PARLAMENT EUROPEJSKI,

- uwzględniając sprawozdanie uzupełniające w sprawie absolutorium za rok 2002 (COM(2004) 0648 - C6-0126/2004),

- uwzględniając bilanse i sprawozdania finansowe szóstego, siódmego, ósmego i dziewiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2003 (COM(2004) 0667 - C6-0165/2004),

- uwzględniając sprawozdanie roczne Trybunału Obrachunkowego na temat działań szóstego, siódmego, ósmego i dziewiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju dotyczących roku budżetowego 2003 wraz z odpowiedziami instytucji (¹),

- uwzględniając oświadczenie o wiarygodności Trybunału Obrachunkowego dotyczące Europejskich Funduszy Rozwoju (²),

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 marca 2001 r. w sprawie komunikatu Komisji skierowanego do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie Polityki Rozwoju Wspólnoty Europejskiej (³),

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie komunikatu Komisji skierowanego do Rady i Parlamentu Europejskiego „Budowanie naszej wspólnej przyszłości”; wyzwania polityczne i środki budżetowe rozszerzonej Unii 2007-2013 (⁴),

- uwzględniając roczne sprawozdanie z działalności Biura Współpracy EuropeAid za 2003 r.,

- uwzględniając raport roczny Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczący polityki rozwoju i pomocy zewnętrznej Wspólnoty Europejskiej za 2004 r. (COM(2004) 0536),

- uwzględniając zalecenia Rady z dnia 8 marca 2005 r. (6865/2005 - C6-0078/2005, 6866/2005 - C6-0079/2005, 6867/2005 - C6-0080/2005, 6868/2005 - C6-0081/2005),

- uwzględniając art. 33 umowy wewnętrznej z dnia 20 grudnia 1995 r. między przedstawicielami rządów Państw Członkowskich zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania i zarządzania pomocą Wspólnoty na mocy drugiego protokołu finansowego do czwartej Konwencji AKP-WE (⁵),

- uwzględniając art. 32 umowy wewnętrznej z dnia 18 września 2000 r. między przedstawicielami rządów Państw Członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowana i zarządzania pomocą Wspólnoty na mocy Protokołu Finansowego do Umowy o Partnerstwie między Państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi podpisanej w Kotonu (Benin) w dniu 23 czerwca 2000 r. oraz w sprawie przyznania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się Część Czwartą Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (⁶),

- uwzględniając art. 74 rozporządzenia finansowego z dnia 16 czerwca 1998 r. dotyczącego rozwoju współpracy finansowej w ramach czwartej Konwencji AKP-WE (⁷),

- uwzględniając art. 119 i 120 rozporządzenia finansowego z dnia 27 marca 2003 r. mającego zastosowanie do dziewiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju (⁸),

- uwzględniając art. 70, 71 (tiret trzeci) i Załącznik V do Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Rozwoju (A6-0069/2005),

A. mając na uwadze, że zgodnie z art. 119 rozporządzenia finansowego z dnia 27 marca 2003 r. Komisja zobowiązana jest do podjęcia wszelkich właściwych działań w celu uwzględnienia uwag zawartych w decyzji Parlamentu Europejskiego w sprawie udzielenia absolutorium oraz objaśnień załączonych do zaleceń Rady w sprawie udzielenia absolutorium,

B. mając na uwadze, że reforma zarządzania pomocą zewnętrzną WE została rozpoczęta w maju 2000 r. (⁹), a reforma polityki rozwoju WE w listopadzie 2000 r. (¹⁰),

C. mając na uwadze, że Umowa o Partnerstwie między członkami Grupy Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi z drugiej strony, podpisana w Kotonu w dniu 23 czerwca 2000 r. (Umowa z Kotonu) (¹¹), weszła w życie w dniu 1 kwietnia 2003 r.,

1. jest zdania, że polityka rozwoju jest istotnym elementem działań zewnętrznych Unii, których celem jest zwalczanie ubóstwa poprzez rozbudowę infrastruktur społecznych, edukacji i ochrony zdrowia, zwiększenie możliwości produkcyjnych społeczeństw żyjących w ubóstwie i wsparcie krajów, których dotyczy ten problem, w zwiększeniu ich rozwoju i własnego potencjału; podkreśla, że osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju byłoby ważnym krokiem w kierunku osiągnięcia tego celu; ocenia, że EFR jest ważnym instrumentem realizacji tej polityki w krajach AKP oraz że jego skuteczność powinna zostać zwiększona przez skupienie się na działaniach mających na celu zwalczanie ubóstwa i ich szybsze wdrożenie przy zapewnieniu lepszej przejrzystości i odpowiedzialności oraz poszanowania zasad dobrego zarządzania finansowego;

2. docenia wysiłki Komisji zmierzające do skoncentrowania działań rozwojowych na osiągnięciu Milenijnych Celów Rozwoju, w tym na określeniu 10 kluczowych wskaźników; przyjmuje z zadowoleniem wykorzystanie tych kluczowych wskaźników w średnioterminowych ocenach EFR dokonanych w celu oceny postępów w likwidacji ubóstwa; zwraca się do Komisji o zwiększenie jej wysiłków w tym kierunku i zaleca przeznaczenie na osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju 35 % wydatków Unii Europejskiej na współpracę rozwojową;

3. dostrzega problemy związane z oceną wpływu pomocy Wspólnoty udzielonej w ramach osiągania Milenijnych Celów Rozwoju na działania, w których uczestniczy wielu ofiarodawców; ubolewa nad faktem, że Komisja nie podjęła wysiłku zmierzającego do opracowania odpowiedniego mechanizmu pozwalającego ocenić taki wpływ i w związku z tym ogranicza się jedynie do oceny postępu krajów rozwijających się w osiąganiu Milenijnych Celów Rozwoju; ubolewa nad faktem, że odpowiedzi Komisji na pytania zawarte w kwestionariuszu Komisji Rozwoju są szczególnie niejasne w zakresie wykonania Milenijnych Celów Rozwoju w ramach środków rozwojowych Komisji;

4. przyjmuje z zadowoleniem poprawę systemu sprawozdawczości Komisji i dostrzega poprawę jakości Raportu Rocznego za 2004 dotyczącego polityki rozwoju i pomocy zewnętrznej WE (COM(2004) 0536 i SEC(2004) 1027);

5. postanawia przeprowadzać coroczną debatę plenarną nad raportem rocznym Komisji dotyczącym polityki rozwoju i pomocy zewnętrznej;

6. przyjmuje z zadowoleniem fakt, że w 2003 r. z łącznego finansowania państw AKP (EFR i budżet ogólny UE) w wysokości 4079 mln EUR, 33 % (1346 mln EUR) zostało przeznaczone na infrastrukturę społeczną i usługi; ubolewa nad faktem, że tylko 62 mln EUR (1,5 %) zostało przeznaczone na edukację podstawową, a 212 mln EUR (5,2 %) na podstawową opiekę zdrowotną; nalega, aby Komisja zwiększyła finansowanie w tych sektorach i zwraca się o przeznaczenie 20 % wydatków Unii Europejskiej na współpracę rozwojową na edukację podstawową i podstawową opiekę zdrowotną w krajach rozwijających się;

Sprawozdania finansowe

7. zwraca uwagę, że bilanse i sprawozdania finansowe zostały złożone późno; stwierdza, że modernizacja kont EFR ma być gotowa w ustalonych terminach; oczekuje raportu Księgowego Komisji na temat kont Komisji, w tym kont EFR według stanu na dzień 1 stycznia 2005 r.; zwraca się z prośbą o informowanie o postępach w modernizacji nowego zintegrowanego systemu informatycznego (ABAC-FED);

8. zwraca uwagę, że chociaż środki EFR zarządzane przez EBI nie były przedmiotem kontroli Trybunału Obrachunkowego ani kontroli Parlamentu w ramach procedury udzielania absolutorium, to są one konsolidowane w sprawozdaniach finansowych EFR; uważa, że większą przejrzystość zapewniłoby przekazanie informacji na temat tych środków organowi udzielającemu absolutorium, odpowiadającemu za akceptację sprawozdań finansowych EFR;

Oświadczenie o wiarygodności

9. zwraca uwagę, że z wyjątkiem problemów związanych z kwestiami przedstawionymi poniżej (¹²), Trybunał Obrachunkowy jest zdania, że sprawozdania finansowe rzetelnie oddają dochody i wydatki szóstego, siódmego, ósmego i dziewiątego EFR:

a) niezapłacone należności EFR niewłączone do bilansu na dzień 31 grudnia 2003 r. (27,5 mln EUR);

b) zaliczki (400 mln EUR);

c) środki Stabex;

d) środki przekazane do EBI i niewykorzystane (209 mln EUR);

10. odnotowuje opinię Trybunału, że Dyrektor Generalny Biura Współpracy EuropeAid powinien w rocznym sprawozdaniu z działalności oraz w oświadczeniu zgłosić zastrzeżenia dotyczące wierzytelności, które nadal należy ustanowić, oraz właściwego wykorzystania środków Stabex, gdyż nie dysponował on na daną chwilę informacjami wystarczającymi do wyciągnięcia zasadnych wniosków;

11. zwraca uwagę, że w odniesieniu do badanych transakcji, Trybunał Obrachunkowy jest zdania, że dochody zawarte w sprawozdaniach finansowych oraz środki przyznane poszczególnym EFR, a także środki przeznaczone na zobowiązania i płatności za dany rok budżetowy są w ujęciu całościowym zgodne z prawem i prawidłowe; zwraca uwagę, że Trybunał Obrachunkowy przyjął swoją opinię na podstawie analizy systemów nadzoru i kontroli, kontroli wielu transakcji i analizie rocznego sprawozdania z działalności oraz oświadczenia Dyrektora Generalnego Biura Współpracy EuropeAid;

12. nalega, aby Komisja zajęła się następującymi brakami stwierdzonymi przez Trybunał Obrachunkowy, dotyczącymi systemów nadzoru i kontroli:

a) rezultaty wdrożenia standardów kontroli wewnętrznej są ograniczone, ponieważ ich wdrożenie w delegacjach jest związane z procesem przenoszenia, który nie został zakończony przed końcem 2004 r.,

b) plany działania należy kontynuować i wdrażać pełniej, szczególnie na poziomie delegacji, w celu zapewnienia skutecznych przyszłych ram systemów kontroli i nadzoru,

c) mimo że systemy kontroli i nadzoru obejmujące kontrakty i płatności zostały ogólnie dobrze zaplanowane, ich wdrażanie powinno zostać poprawione;

Sprawozdanie z zarządzania finansowego

13. zwraca uwagę, że sprawozdanie z zarządzania finansowego zostało przekazane późno; docenia ilość i jakość informacji zawartych w sprawozdaniu z zarządzania finansowego, w tym informacji, o które szczególnie wnioskował Parlament Europejski w swoich zaleceniach dotyczących udzielenia absolutorium za 2002 r.; zwraca się do Komisji o dalsze poszerzenie tego sprawozdania w przyszłości, w szczególności w celu umożliwienia porównania kwot przyznanych projektom, wsparcia budżetowego i niemożliwej do zaplanowania pomocy w ramach dziewiątego EFR z poprzednimi EFR, oraz o zezwolenie na dokonanie przeglądu kosztów administracyjnych EFR;

Odpowiedzialność

14. zwraca uwagę, że Komisarz ds. Rozwoju i Pomocy Humanitarnej jest odpowiedzialny za politykę EFR, Komisarz ds. Stosunków Zewnętrznych i Europejskiej Polityki Sąsiedztwa jest odpowiedzialny za ogólne kwestie polityki i zarządzania dotyczące funkcjonowania Biura Współpracy EuropeAid, które wdraża EFR; zwraca uwagę, że w ramach kompetencji Komisarza ds. Rozwoju i Pomocy Humanitarnej mieści się podejmowanie decyzji dotyczących EFR i szczególnych linii budżetowych, za które jest odpowiedzialny; zastanawia się, czy kompetencje te pozwolą Komisarzowi ds. Rozwoju i Pomocy Humanitarnej na wzięcie pełnej politycznej odpowiedzialności za wdrożenie programów finansowanych przez EFR i Politykę Rozwoju poprzez Biuro Współpracy EuropeAid, które odpowiada przed Komisarzem ds. Stosunków Zewnętrznych i Europejskiej Polityki Sąsiedztwa; wyraża obawę, że brak przejrzystości w zakresie odpowiedzialności może prowadzić do powstania niejasności w zakresie odpowiedzialności za EFR;

Wykonanie i RAL

15. z zadowoleniem przyjmuje odnotowane w 2003 r. lepsze wykonanie budżetu; niemniej jednak zwraca uwagę, że wraz z wprowadzeniem dziewiątego EFR i szybkim związaniem nowych środków poziom niewykorzystanych zasobów („reste à liquider” lub RAL) wzrósł o ponad 1 mld EUR z 8385 mld EUR na koniec 2002 r. do 9410 mld EUR na koniec 2003 r.; uznaje, że tak wysoki poziom jest niemożliwy do zaakceptowania i nalega, aby Komisja przyspieszyła wykorzystywanie środków pomocowych EFR;

16. podkreśla, że szybsze wdrożenie, mimo iż pożądane, nie wystarcza, aby stwierdzić, że wykonanie EFR poprawiło się, gdyż wymagana jest też lepsza realizacja celów; stwierdza, że Sprawozdanie dotyczące zarządzania finansowego zawiera porównanie pomiędzy wytyczonymi celami a osiągniętymi rezultatami, jednak wzywa Komisję o zwiększenia wysiłków przy określaniu wymiernych celów, zgodnie z rozporządzeniem finansowym;

