Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 19 września 2024 r. Mutuelle assurance des travailleurs mutualistes (Matmut) przeciwko TN i in., sygn. C-236/23

Artykuł 3 akapit pierwszy i art. 13 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności należy interpretować w ten sposób, że:stoją one na przeszkodzie – chyba że sąd odsyłający stwierdzi istnienie nadużycia prawa – uregulowaniu krajowemu, które pozwala, po pierwsze, powołać się wobec pasażera pojazdu, który uczestniczył w wypadku drogowym, będącego poszkodowanym w tym wypadku, jeżeli jest on również ubezpieczającym, na nieważność umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wynikającą z fałszywego oświadczenia tego ubezpieczającego złożonego przy zawarciu tej umowy, co do tożsamości głównego kierowcy danego pojazdu, oraz po drugie, ubezpieczycielowi, w przypadku gdy na taką nieważność nie można się faktycznie powołać wobec takiego „poszkodowanego pasażera”, na uzyskanie zwrotu całości kwot, które ubezpieczyciel wypłacił temu pasażerowi w wykonaniu umowy ubezpieczenia, w drodze powództwa wytoczonego przeciwko temu pasażerowi, opartego na jego winie umyślnej przy zawarciu tej umowy, ponieważ taki zwrot prowadziłby do pozbawienia przepisów tej dyrektywy wszelkiej skuteczności (effet utile), ograniczając w sposób nieproporcjonalny prawo poszkodowanego do uzyskania odszkodowania z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych.