Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 33, poz. 262 i Nr 161, poz. 1286) wprowadza się następujące zmiany:

1) w § 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:

„5) sposób dokonywania oceny wagi stwierdzonej niezgodności, o której mowa w art. 54 ust. 1 lit. c rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 odnośnie do zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności w ramach systemu wsparcia ustanowionego dla sektora wina (Dz. Urz. UE L 316 z 02.12.2009, str. 65)³⁾, zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1122/2009”, w przypadku niezgodności w zakresie minimalnych wymogów dotyczących stosowania nawozów i środków ochrony roślin;”;

2) w § 2 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Plan działalności rolnośrodowiskowej sporządza się w terminie do dnia 15 maja danego roku przy udziale podmiotu prowadzącego działalność w zakresie doradzania odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania płatności rolnośrodowiskowej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, zwanej dalej „ustawą”, na formularzu udostępnionym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zwaną dalej „Agencją”. Jeżeli plan działalności rolnośrodowiskowej został sporządzony w tym terminie, uznaje się, że zobowiązanie rolnośrodowiskowe jest realizowane od dnia 15 marca danego roku.”;

3) w § 4:

a) w ust. 1 dodaje się pkt 9 w brzmieniu:

„9) Pakiet 9. Strefy buforowe.”,

b) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) zachowuje występujące w gospodarstwie rolnym i określone w planie działalności rolnośrodowiskowej trwałe użytki zielone w rozumieniu art. 2 lit. c rozporządzenia Komisji (WE) nr 1120/2009 z dnia 29 października 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania systemu płatności jednolitej przewidzianego w tytule III rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników (Dz. Urz. UE L 316 z 02.12.2009, str. 1), zwane dalej „trwałymi użytkami zielonymi”, oraz elementy krajobrazu rolniczego nieużytkowane rolniczo, tworzące ostoje dzikiej przyrody;”;

4) w § 5 w ust. 1 w pkt 3 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

„zmniejszeniu albo zwiększeniu powierzchni użytków rolnych, na której to zobowiązanie jest realizowane, na gruntach będących w posiadaniu rolnika w dniu rozpoczęcia realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego, ze względu na:”;

5) po § 5 dodaje się § 5a w brzmieniu:

„§ 5a. Jeżeli w trakcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego grunty rolne, na których jest realizowane to zobowiązanie, zostaną objęte obszarem Natura 2000, realizowany na tych gruntach rolnych wariant pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 4 staje się od następnego roku realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego odpowiednim wariantem pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 5.”;

6) w § 6:

a) pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) warianty pakietów wymienionych w § 4 ust. 1 pkt 3-5 nie mogą być realizowane równocześnie na tych samych użytkach rolnych;”,

b) dodaje się pkt 3 w brzmieniu:

„3) wariant trzeci lub czwarty pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2 nie mogą być realizowane równocześnie na tych samych użytkach rolnych z wariantami pakietów wymienionych w § 4 ust. 1 pkt 4 lub 5.”;

7) w § 7 w pkt 4 lit. a otrzymuje brzmienie:

„a) w ramach wariantu trzeciego - jest przyznawana, jeżeli rolnik rozmnaża materiał siewny roślin lub utrzymuje drzewa owocowe na podstawie nieodpłatnej umowy z jednostką badawczo-rozwojową koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych, określającej powierzchnię, na której są uprawiane rośliny przeznaczone na rozmnażanie materiału siewnego roślin lub utrzymywane drzewa owocowe, oraz powierzchnię użytków rolnych stanowiących strefę ochronną tych roślin (otuliny), przy czym powierzchnia otuliny nie może być większa od powierzchni, na której są uprawiane rośliny przeznaczone na rozmnażanie materiału siewnego roślin lub utrzymywane drzewa owocowe,”;

8) w § 8 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:

„3) stref buforowych - w przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 9.”;

9) w § 9:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 1 płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana do działek rolnych użytkowanych jako grunty orne, na których występują truskawki, poziomki, tytoń lub inne uprawy wymienione w załączniku nr 4 do rozporządzenia w ramach wariantu pierwszego, drugiego, piątego, szóstego, siódmego i ósmego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2.”,

b) w ust. 2 w pkt 3 lit. a otrzymuje brzmienie:

„a) wszystkie uprawiane drzewa są ukorzenione i spełniają wymagania dotyczące wysokości i grubości elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla drzewek owocowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego,”,

c) ust. 5 otrzymuje brzmienie:

„5. W przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 6 płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana do działek rolnych użytkowanych jako:

1) grunty orne, na których są uprawiane rośliny odmian miejscowych roślin warzywnych wpisane do rejestru odmian prowadzonego na podstawie przepisów o nasiennictwie, zwanego dalej „krajowym rejestrem”, lub rośliny odmian dla bioróżnorodności roślin rolniczych wpisane do krajowego rejestru, lub rośliny gatunków wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia - w przypadku wariantu pierwszego i drugiego;

2) grunty orne, na których są uprawiane rośliny przeznaczone na rozmnażanie materiału siewnego na podstawie nieodpłatnej umowy z jednostką badawczo-rozwojową koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych, oraz grunty orne wchodzące w skład otuliny - w przypadku wariantu trzeciego;

3) sady, w których są uprawiane drzewa:

a) owocowe na podstawie nieodpłatnej umowy z jednostką badawczo-rozwojową koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych, oraz grunty orne wchodzące w skład otuliny - w przypadku wariantu trzeciego,

b) odmian wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia lub odmian tradycyjnie uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed 1950 r. - w przypadku wariantu czwartego.”;

10) w § 11 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) 5 matek owiec rasy olkuskiej, 15 matek owiec rasy cakiel podhalański, 30 matek owiec rasy merynos polski w starym typie albo 10 matek owiec pozostałych ras;”;

11) w § 13:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Wysokość płatności rolnośrodowiskowej w danym roku ustala się jako iloczyn stawek płatności na:

1) hektar użytku rolnego i powierzchni działek rolnych lub

2) sztukę zwierzęcia i średniorocznego stanu krów, klaczy, loch i matek owiec, lub

3) metr bieżący strefy buforowej i długość tej strefy

- po uwzględnieniu zmniejszeń lub wykluczeń wynikających ze stwierdzonych nieprawidłowości lub niezgodności.”,

b) dodaje się ust. 4 w brzmieniu:

„4. W przypadku równoczesnej uprawy na tych samych użytkach rolnych drzew lub krzewów różnych gatunków, które mogą być uprawiane w ramach wariantów dziewiątego i jedenastego albo dziesiątego i dwunastego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2, do ustalenia wysokości płatności rolnośrodowiskowej stosuje się stawkę płatności przysługującą za realizację odpowiednio wariantu jedenastego albo dwunastego tego pakietu.”;

12) po § 13 dodaje się § 13a w brzmieniu:

„§ 13a. W przypadku realizacji przez rolnika wariantu drugiego, czwartego, szóstego, ósmego, dziesiątego lub dwunastego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2, wysokość płatności rolnośrodowiskowej przyznawanej do działek rolnych, na których są realizowane te warianty, a do których temu rolnikowi została przyznana pomoc finansowa na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 174, poz. 1809, z późn. zm.⁴⁾) w ramach pakietu rolnictwo ekologiczne, ustala się z uwzględnieniem stawek płatności określonych odpowiednio dla wariantu pierwszego, trzeciego, piątego, siódmego, dziewiątego lub jedenastego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2.”;

13) po § 14 dodaje się § 14a w brzmieniu:

„§ 14a. W przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 8, realizowanego na gruntach rolnych położonych na obszarach zagrożonych erozją wodną, których wykaz jest określony w przepisach w sprawie minimalnych norm, płatność rolnośrodowiskowa w części przysługującej za realizację tego pakietu na tych gruntach jest przyznawana do 60 % powierzchni tych gruntów.”;

14) w § 17:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej, poza elementami podania określonymi w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyłączeniem adresu, zawiera:

1) numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub numer identyfikacyjny w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), jeżeli został nadany, a w przypadku osoby fizycznej również numer ewidencyjny powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności (PESEL), natomiast jeżeli osoba ta nie posiada obywatelstwa polskiego - kod kraju, numer paszportu lub innego dokumentu tożsamości;

2) numer identyfikacyjny nadany zgodnie z ustawą z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76, z późn. zm.⁵⁾);

3) wskazanie realizowanych pakietów lub wariantów, z podaniem łącznej powierzchni działek rolnych, na których są one realizowane;

4) charakterystykę gospodarstwa rolnego;

5) oświadczenie o:

a) powierzchni działek ewidencyjnych,

b) sposobie wykorzystywania działek rolnych, w szczególności z podaniem rośliny uprawnej,

c) liczbie zwierząt ras lokalnych;

6) oświadczenia oraz informacje, jakie powinny być zawarte we wniosku o przyznanie jednolitej płatności obszarowej w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 i Nr 214, poz. 1349, z 2009 r. Nr 20, poz. 105 oraz z 2010 r. Nr 36, poz. 197), określone w przepisach wydanych na podstawie art. 25 ust. 6 tej ustawy, niewymienione w pkt 1, 2 i 5;