17. zauważa, że kilka Państw Członkowskich nie uiściło pełnych składek w 2003 r., co w połączeniu z płatnością na rzecz Światowego Funduszu Zdrowia sprawiło, że Komisji zabrakło pieniędzy, w związku z czym musiała odroczyć płatności; wzywa Państwa Członkowskie do przestrzegania prawnych zobowiązań dotyczących płacenia składek na EFR;

Wsparcie budżetowe

18. zwraca uwagę na coraz większe znaczenie wsparcia budżetowego w wysokości 390 mln EUR wypłaconych w 19 państwach AKP w 2003 r.; przyznaje, że wsparcie budżetowe może skutecznie przyczyniać się do realizacji celów: zmniejszenia ubóstwa i poprawy zarządzania finansami publicznymi w krajach beneficjentach, szczególnie poprzez wzmocnienie ich poczucia odpowiedzialności; podkreśla wagę koncepcji „zmiennych transz”; nalega, aby Komisja poprawiła instrumenty oceny reform gospodarczych i jakości zarządzania finansami publicznymi jako warunków prawa do wsparcia budżetowego;

19. wychodzi z założenia, że środki wsparcia budżetowego dla Państw AKP po ich udostępnieniu są wykorzystywane i kontrolowane zgodnie z krajowymi procedurami kontrolnymi, a nie procedurami kontroli EFR; jest świadomy, że oznacza to konieczność zmiany następczej procedury Komisji w taki sposób, aby stan zarządzania finansami publicznymi był oceniany na podstawie monitoringu informacji i wskaźników wykonania, które zastąpiłyby tradycyjne systemy kontroli i kontrolę transakcji;

20. zwraca jednak uwagę, że Trybunał ponownie stwierdza, że kryteria udostępniania środków wsparcia budżetowego w dużej mierze obejmują wskaźniki makroekonomiczne, które dają ograniczoną informację na temat zarządzania finansami publicznymi; przypomina wniosek zawarty w sprawozdaniu z udzielania absolutorium za 2002 r. o ocenę zakresu, w jakim wszystkie trzy warunki zawarte w art. 61 ust. 2 Umowy z Kotonu (¹) zostały spełnione; zgadza się Trybunałem, że ocena ta powinna być sformalizowana w odniesieniu do spełnienia każdego z tych kryteriów;

21. zwraca uwagę, że inni ofiarodawcy również zwiększają wykorzystanie wsparcia budżetowego i że Komisja współpracuje z tymi ofiarodawcami, zwłaszcza z Bankiem Światowym, nad opracowaniem wskaźników oceny zarządzania finansami publicznymi; zwraca uwagę na informacje przekazane przez Komisję w odpowiedzi na zawarty w sprawozdaniu z udzielania absolutorium za 2002 r. wniosek o przedłożenie raportu na temat stanu prac w ramach projektu „Wydatki Publiczne i Odpowiedzialność Finansowa” nad określeniem wskaźników zarządzania finansami publicznymi; odnotowuje informację Komisji, zgodnie z którą wstępne ramy zostały uzgodnione na początku 2004 r., rozpoczęcie testowania opracowanego instrumentu było zaplanowane na koniec 2004 r., a decyzja o ostatecznym określeniu ram analitycznych powinna być podjęta do czerwca 2005 r.; zwraca się z prośbą o przedstawienie mu aktualnych informacji na temat prac w ramach tego projektu do 1 września 2005 r.;

Najwyższe Organy Kontroli

22. przypomina wagę, jaką przywiązuje Parlament, Rada i Trybunał Obrachunkowy do włączenia Najwyższych Organów Kontroli państw AKP w kontrolę EFR (¹⁴);

23. zwraca uwagę na informacje przekazane przez Komisję w Sprawozdaniu z zarządzania finansowego na temat środków wykorzystanych na projekty obejmujące Najwyższe Organy Kontroli w roku budżetowym 2003, zgodnie z wnioskiem Parlamentu złożonym w sprawozdaniu z udzielania absolutorium za 2002 r.;

24. zwraca uwagę, że Komisja rozważa różne formy wspierania i promowania roli Najwyższych Organów Kontroli w państwach AKP; zwraca się z prośbą o terminowe przedłożenie mu oceny różnych rozważanych opcji przed udzieleniem następnego absolutorium;

Włączenie do budżetu

25. uważa, że włączenie do budżetu EFR rozwiąże wiele trudności i problemów związanych z wdrażaniem kolejnych EFR, pomoże przyspieszyć wykorzystywanie środków i wyeliminuje obecny deficyt demokratyczny; uważa, że kwestia ta powinna zostać podjęta w ramach dyskusji nad nowymi Perspektywami Finansowymi;

