Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. [Zakres przedmiotowy] 1. Ustawa określa stosunek Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej „Kościołem", oraz jego sytuację prawną i majątkową.

2. W sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa.

3. Wszelkie zmiany niniejszej ustawy wymagają uprzedniej opinii Prezydium Rady Kościoła.

Art. 2.[Autonomia] Kościół jest niezależny od jakiejkolwiek zagranicznej władzy duchownej lub świeckiej.

Art. 3.[Podstawa prawna działania] Kościół rządzi się w swoich sprawach własnym Prawem Wewnętrznym uchwalanym przez Krajową Konferencję Kościoła, swobodnie wykonując swoje funkcje i cele.

Art. 4.[Następstwo prawne] Kościół i jego osoby prawne są następcami prawnymi zborów, organizacji i gmin baptystycznych działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dniem 1 września 1939 r.

Rozdział 2

Osoby prawne Kościoła i ich organy

Art. 5. [Struktura i organizacja Kościoła] 1. Strukturę i organizację Kościoła określa Prawo Wewnętrzne.

2. Osobowość prawną posiadają:

1) Kościół jako całość;

2) okręgi Kościoła;

3) zbory Kościoła;

4) seminaria i szkoły teologiczne Kościoła.

3. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 2 są:

1) dla Kościoła - Krajowa Konferencja Kościoła, Rada Kościoła i Prezydium Rady Kościoła;

2) dla okręgu Kościoła - Rada Okręgu;

3) dla zboru Kościoła - Rada Zboru;

4) dla seminarium i szkoły teologicznej - Rektor.

4. Do składania oświadczeń woli w imieniu osób prawnych wymienionych w ust. 2 pkt 2 i 3 są uprawnieni działający łącznie dwaj członkowie:

1) Rady Okręgu Kościoła, w tym Przewodniczący Rady Okręgu lub jego zastępca;

2) Rady Zboru Kościoła, w tym Przewodniczący Rady Zboru lub jego zastępca.

5. W sprawach majątkowych Kościół reprezentuje Rada Kościoła. Do składania oświadczeń woli w imieniu Kościoła są uprawnieni dwaj członkowie Prezydium Rady Kościoła działający łącznie.

6. Zmiana nazwy grup osób prawnych lub poszczególnych osób prawnych, wymienionych w ust. 2 pkt 2-4, może być dokonana przepisami wewnątrzkościelnymi. Zmiany te, na wniosek Rady Kościoła, ogłasza Minister - Szef Urzędu Rady Ministrów [1] w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski".

Art. 6. [Osobowość prawna innych jednostek organizacyjnych] Inne jednostki organizacyjne Kościoła mogą, na wniosek Rady Kościoła, uzyskać osobowość prawną w drodze rozporządzenia Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów.

Art. 7. [Tworzenie oraz przekształcanie i znoszenie jednostek organizacyjnych] 1. Kościół samodzielnie tworzy, przekształca i znosi jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną.

2. O faktach wymienionych w ust. 1 władza kościelna powiadamia niezwłocznie właściwy organ administracji rządowej:

1) w odniesieniu do osób wymienionych w art. 5 ust. 2 pkt 2 oraz jednostek, które otrzymały osobowość prawną w drodze rozporządzenia, o którym mowa w art. 6 - Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów;

2) w odniesieniu do osób wymienionych w art. 5 ust. 2 pkt 3 i 4 - wojewodę.

3. Nowo utworzone kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 2-4, nabywają osobowość prawną z chwilą pisemnego powiadomienia właściwego organu administracji rządowej. Odpis powiadomienia, z umieszczonym na nim potwierdzeniem odbioru, jest dowodem uzyskania osobowości prawnej.

4. Powiadomienie, o którym mowa w ust. 2 i 3, powinno zawierać nazwę i siedzibę kościelnej osoby prawnej, a w odniesieniu do okręgów i zborów - także ich zasięg terytorialny.

5. Odpowiednie powiadomienie następuje również w przypadku powołania lub odwołania osób będących organem lub sprawujących funkcję członka organu osoby prawnej, uprawnionych do składania w imieniu osób prawnych oświadczeń woli. Powiadomienie obejmuje imię i nazwisko, obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania.

Art. 8.[Jednostki działające w ramach kościelnych osób prawnych] Wydawnictwa kościelne, zakłady wytwórcze, usługowe i handlowe, zakłady charytatywno-opiekuńcze, szkoły, placówki oświatowo-wychowawcze oraz opiekuńczo-wychowawcze nieposiadające osobowości prawnej działają w ramach kościelnych osób prawnych, które je powołały lub wskazanych uchwałą Rady Kościoła.

Art. 9.[Odpowiedzialność za zobowiązania innej kościelnej osoby prawnej] Kościelna osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania innej kościelnej osoby prawnej.

Rozdział 3

Działalność Kościoła

Art. 10. [Realizacja kultu religijnego] 1. Organizowanie kultu publicznego i jego sprawowanie podlega wyłącznie władzy kościelnej.

2. Publiczne sprawowanie kultu nie wymaga zgłoszenia lub uzyskania zezwolenia, jeżeli odbywa się:

1) w kościołach, kaplicach, budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom kościelnym;

2) w innych miejscach udostępnionych na ten cel przez osobę upoważnioną do dysponowania nimi.

3. Organizowanie imprez o charakterze religijnym na drogach publicznych wymaga uzgodnienia, w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, z właściwymi organami administracji rządowej lub samorządowej.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do konduktów pogrzebowych odbywających się stosownie do miejscowego zwyczaju.

5. Religijne uroczystości pogrzebowe i żałobne mogą być sprawowane na cmentarzach komunalnych przy zachowaniu obowiązujących przepisów porządkowych.

Art. 10a. [Skutki cywilne małżeństwa zawartego w formie przewidzianej Prawem Wewnętrznym Kościoła] 1. Małżeństwo zawarte w formie przewidzianej Prawem Wewnętrznym Kościoła wywołuje skutki cywilne, jeżeli odpowiada wymaganiom określonym w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

2. Osobę duchowną, przed którą składa się oświadczenia o zawarciu małżeństwa, określa Prawo Wewnętrzne Kościoła.

Art. 11. [Święta religijne] 1. Wierni Kościoła mają prawo do zwolnień od pracy i nauki na czas obejmujący następujące święta religijne niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy:

1) Wielki Piątek - jako pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa;

2) Święto Wniebowstąpienia Pańskiego.

2. Zwolnienie od pracy lub nauki, w odniesieniu do świąt religijnych, o których mowa w ust. 1, następuje na zasadach określonych powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Art. 12. [Nauczanie religii] 1. Kościół prowadzi konfesyjne nauczanie religii w szkołach publicznych na zasadach i w trybie przewidzianych w odrębnych przepisach.

2. (uchylony)

Art. 13. [Prawo zakładania i prowadzenia szkół oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych] 1. Kościół i jego osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić szkoły oraz inne placówki oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Mają one charakter baptystyczny i podlegają władzy kościelnej.

2. Do nauczycieli, wychowawców i pracowników zatrudnionych w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych, a także seminariach teologicznych i instytutach misyjnych prowadzonych przez Kościół, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące uprawnień nauczycieli, wychowawców i pracowników zatrudnionych w szkołach i placówkach publicznych.

3. Uczącym się w szkołach wymienionych w ust. 1 i 2 przysługują świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych oraz ulgi w opłatach za przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego na równi z uczniami szkół publicznych.

Art. 14. [Seminaria duchowne oraz instytuty misyjne] 1. Kościół ma prawo do zakładania i prowadzenia seminariów teologicznych i instytutów misyjnych, w których kształci według własnego programu kandydatów na duchownych oraz osoby świeckie przygotowujące się do realizacji misji Kościoła.

2. Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologiczne w Warszawie jest wyższą szkołą teologiczną uprawnioną do nadawania absolwentom tytułu zawodowego licencjata teologii baptystycznej. Tytuł ten jest równoważny z tytułem zawodowym licencjata nadawanym przez państwowe szkoły wyższe.

Art. 15. [Prawo do zakładania i prowadzenia szkół wyższych] 1. Kościół ma prawo do zakładania i prowadzenia szkół wyższych. Status prawny tych szkół, a także tryb i zakres uznawania przez Państwo stopni i tytułów nadawanych przez te szkoły regulują umowy między Ministrem Edukacji Narodowej [2] a Radą Kościoła.

2. Studentom szkół, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 14 ust. 2, przysługują świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych oraz ulgi w opłatach za przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego na równi ze studentami uczelni publicznych.

3. Osobom pozostającym w stosunku pracy w szkołach, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 14 ust. 2, przysługują na równi z odpowiednimi pracownikami uczelni publicznych świadczenia:

1) opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych;

2) ubezpieczenia społecznego oraz

3) zaopatrzenia emerytalnego pracowników i ich rodzin.

Nauczycielom przysługują ponadto ulgi w opłatach za przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego na równi z nauczycielami akademickimi.

4. Poręcza się Kościołowi prawo do kształcenia kadr duchownych w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w zakresie teologii baptystycznej, w ramach samodzielnej jednostki naukowo-dydaktycznej utworzonej zgodnie z ustawą o szkolnictwie wyższym.

Art. 16. [Odroczenie służby wojskowej i przeniesienie do rezerwy] 1. Studenci teologii otrzymują na czas studiów odroczenie odbywania zasadniczej służby wojskowej, zaś w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny mogą być przeznaczeni, stosownie do potrzeb sił zbrojnych, do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej.

2. Nie powołuje się absolwentów studiów, o których mowa w ust. 1, do odbywania przeszkolenia wojskowego w okresie przygotowań do ordynacji w ciągu dwóch lat od zakończenia studiów.

3. Ordynowani duchowni są przenoszeni do rezerwy i nie odbywają ćwiczeń wojskowych w czasie pokoju. W razie ogłoszenia mobilizacji oraz w czasie wojny mogą być oni powołani jedynie do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych.

4. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny właściwe organy wojskowe, w porozumieniu z Radą Kościoła, zapewnią pozostawienie do duszpasterskiej obsługi ludności niezbędnej liczby duchownych spośród tych, którzy podlegają mobilizacji.

Art. 17. [Prawo do praktyk religijnych] 1. Żołnierzom pełniącym czynną służbę wojskową zapewnia się możliwość uczestniczenia - poza terenem jednostek wojskowych - w nabożeństwach i czynnościach religijnych w niedziele i w dni świąteczne Kościoła, jeżeli w miejscowości stacjonowania jednostki wojskowej lub w jej pobliżu znajduje się zbór i jeżeli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.

2. Opiekę duszpasterską na terenie jednostek wojskowych dla żołnierzy, o których mowa w ust. 1, zapewniają duchowni Kościoła w terminach uzgodnionych z dowódcami jednostek.

3. Duchownych, o których mowa w ust. 2, wyznacza Rada Kościoła, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.

Art. 18. [Prawo dzieci i młodzieży do wykonywania praktyk religijnych] 1. Dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach wychowawczych i opiekuńczych, jak również w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach, zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych i katechizacji. W szczególności zapewnia się im możliwość udziału w nabożeństwach także w zborach Kościoła.

2. Dzieciom i młodzieży korzystającym z zorganizowanych form wypoczynku zapewnia się prawo do wykonywania praktyk religijnych, w szczególności do udziału w nabożeństwach.

3. Minister Edukacji Narodowej [3] oraz Minister Zdrowia i Opieki Społecznej [4] , w porozumieniu z Radą Kościoła, określą, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady organizowania nabożeństw i katechizacji oraz wykonywania innych praktyk religijnych, właściwych dla wyznania baptystycznego, dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach wychowawczych i opiekuńczych, w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach oraz korzystającym z zorganizowanych form wypoczynku.

Art. 19. [Prawo osób przebywających w zakładach opieki zdrowotnej oraz zamkniętych zakładach pomocy społecznej] 1. Osobom przebywającym w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz zamkniętych zakładach pomocy społecznej zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych.

2. W celu realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, kierownicy właściwych podmiotów i zakładów zapewniają duchownym swobodny dostęp do tych osób.

3. W celu umożliwienia udziału chorych i podopiecznych w nabożeństwach lub zbiorowych posługach religijnych kierownicy właściwych podmiotów i zakładów, prowadzonych przez administrację rządową lub samorządową, udostępniają odpowiednie pomieszczenia.

Art. 20. [Prawo osób tymczasowo aresztowanych, skazanych oraz nieletnich przebywających w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich] [5] 1. Osoby tymczasowo aresztowane mogą wykonywać praktyki religijne i uczestniczyć w nabożeństwach transmitowanych przez środki masowego przekazu oraz za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostają, korzystać z indywidualnej posługi religijnej.

2. Osobom skazanym zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych oraz uczestniczenia w nabożeństwach w niedziele i święta w odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu w zakładzie, w którym przebywają. Osobom, które nie mają możliwości uczestniczenia w nabożeństwach na terenie zakładu, należy umożliwić wysłuchanie nabożeństwa transmitowanego przez środki masowego przekazu.

3. Nieletnim przebywającym w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z katechizacji i posług religijnych, uczestniczenia w nabożeństwach w niedziele i święta. Nieletnim, którzy nie mają możliwości uczestniczenia w nabożeństwach, należy zapewnić możliwość wysłuchania nabożeństwa transmitowanego przez środki masowego przekazu.

Art. 21. [Organizacje baptystyczne] 1. Organizacjami baptystycznymi w rozumieniu ustawy są organizacje założone za aprobatą władzy kościelnej, która zatwierdza im opiekuna kościelnego. Działają one w łączności z władzami Kościoła.

2. Organizacje baptystyczne mogą mieć na celu w szczególności zgodną z nauką Kościoła działalność społeczno-kulturalną, oświatowo-wychowawczą i charytatywno-opiekuńczą.

3. Do organizacji baptystycznych stosuje się przepisy prawa o stowarzyszeniach, z tym że:

1) władzy kościelnej przysługuje prawo cofnięcia aprobaty, o której mowa w ust. 1;

2) wystąpienie do sądu z wnioskiem o rozwiązanie stowarzyszenia wymaga opinii władzy kościelnej;

3) w przypadku likwidacji organizacji baptystycznej do jej majątku stosuje się odpowiednio przepisy Prawa Wewnętrznego Kościoła.

Art. 22. [Prawo prowadzenia działalności charytatywno-opiekuńczej] 1. Kościół i jego osoby prawne mają prawo prowadzenia działalności charytatywno-opiekuńczej, którą realizują organizacje kościelne:

1) Betezda okręgu;

2) Betezda zboru.

2. Betezdę powołuje i nadaje jej statut Rada Kościoła na wniosek okręgu lub zboru.

3. Działalność charytatywno-opiekuńczą mogą również prowadzić inne jednostki organizacyjne Kościoła, w zakresie określonym w ich statutach.

Art. 23. [Zakres działalności charytatywno-opiekuńczej] Działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła obejmuje w szczególności:

1) prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki;

2) wykonywanie działalności leczniczej w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz prowadzenie aptek;

3) organizowanie pomocy sierotom, ofiarom wojennym, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i epidemiami i znajdującym się w trudnym położeniu materialnym lub zdrowotnym oraz pozbawionym wolności;

4) prowadzenie żłobków, ochronek, burs i schronisk;

5) udzielanie pomocy w zapewnieniu wypoczynku dzieciom i młodzieży znajdującym się w potrzebie;

6) krzewienie idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających;

7) przekazywanie za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom znajdującym się w szczególnej potrzebie.

