Na podstawie art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90, poz. 1001 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238) zarządza się, co następuje:

§ 3.1. W domu, o którym mowa w § 2 pkt 5, mogą przebywać osoby do 30. roku życia, z uwzględnieniem ust. 2.

2. W domu, o którym mowa w ust. 1, mogą przebywać osoby po ukończeniu 30. roku życia, jeżeli charakteryzuje je mała zdolność adaptacyjna do zmiany otoczenia i okres pobytu tych osób w domu przekracza 5 lat.

3. Dyrektor domu w porozumieniu z osobą zainteresowaną, jej rodziną albo opiekunem prawnym, po zasięgnięciu opinii psychologa, wnioskuje o pozostawienie osoby, o której mowa w ust. 2, w domu dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie.

§ 4.1. Strukturę organizacyjną i szczegółowy zakres zadań domu określa opracowany przez dyrektora domu regulamin organizacyjny, przyjęty przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku gdy prowadzącym dom jest podmiot, o którym mowa w art. 19a ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej, zwanej dalej „ustawą", regulamin organizacyjny ustala ten podmiot. W regulaminie organizacyjnym określa się nazwę, siedzibę, typ domu, organizację i szczegółowe zasady działania.

2. Organizacja domu, zakres i poziom usług świadczonych przez dom powinny uwzględniać w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności.

§ 5.1. Zakres usług świadczonych przez dom zgodnie ze standardem obowiązujących podstawowych usług, zwanym dalej „standardem usług", ustala się, uwzględniając indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne mieszkańca domu.

2. W celu określenia indywidualnych potrzeb mieszkańca domu oraz zakresu usług, o których mowa w ust. 1, dom organizuje zespoły terapeutyczno-opiekuńcze składające się w szczególności z pracowników domu.

3. Do zadań zespołów, o których mowa w ust. 2, należy w szczególności opracowanie indywidualnych planów wspierania mieszkańców oraz wspólna z mieszkańcem domu ich realizacja.

§ 6.Dom może świadczyć usługi pielęgnacyjne na rzecz społeczności lokalnej, szczególnie dla osób oczekujących na miejsce w tym domu, gdy jest to możliwe ze względu na jego usytuowanie.

§ 7.1. Przed przyjęciem osoby do domu pracownik socjalny tego domu ustala aktualną sytuację socjalno-bytową tej osoby w jej miejscu zamieszkania lub pobytu.

2. Osobie, o której mowa w ust. 1, pracownik socjalny udziela informacji o zasadach pobytu i sposobie funkcjonowania domu.

§ 8.1. Ustalenia, o których mowa w § 7 ust. 1, stanowią podstawę planu działań zmierzających do adaptacji mieszkańca do warunków domu.

2. Mieszkaniec domu korzysta z usług, których zakres i rodzaj wynika z indywidualnego planu wspierania mieszkańca, opracowanego z jego udziałem, jeżeli udział ten jest możliwy ze względu na stan zdrowia mieszkańca.

3. Działania wynikające z indywidualnego planu wspierania mieszkańca koordynuje pracownik domu, zwany „pracownikiem pierwszego kontaktu", wskazany przez mieszkańca domu, jeżeli wybór ten jest możliwy ze względu na stan zdrowia mieszkańca i organizację pracy domu. Pracownicy pierwszego kontaktu działają w ramach zespołów terapeutyczno-opiekuńczych.

§ 10.1. Realizację przez dom standardu usług, o którym mowa w § 9, ocenia się przez kontrolę:

1) standardu usług świadczonych w domu,

2) realizacji programu naprawczego, o którym mowa w art. 20 ust. 2 ustawy,

3) wykonania zaleceń pokontrolnych.

2. Kontrolę, o której mowa w ust. 1, w zakresie przestrzegania standardu usług oraz prawidłowości realizacji programu naprawczego przeprowadza się co najmniej dwa razy w roku według planu kontroli. W uzasadnionych przypadkach oraz w celu kontroli wykonania zaleceń pokontrolnych przeprowadza się kontrole doraźne.

3. O terminie kontroli i jej zakresie zawiadamia się zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący dom na 15 dni przed terminem kontroli. Obowiązek zawiadomienia o kontroli nie dotyczy kontroli przeprowadzanych doraźnie.

§ 11.1. Kontrola standardu usług świadczonych przez dom, o której mowa w § 10 ust. 1 pkt 1, dotyczy w szczególności:

1) zakresu i jakości usług,

2) przestrzegania praw mieszkańców oraz dostępności mieszkańców do informacji o swoich prawach,

3) współdziałania pracowników domu z rodziną lub opiekunem prawnym mieszkańca,

4) poziomu wykształcenia i kwalifikacji zatrudnionych w domu pracowników,

5) sposobu załatwiania skarg i wniosków.

2. Kontrola zakresu i jakości usług, o której mowa w ust. 1 pkt 1, polega na:

1) ocenie warunków życia mieszkańców oraz stopnia i efektów realizacji indywidualnych planów wspierania mieszkańców,

2) badaniu i ocenie poziomu oraz struktury zatrudnienia, kwalifikacji zatrudnionych pracowników oraz sposobów podnoszenia przez pracowników kwalifikacji zawodowych,

3) ocenie organizacji działania domu przy uwzględnieniu typu domu i uzasadnionych potrzeb mieszkańców oraz ocenie efektywności zarządzania zasobami domu.

3. Kontrola usług świadczonych przez dom dokonywana jest przez:

1) analizę dokumentacji dotyczącej domu, jego mieszkańców oraz pracowników w zakresie posiadanych kwalifikacji i przygotowania zawodowego,

2) przeprowadzanie wizji lokalnych w celu zapoznania się z warunkami życia mieszkańców,

3) zasięganie opinii mieszkańców, ich rodzin oraz pracowników domu, dotyczących warunków życia w domu oraz zakresu i jakości usług świadczonych mieszkańcom,

4) sprawdzanie kwalifikacji zawodowych pracowników domu.

§ 12.1. Po przeprowadzeniu kontroli, o której mowa w § 10 ust. 1 pkt 1 i 2, sporządza się protokół zawierający określenie zakresu kontroli, wyniki kontroli oraz zalecenia pokontrolne i termin ich realizacji, a także ocenę wykonania zaleceń pokontrolnych wynikających z poprzedniej kontroli.

2. Protokół kontroli otrzymuje dyrektor domu oraz zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący dom.

3. W przypadku gdy dyrektor domu, zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący dom nie zgadzają się z ustaleniami i zaleceniami pokontrolnymi zawartymi w protokole, mogą złożyć do wojewody w terminie 14 dni od daty jego otrzymania pisemne wyjaśnienia.

4. Jeżeli złożone wyjaśnienia nie zostały uwzględnione w całości lub w części, protokół zatwierdza wojewoda i łącznie z wyjaśnieniami, o których mowa w ust. 3, przekazuje dyrektorowi domu, zarządowi jednostki samorządu terytorialnego lub podmiotowi prowadzącemu dom.

§ 14.Po przeprowadzonej kontroli i dokonanej ocenie dokumentów, o których mowa w § 13, w zakresie zgodności ich z przepisami prawa oraz po stwierdzeniu, że występują warunki umożliwiające świadczenie usług w tym domu na poziomie standardu usług lub istnieją warunki realizacji programu naprawczego, wojewoda wydaje zezwolenie lub warunkowe zezwolenie na prowadzenie domu.

§ 15.Zezwolenie lub warunkowe zezwolenie na prowadzenie domu cofa się, jeżeli dwukrotnie przeprowadzona kontrola domu stwierdzi, że nie zostały wykonane zalecenia pokontrolne, których niewykonania nie można uzasadnić przyczynami obiektywnymi.

§ 16.Wydanie zezwolenia lub warunkowego zezwolenia na prowadzenie domu, odmowa ich wydania, cofnięcie zezwolenia lub warunkowego zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.

§ 18.1. Dyrektor domu zawiadamia pisemnie osobę ubiegającą się o terminie przyjęcia do domu.

2. O przyjęciu do domu osoby skierowanej dyrektor domu zawiadamia niezwłocznie zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący dom.

§ 19.Osoba ubiegająca się jest kierowana do domu na czas nieokreślony, chyba że wystąpi ona lub jej przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny z wnioskiem o pobyt w domu na czas określony.

§ 20.Decyzję o skierowaniu do domu, o którym mowa w § 2 pkt 7, wydaje się po pisemnym uzgodnieniu dyrektora tego domu z osobą ubiegającą się warunków pobytu w domu, w szczególności zakresu usług świadczonych przez dom oraz obowiązków osoby ubiegającej się. Uzgodnienie to stanowi podstawę do ustalenia wysokości opłaty za pobyt.

