Wersja obowiązująca od 2017-01-01 do 2018-02-14

§ 23. [Odpisy aktualizujące wartość należności] 1. Aktualizując wartość należności według przepisów określonych w ustawie, uwzględnia się następujące zasady:

1) wysokość odpisów aktualizujących wartość należności regularnych wynosi 0% podstawy tworzenia odpisów;

2) wysokość odpisów aktualizujących wartość należności z prawdopodobieństwem wystąpienia nieściągalności wynosi 20% podstawy tworzenia odpisów;

3) wysokość odpisów aktualizujących wartość należności o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności wynosi 50% podstawy tworzenia odpisów;

4) wysokość odpisów aktualizujących wartość należności nieściągalnych wynosi 100% podstawy tworzenia odpisów;

5) w przypadku należności, których spłata jest uzależniona od podmiotów innych niż dłużnik, klasyfikuje się je zgodnie z § 2 pkt 23–26 odpowiednio dla tych podmiotów.

2. Kasa tworzy odpisy aktualizujące wartość należności oraz weryfikuje zasadność utworzonych uprzednio odpisów i ich wysokość najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca kończącego kwartał.

2a. [15] Jeżeli kasa posiada więcej niż jedną należność wobec jednego dłużnika, wszystkie należności wobec tego dłużnika podlegają obowiązkowi przekwalifikowania do występującej dla danego dłużnika kategorii o najwyższym stopniu ryzyka, spośród określonych w § 2 pkt 23–26.

2b. [16] Należności z tytułu pożyczek i kredytów klasyfikuje się na podstawie:

1) kryterium terminowości spłaty kapitału lub odsetek w odniesieniu do pożyczek i kredytów, udzielonych osobom fizycznym na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego, z wyłączeniem należności ze spłatą balonową;

2) kryterium terminowości spłaty kapitału lub odsetek oraz kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika w odniesieniu do innych niż objęte pkt 1 należności z tytułu pożyczek i kredytów.

2c. [17] Kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika stosuje się co najmniej raz na rok – na koniec dowolnego kwartału, w przypadku należności z tytułu pożyczek i kredytów spełniających łącznie następujące warunki:

1) należność jest zaklasyfikowana do kategorii regularne;

2) kwota należności łącznie z innymi należnościami tego podmiotu wobec kasy nie przekracza kwoty 500 000 zł;

3) kwota należności łącznie z innymi należnościami tego podmiotu wobec kasy nie przekracza 10% funduszy własnych kasy.

2d. [18] W przypadku należności z tytułu pożyczek i kredytów stanowiących zobowiązanie solidarne osób trzecich, kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej stosuje się w odniesieniu do tej z nich, której sytuacja ekonomiczno-finansowa jest najlepsza.

2e. [19] Przeglądów i klasyfikacji należności dokonuje się co najmniej raz na koniec każdego kwartału, z zastrzeżeniem ust. 2c.

3. Podstawę tworzenia odpisów aktualizujących stanowi wartość bilansowa należności bez uwzględniania utworzonych odpisów aktualizujących, ale z uwzględnieniem przewidywanej kwoty umorzenia części należności w związku z restrukturyzacją zadłużenia.

4. Podstawę tworzenia odpisów aktualizujących wartość należności można pomniejszyć o przyjęte zabezpieczenia w postaci:

1) gwarancji lub poręczenia Skarbu Państwa – do wysokości 100% kwoty objętej poręczeniem lub gwarancją;

2) gwarancji lub poręczenia banku krajowego, a także pozostałych banków mających siedzibę w państwie będącym członkiem OECD w przypadku, gdy sytuacja ekonomiczno-finansowa danego banku nie budzi obaw – do wysokości 50% kwoty objętej poręczeniem lub gwarancją;

3) gwarancji lub poręczenia państwowej osoby prawnej, z wyłączeniem banków i zakładów ubezpieczeń, uprawnionej na podstawie odrębnych przepisów do ich udzielania w ramach realizacji zadań państwowych powierzonych jej w przypadku, gdy w budżecie państwa określono źródła sfinansowania ewentualnych zobowiązań – do wysokości 100% kwoty objętej poręczeniem lub gwarancją;

