Rozdział 4

Szkolenie i egzaminowanie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty

§ 14. [Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem] 1. Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem obejmuje następujące zagadnienia:

1) specyfikę i środowisko pracy maszynisty, w tym jego rolę i odpowiedzialność w ruchu kolejowym, wymagania zawodowe i predyspozycje niezbędne do wykonywania pracy na tym stanowisku;

2) technologię transportu kolejowego, w tym przepisy bezpieczeństwa i eksploatacji;

3) infrastrukturę kolejową;

4) radiołączność pociągową;

5) pociągi, ich składy oraz wymogi techniczne dotyczące lokomotyw, zespołów trakcyjnych, wagonów osobowych i towarowych oraz innego rodzaju taboru kolejowego;

6) zagrożenia występujące w ruchu kolejowym;

7) podstawowe zasady fizyki.

1a. Szkolenie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty obejmuje wiedzę ogólną z zakresu zagadnień, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem zasad, które można zastosować niezależnie od określonego rodzaju i typu taboru kolejowego lub infrastruktury kolejowej.

2. Program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

3. W wyniku ukończonego szkolenia kandydat na maszynistę ubiegający się o licencję maszynisty powinien:

1) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1:

a) znać podstawowe akty prawne i instrukcje dotyczące bezpieczeństwa kolei w zakresie związanym z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty, w szczególności określające:

– zasady przyznawania uprawnień maszynistom,

– warunki wykonywania przewozu towarów niebezpiecznych i przewozów wojskowych,

– zasady ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej w miejscu pracy,

b) rozumieć szczególne wymagania stawiane maszynistom, w tym wymagania zawodowe i osobowościowe niezbędne do wykonywania obowiązków maszynisty, polegające w szczególności na:

– jeździe przeważnie w pojedynczej obsadzie,

– zmiennym rytmie dobowym pracy,

– konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej i innego wyposażenia,

– umiejętności posługiwania się dokumentacją związaną z pracą maszynisty, w tym bieżącego jej aktualizowania,

c) rozumieć, które zachowania są zgodne z zakresem odpowiedzialności maszynisty za kluczowe kwestie bezpieczeństwa ruchu kolejowego, i znać czynniki wpływające negatywnie na jego pracę, takie jak przyjmowanie określonych leków, alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, choroby, stres, zmęczenie,

d) umieć wskazać dokumenty związane z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty, w szczególności akty prawne, instrukcje i służbowe rozkłady jazdy,

e) umieć określić odpowiedzialność i zadania pracowników wykonujących czynności związane z bezpieczeństwem i prowadzeniem ruchu kolejowego,

f) rozumieć znaczenie dokładności wykonywania zadań i metod pracy,

g) rozumieć zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności w zakresie zachowania na obszarze kolejowym, postępowania przy wsiadaniu do i wysiadaniu z pojazdu trakcyjnego, ergonomii, bezpieczeństwa personelu kolejowego i używanych środków ochrony indywidualnej,

h) znać sposoby radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach ekstremalnych,

i) umieć stosować zasady ochrony środowiska w pracy maszynisty, w tym techniki jazdy minimalizujące negatywny wpływ na środowisko;

2) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2:

a) znać postanowienia aktów prawnych, procedur i instrukcji z zakresu eksploatacji kolei,

b) umieć określić odpowiedzialność i zadania pracowników wykonujących czynności związane z eksploatacją kolei;

3) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, znać:

a) budowę toru kolejowego i stacji kolejowych, w tym stacji rozrządowych,

b) budowle kolejowe,

c) techniki prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizację kolejową,

d) stosowane systemy zabezpieczenia ruchu i łączności,

e) urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, w szczególności urządzenia detekcji stanów awaryjnych taboru kolejowego i wykrywacze dymu w tunelach,

f) budowę sieci trakcyjnej;

4) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4:

a) znać zasady działania i znaczenie radiołączności pociągowej,

b) umieć wskazać pracowników, z którymi maszynista kontaktuje się w trakcie jazdy za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej, w tym dyżurnego ruchu i członków drużyny pociągowej,

c) umieć identyfikować sytuacje, które wymagają nawiązania łączności za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej,

d) znać metody nawiązywania łączności;

5) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 5:

a) znać rodzaje trakcji,

b) umieć opisać elementy, systemy, układy i podzespoły pojazdu kolejowego,

c) znać sposoby oznakowania pojazdów kolejowych,

d) znać dokumenty, które powinny znajdować się w pojeździe kolejowym,

e) rozumieć zasadę działania poszczególnych rodzajów hamulców i znać sposoby obliczania masy hamującej,

f) umieć określić prędkość pociągu,

g) umieć wskazać maksymalne obciążenie i siły działające na sprzęg,

h) znać działanie i funkcje systemów sterowania pociągiem;

6) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6:

a) rozumieć zasady bezpieczeństwa ruchu kolejowego,

b) znać zagrożenia związane z ruchem kolejowym oraz różne środki stosowane do ich ograniczania,

c) umieć rozpoznawać zdarzenia mające znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego i znać sposoby reakcji w przypadku ich wystąpienia,

d) znać procedury mające zastosowanie do zdarzeń z udziałem ludzi, w szczególności dotyczące ewakuacji;

7) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 7:

a) umieć określić rozkład sił działających na koła pojazdu kolejowego,

b) umieć określić czynniki wpływające na przyspieszenie i skuteczność hamowania,

c) rozumieć podstawowe pojęcia i zasady z zakresu elektrotechniki, a także znać metody pracy i warunki zachowania bezpieczeństwa przy urządzeniach elektroenergetycznych zainstalowanych w pojazdach kolejowych.

Rozdział 4

Szkolenie i egzaminowanie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty

§ 14. [Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem ] 1. [1] Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem obejmuje następujące zagadnienia:

1) specyfikę i środowisko pracy maszynisty, w tym jego rolę i odpowiedzialność w ruchu kolejowym, wymagania zawodowe i predyspozycje niezbędne do wykonywania pracy na tym stanowisku;

2) technologię transportu kolejowego, w tym przepisy bezpieczeństwa i eksploatacji;

3) infrastrukturę kolejową;

4) radiołączność pociągową;

5) pociągi, ich składy oraz wymogi techniczne dotyczące lokomotyw, zespołów trakcyjnych, wagonów osobowych i towarowych oraz innego rodzaju taboru kolejowego;

6) zagrożenia występujące w ruchu kolejowym;

7) podstawowe zasady fizyki.

1a. [2] Szkolenie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty obejmuje wiedzę ogólną z zakresu zagadnień, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem zasad, które można zastosować niezależnie od określonego rodzaju i typu taboru kolejowego lub infrastruktury kolejowej.

2. Program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

3. [3] W wyniku ukończonego szkolenia kandydat na maszynistę ubiegający się o licencję maszynisty powinien:

1) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1:

a) znać podstawowe akty prawne i instrukcje dotyczące bezpieczeństwa kolei w zakresie związanym z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty, w szczególności określające:

– zasady przyznawania uprawnień maszynistom,

– warunki wykonywania przewozu towarów niebezpiecznych i przewozów wojskowych,

– zasady ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej w miejscu pracy,

b) rozumieć szczególne wymagania stawiane maszynistom, w tym wymagania zawodowe i osobowościowe niezbędne do wykonywania obowiązków maszynisty, polegające w szczególności na:

– jeździe przeważnie w pojedynczej obsadzie,

– zmiennym rytmie dobowym pracy,

– konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej i innego wyposażenia,

– umiejętności posługiwania się dokumentacją związaną z pracą maszynisty, w tym bieżącego jej aktualizowania,

c) rozumieć, które zachowania są zgodne z zakresem odpowiedzialności maszynisty za kluczowe kwestie bezpieczeństwa ruchu kolejowego, i znać czynniki wpływające negatywnie na jego pracę, takie jak przyjmowanie określonych leków, alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, choroby, stres, zmęczenie,

d) umieć wskazać dokumenty związane z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty, w szczególności akty prawne, instrukcje i służbowe rozkłady jazdy,

e) umieć określić odpowiedzialność i zadania pracowników wykonujących czynności związane z bezpieczeństwem i prowadzeniem ruchu kolejowego,

f) rozumieć znaczenie dokładności wykonywania zadań i metod pracy,

g) rozumieć zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności w zakresie zachowania na obszarze kolejowym, postępowania przy wsiadaniu do i wysiadaniu z pojazdu trakcyjnego, ergonomii, bezpieczeństwa personelu kolejowego i używanych środków ochrony indywidualnej,

h) znać sposoby radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach ekstremalnych,

i) umieć stosować zasady ochrony środowiska w pracy maszynisty, w tym techniki jazdy minimalizujące negatywny wpływ na środowisko;

2) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2:

a) znać postanowienia aktów prawnych, procedur i instrukcji z zakresu eksploatacji kolei,

b) umieć określić odpowiedzialność i zadania pracowników wykonujących czynności związane z eksploatacją kolei;

3) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, znać:

a) budowę toru kolejowego i stacji kolejowych, w tym stacji rozrządowych,

b) budowle kolejowe,

c) techniki prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizację kolejową,

d) stosowane systemy zabezpieczenia ruchu i łączności,

e) urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, w szczególności urządzenia detekcji stanów awaryjnych taboru kolejowego i wykrywacze dymu w tunelach,

f) budowę sieci trakcyjnej;

4) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4:

a) znać zasady działania i znaczenie radiołączności pociągowej,

b) umieć wskazać pracowników, z którymi maszynista kontaktuje się w trakcie jazdy za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej, w tym dyżurnego ruchu i członków drużyny pociągowej,

c) umieć identyfikować sytuacje, które wymagają nawiązania łączności za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej,

d) znać metody nawiązywania łączności;

5) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 5:

a) znać rodzaje trakcji,

b) umieć opisać elementy, systemy, układy i podzespoły pojazdu kolejowego,

c) znać sposoby oznakowania pojazdów kolejowych,

d) znać dokumenty, które powinny znajdować się w pojeździe kolejowym,

e) rozumieć zasadę działania poszczególnych rodzajów hamulców i znać sposoby obliczania masy hamującej,

f) umieć określić prędkość pociągu,

g) umieć wskazać maksymalne obciążenie i siły działające na sprzęg,

h) znać działanie i funkcje systemów sterowania pociągiem;

6) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6:

a) rozumieć zasady bezpieczeństwa ruchu kolejowego,

b) znać zagrożenia związane z ruchem kolejowym oraz różne środki stosowane do ich ograniczania,

c) umieć rozpoznawać zdarzenia mające znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego i znać sposoby reakcji w przypadku ich wystąpienia,

d) znać procedury mające zastosowanie do zdarzeń z udziałem ludzi, w szczególności dotyczące ewakuacji;

7) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 7:

a) umieć określić rozkład sił działających na koła pojazdu kolejowego,

b) umieć określić czynniki wpływające na przyspieszenie i skuteczność hamowania,

c) rozumieć podstawowe pojęcia i zasady z zakresu elektrotechniki, a także znać metody pracy i warunki zachowania bezpieczeństwa przy urządzeniach elektroenergetycznych zainstalowanych w pojazdach kolejowych.

Rozdział 4

Szkolenie i egzaminowanie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty

§ 14. [Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem ] 1. Zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem i egzaminem obejmuje:

1) technologię transportu kolejowego, w tym przepisy bezpieczeństwa i eksploatacji;

2) zagrożenia związane z eksploatacją oraz różne środki stosowane do ich zwalczania;

3) sposoby funkcjonowania kolei;

4) pociągi, ich składy oraz wymogi techniczne dotyczące lokomotyw, zespołów trakcyjnych, wagonów osobowych i towarowych oraz innego rodzaju taboru kolejowego.

2. Program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

3. W wyniku ukończonego szkolenia kandydat na maszynistę ubiegający się o licencję maszynisty nabywa wiedzę i umiejętności w zakresie:

1) specyficznych wymagań związanych z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty;

2) stosowania przepisów bezpieczeństwa obowiązujących pracowników;

3) rozpoznawania taboru kolejowego;

4) stosowania reguł pracy na stanowisku maszynisty;

5) stosowania obowiązujących aktów prawnych i instrukcji związanych z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty;

6) stosowania procedur mających zastosowanie do zdarzeń z udziałem ludzi;

7) rozpoznawania zagrożeń związanych z eksploatacją kolei;

8) stosowania zasad regulujących bezpieczeństwo ruchu kolejowego;

9) stosowania podstawowych zasad elektrotechniki.