Wersja obowiązująca od 2021-06-24 do 2022-06-11 (Dz.U.2021.1127 tekst jednolity)

Rozdział 4

Sposób noszenia umundurowania

§ 26. [Sposób noszenia nakryć głowy] 1. Czapkę rogatywkę, czapkę garnizonową oraz kapelusz damski nakłada się prosto na całą szerokość czoła, przy czym dolna krawędź daszka powinna znajdować się na linii brwi.

2. Czapkę futrzaną i czapkę zimową:

1) nosi się nałożoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się nad linią brwi;

2) ze względu na warunki atmosferyczne czapkę futrzaną można nosić z opuszczonymi klapami związanymi pod brodą albo z klapami związanymi z tyłu głowy.

3. Furażerkę:

1) nosi się lekko przechyloną w kierunku prawego ucha;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu i oznaką stopnia wojskowego skierowaną do dołu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4. Beret:

1) nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła znajdował się na środku czoła ponad linią brwi; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

2) w kolorze ciemnozielonym i oliwkowym nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła wojskowego znajdował się nad lewą brwią; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

3) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4a. Czapkę rogatywkę polową, czapkę ćwiczebną, kapelusz polowy:

1) nosi się nałożone prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź nakrycia głowy powinna znajdować się nad linią brwi;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się w lewej udowej kieszeni spodni.

5. Kapelusz podhalański i huculski nosi się nałożony prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze służbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę.

6. Płaszcze i półpłaszcze dopasowuje się tak, aby zakrywały rękawy kurtki munduru i nie były dłuższe niż do nasady palców przy opuszczonej ręce.

7. Pelerynę podhalańską nosi się na lewym barku w ten sposób, aby jej lewa krawędź pokrywała się z linią guzików kurtki. Pelerynę spina się pod kołnierzem plecionką opadającą do tyłu przez prawe ramię.

8. Kurtkę munduru dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa sięgała nasady kciuka przy opuszczonej ręce.

9. Bluzę wyjściową marynarską nosi się z kołnierzem i krawatem marynarskim oraz na wierzchu spodni tak, aby zakrywała połowę długości bocznych kieszeni spodni. Krawat przywiązuje się do bluzy przy zakończeniu dekoltu sznurkiem w kolorze czarnym tak, aby końcówka krawata i sznurków były opuszczone na szerokość dłoni.

10. Bluzy polowe i ćwiczebne dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa bluzy sięgała nasady dłoni, oraz nosi się opuszczone na spodnie:

1) z kołnierzem wyłożonym lub zapiętym na stójkę,

2) z rękawami zapiętymi na taśmę samosczepną (guziki) lub podwiniętymi

– w warunkach bojowych bluzy polowe i ćwiczebne można nosić wpuszczone w spodnie.

11. Bluzę ocieplającą można nosić pod bluzę polową.

12. Spodnie dopasowuje się tak, aby sięgały z tyłu do krawędzi obcasa, i nosi się:

1) polowe – z nogawkami wpuszczonymi w cholewki trzewików lub opuszczone na cholewki trzewików;

2) ubrania ochronnego – z nogawkami opuszczonymi na cholewki trzewików z kurtką ubrania ochronnego;

3) pozostałych ubiorów – z nogawkami opuszczonymi na cholewki butów lub trzewików.

13. Spódnicę noszą żołnierze kobiety i dopasowują ją tak, aby w ubiorze:

1) wieczorowym zakrywała kostki nóg;

2) galowym, wyjściowym i służbowym zakrywała kolana.

14. Koszule do ubioru:

1) wieczorowego i galowego nosi się ze spinkami do mankietów;

2) wyjściowego i służbowego nosi się z mankietami zapiętymi na guziki.