4) umowy ubezpieczenia eksportowego lub gwarancji ubezpieczeniowej Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., objętej w sposób bezpośredni lub pośredni systemem gwarantowania wypłat przez Skarb Państwa, zawartej lub udzielonej na podstawie przepisów o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych, dla określonej umowy dotyczącej należności – do wysokości iloczynu procentu, w jakim ryzyko wystąpienia zdarzenia jest objęte ochroną ubezpieczeniową lub gwarancyjną, i sumy odpowiednio ubezpieczenia lub gwarancji, jeżeli konieczność tworzenia odpisów aktualizujących jest następstwem zdarzeń objętych tym ubezpieczeniem lub tą gwarancją;

5) cesji praw do świadczeń wynikających z umów ubezpieczenia eksportowego lub cesji praw wynikających z gwarancji ubezpieczeniowych, objętej w sposób bezpośredni lub pośredni systemem gwarantowania wypłat przez Skarb Państwa, zawartych lub udzielonych na podstawie przepisów o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych – do wysokości iloczynu procentu, w jakim ryzyko wystąpienia zdarzenia jest objęte ochroną ubezpieczeniową lub gwarancyjną, i sumy odpowiednio ubezpieczenia lub gwarancji, jeżeli konieczność tworzenia odpisów aktualizujących jest następstwem zdarzeń objętych tym ubezpieczeniem lub tą gwarancją;

6) gwarancji lub poręczenia jednostki samorządu terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, przy czym uwzględniana kwota zabezpieczenia powinna wynikać z uchwały właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego – do wysokości 80% kwoty objętej poręczeniem lub gwarancją;

7) [20] gwarancji lub poręczenia jednostki, w tym również osoby fizycznej, o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, innej niż jednostki określone w pkt 1–6 – do wysokości nieprzekraczającej 50% wartości pierwotnie zabezpieczonej kwoty, a jeżeli ta jednostka prowadzi księgi rachunkowe – również do wysokości 15% aktywów netto tej jednostki, pod warunkiem że łączna wartość udzielonych poręczeń i gwarancji w stosunku do kasy nie przekracza 50% aktywów netto tej jednostki; w przypadku jednostki, która nie prowadzi ksiąg rachunkowych, jej sytuację ekonomiczno-finansową ustala się na podstawie obsługi jej zobowiązań, w tym zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji lub innych informacji wskazujących na fakt, że sytuacja ekonomiczno-finansowa gwaranta lub poręczyciela nie budzi obaw;

8) zastawu rejestrowego na wierzytelności z rachunku członka kasy prowadzonego przez kasę posiadającą należność – do wysokości 100% zablokowanych środków wraz z oświadczeniem o blokadzie środków stanowiących zabezpieczenie należności oraz pełnomocnictwem do pobrania środków z rachunku członka kasy;

9) zastawu rejestrowego na wierzytelności z rachunku członka kasy prowadzonego przez inną kasę niż posiadająca należność, w przypadku gdy sytuacja ekonomiczno-finansowa tej kasy nie budzi obaw – do wysokości 100% zablokowanych środków wraz z oświadczeniem o blokadzie środków stanowiących zabezpieczenie należności oraz pełnomocnictwem do pobrania środków z rachunku członka kasy;

10) zastawu rejestrowego na wierzytelności z rachunku lokaty złożonej w banku mającym siedzibę w państwie będącym członkiem OECD, w przypadku gdy sytuacja ekonomiczno-finansowa tego banku nie budzi obaw – do wysokości 100% zablokowanych środków wraz z oświadczeniem o blokadzie środków stanowiących zabezpieczenie należności oraz pełnomocnictwem do pobrania środków z rachunku lokaty;

