Postanowienie NSA z dnia 4 września 2024 r., sygn. II OSK 1503/24

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Tomasz Zbrojewski (spr.) po rozpoznaniu w dniu 4 września 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prokuratora Rejonowego w Nidzicy od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 18 kwietnia 2024 r., sygn. akt II SA/Ol 1142/23 odrzucającego skargę Prokuratora Rejonowego w Nidzicy na pismo Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 listopada 2023 r., nr SO-I.626.17.2022.MR w przedmiocie wycofania z Rejestru Dokumentów Paszportowych (RDP) zastrzeżenia/wpisu o ograniczeniu prawa do posiadania dokumentu paszportowego postanawia: oddalić skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2024 r., sygn. akt II SA/Ol 1142/23, odrzucił skargę Prokuratora Rejonowego w Nidzicy (Prokurator) na pismo Wojewody Warmińsko-Mazurskiego (Wojewoda) z dnia 14 listopada 2023 r., nr SO-I.626.17.2022.MR, w przedmiocie wycofania z Rejestru Dokumentów Paszportowych (RDP) zastrzeżenia/wpisu o ograniczeniu prawa do posiadania dokumentu paszportowego.

Sąd I instancji wskazał, że Prokurator złożył skargę na czynność Wojewody - wycofania z Rejestru Dokumentów Paszportowych (RDP) zastrzeżenia/wpisu o ograniczeniu prawa M. M. do posiadania dokumentu paszportowego, zastosowanego na podstawie decyzji Wojewody z dnia 19 maja 2022 r., znak: SO-I.626.17.2022, o unieważnieniu M. M. paszportu serii EE nr [...] wydanego przez Wojewodę. Skarżący zarzucił obrazę art. 37 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1302) w zw. z art. 82 ust. 1 pkt 6 oraz ust. 2 tej ustawy, przez samowolne wycofanie przez Wojewodę z Rejestru Dokumentów paszportowych (RDP), aktywnego statusu ograniczenia prawa M. M. do posiadania dokumentu paszportowego, pomimo braku wycofania wniosku przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze, który uprzednio wnioskował w trybie art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 735), a obecnie uregulowanego w art. 70 ust. 2 pkt 11 lit. b ustawy z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych, o unieważnienie paszportu serii EE nr [...] M. M. wydanego przez Wojewodę, wskutek błędnego przyjęcia, że wpisywane do RDP ograniczenie ma charakter jednostkowy i dotyczy jedynie konkretnego dokumentu paszportowego i niejako wygasa z chwilą unieważnienia dokumentu paszportowego. Prokurator wniósł o stwierdzenie bezskuteczności ww. czynności. Prokurator podniósł, że decyzją z dnia 19 maja 2022 r. - na wniosek Prokuratora Rejonowego w Nidzicy z dnia 7 lutego 2022 r. - na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, został unieważniony paszport serii EE nr [...] wydany dnia 2 stycznia 2013 r. przez Wojewodę na dane M. M.. Dane dotyczące unieważnienia paszportu, w tym przyczynę tej decyzji zostały zapewne wpisane przez organ paszportowy do prowadzonej przez siebie "Ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych" oraz przekazane do "Centralnej ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych" prowadzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W dniu 13 listopada 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych, zastępując derogowaną ustawę z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych - mocą której - na podstawie art. 104 - został utworzony Rejestr Dokumentów Paszportowych, do którego przeniesiono dane z likwidowanych "ewidencji paszportowych" oraz "centralnej ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych". W dniu 15 listopada 2023 r. do Prokuratury Rejonowej w Nidzicy wpłynęło pismo Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie informujące o wycofaniu zastosowanego wobec M. M. zastrzeżenia z Rejestru Dokumentów Paszportowych. Pomimo zwrócenia się pismem z dnia 15 listopada 2023 r. o przywrócenie