Na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981 oraz z 2013 r. poz. 21) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Przepisy stosowane w zakładach górniczych] Do wykonywania w zakładach górniczych:

1) prac w podziemnych wyrobiskach górniczych stosuje się przepisy w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych;

2) robót wiertniczych stosuje się przepisy w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

§ 3.[Dokumentacja techniczno-ruchowa] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o dokumentacji techniczno-ruchowej, należy przez to rozumieć także instrukcje wymienione w przepisach określających zasadnicze wymagania dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

§ 5.[Przegląd działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników] Przedsiębiorca regularnie dokonuje przeglądu działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.

§ 6.[Dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników] 1. Przed rozpoczęciem prac przedsiębiorca sporządza dla zakładu górniczego dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, zwany dalej „dokumentem bezpieczeństwa”.

2. Zawartość dokumentu bezpieczeństwa określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

3. Dokument bezpieczeństwa jest:

1) dostępny w zakładzie górniczym;

2) aktualizowany każdorazowo w przypadku rozbudowy lub przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodującej zmianę warunków pracy.

4. Kierownik ruchu zakładu górniczego zapoznaje pracowników zakładu górniczego z obowiązującym dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią. Pracownik potwierdza pisemnie zapoznanie się z tym dokumentem lub jego częścią, w szczególności z oceną ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko.

5. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny na podstawie koncesji udzielonej przez starostę dokument bezpieczeństwa mogą stanowić instrukcje lub inne dokumenty, opracowane przez przedsiębiorcę w zakresie odpowiednim do wielkości i zakresu działania zakładu górniczego.

§ 7.[Ruch zakładu górniczego] 1. Ruch zakładu górniczego jest organizowany i prowadzony przez kierownika ruchu zakładu górniczego, który w szczególności:

1) ustala zakres działania poszczególnych działów ruchu zakładu górniczego oraz służb specjalistycznych zakładu górniczego;

2) dokonuje właściwego oraz zgodnego z przeznaczeniem doboru maszyn, urządzeń, materiałów, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego w taki sposób, aby nie stwarzały one zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz środowiska;

3) wyznacza osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego do wykonywania nadzoru nad prowadzeniem ruchu tego zakładu na danej zmianie albo ruch zakładu górniczego na danej zmianie nadzoruje osobiście;

4) ustala zasady zabezpieczenia zakładu górniczego na zmianach, na których ruch nie jest prowadzony, w dni wolne od pracy oraz w przypadku czasowego wstrzymania eksploatacji;

5) zapewnia odpowiedni nadzór lub środki łączności, jeżeli stanowiska pracy są zajmowane przez odosobnionych pracowników.

2. W zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, określa się w szczególności sposób:

1) koordynacji prac wykonywanych przez poszczególne działy ruchu zakładu górniczego i służby specjalistyczne oraz pracowników zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 121 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, zwanej dalej „ustawą”;

2) wykonywania nadzoru nad pracami, o których mowa w pkt 1;

3) użytkowania maszyn i urządzeń w zakładzie górniczym.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy podległych mu osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

§ 8.[Służba dyspozytorska ruchu zakładu górniczego] 1. W zakładzie górniczym organizuje się służbę dyspozytorską ruchu zakładu górniczego, wyposażoną w odpowiednie środki techniczne, która na bieżąco kontroluje ruch tego zakładu.

2. Organizację i obsadę służby dyspozytorskiej ruchu zakładu górniczego ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

3. Jeżeli w zakładzie górniczym nie została zorganizowana służba dyspozytorska ruchu zakładu górniczego, zadania tej służby, dostosowane do potrzeb organizacji ruchu zakładu górniczego, wykonuje wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu górniczego osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego.

§ 9.[Zakresy czynności dla osób kierownictwa i dozoru ruchu] 1. Dla osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego sporządza się zakresy czynności, szczegółowo określające ich obowiązki, uprawnienia i zakres odpowiedzialności.

2. Zakresy czynności, o których mowa w ust. 1, zatwierdza:

1) przedsiębiorca – dla kierownika ruchu zakładu górniczego;

2) kierownik ruchu zakładu górniczego – dla podległych mu osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

3. Osoby, których zakres czynności obejmować będzie zadania dotyczące techniki strzałowej, mogą być zatrudniane w kierownictwie i dozorze ruchu zakładu górniczego, jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny z zakresu techniki strzałowej, powtarzany co 5 lat.

4. Osoba, której doręczono zakres czynności, potwierdza pisemnie jego odbiór.

§ 10.[Instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowiska lub miejsca pracy] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za opracowanie zrozumiałej dla pracowników instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowiska lub miejsca pracy w ruchu zakładu górniczego.

2. Instrukcja, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:

1) opis czynności wykonywanych przed rozpoczęciem i po zakończeniu pracy;

2) zasady i sposób bezpiecznego wykonywania pracy;

3) zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników, z uwzględnieniem zagrożeń występujących podczas wykonywania poszczególnych prac;

4) zasady ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 3;

5) informacje o stosowaniu sprzętu ochronnego i ratunkowego.

3. Projekt instrukcji, o której mowa w ust. 1, konsultuje się z pracownikami lub ich reprezentantami, wyłonionymi w sposób przyjęty w danym zakładzie. Po zakończeniu konsultacji instrukcja ta jest zatwierdzana przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

4. Pracownik potwierdza pisemnie zapoznanie się z instrukcją, o której mowa w ust. 1.

§ 11.[Kwalifikacje osób wykonujących prace w ruchu zakładu górniczego] Prace w ruchu zakładu górniczego mogą wykonywać osoby, które posiadają:

1) wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności do wykonywania tych prac;

2) dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy potwierdzoną posiadaniem aktualnego zaświadczenia o odbyciu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;

3) aktualne badania lekarskie oraz inne badania stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

§ 12.[Informowanie pracowników lub ich reprezentantów] Pracowników lub ich reprezentantów informuje się o wszelkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy, a przekazywane informacje należy tak opracować, aby były zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.

§ 13.[Oznakowanie] 1. Teren zakładu górniczego, jeżeli nie jest ogrodzony, oznakowuje się tablicami, na których umieszcza się nazwę zakładu górniczego oraz napis zakazujący wstępu osobom nieupoważnionym.

2. Miejsca niebezpieczne, zlokalizowane na terenie zakładu górniczego i nieznajdujące się pod stałym nadzorem, zabezpiecza się w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. Miejsca o szczególnym zagrożeniu dla życia i zdrowia, w tym miejsca wykonywania prac, o których mowa w § 19, zabezpiecza się i oznakowuje znakami bezpieczeństwa.

4. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala liczbę i umiejscowienie tablic oraz znaków, o których mowa w ust. 1 i 3, w zależności od wielkości terenu, na którym są stosowane, oraz rodzajów i poziomu występujących zagrożeń.

§ 14.[Informacje o numerach alarmowych] Na terenie zakładu górniczego oraz wydzielonego jego oddziału lub jednostki terenowej umieszcza się w widocznym miejscu:

1) informacje o adresach i numerach telefonów najbliższych jednostek straży pożarnej, policji i pogotowia ratunkowego oraz sposobach ich wezwania;

2) informację o numerze alarmowym 112;

3) instrukcje postępowania w przypadku pożaru.

§ 15.[Drogi komunikacyjne i oświetlenie] 1. Drogi komunikacyjne oraz dojścia do miejsc i stanowisk pracy oznakowuje się i utrzymuje w stanie umożliwiającym bezpieczne poruszanie się po nich.

2. W zakładzie górniczym transport osób do miejsc i stanowisk pracy może odbywać się przy użyciu sprzętu pływającego pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa tych osób.

3. W przypadku gdy transport osób odbywa się wyłącznie przy użyciu sprzętu, o którym mowa w ust. 2, zapewnia się stały dostęp do rezerwowego sprzętu pływającego.

4. W zakładzie górniczym:

1) oświetla się wnętrza obiektów budowlanych, a także miejsca i stanowiska pracy w sposób zapewniający ochronę bezpieczeństwa i zdrowia osób;

2) miejsca i stanowiska pracy:

a) powinny mieć w miarę możliwości oświetlenie naturalne oraz, biorąc pod uwagę warunki klimatyczne, być wyposażone w oświetlenie sztuczne,

b) w których osoby są narażone na zagrożenia w przypadku awarii sztucznego oświetlenia, wyposaża się w oświetlenie awaryjne o wystarczającej intensywności, a jeżeli jest to niemożliwe, wyposaża się te osoby w lampy osobiste.

§ 16.[Identyfikator] 1. Osoba zatrudniona w ruchu zakładu górniczego musi posiadać znaczek kontrolny lub inny identyfikator.

2. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego oraz inne osoby uprawnione mogą zażądać okazania znaczka kontrolnego lub innego identyfikatora.

3. W przypadkach uzasadnionych warunkami terenowymi i technicznymi kierownik ruchu zakładu górniczego może zwolnić z obowiązku posiadania przez osoby, o których mowa w ust. 1, znaczków kontrolnych lub innych identyfikatorów.

4. Osoby kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, odpowiedzialne za pracowników wykonujących pracę na danej zmianie po jej zakończeniu:

1) dokumentują wykonane prace;

2) potwierdzają opuszczenie przez pracowników stanowisk pracy lub

3) przekazują osobie dozoru ruchu zakładu górniczego następnej zmiany informacje o pracownikach, którzy pozostali na stanowiskach pracy w celu jej dokończenia, podając przewidywany czas opuszczenia tych stanowisk.

5. Sposób dokumentowania wykonanych prac oraz potwierdzania opuszczenia przez pracowników stanowisk pracy ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 17.[Odpowiednio dobrany sprzęt] W zakładzie górniczym stosuje się instalacje techniczne, urządzenia, maszyny, narzędzia, materiały, środki ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz środki strzałowe i sprzęt strzałowy, które zostały odpowiednio dobrane do warunków górniczo-geologicznych i środowiskowych w miejscu ich zastosowania.

§ 18.[Rodzaje prac szczególnie niebezpiecznych] 1. Rodzaje prac, które są szczególnie niebezpieczne, określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Prace, o których mowa w ust. 1:

1) wykonują pracownicy pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu zakładu górniczego;

2) poprzedza się:

a) sprawdzeniem stanu bezpieczeństwa miejsca pracy i urządzeń przez osobę dozoru ruchu zakładu górniczego,

b) instruktażem pracowników o sposobach prawidłowego wykonywania prac oraz mogących wystąpić zagrożeniach i sposobach ograniczenia związanego z nimi ryzyka,

c) doborem odpowiednich środków ochrony.

3. Podczas wykonywania prac, o których mowa w ust. 1, przebywanie osób niebiorących udziału w tych pracach oraz wykonywanie innych prac w pobliżu tego miejsca jest niedozwolone.

§ 19.[Zezwolenie na wykonywanie prac niebezpiecznych] 1. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, kierownik ruchu zakładu górniczego udziela zezwoleń na wykonywanie prac niebezpiecznych, jak i zwykłych czynności, które współwystępując z innymi, mogą powodować poważne zagrożenie.

2. Za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego dopuszcza się wydawanie zezwoleń, o których mowa w ust. 1, przez osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się przed rozpoczęciem wykonywania pracy.

4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, określa warunki, które muszą zostać spełnione, oraz środki ostrożności podejmowane przed, w trakcie i po zakończeniu wykonywania pracy.

§ 20.[Miejsca, w których powstało zagrożenie dla bezpieczeństwa] 1. W miejscach, w których powstało zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub pracowników, wykonuje się wyłącznie prace związane z usuwaniem zagrożenia.

2. Ponowne podjęcie pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, następuje po stwierdzeniu przez osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, że zagrożenie zostało usunięte.

§ 21.[Udzielanie pierwszej pomocy] 1. Niezależnie od wymagań określonych w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego oraz wyznaczonych pracowników szkoli się w udzielaniu pierwszej pomocy. Na każdej zmianie powinien być co najmniej jeden przeszkolony pracownik.

2. Zakład górniczy oraz jego wydzielone oddziały wyposaża się w nosze oraz apteczkę z niezbędnymi środkami medycznymi.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala liczbę i lokalizację punktów pierwszej pomocy oraz miejsca rozmieszczenia instrukcji udzielania pierwszej pomocy, noszy i apteczek.

§ 22.[Zawiadomienie o wypadku śmiertelnym, wypadku ciężkim, wypadku zbiorowym lub zgonie naturalnym] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego zawiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o każdym wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgonie naturalnym oraz niebezpiecznych zdarzeniach związanych z ruchem zakładu górniczego, stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa powszechnego telefonicznie lub przy użyciu innych dostępnych środków łączności.

2. W zawiadomieniu o wypadku śmiertelnym, wypadku ciężkim, wypadku zbiorowym lub zgonie naturalnym podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego;

2) datę, godzinę i miejsce wypadku lub zgonu naturalnego;

3) rodzaj wypadku;

4) rodzaj urazu stwierdzonego przez lekarza u poszkodowanego;

5) przebieg wypadku z podaniem prawdopodobnych przyczyn jego wystąpienia;

6) czynności wykonywane przez poszkodowanego w chwili wypadku lub bezpośrednio przed zgonem naturalnym;

7) dane osobowe poszkodowanego:

a) nazwisko i imię,

b) datę i miejsce urodzenia,

c) nazwę i adres pracodawcy,

d) miejsce zatrudnienia,

e) stanowisko,

f) staż pracy w górnictwie;

8) miejsce pobytu poszkodowanego po wypadku lub po zaistnieniu zgonu naturalnego;

9) imię i nazwisko osoby przekazującej informację oraz godzinę zawiadomienia.

3. W zawiadomieniu o niebezpiecznych zdarzeniach związanych z ruchem zakładu górniczego stwarzających zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa powszechnego podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego, datę, godzinę i miejsce zagrożenia;

2) krótki opis okoliczności, przyczyn i skutków zagrożenia;

3) imię i nazwisko osoby przekazującej informację oraz godzinę zawiadomienia;

4) informację o liczbie osób zagrożonych lub możliwych skutkach zagrożenia;

5) imię, nazwisko i stanowisko osoby kierującej akcją likwidacji zagrożenia;

6) informację o działaniach podjętych w celu likwidacji zagrożenia.

4. W przypadku braku informacji, o których mowa w ust. 2 i 3, informacje te podaje się w kolejnych zawiadomieniach niezwłocznie po ich uzyskaniu.

5. Kierownik ruchu zakładu górniczego zawiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o każdym wypadku zaistniałym w zakładzie górniczym, innym niż wymieniony w ust. 1, pisemnie przy użyciu dostępnych środków łączności.

6. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 5, podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego;

2) nazwę i adres pracodawcy poszkodowanego;

3) liczbę wypadków;

4) miejsce zaistnienia wypadku;

5) wiek poszkodowanego;

6) staż pracy poszkodowanego w górnictwie;

7) przyczyny wypadku z uwzględnieniem grup przyczynowych.

§ 23.[Roboty przygotowawcze na przedpolu] Roboty przygotowawcze na przedpolu wyrobiska górniczego i zwałowiska prowadzi się z wyprzedzeniem przed robotami górniczymi w zakresie i w terminie określonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego, zapewniającym bezpieczne prowadzenie robót górniczych.

§ 24.[Wyprzedzenie robót górniczych robotami odwadniającymi] 1. Wyprzedzenie robót górniczych robotami odwadniającymi ustala się na podstawie szczegółowego rozeznania hydrogeologicznego złoża.

2. W przypadkach uzasadnionych warunkami terenowymi i techniczno-ruchowymi kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od wymogu, o którym mowa w ust. 1.

§ 25.[Wykonywanie zabezpieczeń przed napływem wód] 1. Wyrobiska górnicze zabezpiecza się przed napływem wód z terenów przyległych i działaniem erozyjnym na skarpach, półkach, pochylniach i poziomach roboczych w sposób zapewniający przyjęcie i odprowadzenie:

1) dopływów na terenach nizinnych – występujących z prawdopodobieństwem raz na 50 lat;

2) dopływów na terenach wyżynnych i górskich – występujących z prawdopodobieństwem raz na 100 lat;

3) zrzutów wód z urządzeń odwadniających.

2. W przypadkach uzasadnionych warunkami terenowymi i technicznymi kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od wykonywania zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 1.

§ 26.[Roboty udostępniające, eksploatacyjne i zwałowanie nadkładu] 1. Wykonywanie robót udostępniających, eksploatacyjnych oraz zwałowanie nadkładu dostosowuje się odpowiednio do warunków geologiczno-górniczych i wyposażenia technicznego zakładu górniczego.

2. Roboty, o których mowa w ust. 1, wykonuje się z zachowaniem odpowiednich parametrów wyrobiska górniczego, w tym wymagań określonych w Polskiej Normie dotyczącej szerokości pasów ochronnych wyrobisk odkrywkowych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego i geotechnicznego oraz bezpieczeństwa pracowników i ciągłości ruchu zakładu górniczego.

3. Wykonywanie robót górniczych w złożu lub jego części koordynuje się ze zwałowaniem nadkładu, uwzględniając w szczególności możliwość wzajemnego oddziaływania złoża lub jego części oraz zwałowiska nadkładu.

§ 27.[Przystąpienie do wykonywania robót górniczych w rejonie filarów i pasów ochronnych] Przed przystąpieniem do wykonywania robót górniczych w rejonie filarów i pasów ochronnych służba geologiczna i miernicza sprawdza kierunki, odległości, zagrożenia oraz zasięg przewidywanych wpływów tych robót.

§ 28.[Zgłaszanie występowania zaburzeń geologicznych] 1. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego niezwłocznie zgłaszają służbie geologicznej i mierniczej zakładu górniczego występowanie podczas wykonywania robót górniczych:

1) zaburzeń geologicznych;

2) zbiorników wodnych;

3) osuwisk;

4) zmian warunków geologiczno-górniczych.

2. Zgłoszenia, o których mowa w ust. 1, są ewidencjonowane przez służbę geologiczną i mierniczą zakładu górniczego.

§ 29.[Kontrole stanu wyrobisk górniczych i zwałowisk] 1. Stan wyrobisk górniczych i zwałowisk podlega okresowym kontrolom, wykonywanym przez osoby kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, w zakresie i w terminach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Sposób dokumentowania kontroli, o których mowa w ust. 1, określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 30.[Inspekcje obsadzonych stanowisk pracy] Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego przeprowadza inspekcje obsadzonych stanowisk pracy przynajmniej raz podczas każdej zmiany.

§ 31.[Przechowywanie aktualnych map wyrobisk górniczych] W zakładzie górniczym przechowuje się aktualne mapy wyrobisk górniczych w miejscu dostępnym dla osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

§ 32.[Niebezpieczny odcinek skarpy eksploatacyjnej] 1. Ze skarp eksploatacyjnych usuwa się poluzowane nawisy skalne w celu zagwarantowania bezpiecznej pracy załogi, maszyn i urządzeń.

2. Niebezpieczny odcinek skarpy eksploatacyjnej, na której roboty górnicze zostały chwilowo wstrzymane, oznakowuje się tablicami umieszczonymi odpowiednio przy górnej i dolnej krawędzi skarpy lub dodatkowo zabezpiecza się w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 33.[Wykrycie śladów kultury materialnej lub znaleziska paleontologicznego] 1. W przypadku wykrycia w nadkładzie, złożu lub urobku śladów kultury materialnej bądź znaleziska paleontologicznego roboty górnicze przerywa się i zawiadamia osobę dozoru ruchu zakładu górniczego. Dalszy sposób prowadzenia robót ustala kierownik ruchu zakładu górniczego wraz z przedsiębiorcą.

2. Przedsiębiorca powiadamia o zdarzeniu, o którym mowa w ust. 1, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, konserwatora przyrody, wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz właściwy organ nadzoru górniczego.

§ 34.[Projekt techniczny] 1. Przedsiębiorca wydobywający kopalinę na podstawie koncesji udzielonej przez właściwego starostę prowadzi eksploatację złoża zgodnie z projektem technicznym, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. W projekcie technicznym, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się optymalny wariant wykorzystania zasobów złoża oraz określa się:

1) docelowy zasięg eksploatacji oraz projektowanych granic filarów i pasów ochronnych;

2) miejsca i sposoby udostępnienia złoża i miejsca zwałowania nadkładu;

3) sposób urabiania, zwałowania i transportu urobku;

4) stosowane maszyny i urządzenia oraz ich rodzaj.

3. Do projektu technicznego, o którym mowa w ust. 1, dołącza się mapę sytuacyjno-wysokościową powierzchni w skali nie mniejszej niż 1:2000 z oznaczeniem granic:

1) obszaru i terenu górniczego;

2) udokumentowanego złoża;

3) zakładu górniczego;

4) nieruchomości gruntowych, do których przedsiębiorcy przysługuje tytuł prawny;

5) miejsc wymienionych w ust. 2 pkt 1 i 2;

6) sąsiednich obszarów górniczych.

§ 35.[Hydromechaniczne i termiczne urabianie nadkładu lub kopaliny oraz prowadzenie eksploatacji złoża spod lustra wody] 1. Hydromechaniczne i termiczne urabianie nadkładu lub kopaliny oraz prowadzenie eksploatacji złoża spod lustra wody urządzeniami pływającymi wykonuje się zgodnie z projektem technicznym eksploatacji, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Projekt techniczny eksploatacji zawiera w szczególności informacje, o których mowa w § 34 ust. 2.

3. W przypadku prowadzenia eksploatacji złoża spod lustra wody urządzeniami pływającymi:

1) na wodach płynących uznanych za śródlądowe drogi wodne – w projekcie technicznym eksploatacji uwzględnia się przepisy ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857, z późn. zm.⁴⁾);

2) na morzu – w projekcie technicznym eksploatacji uwzględnia się wymagania określone w przepisach ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. Nr 228, poz. 1368, z 2012 r. poz. 1068 oraz z 2013 r. poz. 852).

4. Zasady podziału obowiązków i współdziałania osób załogi urządzenia pływającego i osób zatrudnionych przy prowadzeniu ruchu zakładu górniczego, o którym mowa w ust. 3, ustala przedsiębiorca, powiadamiając właściwe organy nadzoru górniczego, a także administracji śródlądowej albo morskiej.

§ 36.[Urabianie złoża palnikiem termicznym] 1. Podczas urabiania złoża palnikiem termicznym używanie otwartego ognia w odległości mniejszej niż 10 m od zbiornika paliw i butli gazowych jest niedopuszczalne.

2. W pobliżu miejsca wykonywania pracy przy użyciu palnika termicznego lokalizuje się stanowisko sprzętu przeciwpożarowego. Ilość i rodzaj tego sprzętu ustala się w projekcie technicznym eksploatacji.

§ 37.[Ręczne urabianie nadkładu lub kopaliny] Podczas ręcznego urabiania nadkładu lub kopaliny:

1) szerokość przodka i wysokość urabianego piętra ustala kierownik ruchu zakładu górniczego;

2) jednoczesna praca ludzi w przodkach znajdujących się jeden nad drugim jest dopuszczalna, jeżeli szerokość poziomu pomiędzy piętrami jest większa niż 6 m;

3) obserwuje się stan przodka i powiadamia niezwłocznie osoby dozoru ruchu zakładu górniczego o wszelkich zmianach warunków geologiczno-górniczych.

§ 38.[Niedopuszczalne urabianie skał sypkich, plastycznych i kruchych] Niedopuszczalne jest urabianie skał sypkich, plastycznych i kruchych przez podkopywanie, podcinanie lub podwrębianie, z wyjątkiem przypadków wynikających z technologii robót zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 39.[Złoże torfu leczniczego] 1. Złoże torfu leczniczego przeznaczone do eksploatacji zabezpiecza się przed zanieczyszczeniami.

