Wersja obowiązująca od 2024.05.14 (Dz.U.2024.722 tekst jednolity)

Art. 78. [Systemy ASO lub OTF] 1. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF, odrębnie dla każdego z tych systemów:

1) ustanawia przejrzyste zasady dotyczące kryteriów ustalania instrumentów finansowych, które mogą być przedmiotem obrotu w ramach danego systemu;

2) stosuje przejrzyste zasady rzetelnego i prawidłowego obrotu oraz obiektywne kryteria skutecznej realizacji zleceń;

3) posiada mechanizmy zapewniające należyte zarządzanie procesami technicznymi, w tym skuteczne procedury awaryjne umożliwiające zarządzanie ryzykiem zakłócenia funkcjonowania systemu.

1a. Dostęp do systemów obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1, jest udzielany według podlegających publikacji przejrzystych i niedyskryminujących zasad, stworzonych na podstawie obiektywnych kryteriów.

1b. Dostęp do każdego z systemów obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1, posiada co najmniej trzech członków, uczestników lub klientów, wykazujących się znacznym stopniem aktywności, z których każdy ma możliwość interakcji odpowiednio ze wszystkimi pozostałymi członkami, uczestnikami lub klientami, w odniesieniu do kształtowania się cen w systemie.

1ba. Zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD nieprowadząca działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być stroną transakcji zawieranych w systemach obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1, jeżeli:

1) posiada zezwolenie lub na innej podstawie świadczy usługi w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w państwie swojej siedziby;

2) podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem finansowym w państwie swojej siedziby;

3) państwo jej siedziby należy do Grupy Specjalnej do Spraw Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF);

4) zostało zawarte porozumienie, o którym mowa w art. 20 ust. 2 ustawy o nadzorze, z właściwym organem nadzoru nad rynkiem finansowym w państwie jej siedziby lub wielostronne porozumienie zapewniające współpracę i skuteczną wymianę informacji, którego stroną jest ten organ nadzoru i Komisja, lub w inny sposób zapewnione jest przekazywanie między tym organem nadzoru a Komisją informacji niezbędnych z punktu widzenia sprawowanego przez Komisję nadzoru nad działalnością tej zagranicznej osoby prawnej w systemie obrotu instrumentami finansowymi.

1bb. Zagraniczna osoba prawna, o której mowa w ust. 1ba, może być stroną transakcji zawieranych w systemach obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1, wyłącznie w zakresie nabywania lub zbywania instrumentów finansowych na własny rachunek, z wyłączeniem pełnienia funkcji animatora rynku, lub na rachunek klientów mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie.

1bc. Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela osoby uprawnione do reprezentowania zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w ust. 1ba, będącej stroną transakcji zawieranych w systemach obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1, lub wchodzące w skład ich statutowych organów albo pozostające z nimi w stosunku pracy są obowiązane do niezwłocznego sporządzenia i przekazania, na koszt tej zagranicznej osoby prawnej, kopii dokumentów i innych nośników informacji oraz do udzielenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień w zakresie transakcji zawieranych w systemach obrotu instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1.

1bd. Komisja powiadamia właściwy organ nadzoru nad rynkiem finansowym zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w ust. 1ba, o wystąpieniu z żądaniem, o którym mowa w ust. 1bc, a także o każdym przypadku niewykonania albo nienależytego wykonania tego obowiązku.

1be. Jeżeli właściwy organ nadzoru nad rynkiem finansowym zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w ust. 1ba, nie podjął środków mających na celu wykonanie przez tę osobę żądania, o którym mowa w ust. 1bc, albo, mimo środków podjętych przez ten organ nadzoru, osoba ta nie wykonuje obowiązku określonego w ust. 1bc albo nie wykonuje go należycie, Komisja może, w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania obrotu instrumentami finansowymi lub ochrony interesów inwestorów, po uprzednim poinformowaniu tego organu, nałożyć na tę zagraniczną osobę prawną karę pieniężną do wysokości 500 000 zł.

1c. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF monitoruje oraz identyfikuje:

1) potencjalne konflikty interesów, jakie mogą powstać pomiędzy interesem ASO, OTF, firmy inwestycyjnej lub jej właścicieli a obowiązkiem zapewnienia należytego funkcjonowania ASO lub OTF;

2) negatywne skutki, jakie w związku z konfliktami interesów, o których mowa w pkt 1, mogą wystąpić dla funkcjonowania ASO lub OTF lub dla ich członków, uczestników lub klientów.

1d. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF ustanawia mechanizmy zarządzania konfliktami interesów, o których mowa w ust. 1c.

1e. Do prowadzenia ASO i OTF przepisy art. 18b stosuje się odpowiednio.

2. W przypadku gdy wymaga tego bezpieczeństwo obrotu w ASO albo na OTF lub jest zagrożony interes inwestorów, firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF, na żądanie Komisji, wstrzymuje wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu w tym ASO lub na tym OTF lub wstrzymuje rozpoczęcie obrotu wskazanymi instrumentami finansowymi na okres nie dłuższy niż 10 dni.

3. W przypadku gdy obrót określonymi instrumentami finansowymi jest dokonywany w okolicznościach wskazujących na możliwość zagrożenia prawidłowego funkcjonowania ASO lub OTF lub bezpieczeństwa obrotu dokonywanego w tym ASO lub na tym OTF, lub naruszenia interesów inwestorów, Komisja może zażądać od firmy inwestycyjnej prowadzącej ASO lub OTF zawieszenia obrotu tymi instrumentami finansowymi.

3a. W żądaniu, o którym mowa w ust. 3, Komisja może wskazać termin, do którego zawieszenie obrotu obowiązuje. Termin ten może ulec przedłużeniu, jeżeli zachodzą uzasadnione obawy, że w dniu jego upływu będą zachodziły przesłanki, o których mowa w ust. 3.

3b. Komisja uchyla decyzję zawierającą żądanie, o którym mowa w ust. 3, w przypadku gdy po jej wydaniu stwierdza, że nie zachodzą przesłanki zagrożenia prawidłowego funkcjonowania ASO lub OTF lub bezpieczeństwa obrotu dokonywanego w tym ASO lub na tym OTF, lub naruszenia interesów inwestorów.

4. Na żądanie Komisji firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF wyklucza z obrotu wskazane przez Komisję instrumenty finansowe, w przypadku gdy obrót nimi zagraża w sposób istotny prawidłowemu funkcjonowaniu ASO lub OTF lub bezpieczeństwu obrotu dokonywanego w tym ASO lub na tym OTF lub powoduje naruszenie interesów inwestorów.

4a. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF może podjąć decyzję o zawieszeniu lub wykluczeniu papierów wartościowych lub instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi z obrotu, w przypadku gdy instrumenty te przestały spełniać warunki obowiązujące na tym rynku, pod warunkiem że nie spowoduje to znaczącego naruszenia interesów inwestorów lub zagrożenia prawidłowego funkcjonowania rynku. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF informuje Komisję o podjęciu decyzji o zawieszeniu lub wykluczeniu instrumentów finansowych z obrotu i podaje tę informację do publicznej wiadomości.

4b. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 4, Komisja może zażądać od firmy inwestycyjnej prowadzącej ASO lub OTF zawieszenia lub wykluczenia z obrotu instrumentów pochodnych powiązanych z papierami wartościowymi lub instrumentami finansowymi niebędącymi papierami wartościowymi, o ile jest to konieczne dla osiągnięcia celów zawieszenia lub wykluczenia z obrotu papierów wartościowych lub instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi stanowiących instrument bazowy tego instrumentu pochodnego.

4c. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF, która zawiesiła lub wykluczyła z obrotu w tym systemie instrument finansowy, odpowiednio zawiesza lub wyklucza z obrotu powiązane z nim instrumenty pochodne, w przypadku gdy jest to konieczne do osiągnięcia celów zawieszenia lub wykluczenia bazowego instrumentu finansowego.

4d. W przypadku zawieszenia lub wykluczenia z obrotu w ASO lub na OTF na podstawie ust. 4a lub 4c Komisja występuje do spółek prowadzących rynek regulowany, innych podmiotów prowadzących ASO, innych podmiotów prowadzących OTF oraz podmiotów systematycznie internalizujących transakcje z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, organizujących obrót tymi samymi instrumentami finansowymi lub powiązanymi z nimi instrumentami pochodnymi, z żądaniem zawieszenia lub wykluczenia z obrotu tego instrumentu finansowego lub powiązanego z nim instrumentu pochodnego, w przypadku gdy takie zawieszenie lub wykluczenie z obrotu związane jest z podejrzeniem wykorzystania informacji poufnej, bezprawnego ujawnienia informacji poufnej, manipulacji na rynku, ogłoszenia wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej lub podejrzeniem naruszenia obowiązku publikacji informacji poufnej o emitencie lub instrumencie finansowym zgodnie z przepisami art. 7 i art. 17 rozporządzenia 596/2014, chyba że takie zawieszenie lub wykluczenie z obrotu mogłoby spowodować poważną szkodę dla interesów inwestorów lub prawidłowego funkcjonowania rynku.

4e. W przypadku otrzymania od właściwego organu nadzoru innego państwa członkowskiego sprawującego w tym państwie nadzór nad ASO lub OTF informacji o wystąpieniu przez ten organ z żądaniem zawieszenia lub wykluczenia z obrotu określonego instrumentu finansowego lub powiązanego z nim instrumentu pochodnego Komisja występuje do spółek prowadzących rynek regulowany, podmiotów prowadzących ASO, podmiotów prowadzących OTF oraz podmiotów systematycznie internalizujących transakcje z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, organizujących obrót tymi samymi instrumentami finansowymi lub powiązanymi z nimi instrumentami pochodnymi, z żądaniem zawieszenia lub wykluczenia z obrotu tego instrumentu finansowego lub powiązanego z nim instrumentu pochodnego, jeżeli takie zawieszenie lub wykluczenie z obrotu jest związane z podejrzeniem wykorzystywania informacji poufnej, bezprawnego ujawnienia informacji poufnej, manipulacji na rynku, ogłoszenia wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej lub podejrzeniem naruszenia obowiązku publikacji informacji poufnej o emitencie lub instrumencie finansowym zgodnie z przepisami art. 7 i art. 17 rozporządzenia 596/2014, chyba że takie zawieszenie lub wykluczenie z obrotu mogłoby spowodować poważną szkodę dla interesów inwestorów lub prawidłowego funkcjonowania rynku.

4f. Komisja podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości informację o wystąpieniu przez Komisję z żądaniem, o którym mowa w ust. 3, 4, 4b i 4d, oraz przekazuje ją Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych i właściwym organom nadzoru innych państw członkowskich, sprawującym w tych państwach nadzór nad rynkami regulowanymi, ASO lub OTF. W przypadku gdy Komisja nie zgłosiła żądania, o którym mowa w ust. 4e, przekazuje Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz właściwym organom nadzoru innych państw członkowskich, sprawującym w tych państwach nadzór nad rynkami regulowanymi, ASO lub OTF informację o niezgłoszeniu żądania wraz z wyjaśnieniami. Komisja przekazuje do publicznej wiadomości informację o niezgłoszeniu żądania na podstawie ust. 4e.

5. W żądaniach, o których mowa w ust. 2, 3, 4, 4b, 4d i 4e, wskazuje się szczegółowe przyczyny, które je uzasadniają.

6. Komisja podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości informację o wystąpieniu z żądaniem, o którym mowa w ust. 2 i 4e.

6a. Przepisy ust. 4a–4f i 6 stosuje się odpowiednio do przywrócenia obrotu instrumentem finansowym lub instrumentem pochodnym powiązanym z tym instrumentem finansowym.

6b. Instrumentami pochodnymi, o których mowa w ust. 4c–4e i 6a, są instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c–i.

7. Firma inwestycyjna prowadząca ASO zapewnia sprawny i prawidłowy rozrachunek oraz rozliczanie transakcji zawartych w tym systemie.

8. Jeżeli wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 7 lub 12, polega na zawarciu umowy z podmiotem uprawnionym do dokonywania rozrachunku lub rozliczania transakcji, umowa może być zawarta z tym podmiotem, o ile podmiot ten:

1) wykorzystuje rozwiązania zapewniające sprawne i prawidłowe wykonywanie powierzanych mu czynności, w tym spełnia warunki techniczne dokonywania odpowiednio rozliczeń lub rozrachunku transakcji;

2) zapewnia wykonywanie powierzonych mu czynności w sposób niezagrażający bezpieczeństwu obrotu i nienaruszający interesów uczestników tego obrotu.

9. Zamiar zawarcia umowy skutkującej zmianą podmiotu dokonującego rozrachunku lub rozliczania transakcji wymaga zawiadomienia Komisji. Komisja, w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia, zgłasza sprzeciw wobec planowanego zawarcia umowy z podmiotem dokonującym rozrachunku lub rozliczania transakcji, w przypadku gdy podmiot, z którym ma zostać zawarta umowa nie spełnia warunków, o których mowa w ust. 8.

10. Warunki, o których mowa w ust. 8 pkt 1, w zakresie spełniania warunków technicznych, uważa się za spełnione w przypadku Krajowego Depozytu oraz w przypadku:

1) spółki, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 6, oraz spółki prowadzącej izbę rozrachunkową – w zakresie powierzenia dokonywania rozrachunku transakcji;

2) spółki, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 pkt 2, oraz spółki prowadzącej izbę rozliczeniową – w zakresie powierzenia dokonywania rozliczenia transakcji.

11. W przypadku wystąpienia przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny z wnioskiem, o którym mowa:

1) w art. 148 pkt 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, firma inwestycyjna organizująca ASO wyklucza z obrotu wskazane we wniosku instrumenty finansowe;

2) w art. 148 pkt 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, firma inwestycyjna organizująca ASO zawiesza obrót instrumentami finansowymi objętymi tym wnioskiem na okres wskazany we wniosku.

12. Firma inwestycyjna prowadząca OTF zapewnia sprawny i prawidłowy rozrachunek oraz rozliczanie transakcji zawartych w systemie.

13. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF informuje członków, uczestników lub klientów o ich obowiązkach w zakresie rozrachunku transakcji.

14. Firma inwestycyjna upewnia się, czy istnieje dostęp do wystarczających publicznie dostępnych informacji umożliwiających członkom, uczestnikom lub klientom formułowanie opinii inwestycyjnych, uwzględniając zarówno charakter członków, uczestników lub klientów, jak i rodzaje instrumentów wprowadzanych do obrotu w ASO lub na OTF, a w przypadku braku dostępu – zapewnia członkom, uczestnikom ASO lub klientom OTF dostęp do tych informacji.

15. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF informuje Komisję o przypadku:

1) istotnego naruszenia regulacji dotyczących obrotu dokonywanego w tym ASO lub na tym OTF lub zasad uczciwego obrotu, oraz istotnych zakłóceniach funkcjonowania systemu informatycznego ASO lub OTF, z uwzględnieniem art. 81 rozporządzenia 2017/565 oraz sekcji A Załącznika III do tego rozporządzenia,

2) uzasadniającym podejrzenie wystąpienia manipulacji na rynku, o której mowa w art. 12 rozporządzenia 596/2014, lub wykorzystania informacji poufnej w rozumieniu art. 7 rozporządzenia 596/2014, z uwzględnieniem art. 82 rozporządzenia 2017/565 i sekcji B Załącznika III do tego rozporządzenia

– niezwłocznie po powzięciu informacji o wystąpieniu takiego przypadku.

16. W przypadku gdy z ustaleń Komisji wynika, że naruszenia, o których mowa w ust. 15, miały miejsce, Komisja:

1) przekazuje Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz właściwym organom nadzoru innych państw członkowskich otrzymane od firmy inwestycyjnej prowadzącej ASO lub OTF informacje o naruszeniach;

2) informuje prokuratora lub Policję o podejrzeniu wystąpienia w ASO lub na OTF manipulacji na rynku, o której mowa w art. 12 rozporządzenia 596/2014, lub wykorzystania informacji poufnej w rozumieniu art. 7 rozporządzenia 596/2014;

3) przekazuje ministrowi właściwemu do spraw budżetu otrzymane od firmy inwestycyjnej prowadzącej ASO informacje o naruszeniach – w przypadku gdy naruszenia te dotyczą prowadzonego przez firmę inwestycyjną jako ASO rynku obrotu skarbowymi papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz instrumentami finansowymi, których instrumentem bazowym jest skarbowy papier wartościowy.

17. Firma inwestycyjna prowadząca OTF informuje Komisję o manipulacji na rynku lub próbie manipulacji na rynku, o których mowa w art. 2 pkt 2 i 3 rozporządzenia 1227/2011, niezwłocznie po powzięciu informacji o wystąpieniu takich przypadków.

18. W przypadku gdy z ustaleń Komisji wynika, że naruszenia, o których mowa w ust. 17, miały miejsce, Komisja przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki otrzymane od firmy inwestycyjnej prowadzącej OTF informacje o naruszeniach.

19. Firma inwestycyjna prowadząca ASO lub OTF współpracuje z prokuratorem lub Policją podczas wyjaśniania okoliczności naruszeń, o których mowa w ust. 16 pkt 2.