Wyrok SN z dnia 27 października 2021 r., sygn. II USKP 72/21

Sygn. akt II USKP 72/21

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Piotr Prusinowski (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Bohdan Bieniek
‎SSN Krzysztof Rączka

w sprawie z wniosku Bank […] S.A. z siedzibą w W.
‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.
‎o zwrot wypłaconego świadczenia,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 27 października 2021 r.,
‎skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
‎z dnia 20 marca 2019 r., sygn. akt III AUa […],

I. uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia 3 marca 2017 r. i zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddziału w C. z dnia 30 września 2016 r. w ten sposób, że ustala brak podstaw do zobowiązania Bank […] S.A. w W. do zwrotu świadczeń za okres od października 2013 r. do czerwca 2015 r. w kwocie 15.374,94 zł, przekazanych na rachunek bankowy G.L. po miesiącu, w którym nastąpił zgon ubezpieczonej;

II. zasądza od organu rentowego na rzecz odwołującej się spółki 600 zł (sześćset) tytułem zwrotu kosztów procesu (za obie instancje) i kosztów postępowania kasacyjnego, w tym 540 zł za zastępstwo procesowe.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w C. decyzją z dnia 30 września 2016 r., wydaną na podstawie art. 138a i 144 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887) – dalej jako ustawa emerytalna - oraz art. 55 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r., poz. 128) – dalej jako Prawo bankowe, zobowiązał P. S.A. do zwrotu świadczeń za okres od października 2013 r. do czerwca 2015 r. w kwocie 15.374,94 zł, przekazanych na rachunek bankowy G.L. po miesiącu, w którym nastąpił jej zgon.

Wyrokiem z dnia 3 marca 2017 r., uzupełnionym postanowieniem z dnia 14 marca 2017 r., Sąd Okręgowy w W. oddalił odwołanie P. S.A. z siedzibą w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w C.. Sąd ten ustalił, że G.L. miała prawo do renty rodzinnej po mężu. Świadczenie było przekazywane na rachunek bankowy ubezpieczonej prowadzony przez P. w terminie do 20 dnia każdego miesiąca. Ubezpieczona zmarła w dniu 15 września 2013 r. Pismem z dnia 7 lipca 2015 r. pozwany organ rentowy wystąpił do odwołującego się Banku o zwrot środków w kwocie 19.220,76 zł, przekazanych po śmierci posiadacza rachunku i świadczeniobiorcy G.L., za miesiące od października 2013 r. do czerwca 2015 r. Następnie, pismami z dnia 31 lipca 2015 r. i z dnia 26 sierpnia 2015 r. organ rentowy dokonał ponownego wezwania do zwrotu powyższej kwoty. W odpowiedzi na wezwanie, odwołujący się poinformował, że rachunek prowadzony dla G.L. został zajęty w wyniku prowadzonej egzekucji. O tej okoliczności, Bank poinformował także organ egzekucyjny - Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K.. W dalszej kolejności, w piśmie z dnia 14 grudnia 2015 r. organ rentowy wystąpił do odwołującego się z prośbą o informację, czy nastąpiło rozstrzygnięcie sprawy, a jeśli tak, to wniósł o zwrot kwoty 19.222,76 zł. Odpowiadając na powyższe pismo, skarżący w dniu 7 stycznia 2016 r. poinformował, że rachunek jest nadal zajęty i dopiero po uzyskaniu zgody komornika (stosownie do art. 889 § 1 k.p.c.), będzie mógł dokonać zwrotu nienależnego świadczenia. W styczniu 2016 r. odwołujący się uzyskał informację od Komornika Sądowego, że wszystkie postępowania zostały umorzone i rachunek banku należy uznać za zwolniony spod zajęcia, a pozostałe środki można przekazać organowi rentowemu. O powyższych okolicznościach skarżący poinformował organ rentowy w dniu 27 stycznia 2016 r., dokonując jednocześnie zwrotu 3.847,82 zł. Mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne, Sąd pierwszej instancji uznał, że istnieją przesłanki do zastosowania art. 138a ustawy emerytalnej.