do RDP zastrzeżenia/wpisu o ograniczeniu prawa M. M. do posiadania dokumentu paszportowego, z uzasadnieniem powodów takiego postępowania, pismem z dnia 27 listopada 2023 r. organ poinformował o utrzymaniu kwestionowanego zastrzeżenia/wpisu w RDP, ponieważ jest związany wytycznymi Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 marca 2023 r., znak DSO-PA-6800.11.2023. Prokurator zaznaczył, że w czasie obowiązywania poprzedniej ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, praktyka oraz zasady prawidłowego rozumowania nakazywały "w sytuacji złożenia przez prokuratora czyli "organ prowadzący postępowanie przygotowawcze" albo wniosku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy (obecnie art. 54 ust. 1 pkt 2 nowej ustawy) o odmowę wydania paszportu albo na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b (obecnie art. 70 ust. 2 pkt 11 lit. b nowej ustawy) wniosku o unieważnienie już posiadanego paszportu przez konkretną osobę, to organ paszportowy wprowadzał do "ewidencji paszportowej" zastrzeżenie wskazujące na zakaz wydania nowego dokumentu paszportowego tej osobie tak długo, jak nie ustaną przesłanki, o ustaniu których powiadamiał wnioskujący organ prowadzący postępowanie przygotowawcze". Motywy takiego postępowania są bardzo proste i wynikają z faktu prowadzenia postępowania przygotowawczego przeciwko osobie, której zakaz wydania paszportu dotyczy, a jeśli wcześniej posiadała dokument paszportowy dodatkowo uprzedniego unieważnienia tego dokumentu, przy czym takie działania podejmowane są dopiero w sytuacji ukrywania się podejrzanych i uniemożliwienia postawienia im zarzutów popełnienia przestępstwa, co wymaga fizycznej obecności podejrzanych przez organami ścigania. W celu uniknięcia ucieczki podejrzanego poza granice kraju, w szczególności do państw wymagających posiadania dokumentu paszportowego, organ postępowania przygotowawczego zgłasza przed organem paszportowym wniosek zależny od ustalenia, czy podejrzany posiada (o unieważnienie paszportu), czy jeszcze nie posiada dokumentu paszportowego (o odmowę wydania paszportu). W każdym razie konsekwencją obu powyżej wymienionych wniosków jest wyrażone przez organ postępowania przygotowawczego żądanie ażeby pozbawić konkretną osobę wskazaną we wniosku prawa do posiadania dokumentu paszportowego tak długo, dopóki nie ustaną przesłanki, o czym wówczas organ postępowania przygotowawczego zawiadamia organ paszportowy. Tego rodzaju ograniczenie do posiadania paszportu - wynikające z uprzedniego unieważnienia paszportu bądź wydania decyzji o odmowie wydania paszportu w przypadku nieposiadania takiego dokumentu przez podejrzanego - zamieszczane jest w postaci wpisu do RDP oraz Centralnej ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych, co wynika z przepisu art. 37 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych. Złożenie przez organ postępowania przygotowawczego jakiegokolwiek wniosku - czy o odmowę wydania paszportu, czy o unieważnienie paszportu - rodzi obowiązek zamieszczenia tego wniosku w formie elektronicznej w RDP jako dokumentu związanego z ograniczeniem prawa konkretnej osoby do posiadania dokumentu paszportowego (art. 82 ust. 2 cyt. ustawy). Po wykonaniu czynności dochodzeniowo-śledczych z udziałem podejrzanego, praktyką jest informowanie organu paszportowego o ustaniu przesłanek ograniczających prawo wymienionego do posiadania paszportu i dopiero wówczas jest możliwe "wycofanie" stosowanego wpisu/zastrzeżenia w RDP. Nieuzasadniona jest argumentacja Wojewody, jakoby zastrzeżenie ograniczenia prawa do posiadania paszportu przez M. M. zostało zrealizowane jedynie przez zapis w RDP o unieważnieniu dokumentu paszportowego, dając możliwość wymienionemu skutecznego złożenia wniosku o wydanie kolejnego dokumentu paszportowego.