Art. 24. [Pochodzenie środków na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej] Środki na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej mogą pochodzić w szczególności z:

1) ofiar pieniężnych i w naturze oraz subwencji i dotacji;

2) spadków, zapisów i darowizn krajowych i zagranicznych;

3) dochodów z imprez i zbiórek publicznych;

4) odpłatności za usługi świadczone przez kościelne instytucje charytatywno-opiekuńcze;

5) innych dochodów Kościoła i jego osób prawnych, w tym z ich działalności gospodarczej.

Art. 25. [Inwestycje sakralne i kościelne] 1. Kościół i jego osoby prawne mogą realizować inwestycje sakralne i kościelne.

2. Na wniosek kościelnej osoby prawnej miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmują także inwestycje sakralne i kościelne oraz baptystyczne cmentarze wyznaniowe.

Art. 26.[Użytkowanie wieczyste gruntów] Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele sakralne i kościelne, mogą być Kościołowi i jego osobom prawnym sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste.

Art. 27.[Zwolnienie z opłat za użytkowanie wieczyste gruntów oddanych pod zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne] Nie pobiera się opłat za użytkowanie wieczyste gruntów oddanych pod zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne.

Art. 28.[Cmentarze] Zbory mają prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania i poszerzania cmentarzy grzebalnych.

Art. 29. [Środki masowego przekazu] 1. Kościół ma prawo emitowania w publicznych środkach masowego przekazu nabożeństw oraz swoich programów religijno-moralnych i kulturalnych.

2. Sposób realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, określi porozumienie między Radą Kościoła a właściwą jednostką publicznej radiofonii i telewizji.

3. Kościół może zakładać własne stacje radiowe i telewizyjne. Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych wymaga uzyskania koncesji na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1722).

Art. 30.[Prawo gromadzenia zbiorów bibliotecznych] Kościół i jego osoby prawne mają prawo gromadzenia zbiorów bibliotecznych na cele wewnętrzne i publiczne.

Art. 31.[Zabytki] Instytucje państwowe, samorządowe i kościelne współdziałają w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek będących własnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach religijnych, stanowiących ważną część dziedzictwa kultury.

Rozdział 4

Sprawy majątkowe

Art. 32.[Prawa majątkowe] Kościołowi i jego osobom prawnym przysługuje prawo nabywania, posiadania i zbywania mienia ruchomego i nieruchomego, nabywania i zbywania innych praw oraz zarządzania swoim majątkiem.

Art. 33. [Podatki] 1. Majątek i przychody Kościoła i jego osób prawnych podlegają ogólnym przepisom podatkowym, z wyjątkami określonymi w ust. 2-5.

2. Kościół i jego osoby prawne są zwolnione od opodatkowania podatkiem od nieruchomości - nieruchomości lub ich części, stanowiących własność tych osób lub używanych przez nie na podstawie innego tytułu prawnego na cele niemieszkalne, z wyjątkiem części przeznaczonej na wykonywanie działalności gospodarczej.

3. Zwolnienie od opodatkowania podatkiem od nieruchomości obejmuje nieruchomości lub ich części przeznaczone na cele mieszkalne duchownych, jeżeli:

1) są one wpisane do rejestru zabytków lub

2) służą jako internaty przy szkołach i seminariach teologicznych, domy duchownych-emerytów i wdów po nich, albo

3) znajdują się w budynkach administracyjnych okręgów i Rady Kościoła.

4. Nabywanie i zbywanie rzeczy i praw majątkowych przez Kościół i jego osoby prawne w drodze czynności prawnych oraz spadkobrania, zapisu i zasiedzenia jest zwolnione od opłaty skarbowej, jeżeli ich przedmiotem są:

1) rzeczy i prawa nieprzeznaczone do działalności gospodarczej;

2) sprowadzane z zagranicy maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier.

5. Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą pochodzące od osób fizycznych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym, jeżeli kościelna osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz - w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność.

6. Nabywanie i zbywanie rzeczy oraz praw majątkowych, o których mowa w ust. 4, jest zwolnione od opłat sądowych, z wyłączeniem opłat kancelaryjnych.

Art. 34.[Zwolnienie towarów z należności celnych przywozowych] Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla kościelnych osób prawnych, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 324 z 10.12.2009, str. 23).

Art. 35. [Ofiary] 1. Kościół i jego osoby prawne mają prawo do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i ich rodzin, a także komisji działających przy tych kościelnych osobach prawnych.

2. Zbiórki wymienione w ust. 1 nie wymagają zgłoszenia, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.

Art. 36. [Fundacje] 1. Kościół i jego osoby prawne mogą zakładać fundacje. Do fundacji tych stosuje się ogólnie obowiązujące przepisy o fundacjach ze zmianami wynikającymi z przepisów ust. 2-5.

2. Niezależnie od nadzoru państwowego, nadzór nad działalnością fundacji sprawuje kościelna osoba prawna będąca fundatorem lub wskazana w statucie fundacji.

3. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w zarządzaniu fundacją właściwy organ państwowy zwraca się do kościelnej osoby prawnej sprawującej nadzór nad fundacją, wyznaczając termin nie krótszy niż 3 miesiące na spowodowanie usunięcia nieprawidłowości. Po bezskutecznym upływie tego terminu można zastosować środki oznaczone w przepisach o fundacjach.

4. W razie konieczności poddania fundacji zarządowi przymusowemu, w myśl przepisów o fundacjach, zarząd ten będzie sprawowała kościelna osoba prawna wyznaczona przez Radę Kościoła.

5. Jeżeli statut fundacji nie stanowi inaczej, w razie jej likwidacji:

1) do jej majątku znajdującego się w kraju stosuje się odpowiednio przepis art. 37;

2) o przeznaczeniu jej majątku znajdującego się za granicą zadecyduje Rada Kościoła.

Art. 37.[Zniesienie kościelnej osoby prawnej a jej majątek] W razie zniesienia kościelnej osoby prawnej, jej majątek przechodzi na Kościół jako całość.

Art. 38.[Wewnętrzna działalność ubezpieczeniowa] Niezależnie od ustawowego ubezpieczenia duchownych, kościelne osoby prawne mogą prowadzić wewnętrzną działalność ubezpieczeniową na rzecz duchownych i ich rodzin, która w rozumieniu ustawy nie jest działalnością gospodarczą.

Rozdział 5

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 39. [Nabycie własności nieruchomości lub ich części] 1. Nieruchomości lub ich części pozostające w dniu wejścia w życie ustawy we władaniu Kościoła i jego osób prawnych stają się z mocy prawa ich własnością, jeżeli:

1) były we władaniu osób prawnych, o których mowa w art. 4, lub

2) znajdują się na nich cmentarze lub obiekty sakralne wraz z budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi; dotyczy to także obiektów położonych na terenie miasta stołecznego Warszawy.

2. Stwierdzenie przejścia własności nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji wojewody.

3. Przejście własności nieruchomości lub ich części na podstawie ust. 1 jest wolne od podatków i opłat związanych z tym przejściem, a wynikające z niego wpisy do ksiąg wieczystych i ich zakładanie są wolne od opłat.

4. Postępowanie sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, o których mowa w ust. 1, ulega zawieszeniu, a właściwe organy przekazują ich akta właściwemu wojewodzie.

5. Organ, który wydał decyzję ostateczną określoną w ust. 2, zawiadamia o niej organ, który zawiesił postępowanie, zwracając akta sprawy. Sąd lub właściwy organ umorzy zawieszone postępowanie.

Art. 40. [Przywrócenie Kościołowi prawa własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części] 1. Na wniosek Kościoła i jego osób prawnych wszczyna się postępowanie w przedmiocie przywrócenia im własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części, niepozostających w ich władaniu, o których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1, bez względu na podstawę prawną i tryb upaństwowienia, z wyłączeniem nieruchomości wywłaszczonych po 1945 r., za które odszkodowanie zostało podjęte.

2. Jeżeli przywrócenie kościelnym osobom prawnym własności nieruchomości wymienionych w ust. 1 lub ich części nie jest możliwe, przedmiotem postępowania jest:

1) przyznanie odpowiedniej nieruchomości zamiennej;

2) przyznanie odszkodowania ustalonego według przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości - w razie niemożności przyznania nieruchomości, o której mowa w pkt 1.

3. Przedmiotem postępowania może być również przekazanie własności nieruchomości lub ich części w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego lub działalności kościelnych osób prawnych w zakresie, o którym mowa w art. 13 i 23.

4. Regulacja nie może naruszać:

1) przepisów ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. poz. 17, z późn. zm.);

2) praw nabytych przez osoby trzecie, w szczególności przez inne kościoły i związki wyznaniowe.

5. Majątek nieruchomy, przekazany na własność gminie w trybie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. poz. 191, z późn. zm.), podlega postępowaniu, o którym mowa w ust. 1-4.

Art. 41. [Decyzje, wnioski, postępowania sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości] 1. Decyzje w sprawach, o których mowa w art. 40, wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

2. Wnioski o wszczęcie postępowania zgłasza się w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Roszczenia niezgłoszone w tym terminie wygasają.

3. Postępowania sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, o których mowa w art. 40, ulegają zawieszeniu, a sądy i organy administracji państwowej przekazują je właściwemu wojewodzie. Art. 39 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 42. [Wpis w księdze wieczystej, odszkodowanie] 1. Decyzje, o których mowa w art. 40 ust. 1 i 2 pkt 1, stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i ewidencji gruntów. Przepis art. 39 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

2. Obowiązek zapłaty odszkodowania, o którym mowa w art. 40 ust. 2 pkt 2, ciąży na Skarbie Państwa reprezentowanym przez Ministra Finansów [6] .

Art. 42a.[Postępowanie regulacyjne] Wnioski kościelnych osób prawnych wniesione w trybie określonym w art. 40, w stosunku do których nie zostały zakończone postępowania administracyjne, na wniosek jednej ze stron w dotychczasowym postępowaniu stają się z mocy prawa przedmiotem postępowania regulacyjnego, określonego w dziale IIIa ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2023 r. poz. 265).

Art. 43. [Przesłanki nieodpłatnego przekazania Kościołowi lub jego osobom prawnym własności nieruchomości lub ich części] 1. Na wniosek Kościoła lub jego osób prawnych, wojewoda lub inny organ wykonujący w imieniu Skarbu Państwa prawa wynikające z własności nieruchomości albo organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie swoich właściwości - mogą nieodpłatnie przekazać Kościołowi lub jego osobom prawnym własność nieruchomości lub ich części:

1) jeżeli są one niezbędne do sprawowania kultu religijnego lub działalności kościelnych osób prawnych w zakresie charytatywno-opiekuńczym lub oświatowo-wychowawczym;

2) w celu utworzenia lub powiększenia gospodarstwa rolnego zborów działających na Ziemiach Zachodnich i Północnych, o powierzchni do 15 ha użytków rolnych łącznie dla jednego zboru.

2. Przepis art. 39 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

3. Wnioski w sprawach, o których mowa w ust. 1, mogą być składane w terminie do dnia 31 grudnia 1998 r.

Art. 44. [Osoby prawne] 1. Kościelne osoby prawne istniejące w dniu wejścia w życie ustawy pozostają osobami prawnymi w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Wykaz kościelnych osób prawnych istniejących w dniu wejścia w życie ustawy określa załącznik do ustawy.

Art. 45. [Wejście w życie] Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.