Wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2023 r., sygn. I SA/Wa 1521/22

Komunalizacja mienia

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Elżbieta Lenart Sędziowie sędzia WSA Joanna Skiba asesor WSA Nina Beczek (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 12 kwietnia 2023 r. sprawy ze skargi [...] S.A. w W. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia 13 kwietnia 2022 r. nr KKU-247/20 w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. prawa własności nieruchomości oddala skargę.

Uzasadnienie

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z 13 kwietnia 2022 r. nr KKU-247/20, po rozpatrzeniu odwołania Gminy Miasto Łódź, uchyliła decyzję Wojewody Łódzkiego z 30 października 2020 r. nr GN-IV.7532.101.2020.BM i stwierdziła nieodpłatne nabycie z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę Miasto Łódź prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa położonej w L., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...] o pow. [...] m2, obręb: [...], uregulowanej w księdze wieczystej KW nr [...] prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla [...] w L. XVI Wydział Ksiąg Wieczystych.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wojewoda Łódzki decyzją z 30 października 2020 r. odmówił stwierdzenia nieodpłatnego nabycia z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę Miasto Łódź prawa własności opisanej wyżej nieruchomości Skarbu Państwa położonej w L. W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że z zebranej w sprawie dokumentacji inwentaryzacyjnej wynika, że powyższa nieruchomość w dniu 27 maja 1990 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające (...), stanowiła własność Skarbu Państwa, co potwierdza wpis w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości. Podstawą nabycia własności Skarbu Państwa był art. 713 Kodeksu Napoleona, który stanowił, że majątek niemający właściciela należy do państwa. Dodał, że zgodnie z archiwalnym wypisem z rejestru gruntów, dla działki nr [...] w obrębie geodezyjnym [...], jako władający zostały wskazane Polskie Koleje Państwowe, z oznaczeniem działki tereny kolejowe Tk-tereny kolejowe, tory PKP. Powołał się na pismo PKP S.A. z 1 października 2020 r., zgodnie z którym przedmiotowa nieruchomość w dacie 27 maja 1990 r. stanowiła tereny kolejowe przynależne do linii kolejowej nr [...], w tym przyległy pas gruntu stanowiący teren służący prawidłowej eksploatacji linii w rozumieniu z ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. 2017 poz. 2117). Podkreślił, że z punktu widzenia komunalizacji z mocy prawa istotne jest ustalenie, czy w dniu 27 maja 1990 r. przedsiębiorstwu państwowemu przysługiwał tytuł prawny w stosunku do mienia, które pozostawało w jego władaniu. Wyłączeniu z komunalizacji podlegają nieruchomości, które na podstawie art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74) oddane zostały w zarząd lub wcześniej w użytkowanie, które z mocy art. 87 ust. 1 tej ustawy przekształciło się w prawo zarządu. Ponadto, Wojewoda powołał się m.in. na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2008 r., I SA/Wa 1901/07, w którym wskazano, że "jeśli nieruchomość oddana została do eksploatacji pp Polskie Koleje Państwowe, to z mocy prawa powstawał zarząd i użytkowanie tej nieruchomości. W takim przypadku, gdy nie była wymagana decyzja stwierdzająca nabycie tego mienia, a ustanowienie zarządu i użytkowania następowało z mocy prawa, przedsiębiorstwo nie mogło legitymować się dokumentem w tej sprawie.". Wojewoda powołał się również na art. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 97, poz. 568), zgodnie z którym "wszelkie nieruchomości przeznaczone do użytku kolei stają się z chwilą ich nabycia przez przedsiębiorstwo PKP własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo zaś zatrzymuje je w swoim użytkowaniu i powierniczym zarządzie.". Na podstawie art. 4 ust. 1 tego rozporządzenia przedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe, prowadząc eksploatację wszystkich linii kolejowych zarządzanych dotychczas przez Ministerstwo Komunikacji, obejmuje w zarząd i użytkowanie cały ich majątek nieruchomy, który to wyodrębnia się z ogólnego majątku Skarbu Państwa (art. 6 ust. 1). Podkreślił również, powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2011 r., I OSK 1956/10, że grunty związane z funkcjonowaniem kolei z mocy przepisów regulujących powstanie i funkcjonowanie przedsiębiorstwa PKP i jego poprzedników prawnych, oddane zostały w jego użytkowanie i zarząd. Bez względu więc na to, czy wymienione przedsiębiorstwo legitymuje się obecnie dokumentem wykazującym przekazanie mu konkretnego gruntu, może ono udowadniać wszelkimi środkami dowodowymi, że konkretna nieruchomość była gruntem związanym z funkcjonowaniem kolei i wobec tego była w zarządzie PKP. Fakt ten stanowi przeszkodę do komunalizacji mienia. Tym samym, w ocenie Wojewody, Polskie Koleje Państwowe legitymowały się w dniu [...] maja 1990 r. prawem zarządu do przedmiotowej nieruchomości, co wyklucza możliwość jej komunalizacji z mocy prawa. Dodał, że nawet w przypadku przyjęcia odmiennego stanowiska, w przedmiotowej sprawie zastosowanie miałby art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające (...), zgodnie z którym mienie ogólnonarodowe (państwowe), o którym mowa w art. 5 ust. 1-3, nie staje się mieniem komunalnym, jeżeli składniki tego mienia w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 27 maja 1990 r., należą do przedsiębiorstw państwowych lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania o charakterze ogólnokrajowym lub ponadwojewódzkim, który jest jednym z przepisów wyłączających zastosowanie powołanego art. 5 ust. 1. Podkreślił, że ustawowo powierzone w zarząd pp PKP (jako stan faktyczny) mienie pozwalało tej jednostce realizować zadania – cel społeczno-gospodarczy oraz stanowić podstawę do działania tej jednostki w imieniu własnym, jak i Skarbu Państwa, w stosunku do powierzonego mienia.