Komentarz do VAT 2023 - Art. 41

I. Uwagi wstępne

[Trzy grupy przepisów] Na komentowany artykuł składają się trzy grupy przepisów. Są to:

1) przepisy określające wysokość stawek podatku oraz – w przypadku stawek obniżonych – zakres i warunki ich stosowania (zob. art. 41 ust. 1–13 ustawy o VAT),

2) przepisy przejściowe stosowane w okresach zmian w wysokości opodatkowania (zob. art. 41 ust. 14a–14h ustawy o VAT),

3) upoważnienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wydawania przepisów wykonawczych.

II. Stawki podatku

[Faktycznie obowiązujące stawki] Przepisy art. 41 ustawy o VAT wymieniają cztery stawki podatku – 22%, 7%, 5% oraz 0%. Tylko dwie ostatnie z tych stawek faktycznie obowiązują. Stawka 22% przejściowo została bowiem podwyższona do 23% (w 2023 r. wynika to z art. 146ea pkt 1 ustawy o VAT), zaś stawka 7% przejściowo została podwyższona do 8% (w 2023 r. wynika to z art. 146ea pkt 2 ustawy o VAT). Zatem faktycznie obowiązujące stawki to obecnie 23% (stawka podstawowa), 8%, 5% oraz 0%.

[Podstawa prawna stosowania podwyższonych stawek] W latach 2011–2018 podwyższone do 23% i 8% stawki podatku obowiązywały na podstawie art. 146a pkt 1 i 2 ustawy o VAT. W latach 2019–2022 podstawę prawną stosowania podwyższonych stawek podatku stanowił art. 146aa ustawy o VAT. W 2023 r. podwyższone stawki podatku obowiązują na podstawie art. 146ea pkt 1 i 2 ustawy o VAT. Więcej na ten temat – zob. komentarz do art. 146ea ustawy o VAT.

[Ciężar dowodowy] Stawki 8%, 5% oraz 0% są stawkami preferencyjnymi. W efekcie to na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że czynności, które wykonał, mogą korzystać z preferencyjnej stawki VAT. Jak orzekł NSA w wyroku z 3 października 2014 r. (sygn. I FSK 1495/13):

III. Znaczenie kodów CN oraz klasyfikacji statystycznych

Większość towarów i usług opodatkowanych obniżonymi stawkami podatku jest identyfikowana za pomocą kodów CN (w przypadku towarów) oraz symboli PKWiU z 2015 r. (w przypadku usług). W efekcie normy techniczne zawarte w nomenklaturze scalonej oraz klasyfikacjach statystycznych stają się w powiązaniu ze stosownymi przepisami ustawy lub rozporządzenia wykonawczego normami prawnopodatkowymi. Jak stwierdził WSA w Poznaniu w prawomocnym wyroku z 19 września 2008 r. (sygn. I SA/Po 994/08):