Przeniesienie prawa własności do kilku lokali w zamian za zwolnienie z długu z tytułu zwrotu pożyczek na podstawie datio in solutum.

Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 11 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia prawa własności do kilku lokali w zamian za zwolnienie z długu z tytułu zwrotu pożyczek na podstawie datio in solutum.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Udzielił Pan (Wnioskodawca) w latach (…) kilku pożyczek spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jest wspólnikiem i prezesem zarządu. Pożyczki wraz z odsetkami stały się wymagalne, ale spółka miała problemy związane z ich zwrotem w formie pieniężnej. Ponieważ spółka zbudowała budynek mieszkalny wielorodzinny, w którym część lokali już sprzedała a część wynajęła, to w ramach rozliczenia z Panem (jako pożyczkodawcą) przeniosła prawo własności kilku lokali na Pana rzecz w zamian za zwolnienie z długu z tytułu zwrotu pożyczek łącznie z odsetkami a Pan to przeniesienie przyjął. Zawarta została umowa o świadczenie w miejsce wykonania zobowiązania oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum), określana również jako świadczenie w miejsce wypełnienia, która jest formą umowy uregulowaną w art. 453 Kodeksu cywilnego.

Pytanie

Czy z tytułu nabycia przedmiotowych lokali w wyniku zawarcia umowy o przeniesienie własności lokali w wykonaniu umowy o zwolnienie z długu z tytułu zwrotu pożyczek łącznie z odsetkami (świadczenie w miejsce wykonania) był Pan zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, nie był Pan zobowiązany. Umowa o przeniesienie własności lokali w wykonaniu umowy o zwolnienie z długu (świadczenie w miejsce wykonania) nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. W przypadku, gdyby była to umowa sprzedaży lokali, to wtedy podlegałaby podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Wątpliwość dotyczy jednak innej umowy cywilnoprawnej – przeniesienia własności lokali w zamian za zwolnienie z długu. A ten rodzaj umowy, w związku z brakiem wyszczególnienia jej w zamkniętym katalogu czynności określonych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega temu podatkowi. Ustawodawca wprowadził tu zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania tym podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne, nawet podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym należy stwierdzić, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że udzielił Pan w latach (…) kilku pożyczek spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jest Pan wspólnikiem i prezesem zarządu. Pożyczki wraz z odsetkami stały się wymagalne, ale spółka miała problemy związane z ich zwrotem w formie pieniężnej. W ramach rozliczenia z Panem jako pożyczkodawcą, spółka przeniosła prawo własności kilku lokali na Pana rzecz, w zamian za zwolnienie z długu z tytułu zwrotu pożyczek łącznie z odsetkami a Pan to przeniesienie przyjął. Zawarta została umowa o świadczenie w miejsce wykonania zobowiązania oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum), określana również jako świadczenie w miejsce wypełnienia, która jest formą umowy uregulowaną w art. 453 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 453 (zdanie pierwsze) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie  (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste spełnienie świadczenia przez dłużnika.

Uregulowana w tym przepisie instytucja świadczenia w miejsce wypełnienia/wykonania (datio in solutum) stanowi jeden z wyjątków od zasady realnego wykonywania zobowiązań cywilnych, znajdujący podstawę w zasadzie swobody umów. Wskutek zawarcia umowy  o świadczenie w miejsce wypełnienia dłużnik uzyskuje upoważnienie przemienne (facultas alternativa), umożliwiające mu wykonanie zobowiązania przez spełnienie świadczenia innego niż pierwotne. Z chwilą wypełnienia świadczenia zastępczego następuje wykonanie umowy datio in solutum, a zarazem wykonanie istniejącego zobowiązania, co prowadzi do jego wygaśnięcia. Roszczenie wierzyciela, wynikające z umowy zobowiązaniowej zostaje zaspokojone wskutek spełnienia przez dłużnika na jego rzecz świadczenia zastępczego.

W świetle powyższego, należy zatem zgodzić się z Pana stanowiskiem, że zawarta na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego umowa dotycząca przeniesienia prawa własności kilku lokali w zamian za zwolnienie z długu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jak zostało powyżej wskazane, katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem. W rezultacie nie ciążył na Panu z tego tytułu obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.