Każda osoba fizyczna lub prawna, niezależnie od tego, czy reprezentuje ją adwokat lub radca prawny, czy też nie, która zamierza zwrócić się o przyznanie jej pomocy sądowej w celu wniesienia skargi do Sądu lub w trakcie postępowania, którego jest stroną, powinna zapoznać się z poniższymi informacjami przed wypełnieniem poszczególnych rubryk formularza

1) Ramy prawne

Przepisy odnoszące się do pomocy w zakresie kosztów postępowania są zawarte w regulaminie postępowania przed Sądem (art. 146-150) oraz w Praktycznych przepisach wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem (pkt 16-18, 31, 48, 54, 133, 134 i 238-248).

Regulamin postępowania przed Sądem oraz Praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania przed Sądem są dostępne na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (http://curia.europa.eu) w zakładce Sąd/Procedura.

2) Zasady reprezentacji przed Sądem

W celu wniesienia skargi do Sądu każda osoba fizyczna lub prawna powinna być reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego uprawnionego do występowania przed sądami jednego z państw członkowskich lub innego państwa będącego stroną porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (art. 51 regulaminu postępowania). Norma ta ustanawia zasadę obowiązkowego zastępstwa procesowego strony skarżącej przez adwokata lub radcę prawnego.

Jeżeli osoba ta, ze względu na swoją sytuację materialną, nie jest w stanie w całości lub w części ponieść kosztów postępowania, to zgodnie z regulaminem postępowania jest ona uprawniona do uzyskania pomocy prawnej (art. 146 § 1 regulaminu postępowania). W odróżnieniu od skargi, która powinna zostać złożona przez adwokata lub radcę prawnego reprezentującego stronę skarżącą, wniosek o przyznanie pomocy prawnej może zostać złożony również bez udziału adwokata lub radcy prawnego.

3) Właściwość Sądu i przesłanki dopuszczalności

Pomocy prawnej nie przyznaje się, jeżeli Sąd jest oczywiście niewłaściwy do rozpoznania czynności, dla której wnosi się ojej przyznanie (art. 146 § 2 regulaminu postępowania).

Na mocy traktatów oraz Protokołu w sprawie statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Sąd jest właściwy do orzekania w przedmiocie:

- skarg bezpośrednich wnoszonych przez jednostki i przez państwa członkowskie (¹) mających na celu stwierdzenie nieważności aktów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, stwierdzenie bezprawnego zaniechania działania przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii lub uzyskanie naprawienia poniesionej szkody, jak również w przedmiocie skarg opartych na klauzuli arbitrażowej,

- skarg mających na celu stwierdzenie nieważności decyzji wydanych przez izby odwoławcze Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory), jak również Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin (CPVO),

- odwołań od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej.

Wynika z tego, że wniosek o przyznanie pomocy prawnej nie zostanie uwzględniony z powodu braku właściwości Sądu do rozpoznania skargi, jeżeli zostanie ona wniesiona w celu:

- podważenia zgodności z prawem aktu organów krajowych (zarówno administracyjnych jak i sądowych),

- podważenia rozstrzygnięcia instytucji międzynarodowej, która nie należy do systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej (na przykład Europejskiego Trybunału Praw Człowieka).

Pomocy prawnej nie przyznaje się również, jeżeli czynność, dla której wnosi się o jej przyznanie, jest oczywiście niedopuszczalna lub prawnie oczywiście bezzasadna (art. 146 § 2 regulaminu postępowania).

Wynika z tego również, że wniosek złożony przed wniesieniem skargi, do której się odnosi, ale po upływie terminu do jej wniesienia zostanie odrzucony, ponieważ zamierzona skarga również podlegałaby odrzuceniu jako niedopuszczalna z uwagi na złożenie jej po terminie.

4) Obowiązkowy formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej

Formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej, opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jest dostępny na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakładce Sąd/Procedura.

Korzystanie z tego formularza przy składanie wniosku o przyznanie pomocy prawnej jest obowiązkowe zarówno przed wniesieniem skargi, jak i w ramach toczącego się postępowania. Wniosek o przyznanie pomocy prawnej, który nie został wniesiony na formularzu, pozostawia się bez rozpoznania (art. 147 regulaminu postępowania i pkt 238 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem).

Wniosek o przyznanie pomocy prawnej złożony po wydaniu przez Sąd orzeczenia w sprawie ze skargi, której wniosek ten dotyczy, pozostawia się bez rozpoznania.

5) Zawartość wniosku o przyznanie pomocy prawnej i materiały o charakterze dowodowym

Formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej ma na celu, zgodnie z art. 147 § 3 i 4 regulaminu postępowania, dostarczenie Sądowi informacji niezbędnych w celu użytecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o przyznanie pomocy prawnej. Chodzi tu o:

- informacje dotyczące sytuacji materialnej wnioskodawcy,

oraz

- w sytuacji gdy skarga nie została jeszcze wniesiona, informacje dotyczące przedmiotu rzeczonej skargi, stanu faktycznego sprawy i argumentacji powoływanej na poparcie skargi (pkt 241 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem).

a) Sytuacja materialna wnioskodawcy

Do wniosku o przyznanie pomocy prawnej załącza się wszelkie informacje i dokumenty pozwalające ocenić sytuację materialną wnioskodawcy, na przykład zaświadczenie właściwych organów krajowych potwierdzające tę sytuację (art. 147 § 3 regulaminu postępowania).

Możliwości finansowe wnioskodawcy są oceniane na podstawie elementów potwierdzających jego sytuację materialnego niedostatku:

- osoba fizyczna nie może więc ograniczyć się do przedłożenia Sądowi wskazówek dotyczących jej dochodów, lecz powinna również przedstawić, przykładowo, deklaracje podatkowe, zaświadczenia o wynagrodzeniu, zaświadczenia z urzędu ds. pomocy społecznej lub urzędu pracy, pisma z banku lub wyciągi z rachunków bankowych, a także dane pozwalające oszacować jej kapitał (wartość mienia ruchomego lub nieruchomego),

- osoba prawna nie może poprzestać na powołaniu się na brak zdolności płatniczej, lecz powinna udzielić informacji dotyczących swej formy prawnej, posiadania lub nieposiadania celu zarobkowego, możliwości finansowych wspólnika/wspólników lub akcjonariuszy oraz przedstawić, przykładowo, bilanse lub każdy inny dokument potwierdzający jej sytuacje księgową, a także wszelkie dowody potwierdzające, że znajduje się ona w stanie upadłości, jest w trakcie sądowego postępowania naprawczego, w stanie zaprzestania płatności lub likwidacji sądowej.

Solenne oświadczenia, wypełnione i podpisane przez samego wnioskodawcę, nie mogą stanowić dowodu potwierdzającego sytuację materialnego niedostatku.

Zawarte w formularzu informacje dotyczące sytuacji majątkowej wnioskodawcy oraz materiały złożone na ich poparcie mają na celu przedstawienie pełnego obrazu jego sytuacji majątkowej.

Wniosek, w którym niemożność sprostania przez wnioskodawcę kosztom postępowania nie zostanie wykazana w sposób wystarczający pod względem prawnym, zostanie oddalony.

b) Przedmiot przyszłej skargi

Jeżeli wniosek o przyznanie pomocy prawnej zostaje złożony przed wniesieniem skargi, wnioskodawca musi przedstawić zwięźle przedmiot tej skargi, stan faktyczny sprawy oraz argumentację, którą zamierza powołać na poparcie skargi. Formularz zawiera przewidzianą do tego celu rubrykę.

Należy załączyć kopie wszelkich materiałów istotnych dla oceny dopuszczalności i zasadności skargi. Za przykład może służyć korespondencja prowadzona z przyszłą stroną pozwaną, lub, w przypadku skargi o stwierdzenie nieważności, decyzja, której zgodność z prawem jest kwestionowana.

Należycie wypełniony formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej oraz materiały o charakterze dowodowym powinny być zrozumiałe bez dodatkowych wyjaśnień.

c) Uzupełnienia

Wniosek o przyznanie pomocy prawnej nie może zostać uzupełniony przez późniejsze złożenie dodatkowych materiałów. Takie dodatkowe materiały, o ile nie zostały złożone na żądanie Sądu, nie zostaną przyjęte. Konieczne jest zatem zawarcie wszystkich niezbędnych informacji w formularzu i załączenie kopii każdego dokumentu, który może stanowić dowód prawdziwości tych informacji.

W wyjątkowych przypadkach materiały służące wykazaniu sytuacji materialnego niedostatku wnioskodawcy mogą jednakże zostać dopuszczone w terminie późniejszym, pod warunkiem odpowiedniego wytłumaczenia opóźnienia w ich złożeniu (pkt 246 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem).

6) Złożenie wniosku

a) Przez samego wnioskodawcę

Osoba składająca wniosek o przyznanie pomocy prawnej, której nie reprezentuje adwokat lub radca prawny, powinna przesłać do sekretariatu sądu lub złożyć w nim papierową wersję należycie wypełnionego i podpisanego formularza, jak również wymienione w nim materiały dowodowe. Adres sekretariatu Sądu jest następujący:

Sekretariat Sądu Unii Europejskiej

Rue du Fort Niedergrünewald

L-2925 Luksemburg

Przesłanie lub złożenie na miejscu papierowej wersji należycie wypełnionego i podpisanego formularza może być poprzedzone wysłaniem tego dokumentu faksem na następujący numer: +352 43032100.

Jeżeli należycie wypełniony i podpisany formularz jest przesyłany faksem:

- podlega on rozpoznaniu dopiero od chwili, gdy sekretariat przyjmie oryginał,

- za datę złożenia faksem uważa się datę złożenia formularza, pod warunkiem że opatrzony ręcznym podpisem oryginał, który został przesłany faksem, wpłynie do sekretariatu najpóźniej 10 dni po tym przesłaniu faksem; jeżeli oryginał nie zostanie złożony w rzeczonym dziesięciodniowym terminie, datą złożenia będzie data skutecznego otrzymania oryginału przez sekretariat,

- powinien zostać wysłany bez zwłoki, bezpośrednio po przesłaniu go faksem, bez wprowadzania poprawek lub zmian, nawet drobnych,

- w razie rozbieżności między oryginałem wniosku opatrzonym ręcznym podpisem a kopią uprzednio przekazaną sekretariatowi faksem datą złożenia jest data złożenia podpisanego oryginału formularza.

b) Przez adwokata lub radą prawnego wnioskodawcy

Jeżeli w chwili składania wniosku o przyznanie pomocy prawnej wnioskodawca jest reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego, adwokat lub radca prany może złożyć formularz w sekretariacie Sądu bądź w wersji papierowej, ewentualnie po uprzednim przesłaniu go faksem, bądź za pomocą aplikacji e-Curia, z uwzględnieniem wymogów zawartych w "Warunkach korzystania z aplikacji e-Curia" (pkt 240 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem).

Jeżeli należycie wypełniony i podpisany formularz zostaje przesłany faksem, zastosowanie mają informacje zawarte w pkt a) powyżej.

c) Podpisanie formularza

Bez uszczerbku dla złożenia formularza przez adwokata lub radcę prawnego za pomocą aplikacji e-Curia formularz powinien być własnoręcznie podpisany przez wnioskodawcę, jeżeli jest składany przez niego, lub - jeżeli wnioskodawca jest reprezentowany - przez jego adwokata lub radcę prawnego. Jeżeli formularz nie będzie zawierał ręcznego podpisu, nie będzie on rozpatrywany.

7) Zawieszenie i dalszy bieg terminu do wniesienia skargi

Złożenie wniosku o przyznanie pomocy prawnej powoduje zawieszenie w odniesieniu do wnioskodawcy biegu terminu na wniesienie skargi do dnia doręczenia postanowienia rozstrzygającego w przedmiocie tego wniosku lub, w przypadkach gdy w postanowieniu tym nie został wyznaczony adwokat lub radca prawny do reprezentowania osoby składającej wniosek o przyznanie pomocy prawnej, postanowienia o wyznaczeniu adwokata lub radcy prawnego, który będzie reprezentował wnioskodawcę (art. 147 § 7 regulaminu postępowania).

Przez okres rozpatrywania przez Sąd wniosku o przyznanie pomocy prawnej nie biegnie zatem termin do wniesienia skargi.

Po doręczeniu postanowienia rozstrzygającego w przedmiocie wniosku o przyznanie pomocy prawnej lub, jeżeli w postanowieniu tym nie został wyznaczony adwokat lub radca prawny do reprezentowania osoby składającej wniosek o przyznanie pomocy prawnej, postanowienia o wyznaczeniu adwokata lub radcy prawnego, który będzie reprezentował tego wnioskodawcę, pozostały termin do wniesienia skargi może być nadzwyczaj krótki. Zaleca się zatem, by osoba, której przyznano pomoc prawną, należycie reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego, zwróciła szczególną uwagę na dochowanie prawem przepisanego terminu (pkt 248 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem).

8) Informacja dodatkowa

Oryginały złożonych materiałów o charakterze dowodowym nie zostaną zwrócone. Zaleca się zatem, by przedkładać kserokopie materiałów złożonych na poparcie wniosku.

WNIOSEK O PRZYZNANIE POMOCY PRAWNEJ