15. Koszulobluzy:

1) z krótkimi rękawami nosi się bez krawata, z rozpiętym jednym guzikiem, z naramiennikami w kolorze spodni (spódnicy), a w Marynarce Wojennej – w kolorze czarnym;

2) z długimi rękawami nosi się z naramiennikami w kolorze spodni (spódnicy), a w Marynarce Wojennej – w kolorze czarnym:

a) bez krawata z rozpiętym jednym guzikiem,

b) z krawatem,

c) z krawatem i kurtką munduru (bluzą olimpijką),

d) z krawatem i swetrem oficerskim;

3) polową nosi się z rozpiętym jednym guzikiem ze spodniami polowymi i pasem;

4) koszulę ćwiczebną nosi się z rozpiętym jednym guzikiem:

a) ze spodniami ćwiczebnymi i paskiem do spodni marynarki wojennej,

b) pod bluzą ćwiczebną;

5) koloru białego z krótkimi rękawami:

a) żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą nosić w składzie ubiorów wyjściowych podczas kontroli ruchu drogowego oraz motocyklowej asysty honorowej,

b) żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych mogą nosić podczas przedstawień i koncertów;

6) pod kamizelkę ochronną można użytkować bez kamizelki, wpuszczone w spodnie munduru polowego.

15a. Koszulkę:

1) polową nosi się w składzie ubiorów polowych,

2) ćwiczebną Marynarki Wojennej nosi się w składzie ubiorów ćwiczebnych

– z zapiętymi guzikami lub z rozpiętym jednym guzikiem, wpuszczoną w spodnie munduru lub opuszczoną na spodnie munduru, a w przypadku zestawu z pasem koloru białego, pasem żołnierskim wpuszczoną w spodnie munduru.

16. Apaszkę mogą nosić pododdziały reprezentacyjne i honorowe do ubioru polowego podczas udziału w uroczystościach.

17. Pas:

1) żołnierski nosi się:

a) w zestawie ubioru polowego i ćwiczebnego podczas pełnienia służb dyżurnych,

b) w składzie ubioru polowego pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych,

c) w przypadku konieczności noszenia kabury z bronią i oporządzenia,

d) w przypadku wystąpień zbiorowych, zgodnie z decyzją organizatora przedsięwzięcia;

2) oficerski koloru czarnego z koalicyjką noszą generałowie przy wystąpieniach z szablą, żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz dowódca, zastępca, kapelmistrz i tamburmajor etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości; żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki;

3) koloru białego z koalicyjką i getrami koloru białego noszą żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Marynarki Wojennej oraz żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych (z wyjątkiem dowódcy, zastępcy, kapelmistrza i tamburmajora) w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości, żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki;

4) koloru białego noszą żołnierze Żandarmerii Wojskowej podczas pełnienia służby dyżurnej, patrolowej, konwojowej, asystencyjnej i ruchu drogowego.

18. Kamizelkę odblaskową z napisem „Żandarmeria Wojskowa” noszą żołnierze Żandarmerii Wojskowej podczas:

1) pełnienia służby patrolowej w składzie ubioru polowego z pasem koloru białego, jeżeli z jej charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej;

2) wykonywania kontroli ruchu drogowego oraz w czasie wydawania poleceń lub dawania sygnałów na drodze w składzie ubioru wyjściowego (z kurtką munduru lub koszulobluzą) i polowego z pasem koloru białego;

3) wykonywania obowiązków służbowych w oddziałach specjalnych Żandarmerii Wojskowej w składzie ubioru polowego z pasem żołnierskim, jeżeli z ich charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej.

19. Torbę polową nosi się przewieszoną przez prawe ramię. Górna krawędź torby powinna znajdować się na wysokości linii pasa. W razie jednoczesnego noszenia torby polowej i maski przeciwgazowej torbę polową nosi się przewieszoną przez lewe ramię, a maskę przez prawe ramię.

