20 lat VAT w samorządach

Status jednostek samorządu terytorialnego na gruncie VAT jest szczególny. Co do zasady wykonują one zadania, które nie mają celu gospodarczego i nie są nastawione na osiąganie zarobku. Nie oznacza to jednak, że nie są podatnikami VAT. Przez 20 lat obowiązywania w Polsce zharmonizowanego z prawem unijnym podatku od towarów i usług jednostki samorządowe wielokrotnie stawały przed wyzwaniem „wpasowania się” w ten specyficzny system podatkowy. Pierwszym dużym krokiem była centralizacja VAT, która choć co do zasady korzystna dla tych podatników, wiązała się z ogromem prac podczas jej wdrażania. Kolejna istotna zmiana to stosowanie preproporcji. Jednak oprócz tych dużych zmian, które można wręcz nazwać krokami milowymi, samorządy na co dzień borykają się też z mniejszymi problemami dotyczącymi stawek VAT, rozliczania dotacji czy stosowania kas rejestrujących. Przed nimi także kolejne duże wyzwanie, które choć odsunęło się w czasie, będzie kolejnym ogromnym wyzwaniem – wdrożenie KSeF. W artykule chcielibyśmy przypomnieć Czytelnikom najważniejsze punkty zwrotne stosowania VAT w samorządach przez ostatnie 20 lat.

1. Polski VAT funkcjonuje jako danina zharmonizowana z unijnym prawem podatkowym.

2. Podatnikami VAT są nie tylko przedsiębiorcy, ale również podmioty, dla których działalność zarobkowa nie jest priorytetem, np. gminy.

3. Gmina i jej jednostki organizacyjne są na gruncie podatku od towarów i usług jednym podatnikiem VAT.

4. Wykonując za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych zadania w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej, gmina nie działa jako podatnik VAT.
5. Dokonując rozliczeń VAT, gminy stosują tzw. preproporcję.
6. Choć z uwagi na swoją konstrukcję i zasady rozliczania VAT gminy mogą być uznawane za „prekursora” grup VAT w Polsce, to formalnie taką grupą nie są.