programach wyjaśnione zostanie także, jak proponowane programy przyczynią się do ogólnej strategii krajowej, o której mowa w niniejszym artykule, i do realizacji Programu działań na rzecz zmian.

Zgodnie z zasadami skuteczności pomocy wewnętrzna strategia państw AKP dąży do uniknięcia fragmentaryzacji i zapewnia komplementarność z programami krajowymi i regionalnymi oraz stanowi dla nich rzeczywistą wartość dodaną.

6. Oprócz dokumentów programowych dla krajów i regionów Komisja i państwa AKP opracowuje wspólnie, za pośrednictwem Sekretariatu AKP, wewnętrzny dokument strategiczny państw AKP oraz powiązany wieloletni program indykatywny, zgodnie z zasadami ustanowionymi w art. 12–14 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE.

7. Szczegółowe przepisy, o których mowa w art. 4 ust. 3, mogą mieć formę specjalnych programów wsparcia z uwzględnieniem szczególnych okoliczności, o których mowa w art. 6 ust. 1.

Artykuł 6

Programowanie dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej lub niestabilności

1. Przy opracowywaniu dokumentów programowych dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej lub niestabilności lub krajów narażonych na klęski żywiołowe w sposób należyty uwzględnia się podatność tych krajów, regionów i ich ludności na zagrożenia, ich szczególne potrzeby oraz okoliczności panujące w danych krajach lub regionach.

Unia jest nadal w pełni zaangażowana we wdrażanie Nowego ładu na rzecz państw niestabilnych i jego zasad, skupiając się m.in. na pięciu celach dotyczących pokoju i budowania państwowości, zapewniając przyjmowanie odpowiedzialności przez podmioty lokalne i ściśle dostosowując się do planów krajowych opracowywanych w ramach realizacji Nowego ładu.

Należytą uwagę zwróci się na kwestię zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich, budowanie państwowości i pokoju, działania związane z pojednaniem i odbudową po zakończeniu konfliktu, kładąc szczególny nacisk na pluralistyczne i legalne polityki, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, podstawy gospodarcze i tworzenie zdolności, tak by zagwarantować odpowiedzialne i uczciwe dostarczanie usług. Szczególną uwagę w tych procesach zwróci się na rolę kobiet i perspektywę dzieci.

Jeżeli kraje lub regiony partnerskie są bezpośrednio zaangażowane w sytuację kryzysową, pokryzysową lub niestabilności albo są nią dotknięte, szczególny nacisk zostaje położony na lepszą koordynację działań w zakresie pomocy, odbudowy i rozwoju wśród wszystkich zainteresowanych podmiotów, także na rzecz inicjatyw politycznych, by wspierać te kraje lub regiony w przejściu od sytuacji nadzwyczajnej do fazy rozwoju. W programach dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji niestabilności lub regularnie nawiedzanych przez klęski żywiołowe przewiduje się działania mające na celu osiągnięcie stanu gotowości na wypadek klęski żywiołowej i zapobieganie klęskom oraz zarządzanie ich skutkami, a także uwzględnia się podatność na wstrząsy i wzmacnia odporność.

2. W odniesieniu do krajów lub regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej lub niestabilności można przeprowadzić przegląd ad hoc krajowej lub regionalnej strategii współpracy. W wyniku takich przeglądów można zaproponować konkretną i dostosowaną strategię w celu zapewnienia przejścia do fazy długoterminowej współpracy i rozwoju, promowania lepszej koordynacji i przejścia od stosowania instrumentów o charakterze humanitarnym do instrumentów polityki na rzecz rozwoju.

Artykuł 7

Zatwierdzanie i modyfikacja dokumentów programowych

1. Komisja zatwierdza dokumenty programowe, w tym zawarte w nich przydziały indykatywne, zgodnie z procedurą określoną w art. 14.

W tym samym czasie, w którym dokumenty strategiczne są przesyłane do komitetu EFR, Komisja przesyła je także Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu w celach informacyjnych, przy czym w pełni przestrzega procedury decyzyjnej zgodnie z tytułem IV niniejszego rozporządzenia.

Następnie dokumenty programowe są zatwierdzane przez dane państwo lub dany region AKP, jak przewidziano w załączniku IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE. Kraje lub regiony, które nie podpisały dokumentu programowego, nadal kwalifikują się do finansowania na warunkach określonych w art. 4 ust. 3 niniejszego rozporządzenia.

2. Dokumenty strategiczne i wieloletnie programy indykatywne, w tym zawarte w nich przydziały indykatywne, można dostosowywać, biorąc pod uwagę przeglądy przewidziane w art. 5, 11 i 14 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE.

Zgodnie z art. 2 ust. 4 i art. 3 ust. 2 niniejszego rozporządzenia oraz korzystając z doświadczeń nabytych podczas poprzednich EFR i innych doświadczeń związanych z motywowaniem, w tym wyciągniętych wniosków, przydziały indykatywne dla poszczególnych krajów mogą być uzupełniane za pośrednictwem m.in. mechanizmu opartego na wynikach. W tym kontekście, uznając, że krajom niestabilnym i podatnym na zagrożenia przyznaje się specjalne traktowanie, aby zagwarantować, że ich szczególne potrzeby są należycie uwzględniane, zasoby – jeśli możliwe w maksymalnej wysokości równej motywującej transzy w zakresie sprawowania rządów przewidzianej w ramach 10. EFR – mają zostać udostępnione w celu stworzenia zachęt do przeprowadzenia reform zorientowanych na wyniki zgodnie z Programem działań na rzecz zmian i do wypełnienia zobowiązań przewidzianych w Umowie o partnerstwie AKP-UE. Komitet EFR, zgodnie z art. 14 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, wymienia poglądy na temat mechanizmu opartego na wynikach.

3. Procedura określona w art. 14 obowiązuje także w przypadku istotnych zmian, które prowadzą do znacznych modyfikacji strategii, powiązanych z nią dokumentów programowych lub możliwego do zaprogramowania przydziału zasobów. W stosownych przypadkach odpowiednie załączniki do dokumentów programowych są następnie zatwierdzane przez dane państwo lub dany region AKP.

4. Ze względu na należycie uzasadnioną, szczególnie pilną potrzebę, taką jak kryzys lub bezpośrednie zagrożenie dla demokracji, praworządności, praw człowieka lub podstawowych wolności, w tym przypadki, o których mowa w art. 6 ust. 2, procedurę, o której mowa w art. 14 ust. 4, można stosować do modyfikowania dokumentów programowych, o których mowa w art. 5.

TYTUŁ III

REALIZACJA

Artykuł 8

Ramy ogólne realizacji

Realizacja pomocy dla państw i regionów AKP, którą zarządza Komisja i EBI na mocy Umowy o partnerstwie AKP-UE, odbywa się zgodnie z rozporządzeniem finansowym, o którym mowa w art. 10 ust. 2 Umowy wewnętrznej (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym dotyczącym EFR”).

Artykuł 9

Przyjmowanie programów działania, środków indywidualnych i środków szczególnych

1. Komisja przyjmuje roczne programy działania w oparciu o dokumenty programowania indykatywnego, o których mowa w art. 5.

W przypadku powtarzających się działań Komisja może również przyjąć wieloletnie programy działania na okres do trzech lat.

W razie potrzeby i gdy jest to należycie uzasadnione, działanie może zostać podjęte w formie środka indywidualnego przed przyjęciem lub po przyjęciu rocznych lub wieloletnich programów działania.

2. Programy działania oraz środki indywidualne są przygotowywane przez Komisję wraz z danym krajem lub regionem partnerskim, z udziałem reprezentowanych na miejscu państw członkowskich oraz, w stosownych przypadkach, w koordynacji z innymi darczyńcami, zwłaszcza w przypadkach wspólnego programowania, oraz z EBI. Państwa członkowskie, które nie są reprezentowane na miejscu, będą informowane o działaniach w tej dziedzinie.

Programy działania zawierają szczegółowy opis każdej przewidzianej operacji. W opisie tym określone zostaną zamierzone cele, spodziewane rezultaty oraz główne działania.

Opis przedstawia zamierzone cele, czyli osiągnięcia, wyniki i skutki, a także cele ilościowe lub jakościowe, i wyjaśni związki między poszczególnymi celami oraz celami określonymi w wieloletnim programie indykatywnym. Osiągnięciom i, co do zasady, wynikom towarzyszą szczegółowe, wymierne i realistyczne wskaźniki wraz z wartościami początkowymi i ujętymi w ramy czasowe punktami odniesienia, które powinny być w jak największym stopniu dostosowane do własnych osiągnięć i punktów odniesienia danego kraju lub regionu partnerskiego. Ocena kosztów i korzyści zostanie przeprowadzona w odpowiednich przypadkach.

W opisie określone są zagrożenia oraz, w stosownych przypadkach, propozycje ich minimalizowania, analiza kontekstu danego sektora i najważniejszych zainteresowanych stron, metody wdrażania, budżet i indykatywny harmonogram, a w przypadku wsparcia budżetowego – kryteria wypłat, w tym ewentualne zmienne transze. Opis precyzuje także wszelkie powiązane środki wsparcia oraz ustalenia dotyczące monitorowania, audytu i oceny.

W stosownych przypadkach w opisie określa się komplementarność z obecnymi lub planowanymi działaniami EIB w kraju lub regionie partnerskim.

3. W przypadkach, o których mowa w art. 4 ust. 3, oraz w razie wystąpienia nieprzewidzianych i należycie uzasadnionych potrzeb lub wyjątkowych okoliczności Komisja może przyjąć środki szczególne, w tym środki w celu ułatwienia przejścia od pomocy nadzwyczajnej do długoterminowych operacji rozwoju lub środki lepiej przygotowujące do radzenia sobie z powtarzającymi się sytuacjami kryzysowymi.

4. Programy działania i środki indywidualne określone w ust. 1, w przypadku których wysokość unijnej pomocy przekracza 5 milionów EUR, oraz środki szczególne, w przypadku których wysokość unijnej pomocy przekracza 10 milionów EUR, są przyjmowane przez Komisję z zastosowaniem procedury, o której mowa w art. 14 niniejszego rozporządzenia. Zastosowanie tej procedury nie jest wymagane w odniesieniu do programów działania i środków nieprzekraczających podanych progów oraz do ich nieznacznych zmian. Nieznaczne zmiany oznaczają dostosowania techniczne, takie jak przedłużenie okresu realizacji, przesunięcie środków w ramach prognozowanego budżetu lub zwiększenie czy zmniejszenie wielkości budżetu o mniej niż 20 % w stosunku do pierwotnego budżetu, lecz nie więcej niż 10 milionów EUR, pod warunkiem że zmiany te nie wpływają znacząco na cele pierwotnego programu działania lub środka. W takim wypadku Komisja przyjmuje programy działania i środki oraz nieznaczne zmiany do nich, a następnie w ciągu jednego miesiąca od ich przyjęcia informuje o tym komitet EFR.

