Komentarz do CIT 2019 - Art. 14a

I. Uwagi ogólne

1

[Rys historyczny] Przepis art. 14a ustawy o CIT został dodany do ustawy o CIT 1 stycznia 2015 r. Celem ustawodawcy było zlikwidowanie możliwości optymalizacji podatkowej. Do końca 2014 r. podatnicy (spółki kapitałowe) często korzystali z możliwości uregulowania swoich świadczeń wobec wspólników w formie niepieniężnej. W tym okresie wypłata dywidendy w formie rzeczowej była traktowana w praktyce jako operacja neutralna dla rozliczenia podatkowego wypłacającego (zob. m.in. orzeczenie NSA z 8 stycznia 2014 r., sygn. II FSK 169/12). Było to korzystne dla podatników stanowisko. Przykładowo - bardziej opłacało się spłacić zobowiązanie, przekazując np. nieruchomość, niż najpierw ją sprzedać, a z uzyskanych pieniędzy spłacić dług. Spółki niemające kalendarzowego roku podatkowego mogły korzystać z opodatkowania dywidend rzeczowych na starych zasadach do końca roku podatkowego rozpoczętego przed 31 grudnia 2014 r., a zakończonego po 1 stycznia 2015 r.

Jak wskazał NSA w wyroku z 3 lutego 2017 r. w sprawie o sygn. II FSK 4020/14, ta zmiana legislacyjna nie miała jedynie doprecyzowującego charakteru, jak stwierdzało uzasadnienie do projektu ustawy z 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1328), lecz wprowadziła zupełnie nową regulację prawną. Tym samym dopiero od 1 stycznia 2015 r. możliwe stało się przypisanie przychodu podatkowego podatnikom regulującym swoje zobowiązania w formie niepieniężnej.

II. Regulowanie zobowiązań w formie niepieniężnej przez podatników [art. 14a ust. 1]

2

Przepis ten dotyczy głównie konsekwencji podatkowych tzw. świadczenia w miejsce wykonania (wypełnienia) - datio in solutum. Zgodnie z art. 453 k.c., jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży. Jest to instytucja prawa zobowiązań - czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.