Wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 listopada 2023 r., sygn. II SA/Kr 1202/23

Wodne prawo

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Tuszyńska Sędziowie: Sędzia WSA Mirosław Bator (spr.) Sędzia WSA Sebastian Pietrzyk Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bubula po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 listopada 2023 r. sprawy ze skargi K. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie z dnia 12 lipca 2023 r. znak SKO.PW/4171/43/2023 w przedmiocie odmowy nałożenia obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego gruntu oraz wykonania urządzeń zapobiegających szkodom I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie na rzecz skarżącego K. P. kwotę 697 zł (sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Burmistrz Miasta Bochnia decyzja z dnia 15 maja 2023 r. nr GKIŚ.6331.1.2021 działając na podstawie art. 234 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne oraz art. 104 i art. 107 K.p.a. po rozpatrzeniu wniosku J. P. oraz K. P. - właścicieli działki nr [...] odmówił nałożenia na K. G. właściciela działek nr [...], [...] obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego gruntu stanowiącego jego własność oraz wykonania urządzeń zapobiegających szkodom. W uzasadnieniu organ wskazał, że podczas wizji w terenie w dniu 31 sierpnia 2021 r. w związku z intensywnymi opadami deszczu oraz znaczącym wezbraniem rzek i potoków Starosta Bocheński ogłosił na terenie miast i gmin powiatu bocheńskiego pogotowie przeciwpowodziowe. W dniu 29.10.2021 r., po uprzednim zawiadomieniu stron postępowania, przeprowadzono ponowne oględziny w terenie. W trakcie wizji stwierdzono, iż działka [...] zabudowana jest budynkiem przeznaczonym do hodowli drobiu, który nie posiada odpowiedniego odprowadzenia wody opadowej z dachu. Działka ta jest położona od południowej strony, poniżej działek nr ewid. [...], [...], na których została nawieziona ziemia. Działki nr ewid. [...], [...], będące własnością K. G. posiadają bezpośredni dostęp do asfaltowej drogi publicznej (ul. E. K.). Powierzchnia w/w działek pokryta jest głównie ziemią która jest nieutwardzona, większość jest to teren zielony. Stwierdzono również nawiezienie mas ziemnych na w/w działkach, które według właściciela działek nie jest związane z budową nowego obiektu budowlanego, brak jest decyzji o pozwoleniu na budowę, nie dokonano również zgłoszenia. Podczas oględzin J. P. oraz pełnomocnik K. P. w dalszym ciągu wnioskowali o przywrócenie do stanu pierwotnego działek [...], [...] na których to w roku ok.2020 została nawieziona ziemia. Według nich takie podniesienie terenu niesie ze. sobą zmianę stosunków wodnych zalewanie budynku gospodarczego ( kurnika). Zgodnie z informacją o klasoużytkach na mapie w Systemie informacji Przestrzennej Miasta B. teren działki [...] to łąki klasy IV, natomiast działki [...], [...] stanowią działki rolne. W trakcie postępowania administracyjnego celem wyjaśnienia sprawy organ powołał biegłego geodetę, w celu wykonania mapy do celów prawnych dla obszaru działek o numerach ewidencyjnych [...], [...],[...] znajdujących się przy Os. [...] w B.. Przedłożona mapa potwierdza fakt, iż została nawieziona i rozplantowana ziemia na działkach będących własnością K. G. tj. dz.nr ewid. [...], [...]. Jej poziom nawiązuje do poziomu dziatek sąsiednich tj. [...] oraz [...]Niwelacja terenu może w określonych sytuacjach stanowić wstępny etap dalszych robót budowlanych polegających na budowie obiektu budowlanego i w takim przypadku niwelacja terenu stanowi rodzaj prac przygotowawczych, koniecznych do rozpoczęcia inwestycji na które należy uzyskać zezwolenie. K. G. potwierdził, iż nie posiada takiego zezwolenia. Organ wskazał, że art. 234 Prawa wodnego niewątpliwie odnosi się do każdej zmiany stanu wody na gruncie, która powstała wskutek działania osób trzecich, a także w wyniku przypadku. Zmiany stanu wód spowodowane przez właściciela nieruchomości, które pociągają za sobą negatywne skutki dla nieruchomości] sąsiednich, są powiązane z nakazem przywrócenia do stanu poprzedniego. Organ stwierdził, że w trakcie wizji lokalnej w dniu 25.11.2022r. w wywiadzie biegłego ze stroną skarżącą nie udało się ustalić przypadków zalewania działki ewid. nr [...] wodami spływającymi z działek ewid. nr [...] i [...]. Szkody jakie zostały wskazane przez skarżących to tworzenie się zastoisk wodnych na powierzchni działki ewid. nr [...] , zalewanie budynku gospodarczego (kurnika) oraz przegnicie ogrodzenia granicznego z działką nr [...]. Strona nie przedstawiła żadnego materiału zdjęciowego czy filmowego, który potwierdziłby incydent zlewania się wód opadowych z działek nr [...] i [...] i czynienie szkód na działce nr [...],. Właściciele działki nr ewid.[...] zaproponowali, aby zlikwidować nasypy na działkach nr ewid. [...] i [...] oraz zakaz zabudowy przedmiotowych działek. W ekspertyzie stwierdzono, że teren działek nr ewid.[...] i [...] to grunty rolne klasy IV, natomiast działka nr [...] to łąka IV klasy. Przy opisie stanu zagospodarowania działek nr ewid. [...] i [...] stanowiących własność K. G. biegły wskazał, iż działka nr [...] bezpośrednio przylega do jezdni ul. [...]. Jezdnia posiada kanalizację deszczową, a studzienki wlotowe znajdują się po stronie północnej jezdni na wysokości działki [...] (sąsiednia do działki [...]) i [...]. Ponadto w części południowej działki ewid. nr [...] został uformowany wał ziemny, który zapobiega zlewaniu wód opadowych z jezdni drogi na działkę nr [...] i kieruje te wody do studzienki kanalizacji deszczowej po wschodniej stronie ( zgodnie ze spadkiem terenu), na wysokość działki nr [...]. Działka. nr [...] w części południowej posiada utwardzony żużlem zjazd z ul. [...], wyniesiony w sposób uniemożliwiający spływanie wód opadowych i roztopowych z jezdni ul. [...] na działkę nr [...]. Dalej powierzchnia działki i częściowo działki nr [...] zostały pozbawione szaty roślinnej i utwardzone kruszywem. Przedmiotowe działki posiadają pełną zdolność infiltracji wód opadowych w głąb górotworu. Teren działek nr [...] i [...] jest nachylony od ul. [...] w stronę działki [...].Na uwagę zasługuje również posadowienie działek nr [...] i [...] w stosunku do działek przylegających od strony zachodniej, tj. działek o nr [...] i [...]. Wymienione działki [...] i [...] są zabudowane budynkami jednorodzinnymi, a powierzchnie tych działek zostały zniwelowane, tj. został zlikwidowany efekt naturalnego ukształtowania tych działek, czyli opadania terenu z południa na północ. Różnice w wysokości posadowienia działek nr [...] i [...] i sąsiadujących z nimi od zachodu posesji świadczą o zachowaniu naturalnej rzeźby terenu działek [...] i [...]. Działka. nr [...] położona jest na północ od działki nr [...] i jest od niej oddzielona drewnianym płotem. Południową część działki nr [...] stanowi drogę wewnętrzną, niewydzieloną w sposób oficjalny na mapie, utrzymaną jako teren zieleni z widocznym spadkiem w kierunku północnym. Na działce nr [...] znajduje się budynek o konstrukcji drewnianej, oznaczony na mapie zasadniczej jako garaż, a de facto pełniący funkcję kurnika. Po stronie wschodniej budynku jest wydzielona część stanowiąca wybieg dla drobiu, po stronie zachodniej część utrzymywana na zielono, jako biologicznie czynna. Kurnik jest posadowiony bezpośrednio na gruncie, a materiały z których jest wykonany posiadają właściwości kapilarne (woda podsiąka w górę od gruntu). Budynek kurnika nie posiada orynnowania stąd woda z połaci dachowej spływa bezpośrednio na grunt, gdzie przez lata wyżłobiła rowek. Na działce nr [...] znajduje się wylot rury, która odprowadza nadmiar wód drenażowych zbieranych do studni posadowionej na działce ewid.nr [...]. Oznacza to ,że w przypadku obfitych deszczów nadmiar wody ze studni jest odprowadzany na teren zieleni, na teren działki nr [...] i może być przyczyną zalewania budynku gospodarczego. Ponadto na działce nr [...] w jej południowo-zachodnim narożniku zlokalizowany jest zbiornik z tworzywa sztucznego, zbierający wody opadowe z połaci dachowej budynku posadowionego na działce nr [...]. Zbiornik ten nie jest systematycznie opróżniany, a nadmiar wody, wylewa się na powierzchnie działki nr [...]. Zgodnie z § 28 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie działka budowlana, na której sytuowane są budynki, powinna być wyposażona w kanalizację umożliwiającą odprowadzenie wód opadowych do sieci kanalizacji; deszczowej lub ogólnospławnej. W razie braku możliwości przyłączenia do sieci kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej dopuszcza się odprowadzanie wód opadowych na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych. Stosownie do § 29 ww. rozporządzenia dokonywanie zmiany naturalnego spływu wód opadowych w celu kierowania ich na teren sąsiedniej nieruchomości jest zabronione. Organ przywołał treść § 126, 315, 316, 317, 319 rozporządzenia i stwierdził, że przedmiotowy budynek gospodarczy nie spełnia powyższych warunków. W trakcie wizji wykonano osiem otworów hydrologicznych: dwa otwory na działce nr [...], jeden otwór na działce nr. [...] oraz pięć odwiertów na działce nr [...]. Na podstawie wykonanych odwiertów oraz pomiarów geodezyjnych wyznaczono rzędne zalegania pierwotnej powierzchni gruntów na działce nr [...] i [...] i wyznaczono archiwalny kierunek wód powierzchniowych. Ponadto w wykonanych odwiertach przeprowadzono testy wodoprzepuszczalności gruntów ,z których wynika, iż na działce [...] oraz pod powierzchnią nasypów na działkach nr [...] i [...] stanową gliny pylaste, będące materiałem praktycznie nieprzepuszczalnym. Grunty nasypowe występujące na działkach. nr [...] i [...] charakteryzują się zwiększoną w stosunku do glin pylastych przepuszczalnością i możliwościami spowolniania odpływu wód opadowych i roztopowych, co powoduje uwięzienie wód opadowych na pewien czas, tj. opóźnienie spływu powierzchniowego. Zjawisko to wpływa korzystnie na stan wody na gruncie działki nr [...], będącej na kierunku spływu wód powierzchniowych. Zdolność retencjonowania wody w gruncie nasypowym działek nr [...] i [...] są szczególnie cenne podczas coraz częściej występujących burz błyskawicznych i opadów nawalnych. Jak wynika z treści opinii biegłego hydrologa działki nr [...] i [...] zostały nadsypane, co stwierdzono otworami boc-4, boc-5 i boc-6. Miąższość nasypu wykonanego z mieszaniny kamieni, gruzu, piasku i gliny ,w otworze boc-4 na działce gruntowej [...] wynosi 0,6 m. Z kolei w otworach boc-5 i boc-6 miąższość nasypu wynosi odpowiednio 0,7 m i 0,5 m. W przedmiotowych profilach na działkach ewid. nr [...] i [...] pod nasypami występuje warstwa gleby, podścielona gliną pylastą jasnobrązową; brak jest wysięków wodnych. Z kolei otwory o oznaczeniach boc-1, boc-2, boc-3 wykonano w części południowej działki nr [...], a otwory o oznaczeniach boc-7 i boc-8 w części północnej działki. Otworami nie stwierdzono nasypów antropogenicznych. Stwierdzono występowanie pod warstwą gruntu glin pylastych, a w otworach boc-11, boc-2, boc-3 i boc-8 wysięków wodnych na granicy glin i urodzajnej warstwy gruntu lub w warstwie gruntu. Woda występuje tu nawet na głębokości 0,1 m p.p.t. Ta informacja jest spójna z klasyfikacją gruntów - działka nr [...] jest łąką a łąki to tereny o wilgotności gruntów od 60-80 %. Pomiarów wysokości terenu objętego opinią oraz otoczenia dokonano w dniu 5.10.2022 r. metodą GPS: GPS-RTK odbiornikiem [...], numer seryjny odbiornika: [...] Pomiarami objęto 60 punktów w obrębie działek. nr [...], [...] i [...] oraz w ich sąsiedztwie. Wyniki pomiarów naniesiono na mapę zasadniczą z elementami ewidencji pozyskaną z Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografii Urzędu Miejskiego w B.. Jak wynika z mapy zamieszczonej w załączniku 8 opinii biegłego współczesne kierunki spływu wód powierzchniowych w obrębie działek gruntowych objętych ekspertyzą są zgodne z kierunkami wyznaczonymi na podstawie map topograficznych w układzie 1965 i 1992, tj. wody opadowe z roztopowe nadal przemieszczają się z południa na północ, czyli od ul. [...] poprzez działkę nr [...], działkę nr [...] aż do działki nr [...]