Komentarz do VAT 2023 - Art. 17

I. Uwagi ogólne

[Charakter przepisów] Z przepisów art. 17 ustawy o VAT wynika, że status podatnika podatku od towarów i usług wynikać może z faktu:

● dokonywania określonych jego przepisami czynności (zob. art. 17 ust. 1 ustawy o VAT) oraz

● bycia przedstawicielem podatkowym, o którym mowa w art. 18d ust. 1 ustawy o VAT (zob. art. 17 ust. 1b ustawy o VAT).

Przypadki te łączy incydentalny charakter statusu podatnika, tj. na podstawie przepisów art. 17 ustawy o VAT osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne są podatnikami tylko z tytułu określonych tymi przepisami czynności.

[Rozszerzenie statusu podatników] Podatnikami na podstawie przepisów art. 17 ustawy o VAT mogą być również podatnicy, o których mowa w art. 15 ustawy o VAT. Co więcej, w niektórych przypadkach podatnikami na podstawie przepisów art. 17 ustawy o VAT mogą być tylko podatnicy, o których mowa w art. 15 ustawy o VAT. W tym zakresie, przepisy art. 17 ustawy o VAT, w pewnym sensie rozszerzają status danych podmiotów jako podatników VAT.

[Mechanizm odwrotnego obciążenia] W trzech przypadkach (chodzi o przypadki, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT, a ponadto – w okresie od 1 kwietnia 2023 r. do 28 lutego 2025 r. – także o przypadki, o których mowa w art. 145e ustawy o VAT).) uznanie za podatników jest związane z zastosowaniem tzw. mechanizmu samoobliczenia podatku (ang. reverse charge mechanism). Istotą tego mechanizmu jest przerzucenie obowiązku rozliczenia VAT z podatników dokonujących dostaw towarów oraz świadczących usługi na podmioty nabywające te towary oraz usługi.

Obecnie mechanizm odwrotnego obciążenia najczęściej ma zastosowanie tylko do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych przez podatników, którzy nie mają na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej albo stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (zob. art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT). W takich przypadkach nałożenie obowiązku rozliczenia VAT na nabywców towarów i usług jest w interesie: