Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. [Zakres regulacji] Rozporządzenie określa:

1) wzory i sposób noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych;

2) przypadki, w których żołnierze są zwolnieni od obowiązku noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych;

3) sposób noszenia przez żołnierzy orderów, odznaczeń, medali i odznak innych niż wojskowe.

§ 3.[Umundurowanie żołnierzy] 1. Umundurowanie żołnierzy składa się z ubiorów:

1) wieczorowego;

2) galowego;

3) wyjściowego;

4) służbowego;

5) polowego;

6) ćwiczebnego;

7) specjalnego;

8) sportowego.

2. Wzory i zestawy ubioru wieczorowego są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

3. Wzory i zestawy ubioru galowego są określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

4. Wzory i zestawy ubioru wyjściowego są określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

5. Wzory i zestawy ubioru służbowego są określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

6. Wzory i zestawy ubioru polowego są określone w załączniku nr 5 do rozporządzenia.

7. Wzory i zestawy ubioru ćwiczebnego są określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

8. Wzory i zestawy ubioru specjalnego są określone w załączniku nr 7 do rozporządzenia.

9. Wzory i zestawy ubioru sportowego są określone w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

§ 8.[Znak orła wojskowego] Żołnierze w zależności od przynależności do rodzaju Sił Zbrojnych i korpusu noszą znak orła wojskowego:

1) Wojsk Lądowych;

2) Sił Powietrznych;

3) Marynarki Wojennej;

4) Wojsk Specjalnych;

5) Wojsk Obrony Terytorialnej;

6) generałów (admirałów);

7) Marszałka Polski.

§ 9.[Znak orła wojskowego na nakryciach głowy] 1. Żołnierze noszą na nakryciach głowy znak orła wojskowego:

1) na czapkach rogatywkach, czapkach garnizonowych, kapeluszach podhalańskich, huculskich oraz damskich w składzie umundurowania:

a) Wojsk Lądowych – znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, a przy kapeluszach huculskich oficerów oraz żołnierzy w stopniu od młodszego chorążego do starszego chorążego sztabowego – haftowany bajorkiem na podkładce z tkaniny; orzeł oraz tarcza haftowane bajorkiem w kolorze srebrnym, korona, dziób oraz szpony haftowane bajorkiem w kolorze złotym,

b) Sił Powietrznych – znak orła lotnictwa wojskowego, haftowany srebrzystym bajorkiem na podkładce koloru czarnego; korona, dziób i szpony haftowane złocistym bajorkiem,

c) Marynarki Wojennej – znak orła Marynarki Wojennej:

– oficerowie – haftowany srebrzystym bajorkiem na podkładce koloru czarnego, ujęty półwieńcem oficerskim z liści wawrzynu; korona, dziób, szpony, kotwica z liną kotwiczną oraz półwieńce haftowane złocistym bajorkiem; wnętrze tarczy jest koloru niebieskiego,

– podoficerowie i podchorążowie – haftowany srebrzystym bajorkiem na podkładce koloru czarnego, ujęty półwieńcem podoficerskim z liści wawrzynu; korona, dziób, szpony, kotwica z liną kotwiczną oraz półwieńce haftowane złocistym bajorkiem; wnętrze tarczy jest koloru niebieskiego,

– marynarze – tłoczony z blachy srebrzystej, z wewnętrznym niebieskim polem tarczy amazonek i nałożoną na tarczę złocistą kotwicą, oplecioną złocistą liną kotwiczną;

2) na czapkach futrzanych – wszyscy żołnierze – znak orła wykonany z metalu, odpowiadający rodzajowi umundurowania;

3) na beretach i furażerkach – wykonany metodą haftu komputerowego na tkaninie zasadniczej w kolorze beretów, furażerek, z tym że:

a) na beretach generałów, z wyjątkiem Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej, a także w składzie ubioru galowego i wyjściowego Żandarmerii Wojskowej, w jednostkach powietrznodesantowych i kawalerii powietrznej, jednostkach obrony wybrzeża, 11 Dywizji Kawalerii Pancernej oraz pododdziałach reprezentacyjnych i orkiestrach wojskowych – haftowany srebrzystym bajorkiem, ze złotą koroną, dziobem i szponami,

b) w Wojskach Specjalnych – znak orła Wojsk Specjalnych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, wnętrze tarczy jest koloru czarnego (z wyjątkiem Jednostki Wojskowej Nr 4026), a do umundurowania polowego – wykonany metodą haftu komputerowego,

c) w Wojskach Obrony Terytorialnej – znak orła Wojsk Obrony Terytorialnej tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, we wnętrzu tarczy złoty znak Polski Walczącej, a do umundurowania polowego – wykonany metodą haftu komputerowego.

2. Sposób rozmieszczenia orłów i oznak stopni wojskowych na nakryciach głowy jest określony w załączniku nr 9 do rozporządzenia.

§ 10.[Orzeł generałów i orzeł Marszałka Polski] 1. Orzeł generałów (admirałów), noszony na kołnierzu kurtek munduru, półfraków i kołnierzu płaszcza służbowego, jest haftowany srebrzystym bajorkiem (admirałów – złocistym bajorkiem); korona, dziób i szpony są haftowane złocistym bajorkiem.

2. Orzeł Marszałka Polski noszony na kołnierzu kurtek mundurów i kołnierzu płaszcza służbowego jest haftowany srebrzystym bajorkiem; korona, dziób, szpony i głowice buław są haftowane złocistym bajorkiem.

3. Sposób rozmieszczenia orłów Marszałka Polski, generałów i admirałów na kołnierzach kurtki munduru i płaszcza sukiennego jest określony w załączniku nr 10 do rozporządzenia.

§ 11.[Guziki w umundurowaniu] 1. W umundurowaniu Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych na guzikach kurtek mundurów, płaszczy oraz czapek garnizonowych lub rogatywek umieszcza się odpowiednio znak orła Wojsk Lądowych i orła Sił Powietrznych.

2. W umundurowaniu Marynarki Wojennej na guzikach kurtek mundurów, płaszczy, półpłaszczy oraz bluz wyjściowych i ćwiczebnych marynarskich umieszcza się znak kotwicy na tle krzyża kawalerskiego.

§ 13.[Sznury galowe] Sznury galowe nosi się w składzie ubiorów wieczorowych, galowych i służbowych w zależności od korpusu, do jakiego żołnierz został zaliczony. W składzie ubiorów wieczorowych Marynarki Wojennej sznurów galowych się nie nosi.

§ 14.[Sznur attaché obrony, attaché albo zastępcy attaché] Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego), attaché albo zastępcy attaché:

1) noszą w składzie ubioru galowego, zamiast sznura galowego;

2) mogą nosić na kurtce munduru wyjściowego oraz koszulobluzie z krótkimi i długimi rękawami.

§ 15.[Lampasy na nogawkach spodni] Lampasy na nogawkach spodni noszą:

1) generałowie – dwa lampasy w składzie ubioru wieczorowego, galowego, wyjściowego i służbowego w kolorze:

a) granatowym – do umundurowania Wojsk Lądowych,

b) czarnym – do umundurowania Sił Powietrznych;

2) admirałowie – jeden lampas w kolorze czarnym w składzie ubioru wieczorowego;

3) pozostali oficerowie oraz żołnierze orkiestr reprezentacyjnych oraz Orkiestry Wojskowej w Warszawie, w składzie ubioru wieczorowego:

a) Wojsk Lądowych – jeden lampas w kolorze granatowym,

b) Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej – jeden lampas w kolorze czarnym.

Rozdział 3

Okoliczności noszenia umundurowania

§ 16. [Okoliczności noszenia ubioru wieczorowego] Ubiór wieczorowy mogą nosić:

1) oficerowie podczas indywidualnych wystąpień w czasie przyjęć okolicznościowych, jeżeli w związku z ich charakterem zachodzi konieczność występowania w tym ubiorze;

2) żołnierze orkiestr reprezentacyjnych podczas przedstawień i koncertów.

§ 17.[Okoliczności noszenia ubioru galowego] Ubiór galowy nosi się podczas:

1) uroczystości państwowych i wojskowych;

2) wręczania dyplomów i aktów mianowań na kolejne stopnie wojskowe oraz dekoracji żołnierzy orderami i odznaczeniami;

3) uroczystości wręczania sztandarów, orderów i odznaczeń jednostkom wojskowym, zaprzysiężenia i ślubowania żołnierzy, rozpoczęcia roku szkolnego, immatrykulacji oraz promocji w szkołach wojskowych;

4) uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza i innych miejscach pamięci narodowej;

5) świąt rodzajów Sił Zbrojnych i świąt jednostek wojskowych;

6) uroczystych spotkań służbowych;

7) innych uroczystości, wystąpień indywidualnych, jeżeli w związku z ich charakterem zachodzi konieczność występowania w tym ubiorze.

§ 18.[Okoliczności noszenia ubioru wyjściowego] Ubiór wyjściowy noszą żołnierze:

1) z kurtką munduru podczas uroczystych wystąpień indywidualnych i zbiorowych;

2) podczas wykonywania zadań służbowych, jeżeli z charakteru tych zadań wynika konieczność występowania w tym ubiorze.

§ 19.[Okoliczności noszenia ubioru służbowego] Ubiór służbowy noszą żołnierze:

1) w stopniach wojskowych generałów – w czasie wystąpień o charakterze reprezentacyjnym;

2) Dowództwa Garnizonu Warszawa – w czasie wystąpień o charakterze reprezentacyjnym;

3) etatowych pododdziałów reprezentacyjnych, pododdziałów honorowych, pocztów sztandarowych i flagowych oraz etatowych orkiestr wojskowych – w czasie uroczystości.

§ 20.[Okoliczności noszenia ubioru polowego i ćwiczebnego] 1. Ubiór polowy i ćwiczebny jest zasadniczym ubiorem żołnierzy podczas wykonywania obowiązków służbowych, jeżeli z charakteru tych obowiązków nie wynika konieczność występowania w innym ubiorze.

2. Żołnierze nieposiadający należności ubioru galowego lub wyjściowego noszą ubiór polowy lub ćwiczebny na zasadach określonych dla tych ubiorów.

§ 21.[Okoliczności noszenia ubioru specjalnego] Ubiór specjalny nosi się podczas wykonywania obowiązków służbowych z użyciem sprzętu wojskowego, jeżeli z ich charakteru wynika konieczność występowania w takim ubiorze.

§ 22.[Okoliczności noszenia ubioru sportowego] Ubiór sportowy mogą nosić żołnierze podczas:

1) programowych zajęć z wychowania fizycznego;

2) zawodów sportowych;

3) realizowania aktywności fizycznych o charakterze sportowym.

§ 23.[Ustalenie ubioru w zależności od charakteru wystąpienia i warunków atmosferycznych] 1. Ubiory wojskowe nosi się według ustalonych zestawów ubiorczych w zależności od charakteru wystąpienia i warunków atmosferycznych.

2. Ubiory polowe i specjalne nosi się w kamuflażu ochronnym oraz kolorze, w zależności od strefy klimatycznej oraz warunków terenowych.

3. W zależności od charakteru wystąpienia i warunków atmosferycznych ubiór ustala:

1) w przypadku wystąpień zbiorowych – organizator przedsięwzięcia;

2) w przypadku wystąpień indywidualnych – żołnierz.

§ 25.[Zakazy w stosunku do ubioru] Zabrania się użytkowania umundurowania:

1) niezgodnie z przeznaczeniem;

2) o widocznej utracie wartości użytkowej;

3) w połączeniu z przedmiotami ubioru cywilnego;

4) innego niż przewiduje zestaw dotyczący danego ubioru wojskowego.

§ 26.[Ubiór stosowany podczas pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa i w kontaktach z przedstawicielami innych armii] Podczas pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa oraz w kontaktach z przedstawicielami innych armii żołnierze mogą nosić ubiory składające się z umundurowania żołnierzy Sił Zbrojnych i z części ustalonej przez państwo pobytu, organizację międzynarodową lub organy sił wielonarodowych oraz zgodnie z przyjętymi zwyczajami.

§ 27.[Zwolnienie z obowiązku przemundurowania] 1. Żołnierze pełniący służbę w:

1) komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej,

2) Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego,

3) Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Biurze Bezpieczeństwa Narodowego lub Agencji Wywiadu,

4) instytucjach i podmiotach realizujących szczególne zadania na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa innych niż określone w pkt 2 i 3,

5) Dowództwie Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych,

6) Dowództwie Operacyjnym Rodzajów Sił Zbrojnych,

7) Dowództwie Wojsk Obrony Terytorialnej,

8) Dowództwie Garnizonu Warszawa,

9) inspektoratach i centrach bezpośrednio podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej, sekretarzowi stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, Szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych lub Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej,

10) Wojskowych Centrach Rekrutacji,

11) uczelniach wojskowych, dla których organem założycielskim jest Minister Obrony Narodowej

– noszą umundurowanie galowe, wyjściowe i służbowe ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych i specjalności, w których poprzednio służyli, a w składzie ubioru polowego nakrycie głowy ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych i specjalności, w których poprzednio służyli.

2. Żołnierze, którzy zostali zwolnieni z obowiązku przemundurowania, zgodnie z § 12 pkt 2 rozporządzenia wydanego na podstawie art. 334 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, noszą umundurowanie galowe, wyjściowe i służbowe ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, w którym poprzednio służyli.

§ 29.[Umundurowanie noszone podczas służby poza granicami państwa] 1. Żołnierze wyznaczeni do pełnienia służby poza granicami państwa na stanowiskach służbowych:

1) w polskich przedstawicielstwach wojskowych przy:

a) organizacjach międzynarodowych,

b) międzynarodowych strukturach wojskowych,

2) bezpośrednio w strukturach organizacji międzynarodowych i międzynarodowych strukturach wojskowych,

3) w ataszatach obrony przy przedstawicielstwach dyplomatycznych i w stałych przedstawicielstwach przy organizacjach międzynarodowych podległych ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, mających siedzibę poza granicami państwa,

4) przy siłach zbrojnych albo przy innych strukturach obronnych państw obcych

– noszą umundurowanie ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych i specjalności, w których poprzednio służyli.

2. Żołnierze pełniący służbę na terenie kraju w międzynarodowych strukturach wojskowych, w tym w jednostkach międzynarodowych Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, noszą umundurowanie ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych i specjalności, w których poprzednio służyli.

§ 30.[Umundurowanie pododdziałów reprezentacyjnych, pododdziałów honorowych oraz etatowych orkiestr wojskowych] Żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych, pododdziałów honorowych oraz etatowych orkiestr wojskowych noszą umundurowanie ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych lub jednostek wojskowych, które reprezentują.