Każde państwo członkowskie może zwrócić się o wycofanie projektu lub programu z programu działania przedłożonego komitetowi EFR zgodnie z procedurą określoną w art. 14 niniejszego rozporządzenia. Jeżeli taki wniosek ma poparcie mniejszości blokującej państw członkowskich określonej w art. 8 ust. 3 w związku z art. 8 ust. 2 Umowy wewnętrznej, program działania jest przyjmowany przez Komisję bez danego projektu lub programu. Jeżeli Komisja – zgodnie z opiniami państw członkowskich zebranych w komitecie EFR – nie wyrazi zamiaru zarzucenia wycofanego projektu lub programu, jest on na późniejszym etapie ponownie przedkładany komitetowi EFR poza danym programem działania w formie indywidualnego środka, który następnie zostaje przyjęty przez Komisję zgodnie z procedurą określoną w art. 14 niniejszego rozporządzenia.

W należycie uzasadnionych i szczególnie pilnych przypadkach, takich jak sytuacje kryzysowe, klęski żywiołowe lub katastrofy spowodowane przez człowieka czy bezpośrednie zagrożenie demokracji, praworządności, praw człowieka lub podstawowych wolności, Komisja może przyjąć środki indywidualne lub środki szczególne bądź zmiany w odniesieniu do istniejących programów działania i środków, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 14 ust. 4 niniejszego rozporządzenia.

5. Komisja przyjmuje konkretne programy działania dotyczące wydatków na działania wspierające, o których mowa w art. 6 Umowy wewnętrznej, zgodnie z procedurą określoną w art. 14 niniejszego rozporządzenia. Wszelkie zmiany w programach działania dotyczących wydatków na działania wspierające przyjmowane są zgodnie z tą samą procedurą.

6. W przypadku projektów, które mogą mieć wpływ na środowisko, na poziomie projektu przeprowadza się odpowiednią kontrolę środowiskową – w tym, w stosownych przypadkach, ocenę oddziaływania na środowisko – między innymi pod kątem wpływu na zmianę klimatu, różnorodność biologiczną i powiązane skutki społeczne, zwłaszcza wówczas, gdy jest prawdopodobne, że projekty te mają istotne szkodliwe oddziaływanie na środowisko lub powodują szczególne, zróżnicowane lub bezprecedensowe skutki społeczne. Ta kontrola jest prowadzona zgodnie z praktykami uznanymi na szczeblu międzynarodowym. W stosownych przypadkach przeprowadza się strategiczne oceny oddziaływania na środowisko podczas realizacji programów sektorowych. Należy zapewnić udział zainteresowanych stron w procesie oceny oddziaływania na środowisko oraz publiczny dostęp do jej wyników.

Artykuł 10

Dodatkowe wkłady państw członkowskich

1. Państwa członkowskie mogą również z własnej inicjatywy przekazywać Komisji lub EBI wkłady dobrowolne zgodnie z art. 1 ust. 9 Umowy wewnętrznej, aby pomóc w osiągnięciu celów Umowy o partnerstwie AKP-UE poza uzgodnieniami dotyczącymi współfinansowania wspólnego. Takie wkłady nie wpływają na całkowity przydział środków finansowych w ramach EFR. Traktuje się je w ten sam sposób, co regularne wkłady państw członkowskich, o których mowa w art. 1 ust. 2 Umowy wewnętrznej, z wyjątkiem art. 6 i 7 Umowy wewnętrznej, co do których w dwustronnej umowie dotyczącej wkładów mogą zostać zawarte specjalne ustalenia.

2. Przeznaczanie środków na określony cel powinno mieć miejsce wyłącznie w odpowiednio uzasadnionych okolicznościach, na przykład w odpowiedzi na wyjątkowe okoliczności, o których mowa w art. 4 ust. 3. W takim przypadku dobrowolne wkłady powierzone Komisji traktuje się jako dochody przeznaczone na określony cel zgodnie z rozporządzeniem finansowym dotyczącym EFR.

3. Dodatkowe środki ujmuje się w procesach programowania i przeglądu oraz w rocznych programach działania, w środkach indywidualnych i w środkach szczególnych, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu; środki te odzwierciedlają odpowiedzialność własną danego kraju lub regionu partnerskiego.

4. Komisja przyjmuje wszelkie powstałe zmiany w programach działania, środkach indywidualnych lub środkach szczególnych zgodnie z art. 9.

5. Państwa członkowskie powierzające Komisji lub EBI dodatkowe dobrowolne wkłady, aby pomóc w osiągnięciu celów Umowy o partnerstwie AKP-UE, informują o nich wcześniej Radę i komitet EFR lub Komitet Instrumentu Inwestycyjnego.

Artykuł 11

Podatki, cła i opłaty

Unijna pomoc nie jest przedmiotem szczególnych podatków, ceł ani opłat i nie stwarza obowiązku ich pobierania.

Bez uszczerbku dla art. 31 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE, takie podatki, cła i opłaty mogą być kwalifikowalne na warunkach określonych w rozporządzeniu finansowym dotyczącym EFR, o którym mowa w art. 10 ust. 2 Umowy wewnętrznej.

Artykuł 12

Ochrona interesów finansowych Unii

1. Komisja przyjmuje odpowiednie środki zapewniające w trakcie realizacji działań finansowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia, ochronę interesów finansowych Unii przez stosowanie środków zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i innym bezprawnym czynom, w drodze skutecznych kontroli oraz – w razie wykrycia nieprawidłowości – w drodze odzyskiwania lub, w odpowiednich przypadkach, dochodzenia kwot nienależnie wypłaconych oraz, w odpowiednich przypadkach, stosowania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar administracyjnych i pieniężnych.

2. Komisja lub jej przedstawiciele oraz Trybunał Obrachunkowy mają uprawnienia do przeprowadzania audytu lub gdy chodzi o organizacje międzynarodowe – uprawnienia do weryfikacji zgodnie z umowami zawartymi z tymi organizacjami – oraz uprawnienia do weryfikacji, na podstawie dokumentacji i kontroli na miejscu, wobec wszystkich beneficjentów dotacji, wykonawców i podwykonawców, którzy otrzymują od Unii środki zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

3. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może przeprowadzać dochodzenia obejmujące kontrole i inspekcje na miejscu zgodnie z przepisami i procedurami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (⁴) oraz w rozporządzeniu Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 (⁵), w celu ustalenia, czy w związku z umową o udzielenie dotacji, decyzją o udzieleniu dotacji lub zamówieniem dotyczącym finansowania na podstawie niniejszego rozporządzenia miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakikolwiek inny bezprawny czyn, naruszające interesy finansowe Unii.

4. Bez uszczerbku dla ust. 1, 2 i 3, umowy o współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, zamówienia, umowy o udzielenie dotacji i decyzje o udzieleniu dotacji wynikające z wdrożenia niniejszego rozporządzenia zawierają przepisy, na mocy których wyraźnie upoważnia się Komisję, Trybunał Obrachunkowy i OLAF do prowadzenia takich audytów, kontroli i inspekcji na miejscu, zgodnie z posiadanymi odpowiednio przez te organy kompetencjami.

Artykuł 13

Zasady dotyczące obywatelstwa i pochodzenia w zakresie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, przyznanie dotacji i innych procedur udzielania zamówień

Zasady dotyczące obywatelstwa i pochodzenia w zakresie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, przyznanie dotacji i innych procedur udzielania zamówień są określone w art. 20 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE.

TYTUŁ IV

PROCEDURY DECYZYJNE

Artykuł 14

Zakres obowiązków komitetu EFR

1. Komitet EFR wydaje opinię zgodnie z procedurą określoną w ust. 3 i 4 niniejszego artykułu.

W postępowaniach prowadzonych przez komitet EFR w odniesieniu do kwestii dotyczących EBI uczestniczy obserwator EBI.

2. Zadania komitetu EFR obejmują następujące obowiązki określone w tytułach II i III niniejszego rozporządzenia:

a) programowanie pomocy unijnej w ramach EFR oraz przeprowadzanie przeglądów programowania ze zwróceniem szczególnej uwagi na strategie krajowe i regionalne oraz wewnętrzne strategie AKP; oraz

b) monitorowanie procesu realizacji pomocy unijnej oraz jej ocena, obejmujące m.in. wpływ pomocy na ograniczanie ubóstwa, aspekty sektorowe, zagadnienia przekrojowe, przebieg koordynacji w terenie z państwami członkowskimi i innymi darczyńcami oraz postępy w stosowaniu zasad skuteczności pomocy, o których mowa w art. 2.

W odniesieniu do programów wsparcia budżetowego, w których sprawie komitet EFR wydał pozytywną opinię, ale których realizację zawieszono, Komisja informuje z wyprzedzeniem komitet o tym zawieszeniu i wydanej następnie decyzji o wznowieniu wypłat.

Każde państwo członkowskie może zwrócić się w dowolnym momencie do Komisji o przekazanie komitetowi EFR informacji oraz o przeprowadzenie wymiany poglądów na temat kwestii związanych z zadaniami, o których mowa w niniejszym ustępie. W następstwie takiej wymiany poglądów państwa członkowskie mogą sformułować zalecenia, które Komisja bierze pod uwagę.

3. Zwracając się do komitetu EFR o opinię, przedstawiciel Komisji przedstawia komitetowi EFR projekt planowanych środków w terminie określonym w decyzji Rady w sprawie regulaminu komitetu EFR, o której mowa w art. 8 ust. 5 Umowy wewnętrznej. Komitet EFR wydaje opinię w terminie wyznaczonym przez przewodniczącego w zależności od pilności danej kwestii, lecz nie później niż w ciągu 30 dni. EBI uczestniczy w wymianie poglądów. Opinię przyjmuje się większością kwalifikowaną głosów, określoną w art. 8 ust. 3 Umowy wewnętrznej, na podstawie głosów państw członkowskich ważonych zgodnie z art. 8 ust. 2 Umowy wewnętrznej.

Po wydaniu opinii przez komitet EFR Komisja przyjmuje środki mające natychmiastowe zastosowanie.

Jednak jeśli te środki nie są zgodne z opinią komitetu EFR, Komisja niezwłocznie informuje o nich Radę. W tym przypadku Komisja wstrzymuje się ze stosowaniem tych środków przez okres, który co do zasady nie jest dłuższy niż 30 dni, licząc od daty poinformowania Rady o tych środkach, i który w wyjątkowych okolicznościach można przedłużyć o okres nieprzekraczający 30 dni. Rada, stanowiąc taką samą większością kwalifikowaną co komitet EFR, może podjąć w tym okresie odmienną decyzję.

4. W należycie uzasadnionych i szczególnie pilnych przypadkach przewidzianych w art. 7 ust. 4 i art. 9 ust. 4 Komisja przyjmuje środki mające natychmiastowe zastosowanie, bez wcześniejszego przedstawienia ich komitetowi EFR, pozostające w mocy na czas obowiązywania przyjętego lub zmienionego dokumentu, programu działania lub środka.

Nie później niż 14 dni po przyjęciu środków przewodniczący przedstawia je komitetowi EFR w celu uzyskania jego opinii.

Jeżeli komitet EFR wyda negatywną opinię zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu, Komisja natychmiast uchyla środki przyjęte zgodnie z akapitem pierwszym niniejszego ustępu.

Artykuł 15

Instrument na rzecz Pokoju w Afryce

W indykatywnych programach współpracy między państwami AKP przeznacza się środki na Instrument na rzecz Pokoju w Afryce. Środki te można uzupełnić regionalnymi programami indykatywnymi. Specjalną procedurę stosuje się następująco:

a) na wniosek Unii Afrykańskiej, poparty przez Komitet Ambasadorów AKP, Komisja opracowuje wieloletnie programy działania, określając w nich realizowane cele, zakres i charakter możliwych interwencji oraz ustalenia dotyczące realizacji; uzgodniony wzór sprawozdania zostaje określony na poziomie interwencji. W załączniku do każdego programu działania opisuje się szczegółowe procedury decyzyjne dla każdego możliwego rodzaju interwencji w zależności od ich charakteru, rozmiaru i stopnia pilności;

b) programy działań, wraz załącznikiem, o którym mowa w lit. a), oraz wszelkie ewentualne zmiany, są – przed przyjęciem przez Komisję – omawiane w ramach odpowiednich przygotowawczych grup roboczych Rady oraz w ramach Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa oraz zatwierdzane przez Coreper większością kwalifikowaną określoną w art. 8 ust. 3 Umowy wewnętrznej;

c) programy działania, z wyjątkiem załącznika, o którym mowa w lit. a), stanowią podstawę umowy finansowej zawieranej pomiędzy Komisją a Unią Afrykańską;

d) każda interwencja przeprowadzana w oparciu o umowę finansową podlega zatwierdzeniu przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa; odpowiednie przygotowawcze grupy robocze Rady są informowane lub – w przypadku gdy finansowane mają być nowe operacje wspierania pokoju – przynajmniej konsultowane we właściwym terminie przed przekazaniem do Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa zgodnie z konkretnymi procedurami decyzyjnymi, o których mowa w lit. a), aby zapewnić uwzględnienie – obok wymiaru wojskowego i dotyczącego bezpieczeństwa – związanych z rozwojem i finansami aspektów przewidzianych środków. Bez uszczerbku dla finansowania nowych operacji wspierania pokoju specjalną uwagę zwraca się na działania uznawane za ODA;

e) na wniosek Rady lub komitetu EFR Komisja przygotowuje do wiadomości Rady i komitetu EFR roczne sprawozdanie z działalności dotyczące wykorzystania środków, rozróżniając w nim zobowiązania i wypłaty w ramach ODA i inne zobowiązania i wypłaty.

Na zakończenie pierwszego wieloletniego programu działania Unia i jej państwa członkowskie przeprowadzą przegląd wyników i procedur Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce i omówią warianty finansowania w przyszłości. W tym kontekście w celu zbudowania solidniejszych podstaw funkcjonowania przedmiotowego instrumentu Unia i jej państwa członkowskie omówią kwestię środków finansowych przeznaczonych na operacje wspierania pokoju, w tym operacje finansowane z EFR, oraz kwestię zrównoważonego wspierania przez Unię operacji wspierania pokoju prowadzonych przez stronę afrykańską po 2020 r. Ponadto Komisja do końca 2018 r. oceni Instrument na rzecz Pokoju w Afryce.

Artykuł 16

Komitet Instrumentu Inwestycyjnego

1. Komitet Instrumentu Inwestycyjnego, utworzony pod auspicjami EBI zgodnie z art. 9 Umowy wewnętrznej, składa się z przedstawicieli państw członkowskich i przedstawiciela Komisji. Do udziału w posiedzeniach tego komitetu zaprasza się także obserwatora z Sekretariatu Generalnego Rady oraz obserwatora z Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Każde państwo członkowskie oraz Komisja wyznaczają po jednym przedstawicielu i jednym zastępcy. Aby utrzymać ciągłość działań, członkowie Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego wybierają ze swojego grona, na okres dwóch lat, przewodniczącego komitetu. EBI zapewnia obsługę i wsparcie sekretariatu komitetu. Prawo do głosowania posiadają wyłącznie członkowie Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego wyznaczeni przez państwa członkowskie lub ich zastępcy.

Rada, stanowiąc jednomyślnie, przyjmuje regulamin wewnętrzny Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego na podstawie propozycji przedstawionej przez EBI po zasięgnięciu opinii Komisji.

Komitet Instrumentu Inwestycyjnego przyjmuje decyzje większością kwalifikowaną. Głosy są ważone zgodnie z art. 8 Umowy wewnętrznej.

Komitet Instrumentu Inwestycyjnego zbiera się co najmniej cztery razy w roku. Możliwe jest zwołanie dodatkowych posiedzeń na wniosek EBI lub członków Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie wewnętrznym. Ponadto Komitet Instrumentu Inwestycyjnego może przedstawić swoją opinię w procedurze pisemnej na warunkach określonych w jego regulaminie wewnętrznym.

2. Komitet Instrumentu Inwestycyjnego zatwierdza:

a) wytyczne operacyjne dotyczące wdrażania Instrumentu Inwestycyjnego;

b) strategie inwestycyjne i plany operacyjne dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego, w tym wskaźniki wydajności, w oparciu o cele Umowy o partnerstwie AKP-UE i ogólne zasady unijnej polityki rozwoju;

c) roczne sprawozdania dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego;

d) wszelkie dokumenty z zakresu polityki ogólnej, w tym sprawozdania z oceny, dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego.

3. Komitet Instrumentu Inwestycyjnego wydaje opinie dotyczące:

a) propozycji przyznania dotacji na spłatę odsetek na mocy art. 2 ust. 7 i art. 4 ust. 2 lit. b) załącznika II do Umowy o partnerstwie AKP-UE. W takich przypadkach Komitet Instrumentu Inwestycyjnego wydaje również opinię w sprawie wykorzystania takiej dotacji na spłatę odsetek;

b) propozycji inwestycji ze środków Instrumentu Inwestycyjnego w odniesieniu do wszystkich projektów, które uzyskały negatywną opinię Komisji;

c) innych propozycji dotyczących Instrumentu Inwestycyjnego, opartych na ogólnych zasadach, o których mowa w wytycznych operacyjnych Instrumentu Inwestycyjnego;

d) propozycje dotyczące rozwoju stosowanych przez EBI ram pomiaru wyników, w zakresie, w jakim te ramy mają zastosowanie do operacji na mocy Umowy o partnerstwie AKP-UE.

W celu usprawnienia procesu zatwierdzania działań o małym zasięgu Komitet Instrumentu Inwestycyjnego może wydać pozytywną opinię w zakresie propozycji EBI dotyczących globalnego przydziału (dotacji na spłatę odsetek, pomocy technicznej) lub globalnego zezwolenia (w zakresie udzielania pożyczek, kapitału własnego), które są następnie, bez kolejnej opinii Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego lub Komisji, przydzielane przez EBI na konkretne projekty zgodnie z kryteriami określonymi w przydziale lub zezwoleniu globalnym, w tym maksymalną kwotą dotacji na każdy projekt.

Ponadto organy zarządzające EBI mogą od czasu do czasu zwrócić się do Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego z wnioskiem o wydanie opinii w sprawie wszystkich propozycji finansowania lub w sprawie niektórych kategorii propozycji finansowania.

4. EBI przedstawia w odpowiednim terminie Komitetowi Instrumentu Inwestycyjnego wszelkie kwestie wymagające jego zgody lub opinii, zgodnie z, odpowiednio, ust. 2 i 3. Wszystkie propozycje przedstawiane Komitetowi Instrumentu Inwestycyjnego do zaopiniowania składa się zgodnie z odpowiednimi kryteriami i zasadami określonymi w wytycznych operacyjnych dotyczących Instrumentu Inwestycyjnego.

5. EBI prowadzi ścisłą współpracę z Komisją i w odpowiednich przypadkach koordynuje swoje działania z innymi darczyńcami. EBI podejmuje w szczególności następujące działania:

a) wraz z Komisją przygotowuje wytyczne operacyjne dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego, o których mowa w ust. 2 lit. a), lub dokonuje ich przeglądu. EBI ponosi odpowiedzialność za zgodność z wytycznymi i gwarantuje, że wspierane przez niego projekty są zgodne z międzynarodowymi normami społecznymi i związanymi z ochroną środowiska oraz spójne z celami Umowy o partnerstwie AKP-UE, z szeroko pojętymi zasadami unijnej polityki rozwoju, a także z odpowiednimi krajowymi lub regionalnymi strategiami współpracy;

b) zwraca się do Komisji o opinię w trakcie opracowywania strategii inwestycyjnych, planów operacyjnych i dokumentów z zakresu polityki ogólnej;

c) informuje Komisję o zarządzanych przez siebie projektach zgodnie z art. 18 ust. 1. Na etapie oceny projektu EBI zwraca się do Komisji o opinię w sprawie zgodności projektu z odpowiednią krajową lub regionalną strategią współpracy lub, w odpowiednich przypadkach, z ogólnymi celami Instrumentu Inwestycyjnego;

d) z wyjątkiem dotacji na spłatę odsetek zawierających się w globalnym przydziale, o którym mowa w ust. 3 lit. a), na etapie oceny projektu zwraca się do Komisji z wnioskiem o uznanie każdej propozycji przedstawionej Komitetowi Instrumentu Inwestycyjnego dotyczącej dotacji na spłatę odsetek za zgodną z art. 2 ust. 7 i art. 4 ust. 2 załącznika II do Umowy o partnerstwie AKP-UE i z kryteriami określonymi w wytycznych operacyjnych dotyczących Instrumentu Inwestycyjnego.

Jeżeli w ciągu trzech tygodni od przedstawienia danej propozycji Komisja nie wyraziła negatywnej opinii, uznaje się, że opinia Komisji jest pozytywna lub że Komisja uznała daną propozycję za zgodną z wymienionymi wyżej przepisami i kryteriami. Jeżeli chodzi o opinie w sprawach projektów sektora finansowego lub publicznego oraz zgodę na dotacje na spłatę odsetek, Komisja może zwrócić się z wnioskiem o przedstawienie jej propozycji ostatecznego projektu w celu zaopiniowania lub zatwierdzenia dwa tygodnie przed jej wysłaniem do Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego.

6. Wszystkie działania, o których mowa w ust. 3 lit. a), b) i c), są prowadzone przez EBI wyłącznie pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego.

Po uzyskaniu pozytywnej opinii Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego EBI podejmuje decyzję dotyczącą danej propozycji zgodnie z własnymi procedurami. W szczególności EBI może zadecydować o zaniechaniu działań związanych z propozycją. EBI informuje okresowo Komitet Instrumentu Inwestycyjnego i Komisję o przypadkach, w których zdecydował o zaniechaniu działań związanych z propozycją.

W przypadku pożyczek udzielanych z własnych zasobów oraz inwestycji z zasobów Instrumentu Inwestycyjnego, które nie wymagają opinii Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego, EBI podejmuje decyzje w sprawie propozycji zgodnie z własnymi procedurami i, w przypadku Instrumentu Inwestycyjnego, zgodnie z wytycznymi operacyjnymi i strategiami inwestycyjnymi zatwierdzonymi przez Komitet Instrumentu Inwestycyjnego.

Niezależnie od negatywnej opinii Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego w sprawie propozycji przyznania dotacji na spłatę odsetek EBI może podjąć dalsze działania w odniesieniu do danej pożyczki z pominięciem korzyści wynikających z dotacji na spłatę odsetek. EBI informuje okresowo Komitet Instrumentu Inwestycyjnego i Komisję o każdym przypadku, w którym zdecydował się podjąć takie działania.

Z zastrzeżeniem warunków określonych w wytycznych operacyjnych dotyczących Instrumentu Inwestycyjnego i pod warunkiem że zasadniczy cel danej pożyczki lub inwestycji ze środków Instrumentu Inwestycyjnego pozostał niezmieniony, EBI może podjąć decyzję o zmianie warunków pożyczki lub inwestycji ze środków Instrumentu Inwestycyjnego, pozytywnie zaopiniowanej przez Komitet Instrumentu Inwestycyjnego zgodnie z ust. 3 lub jakiejkolwiek pożyczki pozytywnie zaopiniowanej przez Komitet Instrumentu Inwestycyjnego odnośnie do dotacji na spłatę odsetek. W szczególności EBI może podjąć decyzję o zwiększeniu kwoty pożyczki lub inwestycji ze środków Instrumentu Inwestycyjnego maksymalnie o 20 %.

W przypadku projektów korzystających z dotacji na spłatę odsetek, o których mowa w art. 2 ust. 7 załącznika II do Umowy o partnerstwie AKP-UE, skutkiem takiego zwiększenia kwoty pożyczki może być proporcjonalne zwiększenie wartości dotacji na spłatę odsetek. EBI informuje okresowo Komitet Instrumentu Inwestycyjnego i Komisję o każdym przypadku, w którym zdecydował się podjąć takie działania. W przypadku projektów, o których mowa w art. 2 ust. 7 załącznika II do Umowy o partnerstwie AKP-UE, jeżeli przedstawiono wniosek o zwiększenie wartości dotacji na spłatę odsetek, przed podjęciem działań przez EBI wymagana jest opinia Komitetu Instrumentu Inwestycyjnego.

7. EBI zarządza inwestycjami ze środków Instrumentu Inwestycyjnego i wszystkimi środkami, które posiada z tytułu tego instrumentu, zgodnie z celami Umowy o partnerstwie AKP-UE. W szczególności może wchodzić w skład organów zarządzających i nadzorczych podmiotów prawnych, w których zainwestowano środki Instrumentu Inwestycyjnego, oraz może porozumiewać się w kwestii praw, jakie posiada z tytułu Instrumentu Inwestycyjnego, zrzekać się ich i je zmieniać zgodnie z wytycznymi operacyjnymi dotyczącymi Instrumentu Inwestycyjnego.

TYTUŁ V

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 17

Udział państwa trzeciego lub regionu państwa trzeciego

Aby zapewnić spójność i skuteczność pomocy unijnej, Komisja może zdecydować, że kraje rozwijające się, nienależące do AKP i organizacje odpowiedzialne za integrację regionalną z udziałem państw AKP, promujące współpracę i integrację regionalną, kwalifikujące się do otrzymywania pomocy unijnej w ramach innych instrumentów finansowych Unii na rzecz działań zewnętrznych, kwalifikują się do otrzymywania środków, o których mowa w art. 1 ust. 2 lit a) ppkt (i) Umowy wewnętrznej, jeżeli dany projekt lub program ma charakter regionalny lub transgraniczny i jest zgodny z art. 6 załącznika IV do Umowy o partnerstwie AKP-UE. Kraje i terytoria zamorskie („KTZ”) kwalifikujące się do otrzymywania pomocy unijnej na podstawie decyzji Rady 2013/755/UE (⁶) oraz najbardziej oddalone regiony Unii również mogą uczestniczyć w projektach i programach współpracy regionalnej; środki umożliwiające udział wspomnianych terytoriów lub najbardziej oddalonych regionów są środkami dodatkowymi w odniesieniu do środków, o których mowa w art. 1 ust. 2 lit. a) ppkt (i) Umowy wewnętrznej. Należy uwzględnić cel polegający na zacieśnieniu współpracy między państwami członkowskimi, najbardziej oddalonymi regionami Unii, KTZ oraz państwami AKP, a w stosownych przypadkach ustanowić mechanizmy koordynacji. Przepis regulujący wspomniane środki oraz rodzaje finansowania, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 215/2008 (⁷), można określić w dokumentach strategicznych, wieloletnich programach indykatywnych, programach działania oraz środkach, o których mowa w art. 9 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 18

Monitorowanie, sprawozdawczość i ocena pomocy przyznawanej w ramach EFR

1. Komisja i EBI regularnie monitorują prowadzone przez siebie działania i finansowane środki oraz dokonują przeglądu postępów w realizacji oczekiwanych rezultatów. Komisja przeprowadzi także oceny wpływu i skuteczności swoich polityk i działań sektorowych, jak również skuteczności programowania, w stosownych przypadkach za pomocą niezależnych ocen zewnętrznych. Propozycje Rady dotyczące niezależnych ocen zewnętrznych są brane pod uwagę w należyty sposób. Oceny należy przeprowadzić w oparciu o zasady dobrych praktyk OECD-DAC, dążąc do ustalenia, czy zostały osiągnięte cele szczegółowe, obejmujące kwestie równouprawnienia płci, do sformułowania zaleceń i do dostarczenia dowodów mających ułatwić wyciąganie wniosków w celu usprawnienia działań podejmowanych w przyszłości. Oceny te są prowadzone na podstawie wcześniej zdefiniowanych, jasnych, przejrzystych wskaźników, które w stosownych przypadkach są wymierne i dotyczą poszczególnych krajów.

EBI okresowo informuje Komisję i państwa członkowskie o realizacji projektów finansowanych z zasobów EFR, którymi zarządza, zgodnie z procedurami określonymi w wytycznych operacyjnych Instrumentu Inwestycyjnego.

2. Sprawozdania z oceny wraz z odpowiedzią służb na główne zalecenia Komisja przesyła państwom członkowskim za pośrednictwem komitetu EFR oraz EBI tytułem informacji. Wszelkie oceny, w tym zalecenia i działania następcze, mogą zostać omówione przez komitet EFR na wniosek jednego z państw członkowskich. W takich przypadkach Komisja ponownie złoży sprawozdanie komitetowi EFR, po upływie roku, na temat realizacji uzgodnionych działań następczych. Wyniki uwzględnia się w projektowaniu programu i przydziale zasobów.

3. W proces oceny unijnej pomocy określonej na mocy niniejszego rozporządzenia Komisja włącza w odpowiednim stopniu wszystkie właściwe zainteresowane strony, a w stosownych przypadkach może zabiegać o przeprowadzenie wspólnych ocen z państwami członkowskimi, innymi darczyńcami i partnerami działającymi na rzecz rozwoju.

4. Komisja bada postępy w realizacji EFR, w tym w realizacji wieloletnich indykatywnych programów, i począwszy od 2016 r. przedstawia Radzie roczne sprawozdanie na ten temat. Sprawozdanie będzie zawierać analizę najważniejszych osiągnięć i wyników, a gdy to możliwe – wpływu unijnej pomocy finansowej na skutki. W tym celu utworzone zostaną ramy dotyczące wyników. Sprawozdanie to przekazywane jest także Parlamentowi Europejskiemu, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Komitetowi Regionów.

5. Roczne sprawozdanie zawiera także informacje za rok poprzedni dotyczące finansowanych środków, wyników monitorowania i ocen, zaangażowania właściwych partnerów działających na rzecz rozwoju oraz realizacji zobowiązań i środków na pokrycie płatności w podziale na państwa, regiony i sektory współpracy. Zawiera także ilościową analizę początkowo przewidywanych i osiągniętych rezultatów, opartą m.in. na danych z systemów monitorowania, a także opis działań podjętych w związku z wyciągniętymi wnioskami.

6. W sprawozdaniu wykorzystuje się w miarę możliwości szczególne i wymierne wskaźniki odzwierciedlające rolę pomocy w realizacji celów Umowy o partnerstwie AKP-UE. Ponadto odzwierciedla się w nim najważniejsze wnioski i działania następcze podjęte w odniesieniu do zaleceń przedstawionych w ocenach z poprzednich lat. W sprawozdaniu ocenia się także, gdy jest to możliwe i istotne, przestrzeganie zasad skuteczności pomocy, również w odniesieniu do innowacyjnych instrumentów finansowych.

7. Unia i jej państwa członkowskie najpóźniej przed końcem 2018 r. dokonują przeglądu wyników polegającego na ocenie stopnia realizacji zobowiązań i wypłat, a także rezultatów i skutków przekazanej pomocy, stosując przy tym wskaźniki osiągnięć, wyników i skutków, służące do pomiaru wydajności wykorzystania zasobów oraz skuteczności EFR. Przegląd ten dotyczy też udziału finansowanych środków w realizacji celów Umowy o partnerstwie AKP-UE oraz priorytetów Unii określonych w Programie działań na rzecz zmian. Taki przegląd przeprowadzany jest na podstawie wniosku sporządzanego przez Komisję.

8. EBI dostarcza Komitetowi Instrumentu Inwestycyjnego informacje na temat postępu w realizacji celów Instrumentu Inwestycyjnego. Zgodnie z art. 6b załącznika II do Umowy o partnerstwie AKP-UE ogólne wyniki Instrumentu Inwestycyjnego podlegają wspólnemu przeglądowi w połowie i na koniec okresu EFR. Przeglądu śródokresowego, który jest udostępniany Komitetowi Instrumentu Inwestycyjnego, dokonuje niezależny ekspert zewnętrzny we współpracy z EBI.

Artykuł 19

Wydatki na działania w dziedzinie klimatu i różnorodności biologicznej

Łączne roczne kwoty wydatków związanych z działaniami w dziedzinie klimatu i różnorodności biologicznej są szacowane w oparciu o przyjęte indykatywne dokumenty programowe. Środki finansowe przydzielane w kontekście EFR są objęte rocznym systemem identyfikacji opartym na metodyce OECD („wskaźniki z Rio”), niewykluczającym zastosowania bardziej precyzyjnej metodyki, jeżeli jest dostępna, włączonym do obowiązującej metodyki zarządzania wynikami programów unijnych, który służy określaniu wysokości wydatków związanych z działaniami w dziedzinie klimatu i różnorodności biologicznej na poziomie programów działania, środków indywidualnych i szczególnych, o których mowa w art. 9, a także ich ujmowaniu w ramach ocen i rocznych sprawozdań.

Artykuł 20

Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Niniejsze rozporządzenie stosuje się zgodnie z decyzją Rady 2010/427/UE (⁸).