20. Sznury galowe nosi się na prawym ramieniu, przypinając je pod naramiennikiem (w umundurowaniu Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa. Pętelkę sznura zapina się na pierwszym górnym guziku zapięcia munduru (pod spodem), a w umundurowaniu Marynarki Wojennej – pod klapą, na wysokości pierwszego rzędu guzików, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się na środku między rzędami guzików. Warkocze sznurów galowych generała przeprowadza się następująco: dłuższy warkocz pod rękawem i zapina się na pierwszy guzik, drugi warkocz ułożony na piersi zapina się na drugi od góry guzik munduru. Sznur galowy admirała zakłada się jak u generała, z tym że jego końcówki zapięte są w jednym miejscu (jak u oficera marynarki wojennej). Pętle sznurów galowych oficerskich i generała zakłada się pod prawy rękaw kurtki munduru.

20a. Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) nosi się w składzie ubioru galowego, zamiast sznura galowego, na prawym ramieniu w miejscu oraz w sposób przewidziany dla sznura galowego. W składzie ubioru wyjściowego sznur przypina się na lewym ramieniu pod naramiennikiem (na kurtce munduru wyjściowego Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się z przodu munduru lub koszulobluzy na wysokości górnej kieszeni, a warkocz sznura pod rękawem.

20b. Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) jest wykonany z dwukolorowej plecionki dekoracyjnej w kolorze srebrnym i czerwonym i składa się z warkocza splecionego z trzech pojedynczych sznurów, zakończonego pętelkami, pojedynczego sznura z węzłem i jedną pętelką, metalowego ołówka/gwoździa w kolorze srebrnym w przypadku Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych, albo złotym w przypadku Marynarki Wojennej, oraz metalowej zapinki w kolorze złotym w przypadku Marynarki Wojennej.

21. Kurtkę wyjściową, kurtkę: wiatrówkę, pilota i ubrania ochronnego nosi się z kapturem lub bez w zależności od warunków atmosferycznych; podpinkę od kurtki ubrania ochronnego można użytkować samodzielnie w składzie ubiorów polowych i ćwiczebnych, a ocieplacz do kurtki pilota i kurtki pilota tropikalnej można użytkować samodzielnie w składzie ubiorów specjalnych personelu latającego.

22. Sweter nosi się w składzie ubioru wyjściowego z koszulobluzą i krawatem.

23. Krawat można nosić ze spinką do krawata.

24. Bluzę dresu sportowego nosi się zapiętą na zamek lub rozpiętą, koszulkę sportową nosi się opuszczoną na spodnie dresu sportowego (spodenki) lub wpuszczoną w spodnie dresu (spodenki).

Wersja archiwalna obowiązująca od 2021-01-01 do 2021-06-23

Rozdział 4

Sposób noszenia umundurowania

§ 26. [Sposób noszenia nakryć głowy] 1. Czapkę rogatywkę, czapkę garnizonową oraz kapelusz damski nakłada się prosto na całą szerokość czoła, przy czym dolna krawędź daszka powinna znajdować się na linii brwi.

2. Czapkę futrzaną i czapkę zimową:

1) nosi się nałożoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się nad linią brwi;

2) ze względu na warunki atmosferyczne czapkę futrzaną można nosić z opuszczonymi klapami związanymi pod brodą albo z klapami związanymi z tyłu głowy.

3. Furażerkę:

1) nosi się lekko przechyloną w kierunku prawego ucha;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu i oznaką stopnia wojskowego skierowaną do dołu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4. Beret:

1) nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła znajdował się na środku czoła ponad linią brwi; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

2) w kolorze ciemnozielonym i oliwkowym nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła wojskowego znajdował się nad lewą brwią; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

3) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4a. [29] Czapkę rogatywkę polową, czapkę ćwiczebną, kapelusz polowy:

1) nosi się nałożone prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź nakrycia głowy powinna znajdować się nad linią brwi;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się w lewej udowej kieszeni spodni.

5. [30] Kapelusz podhalański i huculski nosi się nałożony prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze służbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę.

6. [31] Płaszcze i półpłaszcze dopasowuje się tak, aby zakrywały rękawy kurtki munduru i nie były dłuższe niż do nasady palców przy opuszczonej ręce.

7. Pelerynę podhalańską nosi się na lewym barku w ten sposób, aby jej lewa krawędź pokrywała się z linią guzików kurtki. Pelerynę spina się pod kołnierzem plecionką opadającą do tyłu przez prawe ramię.

8. Kurtkę munduru dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa sięgała nasady kciuka przy opuszczonej ręce.

9. Bluzę wyjściową marynarską nosi się z kołnierzem i krawatem marynarskim oraz na wierzchu spodni tak, aby zakrywała połowę długości bocznych kieszeni spodni. Krawat przywiązuje się do bluzy przy zakończeniu dekoltu sznurkiem w kolorze czarnym tak, aby końcówka krawata i sznurków były opuszczone na szerokość dłoni.

10. Bluzy polowe i ćwiczebne dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa bluzy sięgała nasady dłoni, oraz nosi się opuszczone na spodnie:

1) z kołnierzem wyłożonym lub zapiętym na stójkę,

2) z rękawami zapiętymi na taśmę samosczepną (guziki) lub podwiniętymi

– w warunkach bojowych bluzy polowe i ćwiczebne można nosić wpuszczone w spodnie.

11. Bluzę ocieplającą można nosić pod bluzę polową.

12. Spodnie dopasowuje się tak, aby sięgały z tyłu do krawędzi obcasa, i nosi się:

1) polowe – z nogawkami wpuszczonymi w cholewki trzewików lub opuszczone na cholewki trzewików;

2) ubrania ochronnego – z nogawkami opuszczonymi na cholewki trzewików z kurtką ubrania ochronnego;

3) pozostałych ubiorów – z nogawkami opuszczonymi na cholewki butów lub trzewików.

13. Spódnicę noszą żołnierze kobiety i dopasowują ją tak, aby w ubiorze:

1) wieczorowym zakrywała kostki nóg;

2) galowym, wyjściowym i służbowym zakrywała kolana.

14. Koszule do ubioru:

1) wieczorowego i galowego nosi się ze spinkami do mankietów;

2) wyjściowego i służbowego nosi się z mankietami zapiętymi na guziki.

15. Koszulobluzy:

1) [32] z krótkimi rękawami nosi się bez krawata, z rozpiętym jednym guzikiem, z naramiennikami w kolorze spodni (spódnicy), a w Marynarce Wojennej – w kolorze czarnym;

2) z długimi rękawami nosi się z naramiennikami w kolorze spodni (spódnicy), a w Marynarce Wojennej – w kolorze czarnym: [33]

a) bez krawata z rozpiętym jednym guzikiem,

b) z krawatem,

c) z krawatem i kurtką munduru (bluzą olimpijką),

d) z krawatem i swetrem oficerskim;

3) polową nosi się z rozpiętym jednym guzikiem ze spodniami polowymi i pasem;

4) koszulę ćwiczebną nosi się z rozpiętym jednym guzikiem:

a) ze spodniami ćwiczebnymi i paskiem do spodni marynarki wojennej,

b) pod bluzą ćwiczebną;

5) koloru białego z krótkimi rękawami:

a) żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą nosić w składzie ubiorów wyjściowych podczas kontroli ruchu drogowego oraz motocyklowej asysty honorowej,

b) żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych mogą nosić podczas przedstawień i koncertów;

6) [34] pod kamizelkę ochronną można użytkować bez kamizelki, wpuszczone w spodnie munduru polowego.

15a. [35] Koszulkę:

1) polową nosi się w składzie ubiorów polowych,

2) ćwiczebną Marynarki Wojennej nosi się w składzie ubiorów ćwiczebnych

– z zapiętymi guzikami lub z rozpiętym jednym guzikiem, wpuszczoną w spodnie munduru lub opuszczoną na spodnie munduru, a w przypadku zestawu z pasem koloru białego, pasem żołnierskim wpuszczoną w spodnie munduru.

16. Apaszkę mogą nosić pododdziały reprezentacyjne i honorowe do ubioru polowego podczas udziału w uroczystościach.

17. Pas:

1) żołnierski nosi się:

a) w zestawie ubioru polowego i ćwiczebnego podczas pełnienia służb dyżurnych,

b) w składzie ubioru polowego pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych,

c) w przypadku konieczności noszenia kabury z bronią i oporządzenia,

d) w przypadku wystąpień zbiorowych, zgodnie z decyzją organizatora przedsięwzięcia;

2) [36] oficerski koloru czarnego z koalicyjką noszą generałowie przy wystąpieniach z szablą, żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz dowódca, zastępca, kapelmistrz i tamburmajor etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości; żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki;

3) koloru białego z koalicyjką i getrami koloru białego noszą żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Marynarki Wojennej oraz żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych (z wyjątkiem dowódcy, zastępcy, kapelmistrza i tamburmajora) w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości, żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki;

4) [37] koloru białego noszą żołnierze Żandarmerii Wojskowej podczas pełnienia służby dyżurnej, patrolowej, konwojowej, asystencyjnej i ruchu drogowego.

18. Kamizelkę odblaskową z napisem „Żandarmeria Wojskowa” noszą żołnierze Żandarmerii Wojskowej podczas:

1) pełnienia służby patrolowej w składzie ubioru polowego z pasem koloru białego, jeżeli z jej charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej;

2) [38] wykonywania kontroli ruchu drogowego oraz w czasie wydawania poleceń lub dawania sygnałów na drodze w składzie ubioru wyjściowego (z kurtką munduru lub koszulobluzą) i polowego z pasem koloru białego;

3) wykonywania obowiązków służbowych w oddziałach specjalnych Żandarmerii Wojskowej w składzie ubioru polowego z pasem żołnierskim, jeżeli z ich charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej.

19. Torbę polową nosi się przewieszoną przez prawe ramię. Górna krawędź torby powinna znajdować się na wysokości linii pasa. W razie jednoczesnego noszenia torby polowej i maski przeciwgazowej torbę polową nosi się przewieszoną przez lewe ramię, a maskę przez prawe ramię.

20. Sznury galowe nosi się na prawym ramieniu, przypinając je pod naramiennikiem (w umundurowaniu Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa. Pętelkę sznura zapina się na pierwszym górnym guziku zapięcia munduru (pod spodem), a w umundurowaniu Marynarki Wojennej – pod klapą, na wysokości pierwszego rzędu guzików, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się na środku między rzędami guzików. Warkocze sznurów galowych generała przeprowadza się następująco: dłuższy warkocz pod rękawem i zapina się na pierwszy guzik, drugi warkocz ułożony na piersi zapina się na drugi od góry guzik munduru. Sznur galowy admirała zakłada się jak u generała, z tym że jego końcówki zapięte są w jednym miejscu (jak u oficera marynarki wojennej). Pętle sznurów galowych oficerskich i generała zakłada się pod prawy rękaw kurtki munduru.

20a. Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) nosi się w składzie ubioru galowego, zamiast sznura galowego, na prawym ramieniu w miejscu oraz w sposób przewidziany dla sznura galowego. W składzie ubioru wyjściowego sznur przypina się na lewym ramieniu pod naramiennikiem (na kurtce munduru wyjściowego Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się z przodu munduru lub koszulobluzy na wysokości górnej kieszeni, a warkocz sznura pod rękawem.

20b. Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) jest wykonany z dwukolorowej plecionki dekoracyjnej w kolorze srebrnym i czerwonym i składa się z warkocza splecionego z trzech pojedynczych sznurów, zakończonego pętelkami, pojedynczego sznura z węzłem i jedną pętelką, metalowego ołówka/gwoździa w kolorze srebrnym w przypadku Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych, albo złotym w przypadku Marynarki Wojennej, oraz metalowej zapinki w kolorze złotym w przypadku Marynarki Wojennej.

21. [39] Kurtkę wyjściową, kurtkę: wiatrówkę, pilota i ubrania ochronnego nosi się z kapturem lub bez w zależności od warunków atmosferycznych; podpinkę od kurtki ubrania ochronnego można użytkować samodzielnie w składzie ubiorów polowych i ćwiczebnych, a ocieplacz do kurtki pilota i kurtki pilota tropikalnej można użytkować samodzielnie w składzie ubiorów specjalnych personelu latającego.

22. [40] Sweter nosi się w składzie ubioru wyjściowego z koszulobluzą i krawatem.

23. [41] Krawat można nosić ze spinką do krawata.

24. [42] Bluzę dresu sportowego nosi się zapiętą na zamek lub rozpiętą, koszulkę sportową nosi się opuszczoną na spodnie dresu sportowego (spodenki) lub wpuszczoną w spodnie dresu (spodenki).

[29] § 26 ust. 4a w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. a) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[30] § 26 ust. 5 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. b) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[31] § 26 ust. 6 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. b) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[32] § 26 ust. 15 pkt 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. c) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[33] § 26 ust. 15 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. c) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[34] § 26 ust. 15 pkt 6 dodany przez § 1 pkt 14 lit. c) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[35] § 26 ust. 15a dodany przez § 1 pkt 14 lit. d) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[36] § 26 ust. 17 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. e) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[37] § 26 ust. 17 pkt 4 dodany przez § 1 pkt 14 lit. e) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[38] § 26 ust. 18 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. f) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[39] § 26 ust. 21 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. g) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[40] § 26 ust. 22 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 14 lit. h) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[41] § 26 ust. 23 dodany przez § 1 pkt 14 lit. i) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

[42] § 26 ust. 24 dodany przez § 1 pkt 14 lit. i) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 2455). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2020-02-15 do 2020-12-31

Rozdział 4

Sposób noszenia umundurowania

§ 26. [Sposób noszenia nakryć głowy] 1. Czapkę rogatywkę, czapkę garnizonową oraz kapelusz damski nakłada się prosto na całą szerokość czoła, przy czym dolna krawędź daszka powinna znajdować się na linii brwi.

2. Czapkę futrzaną i czapkę zimową:

1) nosi się nałożoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się nad linią brwi;

2) ze względu na warunki atmosferyczne czapkę futrzaną można nosić z opuszczonymi klapami związanymi pod brodą albo z klapami związanymi z tyłu głowy.

3. Furażerkę:

1) nosi się lekko przechyloną w kierunku prawego ucha;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu i oznaką stopnia wojskowego skierowaną do dołu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4. Beret:

1) nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła znajdował się na środku czoła ponad linią brwi; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

2) w kolorze ciemnozielonym i oliwkowym nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, aby znak orła wojskowego znajdował się nad lewą brwią; prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby opadała na ucho;

3) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu, a w umundurowaniu bez naramienników – w lewej udowej kieszeni spodni.

4a. [9] Czapkę rogatywkę polową, czapkę ćwiczebną:

1) nosi się nałożoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się nad linią brwi;

2) przy wystąpieniach bez nakrycia głowy nosi się w lewej udowej kieszeni spodni.

5. Kapelusz podhalański nosi się nałożony prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze służbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę.

6. Płaszcze i półpłaszcze nosi się z rękawiczkami i szalikiem oraz dopasowuje się, tak aby zakrywały rękawy kurtki munduru i nie były dłuższe, niż do nasady palców przy opuszczonej ręce.

7. Pelerynę podhalańską nosi się na lewym barku w ten sposób, aby jej lewa krawędź pokrywała się z linią guzików kurtki. Pelerynę spina się pod kołnierzem plecionką opadającą do tyłu przez prawe ramię.

8. Kurtkę munduru dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa sięgała nasady kciuka przy opuszczonej ręce.

9. Bluzę wyjściową marynarską nosi się z kołnierzem i krawatem marynarskim oraz na wierzchu spodni tak, aby zakrywała połowę długości bocznych kieszeni spodni. Krawat przywiązuje się do bluzy przy zakończeniu dekoltu sznurkiem w kolorze czarnym tak, aby końcówka krawata i sznurków były opuszczone na szerokość dłoni.

10. Bluzy polowe i ćwiczebne dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa bluzy sięgała nasady dłoni, oraz nosi się opuszczone na spodnie:

1) z kołnierzem wyłożonym lub zapiętym na stójkę,

2) z rękawami zapiętymi na taśmę samosczepną (guziki) lub podwiniętymi

– w warunkach bojowych bluzy polowe i ćwiczebne można nosić wpuszczone w spodnie.

11. Bluzę ocieplającą można nosić pod bluzę polową.

12. Spodnie dopasowuje się tak, aby sięgały z tyłu do krawędzi obcasa, i nosi się:

1) polowe – z nogawkami wpuszczonymi w cholewki trzewików lub opuszczone na cholewki trzewików;

2) ubrania ochronnego – z nogawkami opuszczonymi na cholewki trzewików z kurtką ubrania ochronnego;

3) pozostałych ubiorów – z nogawkami opuszczonymi na cholewki butów lub trzewików.

13. Spódnicę noszą żołnierze kobiety i dopasowują ją tak, aby w ubiorze:

1) wieczorowym zakrywała kostki nóg;

2) galowym, wyjściowym i służbowym zakrywała kolana.

14. Koszule do ubioru:

1) wieczorowego i galowego nosi się ze spinkami do mankietów;

2) wyjściowego i służbowego nosi się z mankietami zapiętymi na guziki.

15. Koszulobluzy:

1) z krótkimi rękawami nosi się bez krawata, z rozpiętym jednym guzikiem, z naramiennikami w kolorze spodni, a w Marynarce Wojennej – w kolorze czarnym;

2) z długimi rękawami nosi się z naramiennikami w kolorze spodni, a w Marynarce Wojennej z naramiennikami w kolorze czarnym:

a) bez krawata z rozpiętym jednym guzikiem,

b) z krawatem,

c) z krawatem i kurtką munduru (bluzą olimpijką),

d) z krawatem i swetrem oficerskim;

3) polową nosi się z rozpiętym jednym guzikiem ze spodniami polowymi i pasem;

4) koszulę ćwiczebną nosi się z rozpiętym jednym guzikiem:

a) ze spodniami ćwiczebnymi i paskiem do spodni marynarki wojennej,

b) pod bluzą ćwiczebną;

5) koloru białego z krótkimi rękawami:

a) żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą nosić w składzie ubiorów wyjściowych podczas kontroli ruchu drogowego oraz motocyklowej asysty honorowej,

b) żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych mogą nosić podczas przedstawień i koncertów.

16. Apaszkę mogą nosić pododdziały reprezentacyjne i honorowe do ubioru polowego podczas udziału w uroczystościach.

17. Pas:

1) żołnierski nosi się:

a) w zestawie ubioru polowego i ćwiczebnego podczas pełnienia służb dyżurnych,

b) w składzie ubioru polowego pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych,

c) w przypadku konieczności noszenia kabury z bronią i oporządzenia,

d) w przypadku wystąpień zbiorowych, zgodnie z decyzją organizatora przedsięwzięcia;

2) służbowy z koalicyjką noszą generałowie przy wystąpieniach z szablą oraz żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz dowódca, zastępca, kapelmistrz i tamburmajor etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości, żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki;

3) koloru białego z koalicyjką i getrami koloru białego noszą żołnierze etatowych pododdziałów reprezentacyjnych i honorowych Marynarki Wojennej oraz żołnierze etatowych orkiestr reprezentacyjnych i wojskowych (z wyjątkiem dowódcy, zastępcy, kapelmistrza i tamburmajora) w składzie ubioru służbowego w czasie uroczystości, żołnierze wchodzący w skład kolumny nie noszą koalicyjki.

18. Kamizelkę odblaskową z napisem „Żandarmeria Wojskowa” noszą żołnierze Żandarmerii Wojskowej podczas:

1) pełnienia służby patrolowej w składzie ubioru polowego z pasem koloru białego, jeżeli z jej charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej;

2) wykonywania kontroli ruchu drogowego oraz w czasie wydawania poleceń lub dawania sygnałów na drodze w składzie ubioru wyjściowego (z kurtką munduru lub koszulobluzą) i polowego z pasem koloru białego i koalicyjką;

3) wykonywania obowiązków służbowych w oddziałach specjalnych Żandarmerii Wojskowej w składzie ubioru polowego z pasem żołnierskim, jeżeli z ich charakteru wynika konieczność występowania w kamizelce odblaskowej.

19. Torbę polową nosi się przewieszoną przez prawe ramię. Górna krawędź torby powinna znajdować się na wysokości linii pasa. W razie jednoczesnego noszenia torby polowej i maski przeciwgazowej torbę polową nosi się przewieszoną przez lewe ramię, a maskę przez prawe ramię.

20. Sznury galowe nosi się na prawym ramieniu, przypinając je pod naramiennikiem (w umundurowaniu Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa. Pętelkę sznura zapina się na pierwszym górnym guziku zapięcia munduru (pod spodem), a w umundurowaniu Marynarki Wojennej – pod klapą, na wysokości pierwszego rzędu guzików, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się na środku między rzędami guzików. Warkocze sznurów galowych generała przeprowadza się następująco: dłuższy warkocz pod rękawem i zapina się na pierwszy guzik, drugi warkocz ułożony na piersi zapina się na drugi od góry guzik munduru. Sznur galowy admirała zakłada się jak u generała, z tym że jego końcówki zapięte są w jednym miejscu (jak u oficera marynarki wojennej). Pętle sznurów galowych oficerskich i generała zakłada się pod prawy rękaw kurtki munduru.

20a. [10] Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) nosi się w składzie ubioru galowego, zamiast sznura galowego, na prawym ramieniu w miejscu oraz w sposób przewidziany dla sznura galowego. W składzie ubioru wyjściowego sznur przypina się na lewym ramieniu pod naramiennikiem (na kurtce munduru wyjściowego Marynarki Wojennej przy pomocy zapinki) – przy wszyciu rękawa, tak aby metalowy wisiorek zwisający na końcu warkocza znajdował się z przodu munduru lub koszulobluzy na wysokości górnej kieszeni, a warkocz sznura pod rękawem.

20b. [11] Sznur wyróżniający attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego) jest wykonany z dwukolorowej plecionki dekoracyjnej w kolorze srebrnym i czerwonym i składa się z warkocza splecionego z trzech pojedynczych sznurów, zakończonego pętelkami, pojedynczego sznura z węzłem i jedną pętelką, metalowego ołówka/gwoździa w kolorze srebrnym w przypadku Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych, albo złotym w przypadku Marynarki Wojennej, oraz metalowej zapinki w kolorze złotym w przypadku Marynarki Wojennej.

21. Kurtkę: wyjściową, wiatrówkę i ubrania ochronnego nosi się z kapturem lub bez w zależności od warunków atmosferycznych; podpinkę od kurtki ubrania ochronnego można użytkować samodzielnie w składzie ubiorów polowych i ćwiczebnych.

22. Sweter oficerski nosi się w składzie ubioru wyjściowego z koszulą lub koszulobluzą i krawatem.

[9] § 26 ust. 4a dodany przez § 1 pkt 7 lit. a) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lutego 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 237). Zmiana weszła w życie 15 lutego 2020 r.

[10] § 26 ust. 20a dodany przez § 1 pkt 7 lit. b) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lutego 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 237). Zmiana weszła w życie 15 lutego 2020 r.

[11] § 26 ust. 20b dodany przez § 1 pkt 7 lit. b) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lutego 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz.U. poz. 237). Zmiana weszła w życie 15 lutego 2020 r.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2019-12-02 do 2020-02-14 (Dz.U.2019.2339 tekst jednolity)