§ 31.[Nakrycia głowy i oznaki rozpoznawcze ustalone przez organizację międzynarodową lub organy sił wielonarodowych] Żołnierze pełniący służbę w międzynarodowych strukturach wojskowych Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych mogą nosić na terenie kraju i poza granicami państwa nakrycia głowy i oznaki rozpoznawcze ustalone przez organizację międzynarodową lub organy sił wielonarodowych.

Rozdział 4

Sposób noszenia umundurowania

§ 33. [Sposób noszenia czapki rogatywki] 1. Czapkę rogatywkę, czapkę garnizonową oraz kapelusz damski nakłada się prosto na całą szerokość czoła, przy czym dolna krawędź daszka powinna znajdować się na linii brwi.

2. Czapkę futrzaną i czapkę zimową:

1) nosi się nałożoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się nad linią brwi;

2) ze względu na warunki atmosferyczne czapkę futrzaną można nosić z opuszczonymi klapami związanymi pod brodą albo z klapami związanymi z tyłu głowy.

3. Furażerkę:

1) nosi się lekko przechyloną w kierunku prawego ucha;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu i oznaką stopnia wojskowego skierowaną do dołu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4. Beret:

1) nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła znajdował się na środku czoła ponad linią brwi; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

2) w kolorze ciemnozielonym i oliwkowym nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła wojskowego znajdował się nad lewą brwią; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

3) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

5. Czapkę rogatywkę polową, czapkę ćwiczebną, kapelusz polowy:

1) nosi się nałożone prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź nakrycia głowy powinna znajdować się nad linią brwi;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się w lewej udowej kieszeni spodni.

6. Kapelusz podhalański i huculski nosi się nałożony prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze służbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę.

Rozdział 5

Sposób noszenia oznak wojskowych

§ 36. [Rodzaje oznak wojskowych] Na mundurach wojskowych nosi się oznaki wojskowe:

1) stopni wojskowych;

2) korpusów osobowych, grup osobowych i specjalności;

3) specjalistów wojskowych;

4) szkolne;

5) przynależności państwowej;

6) rozpoznawcze;

7) identyfikacyjne;

8) specjalne.

§ 39.[Liczba i kolor galonów na daszku czapki garnizonowej, rogatywce lub kapeluszu damskim] 1. Na daszku czapek garnizonowych, rogatywek, kapelusza damskiego noszą:

1) generałowie – dwa galony naszyte obok siebie;

2) admirałowie – wężyk admiralski (stopniowo zwężający się w kierunku obu końców daszka), haftowany złocistym bajorkiem, na podkładce koloru czarnego;

3) oficerowie starsi – dwa galony naszyte obok siebie;

4) oficerowie młodsi – jeden galon.

2. Na rondzie czapki rogatywki oraz główce kapelusza podhalańskiego i kapelusza huculskiego noszą:

1) generałowie – jeden galon na rondzie czapki rogatywki oraz dwa galony na główce kapelusza podhalańskiego i huculskiego;

2) oficerowie starsi – dwa galony;

3) oficerowie młodsi i żołnierze w stopniu od młodszego chorążego do starszego chorążego sztabowego – jeden galon.

3. Galony nosi się w kolorach:

1) srebrzystym – w umundurowaniu Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych;

2) złocistym – w umundurowaniu Marynarki Wojennej;

3) karmazynowym – na kapeluszach podhalańskich i huculskich żołnierzy w stopniu od młodszego chorążego do starszego chorążego sztabowego.

§ 40.[Oznaki korpusów] 1. Oznaki korpusów osobowych/grup osobowych (specjalności) żołnierze noszą na kołnierzach kurtek mundurów oraz płaszczy służbowych w składzie umundurowania Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych – w zależności od korpusu osobowego, grupy osobowej i specjalności wojskowej, do której zostali zaliczeni.

2. Marszałek Polski i generałowie (admirałowie) nie noszą oznak korpusów osobowych/grup osobowych (specjalności).

3. Sposób rozmieszczenia oraz wzory oznak korpusów osobowych/grup osobowych (specjalności) jest określony w załączniku nr 12 do rozporządzenia.

§ 41.[Oznaka specjalisty wojskowego] 1. Oznakę specjalisty wojskowego żołnierze noszą w składzie umundurowania Marynarki Wojennej na lewym rękawie bluz wyjściowych marynarskich i bluz wyjściowych letnich marynarskich oraz półpłaszczy marynarskich – w zależności od korpusu osobowego, grupy osobowej i specjalności wojskowej, do której zostali zaliczeni.

2. Sposób rozmieszczenia oraz wzory oznak specjalistów wojskowych jest określony w załączniku nr 13 do rozporządzenia.

§ 44.[Oznaki rozpoznawcze] 1. Oznaki rozpoznawcze można nosić w składzie ubiorów:

1) galowych, wyjściowych i służbowych – na prawym rękawie kurtek munduru, bluz olimpijek i płaszczy;

2) polowych i ćwiczebnych – na lewym rękawie, z wyjątkiem podpinek, ocieplaczy, koszulek polowych, ćwiczebnych i specjalnych.