Przenoszenie zarządzania środkami pomocowymi i wsparcia

26. popiera realizowane przez Komisję przenoszenie środków i kompetencji decyzyjnych na delegacje Komisji; oczekuje, że nowa struktura organizacyjna przyczyni się do jeszcze wyższego poziomu wykonania zobowiązań i płatności niż poziom osiągnięty przez Komisję w 2003 r.;

27. rozumie jednakże, że nowa struktura oferuje korzyści, ale też stanowi ryzyko; uznaje za użyteczny dokument roboczy Komisji „Ryzyko związane z pomocą zewnętrzną”;

28. zwraca uwagę na sprawozdanie Komisji na temat ewaluacji procesu przenoszenia (¹⁵); jest świadomy, że proces decentralizacji jest bliski zakończenia; oczekuje zapewnienia, aby procesowi przenoszenia środków i kompetencji decyzyjnych na delegacje towarzyszyła odpowiednia kontrola; zwraca się z prośbą o terminowe sporządzenie sprawozdania niezbędnego do następnego udzielenia absolutorium, na temat aktualnego stanu procesu przenoszenia, opisującego oczekiwane korzyści z podaniem wymiernych wskaźników oraz przedstawiającego korzyści dotychczas osiągnięte, a także dokładnie opisującego struktury kontroli stosowane w delegacjach, w tym stan wdrożenia standardów kontroli wewnętrznej;

29. zwraca uwagę na oświadczenie Komisji, że posiada ona w delegacjach wystarczającą liczbę personelu dostatecznie wykwalifikowanego i wyszkolonego w zakresie zarządzania finansowego; stwierdza jednak, że Komisja zajmuje jedno z końcowych miejsc wśród innych głównych ofiarodawców pod względem liczby osób zarządzających kwotą 10 mln EUR;

30. zwraca uwagę na ryzyka, jakie niesie ze sobą proces przenoszenia delegacji Komisji w państwach AKP, takie jak trudności związane ze znalezieniem odpowiedniego personelu i możliwości rozbieżnej interpretacji przepisów przez poszczególne delegacje Komisji; podkreśla potrzebę poprawy przepisów i znalezienia równowagi między wzmocnionymi mechanizmami kontroli i potrzebą sprawozdawczości z jednej strony oraz skutecznym i szybkim podejmowaniem decyzji z drugiej strony, oddającego w ręce delegacji podejmowanie głównych decyzji w sprawie projektów;

Środki Stabex

31. zwraca uwagę, że Komisja przeprowadziła inwentaryzację środków Stabex w 2003 r., która wykazała, że około 700 mln EUR pozostaje do objęcia na lokalnych kontach krajów beneficjentów; zauważa, że mimo iż środki na tych kontach zostały przekazane do krajów beneficjenów i formalnie opuściły konta EFR, Komisja w dalszym ciągu jest za nie współodpowiedzialna i zachowuje kontrolę nad ich właściwym wykorzystaniem; odnotowuje uwagę Trybunału, że ze względu na brak odpowiedniego monitoringu Komisja nie może kontrolować wykorzystania środków; zwraca uwagę, że Komisja zamierza wprowadzić lepsze procedury kontroli do końca 2004 r., które stałyby się w pełni operacyjne w 2005 r.; nalega, aby Komisja podjęła działania wraz z krajami beneficjentami w celu udoskonalenia kontroli i zapewnienia, aby niewykorzystane środki zostały jak najszybciej wykorzystane;

Ocena

32. z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji zmierzające do tego, aby kontrola wewnętrzna spełniała większość norm; wyraża jednak niepokój dotyczący tego, że Komisja z powodu ograniczonych możliwości nie jest w stanie wypełnić normy 23 kontroli wewnętrznej dotyczącej oceny; zwraca się do Komisji z prośbą o przedstawienie sprawozdania na temat tego, w jaki sposób zamierza ona zapewnić, aby ocena była realizowana właściwie, oraz o poinformowanie go, od kiedy będzie ona w stanie wypełnić tę normę;

Terminy

33. zachęca Komisję do przedłożenia - a Radę do przyjęcia - następującego projektu zmiany pierwszego zdania art. 119 ust. 1 rozporządzenia finansowego:

„1. Do dnia 30 czerwca roku N +2 Parlament Europejski, po otrzymaniu zalecenia Rady, która podejmuje decyzję kwalifikowaną większością głosów, udziela Komisji absolutorium z wykonania środków EFR za rok budżetowy N, którymi zarządza zgodnie z art. 1 ust. 2”.