Postanowienie SN z dnia 23 lipca 2024 r., sygn. II UZ 9/24

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Halina Kiryło
‎SSN Maciej Pacuda

w sprawie z odwołania U. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.
‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Bydgoszczy
‎o podstawę wymiaru składek,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 23 lipca 2024 r.,
‎zażalenia odwołującej się Spółki na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
‎z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt III AUa 34/23,

oddala zażalenie.

Halina Kiryło Jolanta Frańczak Maciej Pacuda

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 22 listopada 2022 r. uchylił zaskarżoną przez odwołującą się U. Spółkę z o.o. z siedzibą przy ul. […] w B. (dalej jako płatnik składek lub Spółka) decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Bydgoszczy z dnia 25 kwietnia 2022 r., określającą podstawę wymiaru składek oraz kwotę składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe dla M. C. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu na podstawie art. 477¹⁴ § 2¹ k.p.c. oraz zasądził od organu rentowego na rzecz płatnika składek kwotę 90 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Okręgowy ustalił, że zaskarżona decyzja została doręczona wyłącznie płatnikowi składek na adres przy ul. […] z pominięciem osoby, której praw i obowiązków decyzja ta dotyczyła, tj. M. C.. W aktach organu rentowego brak również jakiegokolwiek dowodu skutecznego doręczenia jej jakichkolwiek wcześniejszych pism – m.in. decyzji o wszczęciu postępowania (art. 61 § 4 k.p.a.), zawiadomienia o możliwości składania wniosków dowodowych, a więc strona nie miała możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem. Organ rentowy nie wskazał aktualnego adresu do doręczeń dla M. C. - obywatelki Mołdawii, a wysyłając przeznaczoną dla niej decyzję na adres: ul. […] w B., pracownicy organu rentowego mieli pełną świadomość, że nie jest to adres strony, lecz płatnika składek, na który wysłano dziesiątki, a nawet setki podobnych decyzji i że dokonują tych doręczeń na adresy nie będące adresami stron. Tym samym doręczenie zaskarżonej decyzji dotyczącej M. C. na adres płatnika składek było nieprawidłowe. Jeszcze bowiem na etapie postępowania administracyjnego płatnik zgłaszał organowi rentowemu, że adresy wskazane w zgłoszeniu cudzoziemców do ubezpieczeń społecznych są nieprawidłowe, gdyż jest to adres płatnika. Organ rentowy był zatem zobligowany podjąć stosowne czynności zmierzające do doręczenia stronie decyzji na właściwy adres, czego zaniechał. Mimo to organ rentowy uporczywie dążył do zainicjowania postępowania sądowego od początku obarczonego wadą nie do usunięcia, przekazując odwołania od niedoręczonych stronom decyzji do sądu. Oznacza to, że postępowanie w niniejszej sprawie toczyło się od początku bez udziału strony, tj. osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, a więc z naruszeniem art. 28 i art. 109 § 1 k.p.a. Skoro zaskarżona decyzja ustala wymiar zobowiązań składkowych z tytułu umowy zlecenia i została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, to objęta jest dyspozycją art. 477 § 2 k.p.c. Doręczenie decyzji przez organ rentowy ma kluczowe znaczenie, bowiem od tego momentu biegnie dla strony termin do wniesienia odwołania. Zakończenie postępowania administracyjnego z naruszeniem przepisów proceduralnych o udziale strony i doręczaniu decyzji stanowi podstawę wznowienia tego postępowania (art. 145 k.p.a.), jak również postępowania sądowego - w przypadku rozpoznania sprawy przez sąd (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Postępowanie sądowe prowadzone bez udziału zainteresowanych byłoby dotknięte nieważnością. Zaniechanie zawiadomienia o toczącym się postępowaniu i brak doręczenia decyzji stronie z tej przyczyny, że nie można ustalić jej adresu nie uprawnia organu rentowego do „przerzucenia” obowiązku ustalenia adresu na sąd. Przesłanie odwołania jednej ze stron bez doręczenia decyzji wszystkim stronom jest przedwczesne, a prowadzenie całego postępowania przed organem rentowym bez udziału strony jest rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 477 § 2 k.p.c.