§ 21.Okres pobytu w domu, o którym mowa w § 2 pkt 7, ustala się w zależności od potrzeb, nie może być jednak dłuższy niż jeden rok. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności w razie kontynuowania nauki, zdobywania kwalifikacji zawodowych lub z powodu zdarzeń losowych, okres pobytu w domu może być przedłużony nie dłużej niż o 1 rok.

§ 22.W nagłych przypadkach, wynikających ze zdarzeń losowych, skierowanie do domu może nastąpić poza kolejnością oraz bez przedłożenia dokumentów, o których mowa w § 17 ust. 1. Dokumenty te powinny zostać skompletowane przez ośrodek pomocy społecznej w terminie trzech miesięcy od dnia przyjęcia tej osoby do domu.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 15 września 2000 r. (poz. 929)

Załącznik nr 1

STANDARD OBOWIĄZUJĄCYCH PODSTAWOWYCH USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ

Dom świadczy usługi:

1) w zakresie potrzeb bytowych, zapewniając:

a) miejsce zamieszkania,

b) wyżywienie,

c) odzież i obuwie,

d) utrzymanie czystości;

2) opiekuńcze, polegające na:

a) udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,

b) pielęgnacji,

c) niezbędnej pomocy w załatwianiu spraw osobistych;

3) wspomagające, polegające na:

a) umożliwieniu udziału w terapii zajęciowej,

b) podnoszeniu sprawności i aktywizowaniu mieszkańców,

c) umożliwieniu zaspokojenia potrzeb religijnych i kulturalnych,

d) zapewnieniu warunków do rozwoju samorządności mieszkańców,

e) stymulowaniu nawiązywania, utrzymywania i rozwijania kontaktu z rodziną i środowiskiem,

f) działaniu zmierzającym do usamodzielnienia mieszkańca, w miarę jego możliwości,

g) pomocy usamodzielniającemu się mieszkańcowi w umożliwieniu podjęcia pracy, szczególnie mającej charakter terapeutyczny,

h) zapewnieniu bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych,

i) pokryciu, w miarę możliwości, mieszkańcowi nie posiadającemu własnego dochodu, wydatków na niezbędne przedmioty osobistego użytku, w kwocie nie przekraczającej 30% zasiłku stałego, o którym mowa w art. 27 ust. 5 ustawy,

j) zapewnieniu przestrzegania praw mieszkańców oraz dostępności do informacji o tych prawach,

k) sprawnym załatwianiu skarg i wniosków mieszkańców;

4) w zakresie potrzeb edukacyjnych, zapewniające dzieciom:

a) pobieranie nauki,

b) uczestnictwo w zajęciach rewalidacyjnych,

c) uczenie i wychowanie przez doświadczenie życiowe.

Zakres i rodzaj usług, o których mowa w pkt 4, regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76).

l. Usługi zaspokajające potrzeby bytowe

1. Dom powinien spełniać następujące warunki:

1) budynek i jego otoczenie powinny być bez barier architektonicznych,

2) w budynkach wielokondygnacyjnych powinna być winda dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych,

3) budynek powinien być wyposażony w system przyzywowo-alarmowy i system alarmowo-przeciwpożarowy,

4) liczba miejsc w nowo projektowanych domach nie powinna być większa niż 100.

2. W domu powinny znajdować się następujące pomieszczenia:

1) pokoje mieszkalne jednoosobowe i wieloosobowe,

2) pokoje dziennego pobytu,

3) jadalnia,

4) gabinet zabiegowo-pielęgniarski,

5) pomieszczenia do terapii i rehabilitacji,

6) kuchenka pomocnicza,

7) pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia,

8) palarnia,

9) pokój gościnny,

10) kaplica.

3. Pokój mieszkalny powinien spełniać następujące warunki:

1) jednoosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 9 m² ,

2) wieloosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 6 m² na osobę:

a) w przypadku osób poruszających się samodzielnie - powinien być przeznaczony dla nie więcej niż trzech osób,

b) w przypadku osób nie opuszczających łóżka - powinien być przeznaczony dla nie więcej niż czterech osób,

3) powinien być wyposażony w łóżko lub tapczan, szafę, stół, krzesła, szafkę nocną dla każdego mieszkańca oraz odpowiednią liczbę wyprowadzeń elektrycznych.

4. Dom powinien zapewniać następujące warunki sanitarne:

1) liczba łazienek powinna zapewnić możliwość korzystania z nich przez nie więcej niż pięć osób, a w przypadku toalet - przez nie więcej niż cztery osoby,

2) pomieszczenia, o których mowa w pkt 1, powinny być przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych,

3) w nowo projektowanych domach na pokój powinna przypadać jedna toaleta oraz łazienka zapewniająca możliwość korzystania z wanny lub prysznica.

5. Wyżywienie i organizacja posiłków powinny spełniać następujące warunki:

1) osobom dorosłym zapewnia się 3 posiłki dziennie, a dzieciom i młodzieży - 4 posiłki,

2) możliwość wyboru zestawu posiłków lub otrzymania posiłku dodatkowego oraz dietetycznego, zgodnie ze wskazaniem lekarza,

3) dla każdego z posiłków czas wydawania wynosi 2 godziny, z tym że ostatni posiłek nie powinien być podany wcześniej niż o godz. 18⁰⁰,

4) podstawowe produkty żywnościowe oraz napoje powinny być dostępne przez całą dobę,

5) mieszkaniec może spożywać posiłki w pokoju mieszkalnym,

6) w razie potrzeby mieszkaniec powinien być karmiony.

6. Mieszkaniec powinien mieć stale zapewnione odzież i obuwie odpowiedniego rozmiaru, dostosowane do pory roku, utrzymane w czystości i wymieniane w razie potrzeby:

1) odzież całodzienną - co najmniej dwa zestawy,

2) odzież zewnętrzną (płaszcze, kurtki) - co najmniej jeden zestaw,

3) bieliznę dzienną - co najmniej 4 komplety,

4) bieliznę nocną - co najmniej 2 komplety,

5) co najmniej jedną parę obuwia oraz pantofle domowe.

7. Mieszkaniec powinien otrzymać pomoc w utrzymaniu higieny osobistej oraz mieć zapewnione osobiste środki czystości, przybory toaletowe i inne przedmioty niezbędne do higieny osobistej:

1) w miarę potrzeby: mydło, pastę i szczoteczkę do mycia zębów oraz środki piorące, dla mężczyzny - przybory do golenia,

2) ręczniki (dwie sztuki), zmieniane w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie,

3) pościel, zmieniana w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie.

8. Pomieszczenia mieszkalne domu powinny być sprzątane w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz dziennie.

II. Usługi opiekuńcze i wspomagające

1. Dom zapewnia:

1) organizację terapii zajęciowej w warsztatach terapii zajęciowej lub w pracowniach terapii,

2) możliwość korzystania przez mieszkańców z biblioteki lub punktu bibliotecznego oraz prasy codziennej, a także możliwość zapoznania się z przepisami prawnymi dotyczącymi domów pomocy społecznej,

3) organizację świąt, uroczystości okazjonalnych oraz umożliwia udział w imprezach kulturalnych i turystycznych,

4) możliwość kontaktu z kapłanem i udział w praktykach religijnych zgodnie z wyznaniem mieszkańca,

5) regularny kontakt z dyrektorem domu w określonych dniach tygodnia i godzinach, podanych do wiadomości w dostępnym miejscu,

6) sprawienie pogrzebu zgodnie z wyznaniem zmarłego mieszkańca domu.

2. Warunki realizacji usług opiekuńczych i wspomagających są następujące:

1) na stu mieszkańców domu powinno być zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy nie mniej niż dwóch pracowników socjalnych, jeden psycholog i jeden pracownik kulturalno-oświatowy,

2) w domu, o którym mowa w § 2 pkt 7, powinien być zatrudniony psycholog, a wielkość faktycznego zatrudnienia ustala podmiot prowadzący dom w zależności od zakresu świadczonych usług,

3) wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu terapeutyczno-opiekuńczego, zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, na jednego mieszkańca domu zależny jest od typu domu i wynosi:

a) nie mniej niż 0,7 w domach, o których mowa w § 2 pkt 2-5,

b) od 0,4 do 0,7 w domach, o których mowa w § 2 pkt 1 i 6,

4) liczba pracowników domu zatrudnionych w poszczególnych porach doby dostosowana jest do potrzeb mieszkańców,

5) pracownicy zespołu terapeutyczno-opiekuńczego uczestniczą co najmniej raz na dwa lata w organizowanych przez dyrektora domu szkoleniach na temat praw mieszkańca oraz kierunków prowadzonej terapii, a także metod pracy z mieszkańcami.

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3