7) oświadczenia i zobowiązania wnioskodawcy związane z realizacją zobowiązania rolnośrodowiskowego, w tym zobowiązanie do przechowywania planu działalności rolnośrodowiskowej oraz innych dokumentów dotyczących spełniania warunków przyznania płatności rolnośrodowiskowej lub związanych z tą płatnością przez okres realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego oraz przez okres pięciu lat od dnia zakończenia realizacji tego zobowiązania;

8) informację o załącznikach dołączonych do wniosku.”,

b) uchyla się ust. 3;

15) uchyla się § 18;

16) w § 19:

a) w ust. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:

„6) zaświadczenie, że stado zwierząt ras lokalnych jest objęte programem ochrony zasobów genetycznych, wydane przez podmiot upoważniony do realizacji lub koordynacji działań w zakresie ochrony zasobów genetycznych, wraz z wykazem zwierząt zakwalifikowanych do programu ochrony zasobów genetycznych potwierdzonym przez ten podmiot, a w przypadku świń - przez prowadzącego księgi hodowlane świń - w przypadku realizacji pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 7.”,

b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Do wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w przypadku, o którym mowa w § 5a, przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio.”,

c) w ust. 2:

- pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) zaświadczenie o średniorocznym stanie zwierząt, do których przysługuje płatność rolnośrodowiskowa, wydane przez podmiot prowadzący księgę hodowlaną albo podmiot prowadzący ocenę wartości użytkowej zwierząt, wraz z wykazem tych zwierząt potwierdzonym przez podmiot upoważniony do realizacji lub koordynacji działań w zakresie ochrony zasobów genetycznych, a w przypadku świń - przez prowadzącego księgi hodowlane świń - w przypadku realizacji pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 7;”,

- dodaje się pkt 4 i 5 w brzmieniu:

„4) zaświadczenie właściwego organu w zakresie ochrony przyrody o zgodności planu działalności rolnośrodowiskowej z planem ochrony dotyczącym rezerwatu przyrody, parku narodowego lub o zgodności planu działalności rolnośrodowiskowej z planem ochrony albo planem zadań ochronnych dotyczącymi obszaru Natura 2000, utworzonych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, Nr 157, poz. 1241 i Nr 215, poz. 1664), a w przypadku braku planu ochrony lub planu zadań ochronnych oraz w przypadku obszaru, o którym mowa w art. 33 ust. 2 tej ustawy - opinię właściwego organu w zakresie ochrony przyrody o zgodności planu działalności rolnośrodowiskowej z celami ochrony danego obszaru chronionego - w przypadku realizacji na tych obszarach pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3 lub 4, jeżeli w trakcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego grunty rolne, na których jest realizowane to zobowiązanie, zostaną objęte tymi formami ochrony przyrody lub obszarem, o którym mowa w art. 33 ust. 2 tej ustawy;

5) kopię umowy zmieniającej umowę na rozmnażanie nasion zawartej z jednostką badawczo-rozwojową koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genowych - w przypadku realizacji wariantu trzeciego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 6, jeżeli w trakcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego umowa ta została zmieniona.”;

17) w § 20 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1. Agencja udostępnia rolnikowi, który złożył wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej, materiał geograficzny, o którym mowa w art. 12 ust. 3 rozporządzenia nr 1122/2009, zwany dalej „materiałem graficznym”, z oznaczeniem co najmniej granic i numerów działek ewidencyjnych, na których jest realizowane zobowiązanie rolnośrodowiskowe, oraz z oznaczeniem granic położonych na obszarze tego gospodarstwa:

1) rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, parków narodowych i obszarów Natura 2000, utworzonych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, oraz obszarów, o których mowa w art. 33 ust. 2 tej ustawy,

2) obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu, o których mowa w przepisach Prawa wodnego

- nie później niż do dnia 14 marca roku następującego po roku, w którym rolnik złożył wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej.

2. Rolnik zaznacza na materiale graficznym:

1) granice działek rolnych, na których realizuje poszczególne pakiety i warianty objęte zobowiązaniem rolnośrodowiskowym, oraz występujące w jego gospodarstwie rolnym i określone w planie działalności rolnośrodowiskowej trwałe użytki zielone oraz elementy krajobrazu rolniczego nieużytkowane rolniczo, o których mowa w § 4 ust. 2 pkt 1,

2) powierzchnię działki rolnej, która ma pozostać nieskoszona w danym roku - w przypadku realizacji pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3, 4 lub 5,

3) miejsca na działce rolnej, w których są zasadzone poszczególne drzewa odmian wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia lub odmian tradycyjnie uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed 1950 r. - w przypadku realizacji wariantu czwartego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 6

- a następnie dołącza ten materiał graficzny do wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej począwszy od drugiego roku realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego.”;

18) w § 21:

a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1. Rolnik realizuje zobowiązanie rolnośrodowiskowe od dnia 15 marca roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej.

2. Kierownik biura powiatowego Agencji wydaje decyzje w sprawie przyznania pierwszej i kolejnych płatności rolnośrodowiskowych w terminie od dnia 1 grudnia roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej, do dnia 1 marca roku następującego po roku, w którym został złożony ten wniosek.”,

b) ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Płatność rolnośrodowiskową wypłaca się w terminie do dnia 30 czerwca roku następującego po roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności.”;

19) w § 22 po ust. 7 dodaje się ust. 7a w brzmieniu:

„7a. Zgoda, o której mowa w ust. 7, nie jest wymagana, jeżeli miałaby pochodzić od małoletniego spadkobiercy, a wnioskodawcą jest przedstawiciel ustawowy tego małoletniego.”;

20) § 26 otrzymuje brzmienie:

„§ 26. Płatność rolnośrodowiskowa nie przysługuje rolnikowi albo przysługuje rolnikowi w zmniejszonej wysokości, jeżeli zostanie stwierdzone uchybienie w przestrzeganiu przez tego rolnika podstawowych wymagań wskazanych w § 3 pkt 3; przepisy art. 70 ust. 6, ust. 7 zdanie pierwsze i ust. 8, art. 71 ust. 1-6 oraz art. 72 rozporządzenia nr 1122/2009 stosuje się odpowiednio, z tym że obniżka, o której mowa w art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia, wynosi 1 %.”;

21) w § 27 w ust. 1 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:

„3) stref buforowych”;

22) w § 28:

a) w ust. 2 w pkt 1 lit. a otrzymuje brzmienie:

„a) nie przestrzega żadnych wymogów w ramach wariantu określonego pakietu, w szczególności w związku z dokonaniem wymiany działek, o której mowa w art. 10 ust. 6 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1975/2006 z dnia 7 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur kontroli, jak również wzajemnej zgodności w odniesieniu do środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. Urz. UE L 368 z 23.12.2006, str. 74, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1975/2006”, przy czym zwrotowi podlega ta część płatności, która została przyznana do działek rolnych, zwierząt lub stref buforowych objętych danym wariantem,”,

b) po ust. 2 dodaje się ust. 2a i 2b w brzmieniu:

„2a. Płatność rolnośrodowiskowa nie podlega zwrotowi mimo zmniejszenia powierzchni użytków rolnych, na której rolnik powinien realizować zobowiązanie rolnośrodowiskowe, jeżeli zmniejszenie to nastąpiło na skutek przeniesienia posiadania tych użytków rolnych i nie przekracza 3 % całkowitej powierzchni objętej zobowiązaniem rolnośrodowiskowym i 2 ha.

2b. Kwota płatności rolnośrodowiskowej przeznaczona na refundację kosztów transakcyjnych podlega zwrotowi w części przekraczającej wysokość maksymalnej kwoty, jaka powinna być przeznaczona na ich refundację, jeżeli stwierdzona powierzchnia siedliska, dla którego sporządzono dokumentację przyrodniczą, jest mniejsza niż określona we wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej.”;

23) § 29 otrzymuje brzmienie:

„§ 29. Mimo wystąpienia okoliczności określonych w § 28 ust. 1 lub 2 płatność rolnośrodowiskowa nie podlega zwrotowi w części przyznanej do działek rolnych lub stada zwierząt, których posiadanie zostało przeniesione na rzecz innego podmiotu, jeżeli rolnik, któremu została przyznana ta płatność:

1) złożył, niezwłocznie po przeniesieniu posiadania tych działek rolnych lub stada zwierząt, do kierownika biura powiatowego Agencji, na formularzu udostępnionym przez Agencję, oświadczenie podmiotu, na rzecz którego zostało przeniesione posiadanie tych działek lub stada zwierząt, o zobowiązaniu tego podmiotu do:

a) kontynuowania realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego podjętego przez tego rolnika do końca okresu objętego tym zobowiązaniem na tych działkach rolnych i w tym stadzie,

b) zapłaty na rzecz Agencji równowartości kwoty płatności rolnośrodowiskowej uzyskanej przez rolnika, któremu została przyznana ta płatność, jaką rolnik ten byłby obowiązany zwrócić, gdyby w trakcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego przez tego rolnika wystąpiły okoliczności wymienione w § 28 ust. 1 lub 2

