Aktualność

Data publikacji: 2024-02-08

Umowa zlecenia i działalność gospodarcza. Jakie składki zapłaci przedsiębiorca?

Jeżeli przedsiębiorca zawiera umowę zlecenia poza prowadzoną działalnością gospodarczą - jej przedmiot nie mieści się w zakresie działalności - wówczas występuje zbieg tytułów do ubezpieczeń. W takim przypadku przedsiębiorca będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym albo z umowy zlecenia, albo z działalności, albo z obydwu tytułów. Przy rozstrzyganiu zbiegu tytułów należy wziąć pod uwagę, czy przedsiębiorca opłaca składki na zasadach ogólnych, czy korzysta z ulgi w opłacaniu składek. Istotna jest także wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego z umowy zlecenia.

Niezbędnik kadrowego na 2024 rok >>>

Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych – odpowiedzi na 5 pytań z praktyki >>>

Z punktu widzenia ubezpieczeń istotne jest to, czy przedsiębiorca zawiera umowę zlecenia w ramach prowadzonej działalności, czy nie – tzn. czy przedmiot działalności pokrywa się z zakresem czynności realizowanych na podstawie umowy zlecenia, czy też czynności wykonywane na podstawie umowy zlecenia mają inny charakter niż prowadzona działalność. Znaczenie ma również charakter prowadzonej działalności – czy stanowi ona działalność gospodarczą, która powoduje powstanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Jeśli przedsiębiorca zawiera umowę zlecenia poza prowadzoną działalnością gospodarczą (której przedmiot nie mieści się w zakresie działalności), wówczas zachodzi zbieg tytułów do ubezpieczeń.

W takim przypadku przedsiębiorca będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym albo z umowy zlecenia, albo z działalności, albo z obu tytułów. Przy rozstrzyganiu zbiegu tytułów należy wziąć pod uwagę, czy przedsiębiorca opłaca składki na zasadach ogólnych, czy korzysta z ulgi w opłacaniu składek. Istotna jest także wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego z umowy zlecenia.

Przedsiębiorca opłacający składki na zasadach ogólnych

Zobacz również: Jakie składki ZUS zapłacą przedsiębiorcy w 2024 r. >>>

Zleceniobiorca prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy zlecenia w danym miesiącu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność (tj. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy). W 2024 r. jest to kwota 4694,40 zł.

Przedsiębiorca może być dobrowolnie, na swój wniosek, objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu umowy zlecenia.

Ważne

Jeśli podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia będzie wynosiła co najmniej tyle, ile najniższa podstawa wymiaru obowiązująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, zleceniobiorca może dokonać wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Powyższa zasada rozstrzygania zbiegu tytułów do ubezpieczeń ma zastosowanie do wszystkich osób, które prowadzą pozarolniczą działalność (nie tylko działalność gospodarczą), deklarujących do podstawy wymiaru składek kwoty nie niższe niż minimalne wynagrodzenie.

Na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się również m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

Przykład

Maria P. jest wspólnikiem spółki jawnej. Opłaca składki emerytalno-rentowe od podstawy stanowiącej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, tj. 4694,40 zł. Poza firmą wykonuje umowę zlecenia, z której przychód wynosi miesięcznie 1500 zł. Maria P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tytułu działalności gospodarczej.

Przykład

Kacper Z. prowadzi działalność gospodarczą już od kilku lat. Obowiązuje go najniższa podstawa wymiaru składek z tytułu prowadzonej działalności w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Obok działalności wykonuje jeszcze pracę na podstawie dwóch umów zlecenia – A i B. Z umowy A uzyskuje przychód w wysokości 2000 zł miesięcznie, a z B – 5000 zł. Dla Kacpra Z. obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności, ponieważ ta według kolejności była pierwsza, ale może on zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń na umowę B, z której podstawa wymiaru składek wynosi 5000 zł. Wtedy z tytułu działalności i umowy zlecenia A będzie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie.

Przedsiębiorca opłacający preferencyjne składki ZUS lub w ramach ulgi tzw. mały ZUS

Zobacz również: Mały ZUS plus po 31 stycznia 2024 r. Kto skorzysta? >>>

Jeżeli zleceniobiorca prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą, z tytułu której opłaca składki od kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę lub od kwoty ustalonej indywidualnie, w zależności od dochodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym (tzw. mały ZUS), podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów: działalności gospodarczej i umowy zlecenia.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności lub wykonywania umowy zlecenia, z zachowaniem zasady kolejności powstawania tytułów do ubezpieczeń, osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia, tj. 4242 zł w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. oraz 4300 zł w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. Osoba ta może jednak na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Ważne

Jeżeli wynagrodzenie z umowy zlecenia będzie co najmniej równe płacy minimalnej, przedsiębiorca korzystający z ulg w opłacaniu składek będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu umowy zlecenia, a z działalności będzie objęty tylko ubezpieczeniem zdrowotnym.

Przykład

Kazimierz M. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 stycznia 2024 r. Spełnia warunki opłacania składek społecznych od preferencyjnej podstawy w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (1272,60 zł). Od 1 marca 2024 r. będzie wykonywał także pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu tej umowy w każdym miesiącu wyniesie 2000 zł. Dla Kazimierza M. obowiązkowe będą ubezpieczenia społeczne z działalności gospodarczej i umowy zlecenia.

Przykład

Wanda K. od 2 lat prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i opłaca składki od podstawy, którą ustaliła w wysokości 2589,50 zł ( tzw. mały ZUS). Od 1 lutego 2024 r. wykonuje umowę zlecenia A z przychodem miesięcznym 3000 zł, a od 15 lutego br. – umowę zlecenia B z przychodem 1500 zł miesięcznie. Wanda K. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności (pierwszy tytuł do ubezpieczenia) oraz pierwszej umowy zlecenia A, gdyż podstawa wymiaru składek z działalności jest niższa niż minimalne wynagrodzenie. Łączna podstawa wymiaru składek z działalności gospodarczej i umowy zlecenia A przekracza minimalne wynagrodzenie, dlatego z umowy B nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenia społeczne. Ponieważ w lutym 2024 r. łączna podstawa wymiaru składek z umów zlecenia przekracza minimalne wynagrodzenie, Wanda K. może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych – z działalności na obydwie umowy zlecenia.

Osoba prowadząca działalność, korzystająca z tzw. ulgi na start

Z kolei za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu ustawy systemowej osoby fizycznej, która wprawdzie posiada wpis do CEIDG, ale korzysta z tzw. ulgi na start. Prawo do tej ulgi przysługuje osobom, które:

podejmują działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmują ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia;
nie wykonują jej na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej,

Osoby korzystające ze wspomnianej ulgi nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Ważne

Osoba, która rozpoczęła wykonywanie umowy zlecenia i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, z tytułu której nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne (w ramach tzw. ulgi na start), podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z umowy zlecenia.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa zlecenia została zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wówczas zleceniodawca nie jest zobowiązany do dokonania zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych i opłacania za niego składek.

Czytaj więcej w najnowszym wydaniu Monitora Prawa Pracy i Ubezpieczeń Nr 2/2024 r.

Umowa zlecenia zawarta z osobą prowadzącą działalność gospodarczą – zasady opłacania składek ZUS >>>