Brak opodatkowania podatkiem VAT czynności nabycia udziałów od wspólnika bez wynagrodzenia, celem ich umorzenia w Spółce.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 czerwca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej m.in. w zakresie podatku od towarów i usług, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem VAT czynności nabycia udziałów od wspólnika bez wynagrodzenia, celem ich umorzenia w Spółce.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako: Wnioskodawca lub Spółka).

Wnioskodawca, jak również Wspólnik podlegają opodatkowaniu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich powstawania oraz są zarejestrowani dla celów podatku od towarów i usług jako podatnicy VAT czynni.

Zarówno Spółka, jak i Wspólnik są osobami prawnymi mającymi siedzibę i zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Wspólnikami Spółki są:

1)Wspólnik nr 1 - osoba fizyczna - posiada w Spółce … udziałów o łącznej wartości … zł,

2)Wspólnik nr 2 - osoba fizyczna - posiada w Spółce … udziałów o łącznej wartości … zł,

3)Wspólnik nr 3 (dalej jako: Wspólnik) - osoba prawna - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadająca w spółce … udziałów o łącznej wartości … zł.

Wartość nominalna udziałów wynosi 100,00 zł za udział.

Kapitał zakładowy Spółki wynosi: … zł. Spółka od 2016 roku odnotowuje straty.

W celu pokrycia strat bilansowych Spółka planuje dokonać obniżenia kapitału zakładowego, poprzez obniżenie kapitału zakładowego odbyłoby się poprzez umorzenie udziałów bez wynagrodzenia, za zgodę Wspólnika, w drodze nabycia udziałów przez Spółkę.

Nieodpłatne zbycie udziałów w celu ich umorzenia zostałoby dokonane na podstawie art. 199 § 1 i § 3 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej jako: KSH), w trybie tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia.

Działając zgodnie z przepisami KSH, Spółka planuje:

- zgodnie z art. 199 § 1 - dokonać umorzenia udziałów, za zgodą Wspólnika w drodze nabycia udziałów przez Spółkę (umorzenie dobrowolne);

- zgodnie z art. 199 § 2 - zawrzeć uchwałę zgromadzenia wspólników w tej sprawie;

- zgodnie z art. 199 § 3 - określone zostanie umorzenie bez wynagrodzenia (za zgodą Wspólnika).

Wnioskodawca planuje umorzenie udziałów Wspólnika, będącego spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (osobą prawną), który w 2016 roku objął udziały w Spółce poprzez wniesienie do Spółki wkładu niepieniężnego (aportu) w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W wyniku planowanych działań, Spółka planuje umorzenie całości udziałów posiadanych przez Wspólnika w Spółce, a wartość umorzonych udziałów pokryłaby znaczącą część wartości straty Spółki. Kapitał zakładowy uległby obniżeniu po dokonaniu umorzenia nabytych w tym celu udziałów. W dacie zarejestrowania obniżenia kapitału zakładowego przez Sąd rejestrowy, Spółka dokonałaby rozliczenia skutków tego umorzenia w księgach rachunkowych postępując zgodnie z art. 36a ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Zgromadzenie Wspólników Wnioskodawcy podejmie uchwałę w sprawie dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia. Zostanie również zawarta umowa sprzedaży udziałów bez wynagrodzenia w celu ich umorzenia między Spółką (Wnioskodawcą) a Wspólnikiem.

Umowa spółki zezwala na umorzenie udziałów wspólnika.

Oznaczenia:

Wnioskodawca lub Spółka - podmiot, który będzie dokonywał umorzenia udziałów, Wspólnik - udziałowiec Wnioskodawcy, którego część udziałów w Spółce zostanie umorzona.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług

Czy planowane przez Spółkę nabycie udziałów własnych, w trybie tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia za zgodą Wspólnika (zgodnie z art. 199 KSH), które to umorzenie spowoduje obniżenie kapitału zakładowego Spółki, a kwota z jego obniżenia zostanie przeznaczona na pokrycie strat z lat ubiegłych, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko

Czynność nabycia przez Spółkę udziałów od Wspólnika bez wynagrodzenia w celu umorzenia tych udziałów z jednoczesnym obniżeniem kapitału zakładowego, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1. Zarówno odpłatna dostawa towarów, jak i odpłatne świadczenie usług, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności.

Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze. Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 199 § 1 Kodeksu spółek handlowych,

§ 1. Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa umowa spółki.

§ 2. Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Wynagrodzenie to, w przypadku umorzenia przymusowego, nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawierać również uzasadnienie.

§ 3. Za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia.

Zważywszy na przytoczone powyżej przepisy, należy zauważyć, że czynność nabycia przez spółkę udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia bez wypowiedzenia nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, ani świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Analizowane zdarzenie przyszłe nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W interpretacji nr 0111-KDIB3-1.4012.674.2023.KO z dnia 06.12.2023 r., Organ podatkowy wskazał, że „czynność nabycia przez spółkę udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia w zamian za wynagrodzenie nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, ani świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Wobec tego, przedmiotowa czynność nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Zdaniem Wnioskodawcy stanowisko to odnosi się w takim samym stopniu do czynności nabycia przez spółkę udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia.

Ponadto, w interpretacji nr 0111-KDIB3-1.4012.674.2023.KO Organ podatkowy wskazał „że aby uznać transakcję za odpłatną, a tym samym podlegającą opodatkowaniu, konieczne jest istnienie bezpośredniego związku między dostawą towarów lub świadczeniem usług a świadczeniem wzajemnym. Tego rodzaju bezpośredni związek ma miejsce, gdy pomiędzy świadczeniodawcą a świadczeniobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy.”

Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, czynność nabycia przez Spółkę udziałów od Wspólnika bez wynagrodzenia w celu umorzenia tych udziałów, z jednoczesnym obniżeniem kapitału zakładowego, nie będzie objęta podatkiem od towarów i usług, ponieważ nie będzie stanowić ani dostawy towarów ani świadczenia usług, a zatem nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w związku z tą czynnością.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawa o VAT:

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Wskazać należy, że zarówno odpłatna dostawa towarów, jak i odpłatne świadczenie usług, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności. Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Artykuł 15 ust. 2 stanowi, że:

Z opisu sprawy wynika, że Państwo są spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Planują Państwo przeprowadzić dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia za zgodą Wspólnika, na podstawie art. 199 Kodeksu spółek handlowych.

Wątpliwości Państwa dotyczą braku opodatkowania czynności nabycia udziałów własnych, w trybie procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia.

Zasady dotyczące umorzenia udziałów w spółce z o.o. zostały zawarte w art. 199 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 18).

Zgodnie z art. 199 § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych:

Z powyższych przepisów wynika, że umorzenie udziałów jest czynnością zmierzającą do likwidacji pewnej partii lub wszystkich udziałów, a w konsekwencji powoduje likwidację określonej części kapitału zakładowego albo samych udziałów – w przypadku, gdy umorzenie nie jest połączone z obniżeniem kapitału zakładowego (odbywa się z zysku). Umorzenie dobrowolne zostało zdefiniowane jako dokonywane za zgodą wspólnika, w drodze nabycia udziału przez spółkę (np. sprzedaż, darowizna).

W świetle powyższego należy zauważyć, że czynność nabycia przez spółkę udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, ani świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Wobec tego, przedmiotowa czynność nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Nadmienić należy, że dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, rozumiana jest przez ustawodawcę, jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem, tj. sprzedaż, zamianę, darowiznę oraz każdą inną transakcję, która w aspekcie ekonomicznym będzie prowadziła do podobnego rezultatu.

Przywołane regulacje prawne wskazują, że w sytuacji przeniesienia na rzecz wspólników własności towarów w zamian za udziały, które mają podlegać umorzeniu, skutki podatkowe dokonania czynności przekazania towarów oraz umorzenia udziałów należy oceniać odrębnie.

Należy zaznaczyć, że aby uznać transakcję za odpłatną, a tym samym podlegającą opodatkowaniu, konieczne jest istnienie bezpośredniego związku między dostawą towarów lub świadczeniem usług a świadczeniem wzajemnym. Tego rodzaju bezpośredni związek ma miejsce, gdy pomiędzy świadczeniodawcą a świadczeniobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Powyższe wnioski potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które w kwestii związanej z transakcjami dotyczącymi akcji/udziałów jednolicie wskazuje, że samo posiadanie, czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych, jak również samo ich nabycie, nie stanowi działalności gospodarczej. Nie stanowią tym samym działalności również transakcje polegające na zbyciu wkładów w innych przedsiębiorstwach (np. w wyrokach: z dnia 26 września 2013 r. C 283/12, z dnia 20 czerwca 1996 r. C-155/94).

Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz obowiązujących przepisów prawa prowadzi do wniosku, że sama czynność nabycia przez Państwa udziałów od wspólnika w celu umorzenia tych udziałów nie będzie objęta podatkiem od towarów i usług, gdyż – jak już wskazano – nie będzie stanowić ani dostawy towarów ani świadczenia usług. Ponadto, skoro umorzenie udziałów w Spółce nastąpi bez wynagrodzenia, to po stronie Państwa nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w związku z tą czynnością.

Reasumując, czynność nabycia przez Państwa udziałów od Wspólnika bez wynagrodzenia celem ich dobrowolnego umorzenia nie stanowi czynności opodatkowanej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ocena prawna Państwa stanowiska w zakresie z podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane w odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.