Na podstawie art. 237¹⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy związane z chowem i hodowlą zwierząt w ogrodach zoologicznych, zwanych dalej „ogrodami".

§ 2.[Obowiązki zarządzającego ogrodem] Zarządzający ogrodem zapewnia stałą kontrolę obiektów i pomieszczeń do utrzymywania zwierząt, w zakresie spełnienia wymogów określonych przepisami o chowie i hodowli zwierząt w ogrodach zoologicznych.

§ 3.[Środki podejmowane dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i zwiedzających] Dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i zwiedzających:

1) teren ogrodu otacza się ogrodzeniem zewnętrznym, którego zadaniem jest uniemożliwienie wydostania się zwierząt;

2) montuje się bramy i furtki zewnętrzne zabezpieczające teren ogrodu przed wydostaniem się zwierząt;

3) pomieszczenia do utrzymywania zwierząt konstruuje się w sposób uniemożliwiający zwierzętom ucieczki.

§ 4.[Warunki w pomieszczeniach do utrzymywania zwierząt] W pomieszczeniach do utrzymywania zwierząt:

1) utrzymuje się czystość i porządek, w tym regularnie usuwa odchody i resztki pokarmu oraz przeprowadza regularną dezynfekcję, dezynsekcję i deratyzację;

2) utrzymuje się w sprawności urządzenia wentylacyjne;

3) nie dopuszcza się do zagrzybiania ścian i sufitów;

4) podłogi utrzymuje się w stanie niegrożącym poślizgiem ludzi lub zwierząt;

5) kanały odprowadzające ścieki i gnojowicę zabezpiecza się przed wpadnięciem ludzi lub zwierząt;

6) drzwi montuje się w sposób pozwalający na bezpieczną obsługę i ewakuację pracowników w przypadku zagrożenia;

7) w miejscach, przez które stale przechodzą pracownicy i zwiedzający, montuje się ramy drzwiowe bez progów;

8) elementy wyposażenia technicznego montuje się poza zasięgiem zwierząt lub w sposób uniemożliwiający uszkodzenie.

§ 5.[Zakazy obowiązujące na terenie ogrodu] Na terenie ogrodu jest niedopuszczalne:

1) wykonywanie nagłych ruchów oraz wydawanie dźwięków mogących niepokoić zwierzęta;

2) zbliżanie się do zwierząt w sposób gwałtowny lub niezauważalny dla nich.

§ 6.[Stosowanie chemicznych środków odkażających, dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych, deratyzacyjnych] Pracownicy podczas przygotowywania oraz stosowania chemicznych środków odkażających, dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych, deratyzacyjnych w pomieszczeniach przestrzegają instrukcji producenta tych środków oraz stosują odpowiednie środki ochrony indywidualnej.

§ 7.[Urządzenia techniczne] Urządzenia techniczne utrzymuje się w pełnej sprawności technicznej oraz regularnie kontroluje.

§ 8.[Warunki przy transporcie zwierząt] Transport zwierząt jest przeprowadzany z zachowaniem warunków bezpieczeństwa, w tym:

1) załadunek lub wyładunek zwierząt przeznaczonych do transportu odbywa się przy użyciu ramp, pomostów lub pochylni o podłożu ograniczającym poślizg, wyposażonych w zabezpieczenia boczne;

2) podczas przewozu zwierząt środkami transportu osoby konwojujące przebywają w miejscu oddzielonym od zwierząt;

3) osoby konwojujące transport zwierząt zapoznają się z zasadami postępowania w przypadku ucieczki zwierząt.

§ 9.[Oświetlenie w pomieszczeniach] Natężenie oświetlenia w pomieszczeniach do utrzymywania zwierząt oraz w pomieszczeniach, w których przebywają pracownicy, mierzone na poziomie podłogi, nie może wynosić mniej niż 100 lx.

§ 10.[Miejsce spożywania posiłków przez pracowników] Pracownicy spożywają posiłki, w czasie przewidzianym na posiłek, w wydzielonych pomieszczeniach, po uprzedniej zmianie odzieży roboczej, umyciu rąk i twarzy.

§ 11.[Umiejscowienie apteczki ze środkami pierwszej pomocy] 1. Na zapleczu pomieszczeń, w widocznym miejscu, umieszcza się apteczkę ze środkami pierwszej pomocy.

