Wyrok NSA z dnia 8 maja 2024 r., sygn. II OSK 1119/22

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Robert Sawuła Sędziowie: sędzia NSA Andrzej Wawrzyniak sędzia del. WSA Mirosław Gdesz (spr.) Protokolant: starszy asystent sędziego Aleksandra Tokarczyk po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych M. z siedzibą w K., Województwa Małopolskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miejskiej Kraków, Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta Krakowa i Zarządu Dróg Miasta Krakowa od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2021 r. sygn. akt VII SA/Wa 1306/21 w sprawie ze skarg C. S.A. z siedzibą w K., Gminy Miejskiej Kraków i Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta Krakowa oraz P. na decyzję Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia [...] maja 2021 r. znak [...] w przedmiocie wpisu do rejestru zabytków 1. oddala skargi kasacyjne; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 26 października 2021 r. sygn. akt VII SA/Wa 1306/21 uwzględnił skargi C. S.A. z siedzibą w K., Gminy Miejskiej Kraków i Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta Krakowa oraz P. na decyzję Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z [...] maja 2021 r. nr [...] w przedmiocie wpisu do rejestru zabytków części pola wzlotów przy zachodniej części pasa startowego dawnego lotniska [...] w K. zlokalizowanego w rejonie ul. [...] i al. [...] i uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z [...] stycznia 2021 r. nr [...] (punkt I), a także zasądził zwrot kosztów postępowania (punkt II).

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Wojewódzki uznał za uzasadnione te zarzuty procesowe skarg, z których wynika naruszenie przede wszystkim art. 61 § 1 i 4 w zw. z art. 8 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735 ze zm., dalej Kpa). Organy naruszyły zasadę lojalnej współpracy wraz ze stronami w wyjaśnieniu istoty sprawy i zapewnieniu im prawa wypowiedzenia się co do istoty. Zmiana przedmiotu postępowania, która miała istotny wpływ na wynik sprawy, naruszyła gwarancje procesowe stron do wypowiedzi i dowodzenia swoich racji. W sprawie doszło również do naruszenia art. 7 i art. 77 § 1 Kpa, gdyż organ przyjął w całości za podstawę orzekania opinię Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który dokonał oceny pola wzlotów jako krajobrazu kulturowego a nie innej formy zabytku nieruchomego, ostatecznie przyjętej przez Ministra (z naruszeniem wcześniej wskazanych reguł postępowania i gwarancji procesowych przynależnych stronom). Wykorzystanie opinii specjalisty, której ustalenia zostały przez organ w całości odrzucone, co najmniej podważało jej rzetelność i wymagało ponownej, głębszej analizy w kierunku obranym przez Ministra, z wykorzystaniem zastrzeżeń zgłaszanych przez strony. Nadto, poprzez zmianę przedmiotu postępowania skarżący zostali pozbawieni możliwości udawadniania własnymi opiniami, że sporny teren nie ma cech uzasadniających jego wpis do rejestru zabytków. Zarzut ten łączy się przy tym z zarzutem naruszenia art. 78 Kpa i przyjętym przez organ założeniem o zbędności zasięgania dodatkowej opinii biegłego z jednoczesnym deprecjonowaniem opinii przedłożonych przez Uczelnię. Jak już wskazano, opinie uczelni wykazujące zbędność ochrony terenu jako krajobrazu kulturowego zostały sporządzone w związku z kierunkiem obranym przez organ I instancji. Trudno zatem mówić, że są z tego powodu nieprzydatne i jednocześnie zaskakiwać strony istotną zmianą przedmiotu postępowania. Niezależnie od zarzutów procesowych, które przesądziły o wyniku niniejszej sprawy, w ocenie Sądu organ naruszył również art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 9 ust. 1 i art. 3 pkt 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm., dalej uozoz) poprzez niedostateczne rozważenie przesłanki wpisu jaką jest potrzeba zachowania zabytku, która ma przede wszystkim leżeć w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną.