Przewodniczący KNF jak prokurator?

Litera prawa nie zwalnia Przewodniczącego KNF z opłat sądowych, choć de facto występuje on w interesie publicznym

Na początku sierpnia Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nieprawomocny wyrok w sprawie cywilnej przeciwko zarządzającym Warszawską Grupą Inwestycyjną, zasądzając od pozwanych (z powództwa Komisji Nadzoru Finansowego) wypłatę na rzecz kilkuset osób roszczeń z odsetkami od 2006 r. (momentu upadku WGI). Sprawy części poszkodowanych, przeniesione na początku procesu do sądów rejonowych (z powodu wartości przedmiotu sporu wynoszącej mniej niż 75 tys. zł) były jednak stopniowo do 2012 r. umarzane. Jak mówią nam osoby, których postępowania zakończyły się w ten sposób, nie zostały o tym fakcie poinformowane. Dopiero dziś starają się ustalić, jak dokładnie wygląda ich sytuacja. Ile postępowań umorzono? Słyszymy o ponad 260 przypadkach. Jednak, jak wynika z dostarczonych przez niektórych z nich postanowień powodem każdorazowo była rozbieżna wykładnia przepisów i nieuiszczenie wpisu sądowego przez KNF. Co także istotne, rozpatrujący pozostałe sprawy SO w Warszawie o taką opłatę nie wniósł.

Nowelizacją ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2007 r. nr 21, poz. 123) do art. 96 par. 1 dodano listę podmiotów zwolnionych z kosztów sądowych, np. w pkt 6: prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Czy Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego jest objęty zakresem przytoczonej normy? KNF twierdzi, że tak: powołując się na ustawę z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2006 r. nr 157, poz. 1119; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 660) i jej art. 6 par. 1: „w sprawach cywilnych wynikających ze stosunków związanych z uczestnictwem w obrocie na rynku finansowym albo dotyczących podmiotów wykonujących działalność na tym rynku Przewodniczącemu Komisji przysługują uprawnienia prokuratora wynikające z ustawy (o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - red.)”. „Należy zatem uznać, że wystąpieniu w postępowaniu cywilnym w istocie w roli prokuratora przysługuje również zwolnienie od kosztów sądowych” - pisze w odpowiedzi na naszą prośbę o komentarz KNF. „Należy też podkreślić, że zakres uprawnień Przewodniczącego Komisji jest znacznie szerszy niż uprawnienia innych podmiotów, które korzystają ze zwolnienia od kosztów sądowych na podstawie art. 96 ustawy”. Dalej czytamy, że rzecznicy korzystają z uprawnień prokuratora w postępowaniu cywilnym jedynie w pewnym zakresie - węższym niż Przewodniczący KNF. Mowa o żądaniu wszczęcia postępowania, a także wzięciu udziału (na prawach przysługujących prokuratorowi) w każdej toczącej się sprawie. Ustawodawca przyznał rzecznikom jedynie wskazane kompetencje i dlatego w przepisach wymieniono odrębnie Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Pacjenta i Rzecznika Finansowego. Przewodniczący KNF korzysta ze wszystkich uprawnień prokuratora, zatem zwolnienie z kosztów musi mu przysługiwać. Dopiero gdyby osoba objęta wytoczonym przez niego powództwem złożyła oświadczenie na podstawie art. 56 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, wstępując do sprawy, miałby zastosowanie art. 17 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. I na mocy tej normy to ona powinna była uiścić wpis sądowy od swojego roszczenia.