Art. 42. [Zamiana gruntów na teren państwowy przeznaczony pod budownictwo jednorodzinne ] 1. Organ gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydium powiatowej (miejskiej) rady narodowej może na wniosek osoby fizycznej będącej właścicielem gruntu położonego poza terenami przeznaczonymi pod budownictwo jednorodzinne dokonywać zamiany tych gruntów na teren państwowy przeznaczony pod takie budownictwo. W zamian za przejęty grunt osoba fizyczna otrzymuje w użytkowanie wieczyste teren przeznaczony pod budowę domu jednorodzinnego lub łącznie z innymi osobami pod budowę małego domu mieszkalnego. Jeżeli przedmiotem zamiany jest grunt nierolniczy, zamianą należy objąć cały grunt położony w tym samym mieście (osiedlu) stanowiący własność osoby fizycznej dokonującej zamiany.

2. Wartość gruntu będącego przedmiotem zamiany i terenu oddanego w użytkowanie wieczyste dla ustalenia wysokości odszkodowania oblicza się na zasadach przewidzianych w przepisach o wywłaszczaniu nieruchomości. Jeżeli wartość gruntu będącego przedmiotem zamiany przekracza wartość terenu oddawanego w użytkowanie wieczyste, osoba dokonująca zamiany otrzymuje teren w nieodpłatne użytkowanie wieczyste, a za nadwyżkę wartości gruntu otrzymuje jednorazowo wypłatę pieniężną. Jeżeli wartość działki budowlanej przekracza wartość gruntu będącego przedmiotem zamiany, osoba dokonująca zamiany otrzymuje teren w użytkowanie wieczyste za opłatą roczną pomniejszoną proporcjonalnie do wartości gruntu zamiennego i działki budowlanej.

Art. 42. [Nieruchomości nierolnicze na terenie gromad] [28] 1. Nieruchomości nierolnicze na terenie gromad stanowiące własność Państwa, nie podpadające pod przepisy art. 1 ust. 1 pkt 2, mogą być odstępowane osobom prawnym nie będącym jednostkami państwowymi lub organizacjami społecznymi w użytkowanie wieczyste.

2. Grunty zabudowane budynkami wymienionymi w art. 14 ust. 1, położone na terenach wymienionych w ust. 1, mogą być sprzedawane osobom fizycznym. Spółdzielniom budownictwa mieszkaniowego grunty te oddaje się w użytkowanie wieczyste z równoczesną sprzedażą położonych na nich budynków. Przepis art. 17d stosuje się odpowiednio.

3. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 przepisy art. 18 i 19 mają odpowiednie zastosowanie.

4. Przepisy ust. 1-3 nie mają zastosowania do terenów budowlanych wyznaczonych stosownie do przepisów o terenach budowlanych na obszarach wsi.

Art. 42. [Grunty budowlane oraz inne nieruchomości nierolnicze na terenie gromad ] 1. Grunty budowlane oraz inne nieruchomości nierolnicze na terenie gromad, stanowiące własność Państwa, nie podpadające pod przepisy art. 1 ust. 1 pkt 2, mogą być odstępowane osobom prawnym nie będącym jednostkami państwowymi lub organizacjami społecznymi w wieczyste użytkowanie.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 przepisy art. 18 i 19 mają odpowiednie zastosowanie.