2. Emblemat rozpoznawczy NATO noszą żołnierze w czasie udziału w operacjach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w sposób określony w ust. 1 pkt 2.

3. W Wojskach Specjalnych bezpośrednio nad oznaką rozpoznawczą można nosić napis „WOJSKA SPECJALNE”.

4. W jednostkach Marynarki Wojennej funkcję oznaki rozpoznawczej dla marynarzy i słuchaczy szkół podoficerskich spełnia napis na taśmie otokowej czapki garnizonowej, którego treść określa Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych.

5. Proporczyk można nosić na berecie z lewej strony za oznaką stopnia wojskowego równolegle do krawędzi beretu.

6. Sposób rozmieszczenia oznak przynależności państwowej i rozpoznawczych jest określony w załączniku nr 15 do rozporządzenia.

Rozdział 6

Sposób noszenia orderów, odznaczeń, medali, odznak wojskowych i odznak innych niż wojskowe

§ 48. [Sposób noszenia orderów i odznaczeń] 1. Odznaki orderów i odznaczeń nosi się na kurtce munduru galowego podczas:

1) uroczystości państwowych z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów;

2) uroczystych obchodów świąt narodowych i wojskowych;

3) wręczania odznak orderów i odznaczeń.

2. Odznaki orderów i odznaczeń można nosić na kurtce munduru:

1) służbowego w okolicznościach, o których mowa w ust. 1,

2) galowego i służbowego podczas innych uroczystości państwowych

– stosownie do zaleceń określonych przez organizatora przedsięwzięcia.

3. W okolicznościach, o których mowa w ust. 1, nosi się co najmniej jedną odznakę orderu lub odznaczenia.

§ 49.[Baretki orderów i odznaczeń] 1. Baretki orderów i odznaczeń nosi się na kurtce munduru galowego i wyjściowego oraz bluzie wyjściowej marynarskiej.

2. Baretki orderów i odznaczeń można nosić na kurtce munduru służbowego, bluzie olimpijce oraz koszulobluzie ubioru wyjściowego.

3. Baretki Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego nosi się na bluzie munduru polowego, ćwiczebnego oraz na bluzach i kombinezonach ubiorów specjalnych z wyjątkiem ubrania czołgisty-warsztatowca. W czasie działań bojowych, szkolenia poligonowego i ćwiczeń baretek nie nosi się.

§ 50.[Miniaturki orderów i odznaczeń] Miniaturki orderów i odznaczeń można nosić na półfraku i żakiecie ubioru wieczorowego.

§ 51.[Posiadanie tego samego orderu w dwóch lub więcej klasach] 1. W przypadku posiadania tego samego orderu w dwóch lub więcej klasach nosi się odznakę, baretkę lub miniaturkę najwyższej z posiadanych klas orderu.

2. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach nosi się odznakę, baretkę lub miniaturkę najwyższego z posiadanych stopni odznaczenia.

3. Odznaki, baretki lub miniaturki orderów i odznaczeń nosi się w kolejności ich starszeństwa: nadane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej; w ostatniej kolejności odznaki, baretki lub miniaturki orderów i odznaczeń zagranicznych.

4. W przypadku posiadania Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego, odznaki, baretki lub miniaturki wszystkich posiadanych klas można nosić jednocześnie.

§ 52.[Odznaki absolwenckie, honorowe, pamiątkowe, jubileuszowe, okolicznościowe, organizacyjne (równorzędne) oraz znaki specjalne] 1. Odznaki absolwenckie, honorowe, pamiątkowe, jubileuszowe, okolicznościowe, organizacyjne (równorzędne) oraz znaki specjalne, zwane dalej „odznakami”:

1) nosi się na kurtce munduru galowego, wyjściowego oraz bluzie wyjściowej marynarskiej;

2) można nosić na kurtce munduru służbowego.

2. Odznaki krajowe mają pierwszeństwo przed odznakami zagranicznymi, a odznaki wojskowe przed odznakami niewojskowymi.

§ 53.[Żołnierze nieposiadający ubioru galowego i wyjściowego] Żołnierze nieposiadający ubioru:

1) galowego – mogą nosić odznaki orderów i odznaczeń na ubiorze wyjściowym,

2) galowego i wyjściowego – mogą nosić odznaki orderów i odznaczeń na ubiorze polowym lub ćwiczebnym

– podczas uroczystości, o których mowa w § 48 ust. 1 pkt 1–3, zgodnie z warunkami określonymi dla ubioru galowego.

§ 54.[Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw] 1. Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw nosi się po odznakach polskich orderów i odznaczeń w sposób określony w przepisach tych państw. W przypadku gdyby warunki przewidziane we właściwych przepisach nie były możliwe do zrealizowania, stosuje się warunki określone w niniejszym rozporządzeniu.

2. Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw można nosić wyjątkowo przed odznakami polskich orderów i odznaczeń w następujących okolicznościach:

1) podczas uroczystości związanych z wręczeniem odznak orderu lub odznaczenia obcego państwa – odznaki orderu lub odznaczenia, które w czasie tej uroczystości zostały wręczone;

2) podczas uroczystych wystąpień wobec oficjalnych przedstawicieli obcego państwa – zawieszoną na wielkiej wstędze odznakę orderu tego państwa; wówczas zamiast zawieszonej na wielkiej wstędze odznaki polskiego orderu nosi się samą gwiazdę orderową.

§ 55.[Sposób noszenia odznaki orderów zawieszonych na wielkich wstęgach oraz gwiazd orderowych] Odznaki orderów zawieszane na wielkich wstęgach oraz gwiazdy orderowe nosi się w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1031).

§ 56.[Regulacje techniczne odnośnie noszenia odznak orderów i odznaczeń] 1. Odznaki orderów i odznaczeń nosi się zawieszone na wstążkach długości 55–60 mm każda. Górna krawędź wstążek wszystkich odznak orderów i odznaczeń powinna tworzyć równą linię poziomą.

2. Na kurtkach munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych odznaki orderów i odznaczeń nosi się symetrycznie rozmieszczone na wysokości 55 mm powyżej patki lewej górnej kieszeni:

1) jedną odznakę orderu lub odznaczenia – na wysokości lewej piersi, przy czym wstążkę podkłada się pod kołnierz, tak aby odznaka orderu lub odznaczenia przykrywała patkę górnej kieszeni symetrycznie do jej brzegów i guzika;

2) od dwóch do czterech odznak orderów lub odznaczeń – w jednym rzędzie bez przerw między wstążkami, z tym że przy ilości trzech i więcej odznak orderów lub odznaczeń – wstążkę pierwszej odznaki orderu lub odznaczenia podkłada się do odpowiedniej niezbędnej szerokości dla zachowania symetrii pod kołnierz;

3) od pięciu do ośmiu odznak orderów lub odznaczeń – w jednym rzędzie, tak aby zajęły szerokość czterech wstążek umieszczonych obok siebie, przy czym wstążkę drugiej i kolejnej odznaki orderów lub odznaczeń podkłada się częściowo pod wstążkę poprzedniej odznaki orderu lub odznaczenia;

4) maksymalnie do ośmiu odznak orderów lub odznaczeń w rzędzie;

5) większą ilość odznak orderów i odznaczeń niż osiem – nosi się w dwóch lub więcej rzędach;

6) kolejne rzędy odznak orderów lub odznaczeń umieszcza się w ten sposób, aby wstążki górnego rzędu zasłaniały wstążki dolnego rzędu, a odznaki dolnego rzędu były przysłonięte do połowy odznakami górnego rzędu.

3. Na kurtce munduru Marynarki Wojennej nosi się odznaki orderów i odznaczeń w odległości 140–160 mm ponad drugim guzikiem od góry lewego rzędu guzików, a na bluzie wyjściowej marynarskiej 20 mm ponad początkiem rozcięcia dekoltu:

1) jedną odznakę orderu lub odznaczenia na kurtce umieszcza się symetrycznie między krawędzią kołnierza a wszyciem rękawa, a na bluzie w odległości 20 mm w lewo od krawędzi wyłożonego krawata marynarskiego;

2) od dwóch do czterech odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie bez przerw między wstążkami, przy czym pierwszą wstążkę podkłada się do połowy pod kołnierz lub krawat marynarski;

3) większą ilość odznak orderów lub odznaczeń niż cztery nosi się w sposób określony w ust. 2 pkt 3–5.

§ 57.[Miniaturki orderów i odznaczeń noszone na półfraku ubioru wieczorowego] Na półfraku ubioru wieczorowego miniaturki orderów i odznaczeń nosi się w jednym rzędzie (nie więcej niż cztery) w odległości 120–140 mm ponad pierwszym guzikiem od góry lewego rzędu guzików, symetrycznie między krawędzią kołnierza a wszyciem rękawa.

§ 58.[Regulacje techniczne odnośnie noszenia baretki na kurtce munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych] 1. Na kurtce munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych baretki nosi się bezpośrednio nad patką lewej górnej kieszeni, przy czym:

1) pojedynczą baretkę umieszcza się symetrycznie nad środkiem kieszeni;

2) od dwóch do trzech baretek – w jednym rzędzie obok siebie bez przerw między baretkami, umieszczone symetrycznie nad środkiem kieszeni;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch lub więcej rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w każdym rzędzie po trzy baretki; lewą krawędź zestawu baretek składającego się z dwóch i więcej rzędów należy umieszczać ukosem, równolegle do wszycia rękawa, przy czym każdy następny rząd baretek powinien być wysunięty o 2 mm w stosunku do poprzedniego; w rzędzie dolnym mniej niż trzy baretki nosi się w ten sposób, aby znajdowały się pod środkiem bezpośredniego rzędu górnego;

4) gdy kołnierz zakrywa całkowicie pierwszą baretkę najwyższego orderu lub odznaczenia górnego rzędu, wówczas nosi się w tym rzędzie tylko dwie baretki.

2. Na kurtce munduru Marynarki Wojennej baretki nosi się w odległości 140–160 mm ponad drugim guzikiem, od góry lewego rzędu guzików do krawędzi dolnego rzędu baretek, a na bluzach wyjściowych marynarskich 20 mm ponad początkiem rozcięcia dekoltu:

1) pojedynczą lub dwie baretki – umieszcza się symetrycznie między krawędzią kołnierza i wszyciem rękawa, a na bluzie marynarskiej – 20 mm w lewo od krawędzi wyłożonego krawata marynarskiego;

2) trzy baretki – w jednym rzędzie obok siebie, bez przerw między baretkami, umieszczone tuż przy krawędzi kołnierza lub krawata marynarskiego;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch lub więcej rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w każdym rzędzie po trzy baretki; w rzędzie dolnym mniej niż trzy baretki nosi się w ten sposób, aby znajdowały się one pod środkiem bezpośredniego rzędu górnego;

4) gdy kołnierz lub krawat marynarski zakrywa całkowicie pierwszą baretkę najwyższego orderu lub odznaczenia górnego rzędu, wówczas nosi się w tym rzędzie tylko dwie baretki umieszczone w taki sposób, aby były one widoczne.

3. Na bluzie munduru ćwiczebnego oraz na bluzach i kombinezonach ubiorów specjalnych baretki nosi się bezpośrednio nad oznaką stopnia wojskowego:

1) pojedynczą baretkę – umieszcza się symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego;

2) od dwóch do trzech baretek – w jednym rzędzie obok siebie bez przerw między baretkami, umieszczone symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w rzędzie dolnym pod środkiem rzędu górnego, symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego.

4. Na koszulobluzie i bluzie olimpijce baretki można nosić w sposób określony w ust. 1.

5. Na bluzie munduru polowego baretki nosi się w sposób określony w ust. 1.

§ 59.[Oznaczenie oraz sposób sporządzenia baretki] 1. Baretkę oznacza się oraz sporządza się ze wstążki lub wstęgi zgodnie z przepisami dla danego orderu lub odznaczenia.

2. Wysokość baretki wynosi 8–10 mm. Baretkę nakłada się na podkładkę:

1) sukienną lub aksamitną w kolorze czarnym; podkładka pod baretkę jest o 2 mm szersza i wyższa od baretki;

2) metalową; podkładka pod baretkę nie powinna wystawać poza krawędzie baretki.

3. W przypadku noszenia więcej niż jednej baretki nie stosuje się przerw między baretkami.

§ 60.[Regulacje techniczne odnośnie noszenia odznak na kieszeniach kurtki munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych] 1. Na kieszeniach kurtek munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych odznaki nosi się:

1) na środku prawej górnej kieszeni, między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni, nie więcej niż dwie odznaki absolwenckie, honorowe, niewojskowe oraz znaki specjalne;

2) na środku lewej górnej kieszeni, między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni, odznakę pamiątkową (okolicznościową lub jubileuszową), nie więcej niż dwie odznaki.

2. Dwie odznaki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, umieszcza się symetrycznie. Jeżeli jedna lub dwie odznaki mają kształt wydłużony poziomo, nosi się je w układzie pionowym z zachowaniem symetrii między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni. Łącznie na obu kieszeniach umieszcza się nie więcej niż cztery odznaki.

3. Na środku lewej i prawej połowy patki prawej górnej kieszeni można nosić po jednej odznace honorowej, jubileuszowej, okolicznościowej, organizacyjnej (równorzędnej) oraz znaku specjalnym.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, dopuszcza się noszenie po jednej odznace na pasku skórzanym w kolorze czarnym, o szerokości 15 mm, założonej na guzik pod prawą i lewą klapkę górnej kieszeni.

§ 61.[Order Wojenny Virtuti Militari i Order Krzyża Wojskowego] W przypadku posiadania Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego na płaszczach nosi się taśmę o szerokości i w kolorze wstęgi (wstążki) orderu umieszczoną pod pierwszym guzikiem, skierowaną pod kątem 45 stopni do krawędzi płaszcza w dół.

§ 62.[Odznaka instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego] Na kurtce munduru Wojsk Lądowych nosi się odznakę instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego, lekko pochyloną w stronę lewego rękawa, na wysokości 55 mm nad lewą górną krawędzią patki górnej kieszeni na styku kołnierza z wyłogiem.

§ 63.[Odznaki specjalności lotniczych] Na kurtce munduru oraz bluzie olimpijce Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej odznaki specjalności lotniczych nosi się:

1) odznaki pilota, nawigatora i strzelca pokładowego – na wysokości 90–100 mm powyżej lewej górnej kieszeni, w linii pionowej guzika;

2) odznaki specjalności lotniczo-technicznych i instruktora spadochronowego – na wysokości 55 mm powyżej górnej lewej kieszeni;

3) odznakę skoczka spadochronowego – na wysokości 90–100 mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem;

4) w przypadku posiadania odznaki pilota, nawigatora lub znaku specjalnego strzelca pokładowego i odznaki instruktora spadochronowego – odznakę instruktora spadochronowego nosi się w miejscu odznaki skoczka spadochronowego – na wysokości 90–100 mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem.

§ 65.[Regulacje techniczne dotyczące noszenia odznaki na kurtkach mundurów Wojsk Lądowych] Nad prawą górną kieszenią kurtek mundurów Wojsk Lądowych można nosić jedną odznakę przypinaną za pomocą klamry – na wysokości 55 mm powyżej patki kieszeni, a na kurtkach mundurów Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej – 10 mm poniżej odznaki skoczka spadochronowego.

§ 66.[Odznaka za rany i kontuzje doznane podczas działań wojennych] Odznakę za rany i kontuzje doznane podczas działań wojennych nosi się symetrycznie, bezpośrednio nad górnym rzędem odznak orderów i odznaczeń lub baretek.

§ 67.[Konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak] 1. Jeżeli zachodzi konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak na kieszeniach i patkach kieszeni, to wyższa w hierarchii jest górna i prawa część każdej kieszeni i patki.

2. Jeżeli zachodzi konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak, to wyższa w hierarchii jest górna i zewnętrzna prawa część wyłogu kurtki munduru.

3. Odznaki honorowe oraz odznaki tytułów honorowych nosi się w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 429 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.

§ 68.[Graficzne przedstawienie noszenia odznak] Graficzne przedstawienie sposobu noszenia odznak, baretek i miniaturek orderów i odznaczeń, a także noszenia odznak jest określone w załączniku nr 17 do rozporządzenia.

Rozdział 7

Przypadki, w których żołnierze są zwolnieni od obowiązku noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych

§ 69. [Przypadki zwolnienia żołnierza od obowiązku noszenia umundurowania i oznak wojskowych] Żołnierz w czasie wykonywania zadań służbowych jest zwolniony od obowiązku noszenia umundurowania oraz oznak wojskowych w przypadku:

1) prowadzenia prac, robót i czynności specjalistycznych wymagających, według odrębnych przepisów, stosowania odzieży ochronnej lub roboczej albo ubioru specjalnego;

2) służbowego wyjazdu za granicę, chyba że organ wojskowy delegujący żołnierza określi czynności, których wykonywanie za granicą wymaga występowania w umundurowaniu oraz oznakach wojskowych, z zastrzeżeniem § 71;

3) uzasadnionego względami zdrowotnymi wniosku lekarza wojskowego, za zgodą przełożonego żołnierza;

4) występowania przed organami i urzędami cywilnymi, za zgodą przełożonego żołnierza;

5) leczenia i rehabilitacji;

6) udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności badania stanu zdrowia, rozpoznania chorób i zapobiegania im, udzielania porad lekarskich, za zgodą przełożonego żołnierza;

7) wykonywania poza terenem wojskowym czynności o charakterze kulturalnym i sportowym;

8) udziału w sympozjach, kongresach, prelekcjach, zajęciach dydaktycznych oraz innych wystąpieniach o charakterze publicznym, a także wystąpieniach w środkach masowego przekazu za zgodą przełożonego żołnierza;

9) pobierania nauki poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadkach, o których mowa w art. 93 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.

§ 70.[Zwolnienie żołnierza - kobiety w ciąży od obowiązku noszenia umundurowania] 1. Żołnierza – kobietę w ciąży zwalnia się od obowiązku noszenia umundurowania i oznak wojskowych w czasie wykonywania zadań służbowych, na jej pisemny wniosek skierowany do dowódcy (dyrektora, szefa, komendanta, kierownika, prezesa) jednostki wojskowej.

2. Zwolnienie od obowiązku noszenia umundurowania, o którym mowa w ust. 1, ogłasza się w rozkazie dowódcy jednostki wojskowej (dyrektora, szefa, komendanta, kierownika, prezesa).

§ 72.[Zwolnienie od obowiązku noszenia umundurowania żołnierzy pełniących służbę poza granicami kraju] Żołnierz pełniący służbę poza granicami kraju, w polskich kontyngentach wojskowych oraz w sztabach i jednostkach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego może być zwolniony od obowiązku noszenia umundurowania i oznak wojskowych na podstawie odrębnych przepisów określonych przez właściwe organy tych formacji.

Rozdział 8

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 73. [Przepisy przejściowe] Umundurowanie i oznaki wojskowe dotychczasowych wzorów innych niż określone w niniejszym rozporządzeniu mogą być noszone w terminach określonych w załączniku nr 18 do niniejszego rozporządzenia.

§ 74.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.¹⁾