§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa warunki i sposób noszenia orderów, odznaczeń i odznak przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką, zwanych dalej „żołnierzami”.

§ 2.[Sposób noszenia odznak orderów i odznaczeń] 1. Odznaki orderów i odznaczeń nosi się na kurtce munduru galowego podczas:

1) uroczystości państwowych z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów;

2) uroczystych obchodów świąt narodowych i wojskowych;

3) wręczania odznak orderów i odznaczeń.

2. Odznaki orderów i odznaczeń można nosić na kurtce munduru:

1) służbowego w okolicznościach, o których mowa w ust. 1,

2) galowego i służbowego podczas innych uroczystości państwowych

– stosownie do zaleceń określonych przez organizatora przedsięwzięcia.

3. W okolicznościach, o których mowa w ust. 1, nosi się co najmniej jedną odznakę orderu lub odznaczenia.

§ 3.[Sposób noszenia baretek orderów i odznaczeń] 1. Baretki orderów i odznaczeń nosi się na kurtce munduru galowego i wyjściowego oraz bluzie wyjściowej marynarskiej.

2. Baretki orderów i odznaczeń można nosić na kurtce munduru służbowego, bluzie olimpijce oraz koszulo-bluzie ubioru wyjściowego.

3. Baretki Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego nosi się na bluzie munduru polowego, ćwiczebnego oraz na bluzach i kombinezonach ubiorów specjalnych z wyjątkiem ubrania czołgisty – warsztatowca. W czasie działań bojowych, szkolenia poligonowego i ćwiczeń baretek nie nosi się.

§ 4.[Sposób noszenia miniaturek orderów i odznaczeń] Miniaturki orderów i odznaczeń można nosić na półfraku i żakiecie ubioru wieczorowego.

§ 5.[Sposób noszenia tego samego orderu lub odznaczenia w dwóch lub więcej klasach] 1. W przypadku posiadania tego samego orderu w dwóch lub więcej klasach nosi się odznakę, baretkę lub miniaturkę najwyższej z posiadanych klas orderu.

2. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach nosi się odznakę, baretkę lub miniaturkę najwyższego z posiadanych stopni odznaczenia.

3. Odznaki, baretki lub miniaturki orderów i odznaczeń nosi się w kolejności ich starszeństwa: nadane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej; w ostatniej kolejności odznaki, baretki lub miniaturki orderów i odznaczeń zagranicznych.

4. W przypadku posiadania Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego, odznaki, baretki lub miniaturki wszystkich posiadanych klas można nosić jednocześnie.

§ 6.[Sposób noszenia odznak absolwenckich, honorowych, pamiątkowych, jubileuszowych, okolicznościowych, organizacyjnych] 1. Odznaki absolwenckie, honorowe, pamiątkowe, jubileuszowe, okolicznościowe, organizacyjne (równorzędne):

1) nosi się na kurtce munduru galowego, wyjściowego oraz bluzie wyjściowej marynarskiej;

2) można nosić na kurtce munduru służbowego.

2. Odznaki krajowe mają pierwszeństwo przed odznakami zagranicznymi, a odznaki wojskowe przed odznakami niewojskowymi.

§ 7.[Żołnierze nieposiadający ubioru galowego i wyjściowego] Żołnierze nieposiadający ubioru:

1) galowego mogą nosić odznaki orderów i odznaczeń na ubiorze wyjściowym,

2) galowego i wyjściowego mogą nosić odznaki orderów i odznaczeń na ubiorze polowym lub ćwiczebnym

– podczas uroczystości, o których mowa w § 2 ust. 1 i 2, zgodnie z warunkami określonymi dla ubioru galowego.

§ 8.[Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw] 1. Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw nosi się po odznakach polskich orderów i odznaczeń w sposób określony w przepisach tych państw. W przypadku, gdyby warunki przewidziane we właściwych przepisach nie były możliwe do zrealizowania, stosuje się warunki określone w niniejszym rozporządzeniu.

2. Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw można nosić wyjątkowo przed odznakami polskich orderów i odznaczeń w następujących okolicznościach:

1) podczas uroczystości związanych z wręczeniem odznak orderu lub odznaczenia obcego państwa – odznaki orderu lub odznaczenia, które w czasie tej uroczystości zostały wręczone;

2) podczas uroczystych wystąpień wobec oficjalnych przedstawicieli obcego państwa – zawieszoną na wielkiej wstędze odznakę orderu tego państwa; wówczas zamiast zawieszonej na wielkiej wstędze odznaki polskiego orderu nosi się samą gwiazdę orderową.

§ 9.[Odznaki orderów zawieszane na wielkich wstęgach oraz gwiazdy orderowe] Odznaki orderów zawieszane na wielkich wstęgach oraz gwiazdy orderowe nosi się w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 138).

§ 10.[Sposób noszenia odznak orderów i odznaczeń na kurtkach munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych oraz na kurtce munduru Marynarki Wojennej] 1. Odznaki orderów i odznaczeń nosi się zawieszone na wstążkach długości 55–60 mm każda. Górna krawędź wstążek wszystkich odznak orderów i odznaczeń powinna tworzyć równą linię poziomą.

2. Na kurtkach munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych odznaki orderów i odznaczeń nosi się symetrycznie rozmieszczone na wysokości 55 mm powyżej patki lewej górnej kieszeni:

1) jedną odznakę orderu lub odznaczenia – na wysokości lewej piersi, przy czym wstążkę podkłada się pod kołnierz, tak aby odznaka orderu lub odznaczenia przykrywała patkę górnej kieszeni symetrycznie do jej brzegów i guzika;

2) od dwóch do czterech odznak orderów lub odznaczeń – w jednym rzędzie bez przerw między wstążkami, z tym że przy ilości trzech i więcej odznak orderów lub odznaczeń – wstążkę pierwszej odznaki orderu lub odznaczenia podkłada się do odpowiedniej niezbędnej szerokości dla zachowania symetrii pod kołnierz;

3) od pięciu do ośmiu odznak orderów lub odznaczeń – w jednym rzędzie, tak aby zajęły szerokość czterech wstążek umieszczonych obok siebie, przy czym wstążkę drugiej i kolejnej odznaki orderów lub odznaczeń podkłada się częściowo pod wstążkę poprzedniej odznaki orderu lub odznaczenia;

4) maksymalnie do ośmiu odznak orderów lub odznaczeń w rzędzie;

5) większą ilość odznak orderów i odznaczeń niż osiem – nosi się w dwóch lub więcej rzędach;

6) kolejne rzędy odznak orderów lub odznaczeń umieszcza się w ten sposób, aby wstążki górnego rzędu zasłaniały wstążki dolnego rzędu, a odznaki dolnego rzędu były przysłonięte do połowy odznakami górnego rzędu.

3. Na kurtce munduru Marynarki Wojennej nosi się odznaki orderów i odznaczeń w odległości 140–160 mm ponad drugim guzikiem od góry lewego rzędu guzików, a na bluzie wyjściowej marynarskiej 20 mm ponad początkiem rozcięcia dekoltu:

1) jedną odznakę orderu lub odznaczenia na kurtce umieszcza się symetrycznie między krawędzią kołnierza a wszyciem rękawa, a na bluzie w odległości 20 mm w lewo od krawędzi wyłożonego krawata marynarskiego;

2) od dwóch do czterech odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie bez przerw między wstążkami, przy czym pierwszą wstążkę podkłada się do połowy pod kołnierz lub krawat marynarski;

3) większą ilość odznak orderów lub odznaczeń niż cztery nosi się w sposób określony w ust. 2 pkt 3–5.

§ 11.[Sposób noszenia miniaturek orderów i odznaczeń na półfraku] Na półfraku ubioru wieczorowego miniaturki orderów i odznaczeń nosi się w jednym rzędzie (nie więcej niż cztery) w odległości 120–140 mm ponad pierwszym guzikiem od góry lewego rzędu guzików, symetrycznie między krawędzią kołnierza a wszyciem rękawa.

§ 12.[Sposób noszenia baretki na kurtce munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych oraz na kurtce munduru Marynarki Wojennej] 1. Na kurtce munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych baretki nosi się bezpośrednio nad patką lewej górnej kieszeni, przy czym:

1) pojedynczą baretkę umieszcza się symetrycznie nad środkiem kieszeni;

2) od dwóch do trzech baretek – w jednym rzędzie obok siebie bez przerw między baretkami, umieszczone symetrycznie nad środkiem kieszeni;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch lub więcej rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w każdym rzędzie po trzy baretki, lewą krawędź zestawu baretek składającego się z dwóch i więcej rzędów należy umieszczać ukosem, równolegle do wszycia rękawa, przy czym każdy następny rząd baretek powinien być wysunięty o 2 mm w stosunku do poprzedniego; w rzędzie dolnym mniej niż trzy baretki nosi się w ten sposób, aby znajdowały się pod środkiem bezpośredniego rzędu górnego;

4) gdy kołnierz zakrywa całkowicie pierwszą baretkę najwyższego orderu lub odznaczenia górnego rzędu, wówczas nosi się w tym rzędzie tylko dwie baretki.