. Kierunek spływu wód powierzchniowych (deszczowych i roztopowych) jest zgodny z nachyleniem terenów otoczenia, tj. działek gruntowych położonych na wschód i zachód od terenu objętego ekspertyzą. Na uwagę zasługuje fakt, iż w ul. [...] w 2022 r. zamontowana została kanalizacja deszczowa, która zbiera wody opadowe napływające od południa. Dodatkowo na wjeździe na działkę nr [...] usypany został wał ziemny, który wody z ulicy [...] kieruje do studzienki kanalizacyjnej. W swojej opinii biegły powołał się również na dokumentację archiwalną w której zauważył, iż działka nr [...] w roku 2010 została nadsypana w części zachodniej, przylegającej do działki nr [...]. Zmianę sposobu zagospodarowania działek nr [...] i [...] zauważa się na fot. 8 w załączniku 3, gdzie w dniu 11 września 2021 r. zarejestrowano częściowe utwardzenie ww. gruntów. Fot. 10-12 z serwisu google, wykonane w lipcu 2012 r., tj. na wiele lat przed nadsypaniem powierzchni działek nr [...] i [...], obrazują kierunek nachylenia gruntów położonych przy ul. [...]. Przedmiotowe grunty posiadają ekspozycję z południa na północ, a więc od ul. [...], poprzez działki nr [...] i [...] aż do działki nr [...]. Z kolei na fot. 13 w załączniku 3 pokazano zdjęcie wykonane z zachodniej granicy działki nr [...] w dniu 19 maja 2021 r., pokazujące sposób zagospodarowania działek [...]/ i [...] oraz spadek terenu od działki nr [...] w stronę [...]. Wyznaczenie archiwalnych kierunków spływu wód opadowych i roztopowych nie jest możliwe na podstawie mapy zasadniczej pozyskanej z zasobu geodezyjnego Powiatowego Ośrodka Dokumentacji geodezyjnej i Kartograficznej w Bochni w 2022 r., ani na podstawie mapy pozyskanej w 2021 r. dla potrzeb postępowania o zmianę stanu wody na gruntach działek sąsiednich ([...] i [...] obr. [...] w B. przy ul. [...]) ponieważ mapy te nie zawierają rzędnych terenu. W związku z powyższym archiwalne kierunki spływu wód powierzchniowych wyznaczono na podstawie mapy topograficznej na w skali 1:10 000 i układzie 1965 (fot. 1, załącznik 3) oraz mapie topograficznej w skali 1:10 000 i układzie 1992. Kierunek nachylenia terenu wyznaczony na podstawie map topograficznych wskazuje na spływ wód powierzchniowych przynajmniej od czasu wykonania mapy w układzie 1965, tj. od lat 70-tych X w. z kierunku południowego w kierunku północnym, tj. od strony ul. [...] w stronę działki nr [...] poprzez działki nr [...] i [...]. Jak wynika z fragmentów map na fot. 1 i 2 w załączniku 3 w latach nie zmienił się kąt nachylenia terenu, o czym świadczą odległości pomiędzy poszczególnymi poziomicami, a więc nie uległo też zmianie natężenie spływu wód powierzchniowych. Ponadto archiwalne kierunki spływu wód powierzchniowych wyznaczono także na podstawie wykonanych odwiertów hydrogeologicznych i ustalenia poziomu zalegania pierwotnej warstwy gruntu. Na tej podstawie stwierdzono, iż archiwalny kierunek spływu wód powierzchniowych był z południa na północ, a więc od działki działek gruntowych położonych po południowej stronie ul. [...] poprzez działki nr [...] i [...], aż do działki nr [...]. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić iż kierunek spływu wód powierzchniowych nie uległ zmianie w wyniku nadsypania powierzchni działek nr [...] i [...]. Zatem na podstawie zebranego materiału dowodowego organ nie stwierdził zmiany stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich.