Nie przesadźmy w drugą stronę

Tak jak przez ostatnie 20 lat mieliśmy nadmierny rygoryzm w zakresie formy czynności prawnych, tak projektowane zmiany mogą spowodować sporo problemów, szczególnie natury dowodowej

fot. Marko Aliaksandr/Shutterstock

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów poinformowała o pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (projekt nr UD395). Na razie znane są tylko jej główne założenia. Warto jednak otworzyć dyskusję merytoryczną, bo zmiany w zakresie formy czynności prawnych mają fundamentalne znaczenie dla stosunków cywilnoprawnych, a także kwestii dowodowych w postępowaniach sądowych.

Przede wszystkim widoczny jest kierunek zmian - liberalizacja formy czynności prawnych. Współczesny obrót gospodarczy - zwłaszcza w gospodarce cyfrowej, ale także hybrydowej - wymaga dostosowania formy czynności prawnych, a właściwie formy oświadczenia woli, do współczesnych realiów i potrzeb. Nie można jednak zapominać o funkcjach, jakie miał na myśli ustawodawca, ustanawiając dla poszczególnych umów czy też oświadczeń woli formę szczególną. Istotny jest balans pomiędzy swobodą, łatwością składania oświadczeń woli a bezpieczeństwem obrotu prawnego, a także bezpieczeństwem podmiotów słabszych, w szczególności konsumentów. Niewątpliwie dotychczasowy wysoki rygoryzm prawny w zakresie formy dla oświadczeń woli jest w większym bądź mniejszym stopniu barierą dla rozwoju gospodarki paperless. Dlatego do kierunku projektowanych zmian należy się odnieść pozytywnie.

Propozycja zmian w kodeksie cywilnym w powierzchownej analizie wydaje się atrakcyjna, dosyć prosta w realizacji i - co istotne - skuteczna. Głębsza analiza, w szczególności w kontekście wartości, jakie przyświecały ustawodawcy, gdy wprowadzał formę szczególną dla poszczególnych rodzajów oświadczeń woli, studzi jednak entuzjazm. Warto w tym miejscu sięgnąć do prac i badań przeprowadzanych w poprzedniej dekadzie przez naukowców pracujących dla Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Ustanowienie określonej formy służy przede wszystkim: