Kontrola udzielania zamówień publicznych /Nieprawidłowości związane z wadium stwierdzone w toku kontroli przeprowadzonych przez Prezesa UZP/

Instytucja wadium została uregulowana w ustawie Prawo zamówień publicznych w art. 45 i 46. Ustawa Pzp określa zasady ustalania wysokości wadium, dozwolone formy i sposoby jego wnoszenia, termin wniesienia wadium oraz zasady zatrzymania wadium, a także jego zwrotu oraz konsekwencje nie wniesienia wadium przez wykonawcę. 

Zgodnie z dyspozycją art. 45 ust. 1 i 2 ustawy Pzp, celem zabezpieczenia ofert składanych przez wykonawców zamawiający ma obowiązek żądać wniesienia wadium w postępowaniach, których wartość przekracza tzw. progi unijne (określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp), natomiast w postępowaniach o niższej wartości żądanie wadium uzależnione jest od woli zamawiającego. Mając na uwadze, że w ustawie Prawo zamówień publicznych brak jest definicji legalnej pojęcia „wadium” należy wskazać, iż zgodnie ze stanowiskiem wypracowanym przez doktrynę i orzecznictwo, przez wadium należy rozumieć sumę pieniężną, która przypadnie zamawiającemu od wykonawcy w przypadku ziszczenia się zdarzeń wskazanych w art. 46 ust. 4a i 5 ustawy Pzp. Głównym celem jakiemu służy wnoszenie wadium, jest umocnienie obowiązku zawarcia umowy, ciążącego na wykonawcy, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą. Wniesienie wadium ma bowiem na celu zabezpieczenie interesów zamawiającego, na wypadek gdyby wykonawca, którego oferta została wybrana, odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie, nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub gdyby zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. W art. 46 ust. 4a ustawy Pzp przypisano wadium kolejną funkcję, jaką jest zapobieganie ewentualnemu porozumieniu wykonawców, zawartemu w celu wpływania na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, czyli tzw. zmowom przetargowym.

Zagadnienie terminu  wniesienia wadium zostało uregulowane w art. 45 ust. 3 ustawy Pzp. Ww. przepis stanowi, iż wadium wnosi się przed upływem terminu składania ofert. Celem wadium jest zabezpieczenie oferty wykonawcy, a więc powinno ono być złożone przed upływem tego terminu. Nieprawidłowym działaniem zamawiającego w tym zakresie byłoby żądanie wniesienia wadium wcześniej, tj. na kilka dni przed upływem terminu składania ofert, w przypadku natomiast postępowań złożonych z kilku etapów - na etapach poprzedzających złożenie oferty (wykonawca może nie przystąpić do kolejnego etapu, a wówczas żądanie wniesienia wadium byłoby niecelowe). Warto również zaznaczyć, iż wadium musi zostać wniesione na cały okres związania ofertą, w przeciwnym wypadku  będzie to skutkowało wykluczeniem wykonawcy z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp.