Wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 lipca 2023 r., sygn. I SA/Wa 2481/22

Gospodarka mieniem

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz, sędzia WSA Bożena Marciniak, asesor WSA Nina Beczek (spr.), Protokolant referent Agata Szczepanik, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lipca 2023 r. sprawy ze skargi [...] S.A. z siedzibą w W. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia 25 sierpnia 2022 r. nr KKU-140/20 w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. prawa własności nieruchomości oddala skargę.

Uzasadnienie

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z 25 sierpnia 2022 r. nr KKU-140/20, po rozpatrzeniu odwołania Gminy [...], uchyliła decyzję Wojewody [...] z 12 maja 2020 r. nr GN-IV.7532.563.2018.HC i stwierdziła nieodpłatne nabycie z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę [...] prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa położonej w m. O., obręb numer [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działki: nr [...] o pow. [...] ha oraz nr [...] opow. [...] ha, uregulowanej w księdze wieczystej nr [...] prowadzonej przez Sąd Rejonowy w [...] V Wydział Ksiąg Wieczystych.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wojewoda [...] decyzją z 12 maja 2020 r. odmówił stwierdzenia nieodpłatnego nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę [...] prawa własności opisanej wyżej nieruchomości Skarbu Państwa położonej w m. O. W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że z zebranej w sprawie dokumentacji wynika, że powyższa nieruchomość w dniu 27 maja 1990 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające (...), stanowiła własność Skarbu Państwa, a jako władającego wpisano Dyrekcję Okręgowej [...], co potwierdza archiwalny wypis z rejestru gruntów. Podkreślił, że z punktu widzenia komunalizacji z mocy prawa istotne jest ustalenie, czy w dniu 27 maja 1990 r. przedsiębiorstwu państwowemu przysługiwał tytuł prawny w stosunku do mienia, które pozostawało w jego władaniu. Wyłączeniu z komunalizacji podlegają nieruchomości, które na podstawie art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74) oddane zostały w zarząd lub wcześniej w użytkowanie, które z mocy art. 87 ust. 1 tej ustawy przekształciło się w prawo zarządu. Ponadto, Wojewoda powołał się m.in. na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2008 r., I SA/Wa 1901/07, w którym wskazano, że "jeśli nieruchomość oddana została do eksploatacji pp [...], to z mocy prawa powstawał zarząd i użytkowanie tej nieruchomości. W takim przypadku, gdy nie była wymagana decyzja stwierdzająca nabycie tego mienia, a ustanowienie zarządu i użytkowania następowało z mocy prawa, przedsiębiorstwo nie mogło legitymować się dokumentem w tej sprawie.". Wojewoda powołał się również na art. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 97, poz. 568), zgodnie z którym "wszelkie nieruchomości przeznaczone do użytku kolei stają się z chwilą ich nabycia przez przedsiębiorstwo [...] własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo zaś zatrzymuje je w swoim użytkowaniu i powierniczym zarządzie.". Na podstawie art. 4 ust. 1 tego rozporządzenia przedsiębiorstwo [...], prowadząc eksploatację wszystkich linii kolejowych zarządzanych dotychczas przez Ministerstwo Komunikacji, obejmuje w zarząd i użytkowanie cały ich majątek nieruchomy, który to wyodrębnia się z ogólnego majątku Skarbu Państwa (art. 6 ust. 1). Podkreślił również, powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2011 r., I OSK 1956/10, że grunty związane z funkcjonowaniem kolei z mocy przepisów regulujących powstanie i funkcjonowanie przedsiębiorstwa [...] i jego poprzedników prawnych, oddane zostały w jego użytkowanie i zarząd. Bez względu więc na to, czy wymienione przedsiębiorstwo legitymuje się obecnie dokumentem wykazującym przekazanie mu konkretnego gruntu, może ono udowadniać wszelkimi środkami dowodowymi, że konkretna nieruchomość była gruntem związanym z funkcjonowaniem kolei i wobec tego była w zarządzie [...]. Fakt ten stanowi przeszkodę do komunalizacji mienia. Tym samym, w ocenie Wojewody, [...] legitymowały się w dniu 27 maja 1990 r. prawem zarządu do przedmiotowej nieruchomości, co wyklucza możliwość jej komunalizacji z mocy prawa. Dodał, że nawet w przypadku przyjęcia odmiennego stanowiska, w przedmiotowej sprawie zastosowanie miałby art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające (...), zgodnie z którym mienie ogólnonarodowe (państwowe), o którym mowa w art. 5 ust. 1-3, nie staje się mieniem komunalnym, jeżeli składniki tego mienia w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 27 maja 1990 r., należą do przedsiębiorstw państwowych lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania o charakterze ogólnokrajowym lub ponadwojewódzkim, który jest jednym z przepisów wyłączających zastosowanie powołanego art. 5 ust. 1. Podkreślił, że ustawowo powierzone w zarząd [...] (jako stan faktyczny) mienie pozwalało tej jednostce realizować zadania – cel społeczno-gospodarczy oraz stanowić podstawę do działania tej jednostki w imieniu własnym, jak i Skarbu Państwa, w stosunku do powierzonego mienia.