11) hipoteki ustanowionej na:

a) nieruchomości,

b) użytkowaniu wieczystym wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,

c) spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu

– do wysokości nie wyższej niż wpis wartości hipoteki ustanowionej na rzecz kasy do księgi wieczystej oraz nie wyższej niż 50% wartości ustalonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy pomniejszonej o ujawnione w księdze wieczystej lub inne znane kasie obciążenia mające pierwszeństwo przed hipoteką ustanowioną na rzecz kasy, jeżeli nie uwzględnia tego wycena rzeczoznawcy; [21]

12) przeniesienia na kasę prawa własności papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski oraz pozostałe banki centralne lub rządy państw będących członkiem OECD do czasu spłaty należności wraz z należnymi odsetkami i prowizją – do wartości godziwej przeniesionych papierów wartościowych;

13) zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych, o których mowa w pkt 12 – do wartości godziwej zastawionych papierów wartościowych;

14) przeniesienia na kasę prawa własności papierów wartościowych niewymienionych w pkt 12, będących przedmiotem obrotu na aktywnym rynku w państwach będących członkiem OECD do czasu spłaty należności wraz z należnymi odsetkami i prowizją – do wysokości 50% ich wartości godziwej;

15) zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych niewymienionych w pkt 13, będących przedmiotem obrotu na aktywnym rynku w państwach będących członkiem OECD – do wysokości 50% ich wartości godziwej;

16) przeniesienia na kasę przez dłużnika prawa własności rzeczy ruchomej do czasu spłaty należności wraz z należnymi odsetkami i prowizją – do wysokości 50% wartości sprzedaży netto danej rzeczy ruchomej i 50% pierwotnej wysokości zabezpieczanej kwoty;

17) zastawu rejestrowego na rzeczy ruchomej – do wysokości 50% wartości sprzedaży netto danej rzeczy ruchomej i 50% pierwotnej wysokości zabezpieczanej kwoty;

18) ubezpieczenia należności w zakładzie ubezpieczeń mającym siedzibę w państwie będącym członkiem OECD w przypadku, gdy sytuacja ekonomiczno-finansowa zakładu ubezpieczeń nie budzi obaw – do wysokości iloczynu procentu, w jakim ryzyko wystąpienia zdarzenia jest objęte ochroną ubezpieczeniową.

5. Przeglądów i aktualizacji wartości zabezpieczeń, o które pomniejszono podstawę tworzenia odpisów aktualizujących, dokonuje się, z zastrzeżeniem ust. 6, w trybie obowiązującym dla przeglądów i klasyfikacji należności.

6. W przypadku zabezpieczeń w postaci hipoteki wartość zabezpieczenia ustala się na podstawie posiadanej wyceny rzeczoznawcy. Kasa w ramach przeglądów i aktualizacji wartości zabezpieczeń dokonuje analizy rynkowych cen zabezpieczeń na podstawie własnych baz danych zgodnie z przyjętą pisemną procedurą. Jeżeli wynikający z tej analizy spadek rynkowych cen tych zabezpieczeń w okresie od dokonania ostatniej wyceny przez rzeczoznawcę może mieć znaczący wpływ na wartość danego zabezpieczenia należności, kasa zleca ponowną wycenę lub pisemnie uzasadnia odstąpienie od jej zlecenia.

7. Pomniejszeń, o których mowa w ust. 4, można dokonać, jeżeli na dzień dokonywania przeglądu, o którym mowa w ust. 5, wartość zabezpieczenia jest możliwa do uzyskania, w wysokości uwzględnianej do pomniejszenia podstawy tworzenia odpisów aktualizujących, podczas ewentualnego postępowania egzekucyjnego, z uwzględnieniem ograniczeń prawnych, ekonomicznych i faktycznych mogących wpływać na rzeczywistą możliwość zaspokojenia się kasy z przedmiotu zabezpieczenia.