2. Na kurtce munduru Marynarki Wojennej baretki nosi się w odległości 140–160 mm ponad drugim guzikiem, od góry lewego rzędu guzików do krawędzi dolnego rzędu baretek, a na bluzach wyjściowych marynarskich 20 mm ponad początkiem rozcięcia dekoltu:

1) pojedynczą lub dwie baretki umieszcza się symetrycznie między krawędzią kołnierza i wszyciem rękawa, a na bluzie marynarskiej 20 mm w lewo od krawędzi wyłożonego krawata marynarskiego;

2) trzy baretki w jednym rzędzie obok siebie, bez przerw między baretkami, umieszczone tuż przy krawędzi kołnierza lub krawata marynarskiego;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch lub więcej rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w każdym rzędzie po trzy baretki; w rzędzie dolnym mniej niż trzy baretki nosi się w ten sposób, aby znajdowały się one pod środkiem bezpośredniego rzędu górnego;

4) gdy kołnierz lub krawat marynarski zakrywa całkowicie pierwszą baretkę najwyższego orderu lub odznaczenia górnego rzędu, wówczas nosi się w tym rzędzie tylko dwie baretki umieszczone w taki sposób, aby były one widoczne.

2a. Na bluzie munduru ćwiczebnego oraz na bluzach i kombinezonach ubiorów specjalnych baretki nosi się bezpośrednio nad oznaką stopnia wojskowego:

1) pojedynczą baretkę umieszcza się symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego;

2) od dwóch do trzech baretek – w jednym rzędzie obok siebie bez przerw między baretkami, umieszczone symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego;

3) powyżej trzech baretek – w dwóch rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w rzędzie dolnym pod środkiem rzędu górnego, symetrycznie nad środkiem oznaki stopnia wojskowego.

3. Na koszulo-bluzie i bluzie olimpijce baretki można nosić w sposób określony w ust. 1.

4. Na bluzie munduru polowego baretki nosi się w sposób określony w ust. 1.

§ 13.[Baretka] 1. Baretkę oznacza się oraz sporządza się ze wstążki lub wstęgi zgodnie z przepisami dla danego orderu lub odznaczenia.

2. Wysokość baretki wynosi 8–10 mm. Baretkę nakłada się na podkładkę:

1) sukienną lub aksamitną w kolorze czarnym; podkładka pod baretkę jest o 2 mm szersza i wyższa od baretki;

2) metalową; podkładka pod baretkę nie powinna wystawać poza krawędzie baretki.

3. W przypadku noszenia więcej niż jednej baretki nie stosuje się przerw między baretkami.

§ 14.[Sposób noszenia odznak na kieszeniach kurtek munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych] 1. Na kieszeniach kurtek munduru Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych odznaki nosi się:

1) na środku prawej górnej kieszeni, między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni, nie więcej niż dwie odznaki absolwenckie, honorowe oraz niewojskowe;

2) na środku lewej górnej kieszeni, między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni, odznakę pamiątkową (okolicznościową lub jubileuszową), nie więcej niż dwie odznaki.

2. Dwie odznaki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, umieszcza się symetrycznie. Jeżeli jedna lub dwie odznaki mają kształt wydłużony poziomo, nosi się je w układzie pionowym z zachowaniem symetrii między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni. Łącznie na obu kieszeniach umieszcza się nie więcej niż cztery odznaki.

3. Na środku lewej i prawej połowy patki prawej górnej kieszeni można nosić po jednej odznace honorowej, jubileuszowej, okolicznościowej i organizacyjnej (równorzędnej).

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, dopuszcza się noszenie po jednej odznace na pasku skórzanym w kolorze czarnym, o szerokości 15 mm, założonej na guzik pod prawą i lewą klapkę górnej kieszeni.

§ 14a.[Sposób noszenia taśmy Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego na płaszczach] W przypadku posiadania Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Krzyża Wojskowego na płaszczach nosi się taśmę o szerokości i w kolorze wstęgi (wstążki) orderu umieszczoną pod pierwszym guzikiem, skierowaną pod kątem 45 stopni do krawędzi płaszcza w dół.

§ 15.[Sposób noszenia odznaki instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego] Na kurtce munduru Wojsk Lądowych nosi się odznakę instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego, lekko pochyloną w stronę lewego rękawa, na wysokości 55 mm nad lewą górną krawędzią patki górnej kieszeni na styku kołnierza z wyłogiem.

§ 16.[Sposób noszenia odznak specjalności lotniczych] Na kurtce munduru oraz bluzie olimpijce Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej odznaki specjalności lotniczych nosi się:

1) odznaki pilota i nawigatora – na wysokości 90–100 mm powyżej lewej górnej kieszeni, w linii pionowej guzika;

2) odznaki specjalności lotniczo-technicznych i instruktora spadochronowego – na wysokości 55 mm powyżej górnej lewej kieszeni;

3) odznakę skoczka spadochronowego – na wysokości 90–100 mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem;

4) w przypadku posiadania odznaki pilota lub nawigatora i odznaki instruktora spadochronowego – odznakę instruktora spadochronowego nosi się w miejscu odznaki skoczka spadochronowego – na wysokości 90–100 mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem.

