Wersja obowiązująca od 2017.02.16 do 2024.12.13     (Dz.U.2017.277 tekst jednolity)

§ 10. [Wbudowany instrument pochodny] 1. W przypadku zawarcia umowy, której składnikiem jest wbudowany instrument pochodny, a całość lub część przepływów pieniężnych związanych z taką umową zmienia się w sposób podobny do tego, jaki wbudowany instrument pochodny powodowałby samodzielnie, należy wbudowany instrument pochodny wykazać w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej. Obowiązek odrębnego wykazania w księgach rachunkowych wbudowanego instrumentu pochodnego powstaje, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) zawarta umowa będąca instrumentem finansowym nie jest zaliczana do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu lub aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, których skutki przeszacowania są odnoszone do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego;

2) charakter wbudowanego instrumentu oraz ryzyka z nim związane nie są ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi;

3) odrębny instrument, którego charakterystyka odpowiada cechom wbudowanego instrumentu pochodnego, spełniałby warunki określone w § 3 pkt 4;

4) możliwe jest wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego.

1a. Charakter wbudowanego instrumentu pochodnego oraz ryzyka z nim związane uznaje się za ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi wtedy, gdy w szczególności:

1) wbudowany instrument pochodny jest związany ze stopą procentową lub indeksem stóp procentowych, które powodują zmianę kwoty odsetek, jakie byłyby zapłacone lub otrzymane na podstawie zawartej umowy, gdyby w tę umowę nie został wbudowany instrument pochodny; jeżeli wbudowany instrument finansowy powoduje, że rozliczenie umowy zasadniczej może być dokonane w taki sposób, że kwota inwestycji początkowej nie będzie odzyskana, albo stopa zwrotu z inwestycji będzie znacząco odbiegała od początkowego poziomu tej stopy lub od stóp rynkowych ustalonych dla podobnych umów, nie uznaje się wówczas instrumentu wbudowanego i umowy zasadniczej za ściśle powiązane lub

2) wbudowany instrument pochodny jest górnym lub dolnym pułapem stopy procentowej, albo ceny nabycia lub ceny sprzedaży składnika aktywów, jeżeli w terminie zawarcia umowy ustalona stopa procentowa lub cena nie odbiega znacząco od warunków rynkowych oraz górny pułap jest powyżej, a dolny poniżej rynkowej stopy procentowej lub ceny rynkowej dla podobnych transakcji, lub

3) wbudowany instrument pochodny powoduje, że strumień przepływów pieniężnych z tytułu płatności części lub całości nominału lub odsetek jest wyrażany w walucie obcej, a powstałe na dzień wyceny różnice kursowe zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, lub

4) wbudowany instrument pochodny powoduje, że kwoty płatności wynikające z umów zmieniają się na skutek:

a) indeksowania wskaźnikiem powiązanym z inflacją, pod warunkiem że wskaźnik inflacji przyjęty za podstawę ustalenia indeksu jest charakterystyczny dla środowiska ekonomicznego, w którym działa jednostka, lub

b) zmiany wielkości sprzedaży lub rynkowych stóp procentowych, lub

5) z zawartej umowy niebędącej instrumentem finansowym wynika obowiązek dokonywania płatności wyrażonych w walucie obcej, która jest:

a) walutą, w której którakolwiek z ważnych dla wykonania postanowień umowy stron osiąga większość przychodów i ponosi większość kosztów (waluta funkcjonalna), lub

b) walutą, w której zwyczajowo i powszechnie na rynkach międzynarodowych zawierane są umowy na dostawę określonych towarów lub usług, lub

c) walutą, w której powszechnie na rynku krajowym zawierane są umowy na dostawę określonych dóbr lub usług.

2. Umowę zasadniczą będącą instrumentem finansowym, od której odłączono wbudowany instrument pochodny, wykazuje się w księgach odrębnie i kwalifikuje do kategorii określonych w § 5 ust. 1.

3. Jeżeli jednostka przystąpiła do umowy niebędącej instrumentem finansowym, której składnikiem jest instrument spełniający warunki określone w ust. 1 pkt 2–4, to wbudowany instrument pochodny zalicza się do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, natomiast umowę zasadniczą wykazuje się w księgach rachunkowych, zgodnie z postanowieniami ustawy.

4. Jeżeli wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego nie jest możliwe w momencie nabycia albo w następujących po tym terminach wyceny, to instrument finansowy zalicza się do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.

5. Wbudowany instrument pochodny, wykazywany w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej, może być zaliczony do instrumentów zabezpieczających, jeżeli spełnia on warunki określone w art. 35a ust. 3 ustawy.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2004.03.13 do 2017.02.15

§ 10. [Wbudowany instrument pochodny] 1. [5] W przypadku zawarcia umowy, której składnikiem jest wbudowany instrument pochodny, a całość lub część przepływów pieniężnych związanych z taką umową zmienia się w sposób podobny do tego, jaki wbudowany instrument pochodny powodowałby samodzielnie, należy wbudowany instrument pochodny wykazać w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej. Obowiązek odrębnego wykazania w księgach rachunkowych wbudowanego instrumentu pochodnego powstaje, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) zawarta umowa będąca instrumentem finansowym nie jest zaliczana do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu lub aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, których skutki przeszacowania są odnoszone do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego,

2) charakter wbudowanego instrumentu oraz ryzyka z nim związane nie są ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi,

3) odrębny instrument, którego charakterystyka odpowiada cechom wbudowanego instrumentu pochodnego, spełniałby warunki określone w § 3 pkt 4,

4) możliwe jest wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego.

1a. [6] Charakter wbudowanego instrumentu pochodnego oraz ryzyka z nim związane uznaje się za ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi wtedy, gdy w szczególności:

1) wbudowany instrument pochodny jest związany ze stopą procentową lub indeksem stóp procentowych, które powodują zmianę kwoty odsetek, jakie byłyby zapłacone lub otrzymane na podstawie zawartej umowy, gdyby w tę umowę nie został wbudowany instrument pochodny; jeżeli wbudowany instrument finansowy powoduje, że rozliczenie umowy zasadniczej może być dokonane w taki sposób, że kwota inwestycji początkowej nie będzie odzyskana, albo stopa zwrotu z inwestycji będzie znacząco odbiegała od początkowego poziomu tej stopy lub od stóp rynkowych ustalonych dla podobnych umów, nie uznaje się wówczas instrumentu wbudowanego i umowy zasadniczej za ściśle powiązane lub

2) wbudowany instrument pochodny jest górnym lub dolnym pułapem stopy procentowej, albo ceny nabycia lub ceny sprzedaży składnika aktywów, jeżeli w terminie zawarcia umowy ustalona stopa procentowa lub cena nie odbiega znacząco od warunków rynkowych oraz górny pułap jest powyżej, a dolny poniżej rynkowej stopy procentowej lub ceny rynkowej dla podobnych transakcji, lub

3) wbudowany instrument pochodny powoduje, że strumień przepływów pieniężnych z tytułu płatności części lub całości nominału lub odsetek jest wyrażany w walucie obcej, a powstałe na dzień wyceny różnice kursowe zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, lub

4) wbudowany instrument pochodny powoduje, że kwoty płatności wynikające z umów zmieniają się na skutek:

a) indeksowania wskaźnikiem powiązanym z inflacją, pod warunkiem że wskaźnik inflacji przyjęty za podstawę ustalenia indeksu jest charakterystyczny dla środowiska ekonomicznego, w którym działa jednostka, lub

b) zmiany wielkości sprzedaży lub rynkowych stóp procentowych, lub

5) z zawartej umowy niebędącej instrumentem finansowym wynika obowiązek dokonywania płatności wyrażonych w walucie obcej, która jest:

a) walutą, w której którakolwiek z ważnych dla wykonania postanowień umowy stron osiąga większość przychodów i ponosi większość kosztów (waluta funkcjonalna), lub

b) walutą, w której zwyczajowo i powszechnie na rynkach międzynarodowych zawierane są umowy na dostawę określonych towarów lub usług, lub

c) walutą, w której powszechnie na rynku krajowym zawierane są umowy na dostawę określonych dóbr lub usług.

2. Umowę zasadniczą będącą instrumentem finansowym, od której odłączono wbudowany instrument pochodny, wykazuje się w księgach odrębnie i kwalifikuje do kategorii określonych w § 5 ust. 1.

3. [7] Jeżeli jednostka przystąpiła do umowy niebędącej instrumentem finansowym, której składnikiem jest instrument spełniający warunki określone w ust. 1 pkt 2–4, to wbudowany instrument pochodny zalicza się do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, natomiast umowę zasadniczą wykazuje się w księgach rachunkowych, zgodnie z postanowieniami ustawy.

4. Jeżeli wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego nie jest możliwe w momencie nabycia albo w następujących po tym terminach wyceny, to instrument finansowy zalicza się do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.

5. Wbudowany instrument pochodny, wykazywany w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej, może być zaliczony do instrumentów zabezpieczających, jeżeli spełnia on warunki określone w art. 35a ust. 3 ustawy.

[5] § 10 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266). Zmiana weszła w życie 13 marca 2004 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2004 r.

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266) § 10 ust. 1 może być zastosowany po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2003 r.

[6] § 10 ust. 1a dodany przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266). Zmiana weszła w życie 13 marca 2004 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2004 r.

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266) § 10 ust. 1a może być zastosowany po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2003 r.

[7] § 10 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 lit. c) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266). Zmiana weszła w życie 13 marca 2004 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2004 r.

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 lutego 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 31, poz. 266) § 10 ust. 3 może być zastosowany po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2003 r.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2002.01.01 do 2004.03.12

§ 10. [Wbudowany instrument pochodny] 1. W przypadku nabycia instrumentu finansowego, którego składnikiem jest wbudowany instrument pochodny, a całość lub część przepływów pieniężnych związanych z takim instrumentem finansowym zmienia się w sposób podobny do tego, jaki wbudowany instrument pochodny powodowałby samodzielnie, należy wbudowany instrument pochodny wykazać w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej. Następuje to wtedy, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) instrument finansowy nie jest zaliczany do aktywów przeznaczonych do obrotu lub dostępnych do sprzedaży, których skutki przeszacowania są odnoszone do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego,

2) charakter wbudowanego instrumentu oraz ryzyka z nim związane nie są ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi,

3) odrębny instrument, którego charakterystyka odpowiada cechom wbudowanego instrumentu pochodnego, spełniałby warunki określone w § 3 pkt 4,

4) możliwe jest wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego.

2. Umowę zasadniczą będącą instrumentem finansowym, od której odłączono wbudowany instrument pochodny, wykazuje się w księgach odrębnie i kwalifikuje do kategorii określonych w § 5 ust. 1.

3. Jeżeli jednostka przystąpiła do umowy niebędącej instrumentem finansowym, której składnikiem jest instrument spełniający warunki określone w ust. 1 pkt 2–4, to wbudowany instrument pochodny zalicza się do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu, natomiast umowę zasadniczą wykazuje się w księgach rachunkowych, zgodnie z postanowieniami ustawy.

4. Jeżeli wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego nie jest możliwe w momencie nabycia albo w następujących po tym terminach wyceny, to instrument finansowy zalicza się do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.

5. Wbudowany instrument pochodny, wykazywany w księgach rachunkowych odrębnie od umowy zasadniczej, może być zaliczony do instrumentów zabezpieczających, jeżeli spełnia on warunki określone w art. 35a ust. 3 ustawy.