- lecz nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia pisma Agencji wzywającego do złożenia wyjaśnień, a gdy przeniesienie posiadania nastąpiło do dnia wydania decyzji w sprawie przyznania płatności rolnośrodowiskowej - nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia tej decyzji;

2) dołączył do oświadczenia, o którym mowa w pkt 1, dokumenty potwierdzające przeniesienie posiadania działek rolnych lub stada zwierząt.”;

24) w § 30 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Oceny wagi stwierdzonej niezgodności, o której mowa w art. 54 ust. 1 lit. c rozporządzenia nr 1122/2009, w przypadku niezgodności w zakresie podstawowych wymagań wskazanych w § 3 pkt 2, dokonuje się, przypisując każdej stwierdzonej niezgodności określoną liczbę punktów.”;

25) § 33 otrzymuje brzmienie:

„§ 33. 1. Jeżeli rolnik zrealizował działania naprawcze, o których mowa w art. 24 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 73/2009, wskazane w raporcie, o którym mowa w art. 31 ust. 5 ustawy, lub w raporcie, o którym mowa w art. 54 rozporządzenia nr 1122/2009, składa oświadczenie o zrealizowaniu tych działań, na formularzu opracowanym i udostępnionym przez Agencję, do kierownika biura powiatowego Agencji właściwego w sprawie przyznania płatności rolnośrodowiskowej.

2. Jeżeli decyzja o przyznaniu płatności rolnośrodowiskowej została wydana przed upływem terminu wskazanego w raporcie, o którym mowa w art. 31 ust. 5 ustawy, lub w raporcie, o którym mowa w art. 54 rozporządzenia nr 1122/2009, a rolnik nie zrealizował w tym terminie działań naprawczych, o których mowa w art. 24 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 73/2009, zmniejszenia z tytułu drobnej niezgodności dokonuje się, zmieniając tę decyzję.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, zmiany decyzji o przyznaniu płatności rolnośrodowiskowej dokonuje się bez zgody strony.”;

26) w § 35 dodaje się pkt 3-5 w brzmieniu:

„3) określenie obszaru, na którym dotychczas było realizowane zobowiązanie rolnośrodowiskowe, jako obszaru zagrożonego erozją wodną, o którym mowa w przepisach o minimalnych normach - w przypadku realizacji pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 8;

4) utrata posiadania gruntów rolnych, na których powinno być realizowane zobowiązanie rolnośrodowiskowe, w wyniku scalenia gruntów dokonanego na podstawie przepisów o scalaniu i wymianie gruntów;

5) wystąpienie okoliczności określonych w § 5a - w przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 5.”;

27) uchyla się § 36;

28) po § 36 dodaje się § 36a i 36b w brzmieniu:

„§ 36a. 1. W przypadku pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 1 realizowanego w ramach zobowiązania rolnośrodowiskowego podjętego na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 44, płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana do działek rolnych użytkowanych jako grunty orne bez względu na występujące na tych gruntach uprawy.

2. W przypadku zmiany zobowiązania rolnośrodowiskowego, o którym mowa w ust. 1, w trzecim roku jego realizacji w zakresie określonym w § 5 ust. 1 pkt 1 lub 2, płatność rolnośrodowiskowa za realizację tego zobowiązania nie przysługuje do działek rolnych użytkowanych jako grunty orne, na których występują uprawy inne niż truskawki, poziomki, tytoń lub inne uprawy wymienione w załączniku nr 4 do rozporządzenia w ramach wariantu pierwszego, drugiego, piątego, szóstego, siódmego i ósmego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2.

3. Jeżeli na podstawie ust. 2 płatność rolnośrodowiskowa nie przysługuje na skutek dokonania zmiany zobowiązania rolnośrodowiskowego, płatność ta nie podlega zwrotowi za lata poprzedzające rok, w którym dokonano tej zmiany.

§ 36b. 1. W przypadku wariantu dziewiątego, dziesiątego, jedenastego i dwunastego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2 realizowanego w ramach zobowiązania rolnośrodowiskowego podjętego na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 44, płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana do działek rolnych użytkowanych jako sady, w których są uprawiane drzewa lub krzewy z gatunków wymienionych w załączniku nr 8 do rozporządzenia, jeżeli:

1) wszystkie uprawiane drzewa są ukorzenione i spełniają wymagania dotyczące wysokości i grubości elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla drzewek owocowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego;

2) wszystkie uprawiane krzewy są ukorzenione i spełniają wymagania dotyczące średnicy elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla krzewów jagodowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego.