2. Pracownikom pogryzionym, poturbowanym lub zranionym przez zwierzęta po wstępnym opatrzeniu zapewnia się niezwłocznie pomoc lekarską.

§ 12.[Szczepienia ochronne przeciw tężcowi] Pracownicy obsługujący zwierzęta są poddawani szczepieniom ochronnym przeciw tężcowi.

§ 13.[Szczepienia profilaktyczne] Pracownikom pogryzionym przez zwierzę podejrzane o wściekliznę zapewnia się szczepienia profilaktyczne.

§ 14.[Obowiązek zgłoszenia się pracownika do lekarza] Pracownicy, u których wystąpiły objawy choroby, niezwłocznie zgłaszają się do lekarza.

§ 15.[Toalety dla zwiedzających] Na terenie ogrodu umieszcza się oznakowane, dostępne dla zwiedzających toalety.

§ 16.[Żywienie zwierząt] Żywienie zwierząt odbywa się z zachowaniem następujących warunków:

1) karma dla zwierząt jest przygotowywana w oddzielnych pomieszczeniach;

2) w celu zapewnienia należytej higieny do przygotowania karmy można stosować urządzenia mechaniczne;

3) sprzęt i naczynia używane do przyrządzania i rozdawania pokarmu oraz do pojenia zwierząt myje się po każdym użyciu i dezynfekuje przynajmniej raz w tygodniu;

4) ogród zaopatrza się w odpowiednią ilość naczyń do karmienia i pojenia zwierząt;

5) podawanie karmy zwierzętom niebezpiecznym wykonuje się w czasie ich nieobecności w pomieszczeniu do utrzymywania zwierząt lub przy zastosowaniu odpowiednich urządzeń zabezpieczających;

6) karma jest podawana wyłącznie przez wyznaczonego pracownika.

§ 17.[Obsługa zwierząt niebezpiecznych] Przy obsłudze zwierząt niebezpiecznych, wymienionych w załączniku do rozporządzenia, stosuje się w szczególności następujące wymagania:

1) zabrania się wchodzenia do pomieszczeń do utrzymywania zwierząt kategorii l w czasie ich obecności;

2) zwierząt nie utrzymuje się w pomieszczeniach, do których zwiedzający mają bezpośredni dostęp;

3) pomieszczenia wyposaża się w drzwi ułatwiające pracownikom bezpieczną obsługę i ewakuację w przypadku zagrożenia;

4) drzwi do pomieszczeń wyposaża się w podwójny system zamknięć, uniemożliwiający zwierzętom i osobom niepowołanym przypadkowe ich otwarcie;

5) w przypadku unieruchomienia zwierzęcia lekarz weterynarii może zezwolić na wejście do pomieszczenia do utrzymywania zwierząt innym pracownikom;

6) jest niedopuszczalne otwieranie pomieszczeń do utrzymywania zwierząt w obecności zwiedzających;

7) pomieszczenia do utrzymywania zwierząt konstruuje się w sposób umożliwiający optyczne stwierdzenie obecności zwierzęcia;

8) szkolenie pracowników zatrudnionych do obsługi zwierząt jadowitych z zakresu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy obejmuje zasady postępowania w przypadku ukąszenia przez zwierzę;

9) pomieszczenia do utrzymywania zwierząt jadowitych oznacza się tabliczką z napisem w kolorze czerwonym: „Uwaga, zwierzęta jadowite", umieszczoną w widocznym miejscu;

10) pomieszczenia do utrzymywania zwierząt jadowitych otwiera się dopiero po zabezpieczeniu zwierząt przed ewentualnym ich wydostaniem się na zewnątrz;

11) zarządzający ogrodem zapewnia surowice przeciwjadowe;

12) pomieszczenia do utrzymywania zwierząt jadowitych wyposaża się w szyby z nietłukącego szkła.

§ 18.[Obsługa weterynaryjna zwierząt] Przy obsłudze weterynaryjnej zwierząt utrzymywanych w ogrodach:

1) zapewnia się stałą opiekę lekarza weterynarii;

2) leki i sprzęt weterynaryjny przechowuje się w specjalnie wydzielonych, zamykanych pomieszczeniach, do których klucz posiada pracownik upoważniony przez zarządzającego ogrodem;

3) leki podaje tylko lekarz weterynarii, a w wyjątkowych przypadkach osoba przez niego upoważniona;

4) w przypadku wykrycia u zwierzęcia następujących chorób: gruźlicy, brucelozy lub ornitozy zarządzający ogrodem niezwłocznie kieruje wszystkich pracowników, którzy mieli bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem lub z jego pomieszczeniem, do lekarza w celu przeprowadzenia stosownych badań.

§ 19.[Wydostanie się zwierząt niebezpiecznych z pomieszczeń do utrzymywania zwierząt] W przypadku wydostania się zwierząt niebezpiecznych z pomieszczeń do utrzymywania zwierząt:

1) zwiedzających ogród kieruje się do wyjścia lub do najbliższego bezpiecznego schronienia;

2) wstrzymuje się wpuszczanie zwiedzających na teren ogrodu;

3) jeżeli zwierzę zachowuje się agresywnie wobec ludzi, a jego odłów lub unieruchomienie okaże się niemożliwe bez narażenia ludzi na niebezpieczeństwo, zarządzający ogrodem lub osoba przez niego upoważniona może podjąć działania mające na celu uśmiercenie zwierzęcia zgodnie z odrębnymi przepisami.

§ 20.[Sprzęt do odłowu zwierząt] Zarządzający ogrodem zaopatruje ogród w odpowiedni sprzęt do odłowu zwierząt.

§ 21.[Umieszczenie informacji o zasadach zachowania bezpieczeństwa przez zwiedzających] Zarządzający ogrodem umieszcza, w widocznym miejscu przy wejściach na teren ogrodu, informację o zasadach zachowania bezpieczeństwa przez zwiedzających.

§ 22.[Ochrona zwiedzających przed zwierzętami niebezpiecznymi] Zarządzający ogrodem uniemożliwia zwiedzającym zbliżanie się do pomieszczeń ze zwierzętami niebezpiecznymi na odległość mniejszą niż 1,5 metra, z wyjątkiem pomieszczeń wyposażonych w przegrody ze szkła.

§ 23.[Ewakuacja zwiedzających] Zarządzający ogrodem zapewnia warunki do szybkiej i bezpiecznej ewakuacji zwiedzających.

§ 24.[Oznakowanie umieszczane na terenie ogrodu] Na terenie ogrodu umieszcza się oznakowane, dostępne dla zwiedzających urządzenia umożliwiające łączność z numerami alarmowymi pogotowia ratunkowego, Policji i Straży Pożarnej.

§ 25.[Tworzywo używane do wykonania podłoża w miejscach przebywania zwiedzających] Podłoże miejsc przebywania zwiedzających wykonuje się z tworzyw uniemożliwiających poślizgnięcie.

§ 26.[Wyjścia z ekspozycji, gdzie zwierzęta utrzymywane są w warunkach bezpośredniego kontaktu ze zwiedzającymi] Wyjścia z ekspozycji, gdzie zwierzęta utrzymywane są w warunkach bezpośredniego kontaktu ze zwiedzającymi, wyposaża się w urządzenia do mycia rąk dla zwiedzających.

§ 27.[Wjazd i wyjazd z ekspozycji, gdzie zwierzęta utrzymywane są w warunkach bezpośredniego kontaktu ze zwiedzającymi] 1. Przejazd przez ekspozycje, gdzie zwierzęta utrzymywane są w warunkach bezpośredniego kontaktu ze zwiedzającymi, odbywa się w jednym kierunku.

2. Wjazd i wyjazd z ekspozycji, o której mowa w ust. 1, wyposaża się w podwójne bramy ustawione w odstępie pozwalającym na zamknięcie pomiędzy nimi pojazdu ze zwiedzającymi, które zamykają się i otwierają, w miarę możliwości, bez konieczności wysiadania z pojazdu.

§ 28.[Oznaczenie ogrodzeń elektrycznych] Ogrodzenia elektryczne pomieszczeń do utrzymywania zwierząt oznacza się wyraźnym napisem: „Uwaga ogrodzenie elektryczne! Nie dotykać".

§ 29.[Oznaczenie zakazu wstępu dla zwiedzających] Pomieszczenia, do których zwiedzający nie mają prawa wstępu, odpowiednio oznacza się i zabezpiecza.

§ 30.[Dostosowanie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w istniejących ogrodach] Ogrody istniejące w dniu wejścia w życie rozporządzenia dostosują warunki bezpieczeństwa i higieny pracy określone w rozporządzeniu, w okresie nie dłuższym niż jeden rok od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 31.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.²⁾

Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 10 grudnia 2003 r. (poz. 26)