Jak obliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w przypadku zaprzestania wypłaty składnika wynagrodzenia

W sytuacji opisanej przez Państwa czasowe przyznanie pracownikowi składnika wynagrodzenia i jego utrata przed nabyciem prawa do ekwiwalentu za urlop powoduje, że składnik ten należy pominąć przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu urlopowego. Do obliczeń powinni Państwo przyjąć wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze, które przysługuje pracownikowi.

Nabycie prawa do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy

Zasadą jest, że urlop wypoczynkowy, zgodnie z jego celem, powinien zostać wykorzystany w naturze. Natomiast w sytuacji, gdy dochodzi do ustania zatrudnienia z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy i w związku z tym pracownik nie ma już możliwości wykorzystania urlopu w naturze, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Nie ma znaczenia, czy urlop był niewykorzystany w części czy w całości. Istotne jest to, czy nie doszło jeszcze do przedawnienia prawa do urlopu wypoczynkowego, za który przysługuje ten ekwiwalent (okres przedawnienia następuje z upływem 3 lat od dnia ustania zatrudnienia). Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu urlopowego z dniem ustania zatrudnienia (wyrok SN z 15 października 1976 r., sygn. akt I PRN 71/76, OSNC 1977/5-6/97). Obowiązek wypłaty ekwiwalentu nie powstanie, jeżeli strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą (art. 171 § 3 Kodeksu pracy). 

Ustalanie wysokości ekwiwalentu za urlop

Przepisy rozporządzenia urlopowego określają zasady ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, które w większości są właściwe dla wynagrodzenia za ten urlop (§ 14 rozporządzenia urlopowego). Przyjmuje się, że również ekwiwalent pieniężny (tak jak wynagrodzenie urlopowe) musi odpowiadać wynagrodzeniu, jakie otrzymałby pracownik, gdyby nie korzystał z urlopu, lecz świadczył pracę (wyrok SN z 5 lipca 2007 r., sygn. akt III PK 20/07, OSNP 2008/17-18/253). 

Stosowanie zasad ustalania wysokości ekwiwalentu odpowiednich dla wyznaczania wynagrodzenia urlopowego oznacza m.in., że w razie zmiany w składnikach wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc lub zmiany wysokości takich składników w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru, wprowadzonych przed nabyciem prawa do ekwiwalentu, podstawę tę należy ustalić ponownie z uwzględnieniem tych zmian (§ 10 rozporządzenia urlopowego). Przez zmianę w omawianych składnikach wynagrodzenia należy rozumieć zastąpienie składnika innym, zmianę wysokości składnika (zarówno podwyższenie, jak i obniżenie jego wysokości) czy utratę do niego prawa. 

Należy przy tym zwrócić uwagę, że jeżeli wysokość określonego składnika wynagrodzenia (np. zmiennej premii) jest uzależniona od wysokości stałego składnika wynagrodzenia (np. płacy zasadniczej), która została podwyższona lub obniżona, składnik zmienny należy przeliczyć.  

POWOŁANE ORZECZNICTWO SĄDOWE:

• wyroki Sądu Najwyższego z 15 października 1976 r. (sygn. akt I PRN 71/76, OSNC 1977/5-6/97) oraz z 5 lipca 2007 r. (sygn. akt III PK 20/07, OSNP 2008/17-18/253)

Alicja Kozłowska

specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, praktyk z wieloletnim doświadczeniem