8. Limity pomniejszenia podstawy tworzenia odpisów aktualizujących określa załącznik nr 1.

9. W przypadku należności zabezpieczonych zabezpieczeniami wymienionymi:

1) w ust. 4 pkt 11 kwota, o którą można pomniejszyć podstawę tworzenia odpisów aktualizujących, nie może być większa niż limit pomniejszenia dla poszczególnych okresów opóźnienia w spłacie określony w tabeli nr 1 załącznika nr 1,

2) w ust. 4, z wyłączeniem określonych w pkt 1, kwota, o którą można pomniejszyć podstawę tworzenia odpisów aktualizujących, nie może być większa niż limit pomniejszenia dla poszczególnych okresów opóźnienia w spłacie określony w tabeli nr 2 załącznika nr 1

– z zastrzeżeniem ust. 10.

10. Odpisy aktualizujące wartość należności rozwiązuje się w wyniku:

1) zmniejszenia się podstawy tworzenia odpisów;

2) wzrostu wartości zabezpieczenia pomniejszającego podstawę tworzenia odpisów;

3) przekwalifikowania należności z należności nieściągalnych do należności o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, z należności o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności do należności z prawdopodobieństwem wystąpienia nieściągalności, z należności z prawdopodobieństwem wystąpienia nieściągalności do należności regularnych.

11. Należności, w tym także należności, których warunki spłaty zostały zmienione w wyniku zawarcia nowych umów, mogą być przekwalifikowane do kolejnej kategorii o niższym stopniu ryzyka:

1) [22] nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy terminowej obsługi zadłużenia – w przypadku należności od osób fizycznych;

2) [23] po odzyskaniu przez dłużnika zdolności kredytowej, jednak nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy terminowej obsługi zadłużenia – w przypadku pozostałych należności.

12. [24] W przypadku należności, w której nie następuje terminowa obsługa zadłużenia, w stosunku do której zostały zmienione terminy (harmonogram) spłaty, bieżące opóźnienie w spłacie należności liczy się dla celów zaklasyfikowania do kategorii określonych w § 2 pkt 23–26 według zmienionych terminów (zmienionego harmonogramu) spłaty, pod warunkiem że zmiana ta została dokonana po raz pierwszy. W przypadku kolejnych zmian terminów (harmonogramu) spłaty opóźnienie w spłacie należności liczy się według terminów (harmonogramu) spłaty ustalonych w pierwszej zmianie.

12a. [25] W przypadku należności obsługiwanej przez następcę prawnego dłużnika, w stosunku do której zostały zmienione terminy (harmonogram) spłaty, bieżące opóźnienie w spłacie należności liczy się dla celów zaklasyfikowania do kategorii określonych w § 2 pkt 23–26 według zmienionych terminów (zmienionego harmonogramu) spłaty, z uwzględnieniem kategorii ryzyka ustalanej na moment zmiany harmonogramu i na podstawie oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej następcy prawnego dłużnika.

13. Opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek w kwocie nieprzekraczającej 200 zł nie wymaga tworzenia odpisu aktualizującego niezależnie od okresu przeterminowania.

[15] § 23 ust. 2a dodany przez § 1 pkt 6 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

Na podstawie § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086) przepisy rozporządzenia, w brzmieniu nadanym ww. rozporządzeniem, mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2017 r.

Na podstawie § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe mogą stosować przepisy rozporządzenia, w brzmieniu nadanym ww. rozporządzeniem, do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2016 r.

[16] § 23 ust. 2b dodany przez § 1 pkt 6 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[17] § 23 ust. 2c dodany przez § 1 pkt 6 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[18] § 23 ust. 2d dodany przez § 1 pkt 6 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[19] § 23 ust. 2e dodany przez § 1 pkt 6 lit. a) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[20] § 23 ust. 4 pkt 7 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 lit. b) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[21] § 23 ust. 4 pkt 11 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 lit. b) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[22] § 23 ust. 11 pkt 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 lit. c) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[23] § 23 ust. 11 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 lit. c) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[24] § 23 ust. 12 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 lit. d) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

[25] § 23 ust. 12a dodany przez § 1 pkt 6 lit. e) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. poz. 1086). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2017 r.