§ 17.[Liczba odznak noszonych na lewej i prawej stronie kurtki munduru] Liczba odznak noszonych na lewej i prawej stronie kurtki munduru Marynarki Wojennej lub bluzy wyjściowej marynarskiej jest taka sama jak na umundurowaniu Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych, z tym że:

1) odznaki, których jeden z wymiarów przekracza 40 mm, w tym: absolwencką uczelni wojskowej lub cywilnej, wojskowej szkoły zawodowej, kursów specjalistycznych oraz inne równorzędne odznaki wojskowe i niewojskowe, nosi się na kurtce munduru w odległości 60–80 mm na zewnątrz drugiego górnego prawego guzika, a na bluzach wyjściowych marynarskich 80–120 mm poniżej rozcięcia dekoltu i 80–120 mm w prawo od środka przodu bluzy; drugą odznakę, nie więcej niż dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa;

2) odznaki, których kształt nie przekracza wymiarów 40 × 40 mm: honorowe, stowarzyszeń i sportowe nosi się na kurtce munduru 10 mm na zewnątrz pierwszego górnego prawego guzika, a na bluzie wyjściowej marynarskiej 10 mm powyżej odznaki, o której mowa w pkt 1; drugą odznakę, nie więcej niż dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa; odznaki, których jeden z wymiarów przekracza 40 mm, nosi się w sposób, o którym mowa w pkt 1;

3) odznakę pamiątkową nosi się na kurtce munduru na lewej stronie na wysokości drugiego guzika, w linii pionowej pierwszego lewego guzika; na bluzie wyjściowej marynarskiej symetrycznie w stosunku do odznak, o których mowa w pkt 1; kolejną odznakę, nie więcej niż dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa;

4) odznaki „Marynarz Okrętów Podwodnych” oraz „Marynarz Jednostek Pływających” nosi się:

a) na prawej stronie kurtki munduru i bluzy wyjściowej marynarskiej, symetrycznie, 60–80 mm nad odznakami, o których mowa w pkt 1 i 2,

b) na lewej stronie, na swetrze oficerskim, symetrycznie, bezpośrednio pod oznaką stopnia wojskowego;

5) odznakę „Dowódca Okrętu” noszą:

a) aktualnie pełniący obowiązki dowódcy okrętu – na prawej stronie munduru, zgodnie z pkt 2,

b) osoba, która pełni obowiązki dowódcy okrętu – na lewej stronie, 10 mm symetrycznie nad baretkami;

6) odznaki pilota, nawigatora, specjalności lotniczo-technicznych i instruktora spadochronowego nosi się na lewej stronie kurtki munduru, 30–40 mm symetrycznie nad baretkami;

7) odznakę skoczka spadochronowego nosi się na prawej stronie kurtki munduru, bluzy wyjściowej marynarskiej, 60–80 mm nad odznakami, o których mowa w pkt 1 i 2;

8) w przypadku posiadania odznaki pilota lub nawigatora i odznaki instruktora spadochronowego odznakę instruktora spadochronowego nosi się w miejscu odznaki skoczka spadochronowego.

§ 18.[Liczba odznak przypinanych za pomocą klamry] Nad prawą górną kieszenią kurtek mundurów Wojsk Lądowych można nosić jedną odznakę przypinaną za pomocą klamry – na wysokości 55 mm powyżej patki kieszeni, a na kurtkach mundurów Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej – 10 mm poniżej odznaki skoczka spadochronowego.

§ 19.[Odznaka za rany i kontuzje doznane podczas działań wojennych] Odznakę za rany i kontuzje doznane podczas działań wojennych nosi się symetrycznie, bezpośrednio nad górnym rzędem odznak orderów i odznaczeń lub baretek.

§ 20.[Konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak] 1. Jeżeli zachodzi konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak na kieszeniach i patkach kieszeni, to wyższa w hierarchii jest górna i prawa część każdej kieszeni i patki.

2. Jeżeli zachodzi konieczność zwyczajowego bądź określonego w innych przepisach pierwszeństwa umieszczania odznak, to wyższa w hierarchii jest górna i zewnętrzna prawa część wyłogu kurtki munduru.

3. Odznaki honorowe oraz odznaki tytułów honorowych nosi się w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 15 ustawy z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1508 i 2020).

§ 21.[Przedstawienie sposobu noszenia odznak, baretek i miniaturek orderów i odznaczeń] Graficzne przedstawienie sposobu noszenia odznak, baretek i miniaturek orderów i odznaczeń, a także noszenia odznak jest określone w załączniku do rozporządzenia.

§ 22.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.¹⁾