2. Dokonując zabezpieczania, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się warunki hydrogeologiczne występowania złoża torfu leczniczego, jego parametry oraz sposoby zabezpieczeń higieniczno-sanitarnych złoża, w szczególności jego oznakowania, wyznaczenia pasów ochronnych i ich zagospodarowania. Zasady dokonania zabezpieczeń ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 40.[Ochrona przeciwpożarowa] 1. W zakładzie górniczym organizuje się i wyposaża się w środki do zapobiegania i zwalczania pożarów służbę ochrony przeciwpożarowej, a w przypadku zakładów górniczych wydobywających kopaliny palne – jednostkę ochrony przeciwpożarowej.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za ochronę przeciwpożarową zakładu górniczego.

3. Zasady funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej w zakładzie górniczym określa kierownik ruchu zakładu górniczego w regulaminie ochrony przeciwpożarowej.

4. Przedsiębiorca może zapewnić ochronę przeciwpożarową przez stałą współpracę służb ochrony przeciwpożarowej kilku przedsiębiorców lub zlecenie zapobiegania i zwalczania pożarów wyspecjalizowanym w tym zakresie jednostkom ochrony przeciwpożarowej.

§ 41.[Organizacja i nadzór ochrony przeciwpożarowej] Kierujący służbą ochrony przeciwpożarowej organizuje ochronę przeciwpożarową w zakładzie górniczym oraz sprawuje nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego terenu, obiektów i urządzeń, w szczególności:

1) organizuje i prowadzi akcję ratowniczą podczas walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami;

2) ustala podstawowe kierunki i metody profilaktyki przeciwpożarowej oraz sprawuje nadzór nad ich realizacją;

3) kontroluje stan zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów i urządzeń, zgodnie z harmonogramem kontroli zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego;

4) współdziała z kierownikiem ruchu zakładu górniczego w zakresie postępu technicznego w zabezpieczeniu przeciwpożarowym obiektów i urządzeń;

5) uczestniczy w postępowaniach wyjaśniających okoliczności i przyczyny powstania oraz rozprzestrzeniania się pożarów, a także opracowuje wnioski zmierzające do poprawy bezpieczeństwa pożarowego;

6) ustala programy i zasady prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych oraz bierze udział w szkoleniach, a także prowadzi nadzór nad ich realizacją;

7) ustala potrzeby i zasady zabezpieczenia obiektów, maszyn i urządzeń w sprzęt i instalacje przeciwpożarowe;

8) współdziała z terenowymi komendami straży pożarnych w zakresie zabezpieczenia operacyjnego zakładu górniczego;

9) opiniuje programy modernizacyjno-rozwojowe zakładu górniczego w zakresie ich zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej oraz uczestniczy w komisjach odbioru technicznego nowych lub modernizowanych obiektów i urządzeń;

10) opracowuje analizy stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego zakładu górniczego oraz przedkłada kierownikowi ruchu zakładu górniczego wnioski w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego.

§ 42.[Wystąpienie pożarów endogenicznych] W przypadku wystąpienia pożarów endogenicznych kierownik ruchu zakładu górniczego określa wielkość pola pożarowego oraz sposoby zabezpieczenia i likwidacji tych pożarów.

§ 43.[Ochrona przeciwpożarowa] 1. Podczas eksploatacji maszyn i urządzeń używanych w zakładzie górniczym oraz na terenach przyległych do zakładu jest niedopuszczalne wykonywanie czynności, które mogą spowodować powstanie lub rozprzestrzenienie się pożaru.

2. Na terenie zakładu górniczego wyznacza się odpowiednio oznakowane i utrzymane drogi dojazdowe do poszczególnych maszyn oraz punkty czerpania wody dla celów przeciwpożarowych.

§ 44.[Prace z użyciem otwartego ognia] 1. Wszelkie prace na maszynach i urządzeniach, przy których konieczne jest użycie otwartego ognia, wykonuje się pod nadzorem osób dozoru ruchu zakładu górniczego lub osoby wyznaczonej do nadzoru, w sposób zgodny z instrukcjami zatwierdzonymi przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub upoważnionego przez niego kierownika działu ruchu zakładu górniczego.

2. Przed rozpoczęciem prac z użyciem otwartego ognia osoba dozoru ruchu zakładu górniczego lub osoba wyznaczona do nadzoru dokonuje dokładnych oględzin miejsca pracy, ocenia, czy istnieją warunki do bezpiecznego prowadzenia tych prac, i przygotowuje sprzęt pożarniczy.

3. W ramach nadzoru, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza się jednorazową kontrolę przed wykonywaniem prac i dwukrotną kontrolę po ich zakończeniu, w odstępach czasowych określonych w instrukcjach.

§ 45.[Sprzęt przeciwpożarowy] 1. Miejsca pracy wyposaża się w odpowiedni i łatwo dostępny sprzęt przeciwpożarowy, oznakowany w sposób określony w przepisach o ochronie przeciwpożarowej.

2. Kontrole i konserwacje gaśnic i agregatów przeprowadza się zgodnie z zaleceniami producenta, jednak nie rzadziej niż co 12 miesięcy.

3. Daty przeprowadzonych kontroli wpisuje się w sposób czytelny na korpusie gaśnic i agregatów.

4. Kontrole, o których mowa w ust. 2, przeprowadza wyspecjalizowana służba wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub certyfikowana jednostka zewnętrzna.

§ 46.[Przygotowanie zakładu górniczego do ruchu w okresie zimowym] 1. Przygotowanie zakładu górniczego do ruchu w okresie zimowym odbywa się na podstawie harmonogramu opracowanego do dnia 15 października każdego roku i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. W harmonogramie, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się w szczególności bezpieczeństwo prowadzonych prac.

§ 47.[Zabezpieczenia stosowane w okresie zimowym] W zakładzie górniczym w okresie zimowym stosuje się odpowiednie zabezpieczenia, zapewniające w szczególności:

1) ochronę zdrowia pracowników narażonych na działanie niskich temperatur;

2) zapobieganie przymarzaniu urobku do ścian zbiorników, wagonów i przesypów na taśmociągach;

3) należyte ogrzewanie obiektów, pomieszczeń i urządzeń zakładu górniczego;

4) usuwanie śniegu i lodu oraz nawisów lodowych i śnieżnych na obiektach, urządzeniach i drogach, likwidację gołoledzi na drogach i przejściach, usuwanie z wyrobiska górniczego wód pochodzących z topniejącego śniegu lub gwałtownej odwilży;

5) dostosowanie maszyn, urządzeń, obiektów budowlanych i poziomów eksploatacyjnych do pracy w warunkach zimowych.

§ 49.[Zaliczenie do odpowiedniego stopnia zagrożenia osuwiskowego] 1. W przypadku złóż lub ich części, które zostały zaliczone do odpowiedniego stopnia zagrożenia osuwiskowego:

1) na mapach przeglądowych wyrobisk górniczych oznacza się odpowiednio rejony, w których mogą wystąpić osuwiska;

2) na podstawie bieżącego rozpoznania warunków geologiczno-górniczych prognozuje się możliwość wystąpienia stref, w których będą istniały warunki sprzyjające powstaniu osuwisk;

3) w zakresie i z częstotliwością określoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego dokumentuje się warunki geologiczno-górnicze, hydrogeologiczne oraz inne czynniki mogące mieć wpływ na powstanie osuwiska.

2. Udokumentowane osuwiska lub objawy braku stateczności skarp i zboczy spowodowane przez czynniki geologiczne oznacza się na mapach podstawowych i przeglądowych wyrobisk górniczych odrębnie dla poszczególnych poziomów.

3. Warunki stateczności oraz parametry skarp i zboczy określa kierownik ruchu zakładu górniczego na podstawie opinii służby geologicznej.

§ 50.[Wstrząs sejsmiczny] 1. Jeżeli w związku z ruchem zakładu górniczego zaistniał wstrząs sejsmiczny o energii równej lub większej niż 1 x 10⁶ J:

1) w zakładzie górniczym tworzy się stację lub stacje geofizyki górniczej, w której dokonuje się bieżącej analizy aktywności sejsmicznej górotworu i ocenia się możliwość zaistnienia kolejnych wstrząsów sejsmicznych;

2) kierownik ruchu zakładu górniczego, na podstawie opinii zespołu, o którym mowa w § 48 ust. 1 pkt 1, określa:

a) sposób organizacji badań i interpretacji skutków tych wstrząsów oraz metod usuwania zagrożenia sejsmicznego,

b) rodzaj, zakres i sposób wykorzystania metod stosowanych do oceny możliwości zaistnienia kolejnych wstrząsów sejsmicznych.