2. W przypadku zmiany zobowiązania rolnośrodowiskowego, o którym mowa w ust. 1, w trzecim roku jego realizacji w zakresie określonym w § 5 ust. 1 pkt 1 lub 2, płatność rolnośrodowiskowa za realizację tego zobowiązania nie przysługuje do działek rolnych użytkowanych jako sady, w których są uprawiane drzewa lub krzewy z innych gatunków niż wymienione w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

3. Jeżeli na podstawie ust. 2 płatność rolnośrodowiskowa nie przysługuje na skutek dokonania zmiany zobowiązania rolnośrodowiskowego, płatność ta nie podlega zwrotowi za lata poprzedzające rok, w którym dokonano tej zmiany.”;

29) uchyla się § 38;

30) po § 39 dodaje się § 39a i 39b w brzmieniu:

„§ 39a. Rolnik realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 44, w tym w zakresie pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3, może z dniem 15 marca 2010 r. zmienić to zobowiązanie przez zamianę realizowanego pakietu, w całości lub w części, na pakiet wymieniony w § 4 ust. 1 pkt 4 lub 5, jeżeli rolnik ten spełnia warunki przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach tych pakietów lub ich wariantów określone w rozporządzeniu.

§ 39b. Rolnik realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 44, a w zakresie pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3 - od 2009 r., może z dniem 15 marca 2010 r. zmienić to zobowiązanie przez zamianę realizowanego pakietu, w całości lub w części, na pakiet wymieniony w § 4 ust. 1 pkt 4 lub 5, jeżeli rolnik ten spełnia warunki przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach tych pakietów lub ich wariantów określone w rozporządzeniu.”;

31) po § 42 dodaje się § 42a i 42b w brzmieniu:

„§ 42a. Rolnik realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte w 2009 r. w zakresie pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3, może z dniem 15 marca 2011 r. zmienić to zobowiązanie przez zamianę realizowanego pakietu, w całości lub w części, na pakiet wymieniony w § 4 ust. 1 pkt 4 lub 5, jeżeli rolnik ten spełnia warunki przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach tych pakietów lub ich wariantów określone w rozporządzeniu.

§ 42b. Rolnik realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte w 2010 r. w zakresie pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 3, może z dniem 15 marca 2011 r. zmienić to zobowiązanie przez zamianę realizowanego pakietu, w całości lub w części, na pakiet wymieniony w § 4 ust. 1 pkt 4 lub 5, jeżeli rolnik ten spełnia warunki przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach tych pakietów lub ich wariantów określone w rozporządzeniu.”;

32) po § 43 dodaje się § 43a w brzmieniu:

„§ 43a. W 2010 r. do przyznawania płatności rolnośrodowiskowej stosuje się przepis § 43, z tym że w przypadku realizacji, na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, pakietu strefy buforowe, płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana w ramach pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 9.”;

33) w załączniku nr 1 do rozporządzenia:

a) w części II dodaje się pkt 8 w brzmieniu:

„8) charakterystykę strefy buforowej - w przypadku realizacji Pakietu 9. Strefy buforowe.”,

b) w części III pkt 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1) szkic gospodarstwa rolnego:

a) z naniesionymi oznaczeniami:

- poszczególnych działek rolnych, na których mają być realizowane pakiety lub warianty, oraz

- trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu rolniczego nieużytkowanych rolniczo, o których mowa w § 4 ust. 2 pkt 1, występujących na obszarze tego gospodarstwa w dniu rozpoczęcia realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego,

b) z zaznaczeniem:

- powierzchni działki rolnej, która ma pozostać nieskoszona w poszczególnych latach - w przypadku realizacji Pakietu 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone,

- miejsc na działce rolnej, w których są zasadzone poszczególne drzewa odmian wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia lub odmian tradycyjnie uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed 1950 r. - w przypadku realizacji wariantu czwartego Pakietu 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie;

2) dokumentacja przyrodnicza i szkic gospodarstwa rolnego z zaznaczoną powierzchnią działki rolnej, która ma pozostać nieskoszona w poszczególnych latach - w przypadku Pakietu 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 oraz Pakietu 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000.”;

34) w załączniku nr 2 do rozporządzenia tabela II. Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności rolnośrodowiskowej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom i tabela III. Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności rolnośrodowiskowej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym otrzymują brzmienie:

„Tabela II. Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności rolnośrodowiskowej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom¹⁾

¹⁾ W zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonej niezgodności dokonuje się zmniejszenia lub wykluczenia płatności rolnośrodowiskowej.

Tabela III. Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności rolnośrodowiskowej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym¹⁾

¹⁾ W zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonej niezgodności dokonuje się zmniejszenia lub wykluczenia płatności rolnośrodowiskowej.

²⁾ Na podstawie oceny zawartej w raporcie z czynności kontrolnych, wyrażoną w procentach wielkość zmniejszenia płatności rolnośrodowiskowej można zwiększyć do 100 % zgodnie z przepisami art. 72 ust. 1 rozporządzenia nr 1122/2009.”;

35) w załączniku nr 3 do rozporządzenia:

a) w części II Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne:

- w ust. 1 w pkt 2 w lit. b w tabeli wiersze dotyczące wariantu 2.11. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności) i wariantu 2.12. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania) otrzymują brzmienie:

- ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Wymogi dodatkowe dla wariantu 2.3. Trwałe użytki zielone (z certyfikatem zgodności) i wariantu 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania):

1) koszenie lub wypasanie na trwałych użytkach zielonych w terminie określonym w planie działalności rolnośrodowiskowej oraz usunięcie lub złożenie w stogi ściętej biomasy w terminie 2 tygodni po pokosie, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, niezwłocznie po ustaniu przyczyn ze względu, na które termin ten nie był przestrzegany;

2) utrzymywanie średniorocznej obsady bydła, koni, owiec lub kóz na poziomie co najmniej 0,3 dużej jednostki przeliczeniowej inwentarza (DJP) obliczonej na podstawie współczynników przeliczeniowych, o których mowa w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z 2005 r. Nr 92, poz. 769 oraz z 2007 r. Nr 158, poz. 1105), na hektar trwałych użytków zielonych - w przypadku wariantu trzeciego lub czwartego.”,

b) w części IV Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 i Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 w ust. 9:

- w pkt 1 dodaje się lit. c w brzmieniu:

„c) zakaz nawożenia;”,

- w pkt 2 dodaje się lit. e w brzmieniu:

„e) zakaz nawożenia;”,

- w pkt 3 dodaje się lit. g w brzmieniu:

„g) zakaz nawożenia.”,

c) w części V. Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie:

- w ust. 1 w pkt 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

„uprawa roślin warzywnych z kwalifikowanego materiału siewnego odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub uprawa roślin odmian dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze:”,

- w ust. 2:

- pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) wytwarzanie materiału siewnego roślin warzywnych odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub roślin odmian dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze zgodnie z przepisami o nasiennictwie lub”,

- w pkt 2 tabela I otrzymuje brzmienie:

„Tabela I. Wymagania jakościowe dla nasion lokalnych odmian zbóż

¹⁾ Niedopuszczalna obecność nasion owsa głuchego (Avena fatua) i owsa płonnego (Avena sterilis).

²⁾ Wielkość próby do badań wynosi 1000 g.”,

- ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Wymogi dla wariantu 6.3. Produkcja nasienna na zlecenie banku genów - rozmnażanie materiału siewnego roślin lub utrzymanie drzew owocowych zgodnie z umową, o której mowa w § 19 ust. 1 pkt 5, w tym prowadzenie dokumentacji uprawy, udostępnianie jej jednostce badawczo-rozwojowej koordynującej lub realizującej zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych i przekazywanie tej jednostce wytworzonego materiału siewnego o wymaganej jakości.”,

d) w części VII. Pakiet 8. Ochrona gleb i wód dodaje się ust. 4 w brzmieniu:

„4. Wymogi dla pakietu - zakaz uprawy w międzyplonie lub wsiewce poplonowej roślin, do których uprawy może zostać przyznana specjalna płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych, jeżeli w plonie głównym uprawiana była ta sama roślina.”,

e) dodaje się część VIII. Pakiet 9. Strefy buforowe w brzmieniu:

„VIII. Pakiet 9. Strefy buforowe.

1. Wymogi dla wariantu 9.1. Utrzymanie 2-metrowych stref buforowych oraz wariantu 9.2. Utrzymanie 5-metrowych stref buforowych:

1) utrzymanie strefy buforowej o szerokości:

a) około 2 metrów - w przypadku wariantu 9.1,

b) około 5 metrów - w przypadku wariantu 9.2;

2) wykaszanie raz w roku lub co 2 lata, nie później niż do dnia 30 września, przy zachowaniu istniejących drzew i krzewów;

3) usunięcie biomasy w ciągu 2 tygodni od skoszenia, z wyjątkiem uzasadnionych przypadków;

4) zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin.

