Komentarz do VAT 2019 - Art. 89a

I. Uwagi wstępne

1

[Charakter przepisów] Obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu istnieje, co do zasady, niezależnie od tego, czy należność z tytułu tych czynności zostanie przez podatnika otrzymana czy też nie. W konsekwencji, podatnicy bardzo często mają obowiązek rozliczać podatek związany z płatnościami, których jeszcze nie otrzymali. Co gorsze, nierzadko zdarza się, że kontrahent nigdy nie dokona takiej płatności.

Przepisy komentowanego artykułu określają zasady, na jakich podatnicy mogą w takich przypadkach odzyskiwać rozliczony podatek należny. Określają one zatem szczególnego rodzaju ulgę podatkową. Ulga ta potocznie nazywana jest ulgą na złe długi.

2

[Następcy podatkowi] Z ulgi na złe długi mogą korzystać następcy podatkowi podatników. Aktualny w tym zakresie pozostaje wyrok WSA w Warszawie z 13 grudnia 2011 r. (sygn. III SA/Wa 2071/11), w którym czytamy, że:

WSA

(...) ustanowione mocą art. 89a ust. 1 ustawy o VAT prawo daje podatnikowi możliwość skorygowania podatku należnego m.in. w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Takie uprawnienie posiadał ojciec Skarżącego jako czynny podatnik podatku VAT prowadzący działalność gospodarczą i to uprawnienie, zgodne z art. 97 § 1 O.p., podlega sukcesji jako prawo majątkowe (prawo to wynika z prawa materialnego i wpływa na ekonomiczny interes podatnika). Odmienną kwestią jest, czy spadkodawca będzie mógł to prawo zrealizować, ponieważ skorzystanie z niego zostało obwarowane koniecznością spełnienia przesłanek określonych w ust. 2 art. 89a. Jednak spełnienie tych przesłanek winno być oceniane na moment realizacji prawa ustanowionego w ust. 1 ww. artykułu przez spadkobiercę.

3

Nie ma przepisu wyłączającego możliwość korzystania z ulgi na złe długi przez podatników, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej. Zatem również tacy podatnicy mogą, co do zasady, korzystać z ulgi na złe długi. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 marca 2014 r. (sygn. IBPP2/443-1186/13/BW). Od 1 stycznia 2017 r. nie dotyczy to jednak podatników, którzy w związku z zawieszeniem wykonywania działalności na okres co najmniej 6 miesięcy, zostali wykreśleni z rejestru podatników VAT. Podatnicy tacy mogą korzystać z ulgi na złe długi dopiero po przywróceniu zarejestrowania jako podatnik VAT (o ile są spełnione wszystkie warunki korzystania z ulgi).