2. Każdy zaistniały w zakładzie górniczym wstrząs sejsmiczny o energii równej albo większej niż 1 x 10⁵ J lokalizuje się i nanosi na mapy przeglądowe wyrobisk górniczych.

§ 51.[Strefy zagrożenia gazowego] 1. Studnie odwadniające i otwory wiertnicze, w których stwierdzono występowanie gazów szkodliwych i wybuchowych przekraczających wartości dopuszczalne określone w przepisach ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380, z 2010 r. Nr 57, poz. 353 oraz z 2012 r. poz. 908) oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 227 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.⁵⁾), uznaje się za miejsce zagrożenia gazowego.

2. Strefy zagrożenia gazowego zabezpiecza się przed wstępem osób nieupoważnionych w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. Pracowników zatrudnionych w strefach zagrożenia gazowego wyposaża się w środki ochrony indywidualnej oraz w aparaturę do kontrolnych pomiarów stężeń gazów.

4. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, instaluje się przyrządy mierzące stężenia gazów w określonych miejscach w sposób automatyczny i ciągły, a także automatyczne urządzenia alarmujące oraz urządzenia automatycznie odcinające prąd w instalacjach elektrycznych i silnikach spalinowych. Wyniki pomiarów automatycznych rejestruje i przechowuje się zgodnie z wymaganiami dokumentu bezpieczeństwa.

§ 52.[Miejsca zagrożone zapłonem pyłów] 1. W zakładzie górniczym, w którym występują pyły palne, sposób zapobiegania i zwalczania ich zapłonów opracowuje kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Miejsca zagrożone zapłonem pyłów oznakowuje się tablicami ostrzegawczymi o zakazie używania ognia.

§ 53.[Instalacje, urządzenia i obiekty, które w przypadku uszkodzenia mogłyby stać się źródłem zagrożenia] Instalacje, urządzenia lub obiekty, które w przypadku uszkodzenia lub awarii mogłyby stać się źródłem zagrożenia dla otoczenia, lokalizuje się w sposób umożliwiający likwidację zagrożenia.

§ 55.[Urządzenia ciśnieniowe i dźwignicowe] Urządzenia ciśnieniowe i dźwignicowe montuje się i eksploatuje w sposób określony w przepisach o dozorze technicznym.

§ 56.[Kontrole stanu technicznego] 1. Stan techniczny oraz sposób korzystania z maszyn i urządzeń, a także z instalacji technicznych zakładu górniczego podlega okresowym kontrolom wykonywanym przez osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

2. Kontrole, o których mowa w ust. 1, mogą być przeprowadzane w okresie planowanych przerw w pracy.

3. Zasady przeprowadzania kontroli, o których mowa w ust. 1, ich zakres, częstotliwość oraz sposób dokumentowania określa instrukcja, zatwierdzana przez kierownika ruchu zakładu górniczego, opracowana na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej maszyn.

4. Kierownik ruchu zakładu górniczego opracowuje harmonogram przeprowadzania systematycznych przeglądów, konserwacji, a w razie potrzeby badań sprzętu mechanicznego i elektrycznego oraz urządzeń.

§ 57.[Pozwolenie na oddanie do ruchu głównych rozdzielni elektrycznych] 1. Pozwolenie na oddanie do ruchu głównych rozdzielni elektrycznych wysokiego i średniego napięcia, centrali telefonicznych i dyspozytorskich wraz z systemami łączności i alarmowania, głównych urządzeń i układów odwadniania, zwanych dalej „podstawowymi obiektami i urządzeniami zakładu górniczego”, wydaje się na wniosek kierownika ruchu zakładu górniczego w oparciu o przedłożoną dokumentację techniczną oraz protokół odbioru technicznego sporządzony przez komisję powoływaną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. W protokole, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza się stwierdzenie, że obiekt lub urządzenie przewidziane do oddania do ruchu w zakładzie górniczym są wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną.

§ 58.[Kontrole okresowe obiektów budowlanych] 1. W okresie użytkowania obiektu budowlanego zakładu górniczego należy zapewnić:

1) utrzymanie stanu technicznego obiektu na poziomie zapewniającym bezpieczeństwo ludzi i mienia;

2) utrzymanie wymaganego stanu estetycznego obiektu;

3) użytkowanie obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

2. Kontrole okresowe obiektów budowlanych zakładu górniczego uwzględniają:

1) ocenę stanu technicznego poszczególnych elementów obiektu;

2) określenie stopnia zużycia lub uszkodzenia elementów, o których mowa w pkt 1;

3) ustalenie zakresu robót remontowych i naprawczych oraz w oparciu o kryteria bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa użytkowania obiektu określenie stopnia pilności ich wykonania.

3. W odniesieniu do obiektów budowlanych zakładu górniczego usytuowanych w wyrobisku górniczym w miejsce map zasadniczych do wniosku o pozwolenie na budowę dołącza się mapę wyrobiska górniczego z naniesionym uzbrojeniem terenu.

4. W projekcie budowlanym uwzględnia się planowane zmiany usytuowania obiektów budowlanych zakładu górniczego lub ich części.

5. W przypadkach uzasadnionych względami technologicznymi zmiana usytuowania istniejących obiektów budowlanych zakładu górniczego lub ich części, takich jak: rurociągi technologiczne, sieci i rozdzielnie elektroenergetyczne, stałe drogi technologiczne, jest dokonywana na podstawie dokumentacji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

6. Przepisy zawarte w ust. 1–5 stosuje się do:

1) stałych dróg technologicznych;

2) składów materiałów wybuchowych;

3) rurociągów i zbiorników technologicznych;

4) obiektów stacji załadowczych i wyładowczych;

5) budynków i budowli głównych stacji sprężarek powietrza;

6) budynków stacji elektroenergetycznych oraz sieci rozdzielczych wysokiego i średniego napięcia;

7) masztów kablowych i oświetleniowych;

8) obiektów odwadniania;

9) budynków centrali telefonicznych, dyspozytorni i sieci magistralnych;

10) zbiorników przeciwpożarowych;

11) mostów, estakad i tuneli technologicznych;

12) obiektów placów składowych urobku;

13) obiektów warsztatowych i magazynowych;

14) stacji paliw;

15) fundamentów i konstrukcji wsporczych pod maszyny i urządzenia technologiczne;

16) innych obiektów budowlanych związanych z prowadzeniem ruchu, zlokalizowanych w granicach zakładu górniczego.

§ 59.[Zezwolenie na oddanie do ruchu maszyn i urządzeń] Zezwolenie, o którym mowa w art. 114 ust. 1 ustawy, na oddanie do ruchu maszyn i urządzeń jest wydawane na podstawie protokołu komisyjnego odbioru technicznego tych maszyn i urządzeń.

§ 60.[Pozostawienie maszyny lub urządzenia bez obsługi] 1. Niedopuszczalne jest pozostawianie bez obsługi maszyn i urządzeń będących w ruchu nieprzystosowanych do pracy bez stałej obsługi.

2. W przypadku konieczności pozostawienia maszyny lub urządzenia bez obsługi operator wyłącza wszystkie napędy, napięcie sterownicze lub dopływ energii elektrycznej, unieruchamia pracę maszyny lub urządzenia oraz zabezpiecza je przed dostępem osób nieupoważnionych.

3. W okresie planowanych przerw w pracy maszyn urabiających, ładujących, zwałujących i pomocniczych oraz urządzeń ruchowych ustawia się je w bezpiecznym miejscu, wyznaczonym przez osobę dozoru ruchu zakładu górniczego, zabezpiecza przed dostępem osób nieupoważnionych oraz przed przypadkowym ich uruchomieniem.

4. W okresie planowanych przerw w pracy maszyn, o których mowa w ust. 3, nadzoruje się je w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub wyznaczoną przez niego osobę kierownictwa odpowiedniego działu ruchu zakładu górniczego.

§ 61.[Odstęp pomiędzy maszynami] 1. Odstęp pomiędzy maszynami urabiającymi, ładującymi i zwałującymi podczas ich eksploatacji nie może być równy lub mniejszy od sumy promieni maksymalnego zasięgu tych maszyn.

2. Maszyny urabiające, ładujące i zwałujące wyposaża się w sygnalizację ostrzegawczą, stosowaną przed ich uruchomieniem.

3. Pracę maszyn zwałujących oraz wielonaczyniowych urabiających i ładujących prowadzi się w blokadzie ruchu ze współpracującymi przenośnikami.

4. Do maszyn o pojemności naczynia do 0,5 m³ przepisu ust. 3 nie stosuje się.

5. Niedozwolone jest przebywanie osób w urządzeniach wysypowych lub pod nimi podczas pracy maszyny.

6. Określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego stanowiska pracy zlokalizowane na maszynach wyposaża się w stałą łączność z operatorami tych maszyn.

§ 62.[Sposób poruszania się maszyn] Sposób poruszania się maszyn na poziomach nad podziemnymi wyrobiskami określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 63.[Trasy do przejazdu lub transportu maszyn i urządzeń] Do przejazdu lub transportu maszyn i urządzeń stosowanych w zakładzie górniczym przygotowuje się odpowiednie trasy.

§ 64.[Ustawienie maszyny jednonaczyniowej] Maszynę jednonaczyniową podczas urabiania i ładowania ustawia się w sposób zapewniający widoczność środków transportowych urobku z kabiny maszyny.

§ 65.[Szerokość pasa bezpieczeństwa dla każdej maszyny] Dla każdej maszyny kierownik ruchu zakładu górniczego określa szerokość pasa bezpieczeństwa, w zależności od przyjętej technologii eksploatacji złoża, od górnej lub dolnej krawędzi poszczególnych skarp. Przekroczenie granicy tego pasa jest niedopuszczalne.

§ 66.[Obsługa maszyn i urządzeń] 1. Obsługę maszyn i urządzeń powierza się pracownikom posiadającym odpowiednie upoważnienie do obsługi danego typu maszyn lub urządzeń wydane przez kierownika ruchu zakładu górniczego na podstawie udokumentowanych uprawnień i kwalifikacji.

2. Pracownicy obsługujący danego typu maszynę lub urządzenie muszą posiadać przy sobie dokument potwierdzający upoważnienie do obsługi tych maszyn lub urządzeń.

§ 67.[Osłony i urządzenia ochronne maszyn i urządzeń] Maszyny i urządzenia wyposaża się w niezbędne i sprawne osłony i urządzenia ochronne zapewniające bezpieczeństwo użytkowania, w tym w sprzęt gaśniczy lub instalacje gaśnicze.

§ 68.[Badania kontrolne konstrukcji nośnych, lin stalowych oraz zespołów i elementów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy maszyn] 1. Badania kontrolne konstrukcji nośnych, lin stalowych oraz zespołów i elementów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy maszyn zwałujących oraz wielonaczyniowych urabiających i ładujących wykonuje się zgodnie ze szczegółową instrukcją kontroli stanu technicznego, zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Graniczne położenie ruchomych mechanizmów maszyn zabezpiecza się ogranicznikami.

§ 69.[Podnoszenie przedmiotów niebędących urobkiem] 1. Wysięgników, mechanizmów urabiania, ładowania i zwałowania nie używa się do podnoszenia przedmiotów niebędących urobkiem, jeżeli dokumentacja techniczna nie dopuszcza ich używania.

2. Jeżeli dokumentacja techniczna dopuszcza możliwość użycia wysięgników do prac, o których mowa w ust. 1, przy wykonywaniu tych czynności stosuje się przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach dźwigowych.

§ 70.[Magazynowanie materiałów eksploatacyjnych i części zamiennych] Materiały eksploatacyjne i części zamienne magazynuje się na maszynach i urządzeniach technicznych wyłącznie w miejscach do tego przeznaczonych.

§ 71.[Instalowanie dodatkowych grzejników elektrycznych na maszynach] Na maszynach urabiających, ładujących i zwałujących dopuszczalne jest instalowanie dodatkowych grzejników elektrycznych tylko za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego lub wyznaczonej przez niego osoby dozoru odpowiedniego działu ruchu zakładu górniczego i służby przeciwpożarowej tego zakładu.

§ 72.[Przejścia, pomosty, schody i drabiny na maszynach i urządzeniach] Przejścia, pomosty, schody i drabiny na maszynach i urządzeniach utrzymuje się w stanie zapewniającym bezpieczne ich używanie.

§ 74.[Aktualne dane dotyczące warunków zwarciowych] W zakładzie górniczym przechowuje się aktualne dane dotyczące warunków zwarciowych, występujących w miejscu połączenia z zasilającym układem elektroenergetycznym.

§ 75.[Instalowanie, eksploatacja oraz kontrola stanu technicznego maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych] Instalowanie, eksploatacja oraz kontrola stanu technicznego maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych odbywają się zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz we właściwych normach.

§ 76.[Sposób wykonania skutecznej ochrony przeciwporażeniowej] Sposób wykonania skutecznej ochrony przeciwporażeniowej dla stosowanych urządzeń i instalacji elektrycznych określa dokumentacja techniczno-ruchowa zatwierdzana przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 77.[Częstotliwość, zakres i sposób kontroli okresowych maszyn, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych] Częstotliwość, zakres i sposób kontroli okresowych maszyn, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych ustala się na podstawie odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacyjnych i postanowień producenta, uwzględniając warunki eksploatacji tych urządzeń.

§ 78.[Stacje transformatorowe ustawione w strefie rozrzutu odłamków skalnych] Stacje transformatorowe ustawione w strefie rozrzutu odłamków skalnych zabezpiecza się przed możliwością uszkodzenia tymi odłamkami.

§ 79.[Samoczynne wyłączenie się urządzenia elektroenergetycznego spod napięcia] W przypadku samoczynnego wyłączenia się urządzenia elektroenergetycznego spod napięcia można je ponownie załączyć po uzyskaniu zgody osoby dozoru ruchu zakładu górniczego.

§ 80.[Przejazd maszyn pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi] 1. Przejazd maszyn urabiających, ładujących i zwałujących pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi odbywa się przy zachowaniu szczególnych środków ostrożności i pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu zakładu górniczego jedynie wówczas, gdy maksymalny zasięg maszyny umożliwia zetknięcie z liniami elektroenergetycznymi.

2. Warunki bezpiecznego przejazdu maszyn urabiających, ładujących i zwałujących pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi są określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego w instrukcji.

§ 81.[Odbiór techniczny nowych i przebudowanych urządzeń elektroenergetycznych] 1. Odbioru technicznego nowych i przebudowanych urządzeń elektroenergetycznych dokonuje komisja odbioru technicznego powoływana przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Odbioru technicznego urządzenia elektroenergetycznego stanowiącego integralną część maszyn lub urządzeń zakładu górniczego dokonuje się wraz z odpowiednią maszyną lub urządzeniem.

§ 82.[Dokumentacja techniczno-ruchowa dla urządzeń elektroenergetycznych] W zakładzie górniczym przechowuje się dokumentację techniczno-ruchową dla urządzeń elektroenergetycznych.

§ 83.[Uziom w stacjach elektroenergetycznych] 1. Stacje elektroenergetyczne stałe o budowie uniemożliwiającej ich przemieszczanie posiadają własny lokalny uziom sztuczny.

2. W stacjach elektroenergetycznych przewoźnych o budowie przystosowanej do okresowej zmiany miejsca pracy oraz w stacjach zabudowanych na maszynach główne szyny uziemiające lub główne zaciski uziemiające łączy się z uziomem stacji, o której mowa w ust. 1, za pomocą przewodu ochronnego oraz wykonuje się dodatkowe połączenie z drugim uziomem sztucznym lub naturalnym.

3. Za uziom naturalny, o którym mowa w ust. 2, można uznać konstrukcję maszyny, konstrukcję przenośnika, metalowe elementy systemu odwadniania, jeżeli zmierzone wartości napięć rażeniowych są niższe od wartości dopuszczalnych.

4. Wymagania dla uziomów i przewodów ochronnych określają właściwe normy.

§ 84.[Stacje elektroenergetyczne] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego lub wyznaczony przez niego kierownik odpowiedniego działu ruchu zakładu górniczego sporządza wykaz stacji elektroenergetycznych, które wyposaża się w środki łączności.

2. W każdej stacji elektroenergetycznej znajduje się:

1) schemat ideowy układu elektroenergetycznego stacji;

2) instrukcja obsługi stacji;

3) wykaz sprzętu ochronnego, niezbędnego do bezpiecznej obsługi stacji wraz z określeniem miejsca jego przechowywania;

4) instrukcja udzielania pierwszej pomocy w przypadku porażenia prądem elektrycznym oraz poparzenia łukiem elektrycznym;

5) instrukcja przeciwpożarowa;

6) wykaz sprzętu przeciwpożarowego będącego w jej wyposażeniu.

§ 85.[Łączenie przenośników taśmowych] Przenośniki taśmowe pracujące w ciągu oraz człony konstrukcji przenośników taśmowych, na których zainstalowane są urządzenia lub przewody elektroenergetyczne, łączy się ze sobą po obu stronach linką lub taśmą stalową o przekroju co najmniej 50 mm² lub w inny sposób, zapewniający skuteczne przewodzące połączenie tych części poprzez powierzchnie styku.

§ 86.[Kable i przewody oponowe] 1. Kable i przewody oponowe:

1) układa się w taki sposób, aby nie były narażone na uszkodzenia mechaniczne;

2) oznakowuje się na obydwu końcach przez umieszczenie numeru linii i adresu kierunkowego.

2. Przewód oponowy zasilający maszyny i urządzenia, w tym urządzenia pływające o napędzie elektrycznym, układa się w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub wyznaczoną przez niego osobę dozoru odpowiedniego działu ruchu zakładu górniczego w porozumieniu z kierownikiem działu robót górniczych.

3. Niedopuszczalne jest przemieszczanie przewodów oponowych, szaf łączeniowych i sprzęgieł, będących pod napięciem, z wyjątkiem maszyn i urządzeń ruchomych.

4. Lokalne przesuwanie przewodów oponowych będących pod napięciem jest dopuszczalne wyłącznie za pomocą sprzętu ochronnego i odpowiednich narzędzi, zabezpieczających pracowników wykonujących tę czynność.

§ 87.[Wymagania dotyczące linii napowietrznych] Szczegółowe wymagania dotyczące linii napowietrznych znajdujących się na terenie zakładu górniczego są określane przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 88.[Sieci trakcji przewodowej] Sieci trakcji przewodowej zakładu górniczego buduje się w sposób zapewniający bezpieczeństwo osób oraz zakładu górniczego.

§ 89.[Wymagania w zakresie eksploatacji urządzeń i ochrony przeciwporażeniowej w zakładach wydobywających węgiel brunatny] Szczegółowe wymagania w zakresie instalowania, eksploatacji i kontroli maszyn, urządzeń i sieci elektroenergetycznych, a także ochrony przeciwporażeniowej w zakładach wydobywających węgiel brunatny określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 91.[Prace przy urządzeniach telekomunikacyjnych znajdujących się w obiektach elektroenergetycznych] Prace przy urządzeniach telekomunikacyjnych znajdujących się w obiektach elektroenergetycznych odbywają się pod nadzorem pracowników służby energomechanicznej. Do wykonywania tych prac stosuje się przepisy dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.

§ 92.[Oświetlenie awaryjne pomieszczeń, w których znajdują się urządzenia telekomunikacyjne] Pomieszczenia, w których znajdują się urządzenia telekomunikacyjne oraz ruchu telekomunikacyjnego, w których jest pełniona całodobowa służba, w szczególności stanowiska dyspozytorskie i stanowiska łącznic telefonicznych, wyposaża się w oświetlenie awaryjne.

§ 93.[Łączność w zakładzie górniczym] W zakładzie górniczym stosuje się łączność przewodową lub inne systemy łączności.

§ 94.[Układy automatyzacji przeznaczone do centralnego sterowania maszyn i urządzeń] Układy automatyzacji przeznaczone do centralnego sterowania maszyn i urządzeń zapewniają uruchamianie, zatrzymywanie i bieżącą kontrolę pracy maszyn i urządzeń sterowanych ze stanowiska dyspozytorskiego.

§ 95.[Zapewnienie sterowania lokalnego] W każdym układzie automatyzacji obok sterowania automatycznego lub zdalnego zapewnia się sterowanie lokalne.

§ 96.[Mapy sieci telekomunikacyjnej] W zakładzie górniczym sporządza się, przechowuje i aktualizuje na bieżąco mapy sieci telekomunikacyjnej na podkładzie mapy sytuacyjno-wysokościowej powierzchni w skali 1:2000 lub 1:5000.

§ 98.[Trasy przenośników taśmowych] 1. Wzdłuż tras przenośników taśmowych w miejscach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub wyznaczoną przez niego osobę dozoru ruchu zakładu górniczego znajdują się bezpieczne dla osób przejścia przez te przenośniki.

2. Teren wzdłuż przenośników taśmowych utrzymuje się w sposób umożliwiający przejazd lub przejście w celu przeprowadzenia kontroli stanu technicznego przenośnika lub jego naprawy.

3. Stałe stanowiska obsługi przenośników taśmowych wyposaża się w techniczne środki łączności.

4. W przypadkach uzasadnionych warunkami technicznymi kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od wymogu określonego w ust. 3.

§ 99.[Rejon stacji napędowych przenośników taśmowych] 1. W rejonie stacji napędowych przenośników taśmowych zapewnia się powierzchnię niezbędną do korzystania z urządzeń dźwignicowych podczas montażu lub napraw.

2. W przypadku gdy nie jest możliwe zapewnienie powierzchni, o której mowa w ust. 1, stacje napędowe przenośników taśmowych wyposaża się we własne urządzenia dźwignicowe, odpowiadające wymaganiom określonym w przepisach o dozorze technicznym.

§ 100.[Ustawienie przenośników taśmowych] 1. Przenośniki taśmowe ustawia się w bezpiecznej odległości od dolnej lub górnej krawędzi poszczególnych skarp.

2. Odległość, o której mowa w ust. 1, określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 101.[Eksploatacja przenośników taśmowych] Przenośniki taśmowe eksploatuje się w sposób niestwarzający zagrożenia powodowanego przez wypadający z ich taśm urobek.

§ 102.[Transportowanie przenośnikami taśmowymi popiołu] Transportowanie przenośnikami taśmowymi popiołu odbywa się z zastosowaniem odpowiednich środków zapobiegających pyleniu, po uprzednim jego wygaszeniu i ochłodzeniu do temperatury nie wyższej niż +50 °C.

§ 103.[Bezpieczeństwo obsługi przenośnika taśmowego] Niedopuszczalne jest:

1) zbliżanie się do ruchomych nieosłoniętych części przenośnika taśmowego na odległość mniejszą niż 0,5 m;

2) dokonywanie napraw i robót konserwacyjnych przy przenośniku taśmowym podczas jego ruchu, gdy istnieje zagrożenie bezpośredniego zetknięcia się z elementami będącymi w ruchu;

3) uruchamianie przenośnika taśmowego bez uprzedniego sygnału ostrzegawczego;

4) przebywanie na konstrukcji przenośnika lub na taśmie podczas jego ruchu.