2. Wymogi dla wariantu 9.3. Utrzymanie 2-metrowych miedz śródpolnych oraz wariantu 9.4. Utrzymanie 5-metrowych miedz śródpolnych:

1) utrzymanie miedzy śródpolnej o szerokości:

a) około 2 metrów - w przypadku wariantu 9.3,

b) około 5 metrów - w przypadku wariantu 9.4;

2) wykaszanie raz w roku lub co 2 lata, nie później niż do dnia 30 września, przy zachowaniu istniejących drzew i krzewów; w przypadku żywopłotów - pielęgnacja;

3) zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin.”;

36) w załączniku nr 4 do rozporządzenia:

a) w ust. 1 tabela otrzymuje brzmienie określone w załączniku do rozporządzenia,

b) w ust. 3:

- w pkt 1:

- wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

„wariant 6.1. Produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych i wariant 6.2. Produkcja nasienna towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych obejmują następujące gatunki roślin:”,

- lit. a otrzymuje brzmienie:

„a) krzyca Secate cereale var multicale (roślina dwuletnia),”,

- lit. g otrzymuje brzmienie:

„g) komonica błotna Lotus uliginosus Schkuhr (roślina wieloletnia),”,

- lit. l otrzymuje brzmienie:

„l) pasternak Pastinaca sativa L. (roślina dwuletnia);”,

- w pkt 2 w tabeli wiersz dotyczący jabłoni otrzymuje brzmienie:

37) w załączniku nr 5 do rozporządzenia w tabeli:

a) Ip. 12 dotycząca wariantu 2.11. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności) i Ip. 13 dotycząca wariantu 2.12. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania) otrzymują brzmienie:

b) dodaje się Ip. 9 w brzmieniu:

38) w załączniku nr 7 do rozporządzenia w tabeli:

a) wiersze dotyczące wariantu 1.1. Zrównoważony system gospodarowania otrzymują brzmienie:

b) wiersze dotyczące wariantu 2.3. Trwałe użytki zielone (z certyfikatem zgodności) i wariantu 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania) otrzymują brzmienie:

c) wiersze dotyczące wariantu 4.9. Słonorośla i wariantu 5.9. Słonorośla otrzymują brzmienie:

d) wiersze dotyczące pakietu 8. Ochrona gleb i wód otrzymują brzmienie:

e) dodaje się wiersze dotyczące pakietu 9. Strefy buforowe w brzmieniu:

§ 2.Do postępowań w sprawie przyznania pomocy finansowej, o której mowa w § 1 rozporządzenia wymienionego w § 1, zwanej dalej „płatnością rolnośrodowiskową”, wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.

§ 3.Przepisu § 6 pkt 3 oraz pkt 2 ust. 2 część II Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne załącznika nr 3 do rozporządzenia wymienionego w § 1 w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem nie stosuje się do zobowiązań rolnośrodowiskowych, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wymienionego w § 1, zwanych dalej „zobowiązaniami rolnośrodowiskowymi”, podjętych przed dniem 15 marca 2011 r.

§ 4.Rolnik realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w zakresie uprawy orzecha włoskiego w ramach wariantu jedenastego lub dwunastego pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, może w 2010 r. zaprzestać realizacji tego zobowiązania w tym zakresie, a płatność rolnośrodowiskowa przyznana za jego realizację w 2008 r. i 2009 r. nie podlega zwrotowi.

§ 5.W przypadku dokonania w 2009 r. zmiany zobowiązania rolnośrodowiskowego zgodnie z § 38 ust. 3 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, zmiana tego zobowiązania w kolejnych latach w zakresie określonym w § 5 ust. 1 pkt 3 lub 5 tego rozporządzenia jest dopuszczalna również na gruntach będących w posiadaniu rolnika w dniu 1 marca 2009 r.

§ 6.1. Rolnicy realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte w 2008 r. albo w 2009 r. realizują to zobowiązanie w kolejnych latach od dnia 15 marca danego roku do dnia 14 marca kolejnego roku, z tym że zobowiązanie to w ostatnim roku realizują do ostatniego dnia lutego.

2. Zmianę zobowiązania rolnośrodowiskowego dokonaną zgodnie z § 42 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, uznaje się za dokonaną z dniem 15 marca 2010 r.

§ 7.Rolnicy realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte w 2009 r. mogą w 2010 r. dokonać zmiany tego zobowiązania polegającej na dodaniu pakietu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem. Przepisy § 5 ust. 2 i 3 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio.

§ 8.Rolnicy realizujący zobowiązanie rolnośrodowiskowe podjęte przed dniem wejścia w życie rozporządzenia są obowiązani dostosować zawartość planu działalności rolnośrodowiskowej do przepisów tego rozporządzenia do dnia 15 maja 2010 r.

§ 9.Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 15 marca 2010 r.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 11 marca 2010 r. (poz. 218)

* Roślina miododajna sklasyfikowana jako uprawa rolnicza.

** Łąka przemienna i pastwisko przemienne - uprawa traw lub innych upraw zielnych na gruntach ornych objętych płodozmianem w okresie krótszym niż pięć lat.

*** Nazwy botaniczne roślin odnoszą się do odmian uprawnych.