§ 104.[Przesuwanie przenośnika taśmowego] Przenośniki taśmowe przesuwa się zgodnie z instrukcją zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 105.[Wykorzystywanie przenośników taśmowych do celów innych niż określone w procesie technologicznym] Wykorzystywanie przenośników taśmowych do celów innych niż określone w procesie technologicznym jest dopuszczalne na zasadach określonych w dodatkowej instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 106.[Naprawianie przenośnika] Naprawianie przenośnika jest dopuszczalne, po uprzednim jego zabezpieczeniu przed przypadkowym uruchomieniem, w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 107.[Koleje znajdujące się na terenie zakładu górniczego] 1. Koleje znajdujące się na terenie zakładu górniczego eksploatuje się zgodnie z regulaminem transportu szynowego, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Zasady eksploatacji, utrzymania i napraw torów jezdnych maszyn ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 108.[Odległość przewodów trakcji elektrycznej pod napięciem od maksymalnego zasięgu pracy maszyn] Odległość przewodów trakcji elektrycznej będących pod napięciem od maksymalnego zasięgu pracy maszyn nie może być mniejsza niż 5 m.

§ 109.[Przewożenie materiału na zwałowiska] 1. Materiał przeznaczony do zwałowania przewozi się na zwałowiska w składach ciągnionych.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego w uzasadnionych przypadkach może zezwolić na przewożenie materiału na zwałowiska w składach pchanych.

§ 110.[Szynowy transport wewnątrzzakładowy] 1. Szynowy transport wewnątrzzakładowy przy użyciu lokomotyw wyposaża się w niezbędne zabezpieczenia oraz urządzenia sygnalizacji i łączności.

2. Niedopuszczalne jest równoczesne używanie na tych samych odcinkach torów lokomotyw i innych środków transportu szynowego.

§ 111.[Przewóz ręczny] 1. Niedopuszczalny jest przewóz ręczny wozami w wyrobiskach górniczych o nachyleniu powyżej 4°.

2. Przy przewozie ręcznym w miejscach, w których istnieje możliwość samoczynnego toczenia się wozu w wyrobiskach górniczych o nachyleniu do 4°, odległość między wozami nie może być mniejsza niż 30 m.

§ 112.[Transport ręczny po torach przewozu lokomotywowego] Transport ręczny po torach przewozu lokomotywowego jest dopuszczalny tylko na podstawie zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego i na określonych przez niego warunkach.

§ 113.[Stacje i pomosty nadawczo-odbiorcze] 1. Stacje i pomosty nadawczo-odbiorcze wyposaża się w odcinki torów ułożone poziomo i w linii prostej.

2. Długość odcinków torów poziomych na pomostach dobiera się w sposób zapewniający zmieszczenie zestawu transportowego wozów na tych pomostach i z uwzględnieniem możliwości swobodnej ich obsługi.

§ 114.[Górne i pośrednie pomosty załadowcze torów] 1. Górne i pośrednie pomosty załadowcze torów wyposaża się w zapory zabezpieczające wozy przed stoczeniem się.

2. Na torach w wyrobiskach górniczych o nachyleniu powyżej 4° instaluje się łapacze wózków lub inne urządzenia zabezpieczające o podobnym działaniu.

§ 115.[Stanowisko maszynisty kołowrotu oraz stanowiska obsługi pomostów nadawczo-odbiorczych] Stanowisko maszynisty kołowrotu oraz stanowiska obsługi pomostów nadawczo-odbiorczych wyposaża się w:

1) instrukcję określającą dopuszczalną ilość wozów ładownych i pustych, jakie powinny być eksploatowane;

2) tablice z obowiązującymi sygnałami informacyjno-ostrzegawczymi.

§ 116.[Drogi przeznaczone dla ruchu kołowego] 1. Budowę dróg stałych wewnętrznych zakładu górniczego wykonuje się zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentacji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Drogi przeznaczone dla ruchu kołowego w zakładzie górniczym:

1) dostosowuje się do gabarytów i ciężaru pojazdów technologicznych używanych w ruchu zakładu górniczego oraz do natężenia ruchu;

2) oznakowuje się odpowiednio;

3) dzieli się na drogi stałe i tymczasowe, z określeniem wymagań dotyczących nawierzchni oraz wyodrębnieniem dróg dla pojazdów gąsienicowych.

§ 117.[Zasady używania i utrzymywania pojazdów oraz dróg wewnętrznych] 1. Zasady używania i utrzymywania pojazdów oraz dróg wewnętrznych zakładu górniczego określa regulamin ruchu, zatwierdzony przez kierownika ruchu zakładu górniczego, uwzględniający odrębne przepisy w tym zakresie.

2. Regulamin ruchu, o którym mowa w ust. 1, określa w szczególności:

1) pojazdy, w kabinach których podczas załadunku nie mogą przebywać ludzie;

2) zasady przewozu osób pojazdami.

§ 118.[Załadunek pojazdów urządzeniami mechanicznymi] 1. W przypadku załadunku pojazdów urządzeniami mechanicznymi pojazdy te mogą być podstawione do miejsc załadunkowych po otrzymaniu sygnału od operatora maszyny lub urządzenia załadowczego.

2. Objaśnienia sygnałów porozumiewawczych obowiązujących podczas załadunku pojazdów umieszcza się w miejscu widocznym dla kierowcy pojazdu.

3. Osprzęt ładujący maszyny lub urządzenia załadowczego nie może być przemieszczany nad kabiną pojazdu.

§ 119.[Obsługa techniczna, przeglądy, konserwacje i naprawy pojazdów] Obsługę techniczną, przeglądy, konserwacje i naprawy pojazdów przeprowadza się wyłącznie w miejscach do tego celu przeznaczonych.

§ 120.[Transport linowy] Transport linowy pionowy, pochyły i poziomy prowadzi się zgodnie z regulaminem ruchu, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 121.[Przegląd stanu przydatności lin oraz mechanizmów transportu linowego] 1. Na początku każdej zmiany roboczej dokonuje się przeglądu stanu przydatności lin oraz mechanizmów transportu linowego.

2. Liny nośne i ciągnące poddaje się badaniom okresowym, co najmniej raz w roku, zgodnie z instrukcją opracowaną na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej i zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 122.[Prowadzenie transportu linowego] Prowadzenie transportu linowego pionowego oraz za pomocą wiszących kolejek linowych wykonuje się na zasadach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 123.[Kontrole okresowe lin nośnych, ciągnących i urządzeń kolejek] Jazda osób obsługi i dozoru ruchu wózkami przeznaczonymi do kontroli okresowych, badania lin nośnych, ciągnących i urządzeń kolejek odbywa się na podstawie zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego i na warunkach określonych w tym zezwoleniu.

§ 124.[Łączność i sygnalizacja między stacjami i pomostami] Pomiędzy stacjami i pomostami zachowuje się łączność oraz ustaloną sygnalizację.

§ 125.[Zakaz przebywania na stacjach i przechodzenia po trasie podczas prowadzenia ruchu] Niedopuszczalne jest przebywanie na stacjach oraz przechodzenie po trasie podczas prowadzenia ruchu.

§ 126.[Przechodzenie między pogłębiarką, koparką lub innym urządzeniem pływającym a barką] 1. Przechodzenie pomiędzy pogłębiarką, koparką lub innym urządzeniem pływającym a barką jest dopuszczalne tylko po pomoście.

2. Na każdej zmianie roboczej pracę wykonuje co najmniej jeden pracownik przeszkolony w zakresie ratownictwa wodnego.

§ 127.[Wyposażenie urządzeń pływających i dojść do stanowisk pracy na urządzeniach pływających] 1. Urządzenia pływające oraz dojścia do stanowisk pracy na urządzeniach pływających wyposaża się obustronnie na całej długości w pomosty wyposażone w balustrady z poręczami ochronnymi umieszczonymi na wysokości 1,1 m.

2. Na każdej zmianie roboczej przed rozpoczęciem pracy kontroluje się stan zanurzenia pontonów urządzenia pływającego. Wyniki kontroli wpisuje się do książki kontroli.

§ 128.[Podawanie urobku na przenośnik pływający] Urobek na przenośnik pływający podaje się przy użyciu kosza zasypowego.

§ 129.[Załadunek i rozładunek jednostki pływającej] Jednostki pływające napełnia się urobkiem w ilości nieprzekraczającej dopuszczalnej ładowności. Podczas załadunku lub rozładunku jednostki pływające przycumowuje się lub kotwiczy.