Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 października 2022 r., sygn. III SA/Kr 792/22

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Katarzyna Marasek-Zybura Sędziowie : SWSA Janusz Kasprzycki SWSA Tadeusz Kiełkowski (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 października 2022 r. sprawy ze skargi W. F. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia 24 lutego 2022 r. znak SKO.PS/4110/606/2021 w przedmiocie ustalenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej oddala skargę

Uzasadnienie

Burmistrz C. decyzją Nr [...] z dnia 21 czerwca 2021 r., działając na podstawie art. 60 ust. 1 i ust. 2 pkt. 2, art. 61 ust. 1 pkt 2, ust. 2e, ust. 2f, art. 62 ust. 2 oraz 110 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 ze zm.) oraz art. 104 § 1, art. 107 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735) orzekł o ustaleniu odpłatności dla W. F. za pobyt matki - I. F. w Domu Pomocy Społecznej w B. w okresie: od 16.10.2015 r. do 31.10.2015 r. w kwocie 274,66 zł miesięcznie; od 01.11.2015 r. do 29.02.2016 r. w kwocie 532,16 zł miesięcznie; od 01.03.2016 r. do 28.02.2017 r. w kwocie 536,98 zł miesięcznie; od 01.03.2017 r. do 28.02.2018 r. w kwocie 536,33 zł miesięcznie; od 01.03.2018 r. do 28.02.2019 r. w kwocie 638,79 zł miesięcznie; od 01.03.2019 r. do 31.03.2019 r. w kwocie 774,37 zł miesięcznie; od 01.04.2019 r. do 31.01.2020 r. w kwocie 745,38 zł miesięcznie; od 01.02.2020 r. do 19.02.2020 r. w kwocie 488,35 zł miesięcznie.

Na skutek odwołania W. F., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie, decyzją z dnia 24 lutego 2022 r., znak SKO.PS/4110/606/2021, wydaną na podstawie art. 61 ust 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. 2021 r. poz. 2268) oraz art. 138 § 1 pkt ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U z 2021 r. poz. 735 ze zm.) - utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ odwoławczy zreferował przebieg postępowania i - w nawiązaniu do orzecznictwa sądów administracyjnych - wyjaśnił, że obowiązek wnoszenia, przez osoby wskazane w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej, opłat za pobyt w domu pomocy społecznej umieszczonej w nim osoby, a w konsekwencji wydanie decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 tej ustawy, wymaga uprzedniego skonkretyzowania i zindywidualizowania tego obowiązku począwszy od dnia jego powstania w stosunku do każdej ze zobowiązanych osób w decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 tej ustawy, ewentualnie w drodze umowy zawartej na podstawie art. 103 ust. 2 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Zatem umowa, o której mowa w art. 103 ust. 2 u.p.s., służy jedynie określeniu wysokości opłaty, natomiast sam obowiązek jej uiszczenia wynika z mocy ustawy, a nie z umowy. Skoro więc obowiązek członków rodziny osoby umieszczonej w domu pomocy społecznej, polegający na wnoszeniu związanych z tym opłat, wynika wprost z art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s., to w sytuacji uchylania się od tego obowiązku przez osoby zobowiązane, gmina, która zastępczo poniosła te wydatki, może egzekwować ich zwrot na drodze administracyjnej. Z mocy ustawy o pomocy społecznej, obowiązek partycypacji osób bliskich w ponoszeniu kosztów pobytu w domu pomocy społecznej, ciąży od daty umieszczenia danej osoby w placówce. Decyzja o ustaleniu opłat za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej ma charakter konstytutywny, przy czym deklaratoryjność czy konstytutywność decyzji nie przesądza o skutkach z niej wynikających. Kwestia, jaki skutek - ex tunc, czy ex nunc - ma określone orzeczenie, zależy od właściwości stosunku materialnoprawnego oraz stanu faktycznego konkretnej sprawy. Każdy akt stosowania prawa odnosi się do określonego stanu faktycznego i w związku z tym jego skutki prawne mogą być powiązane w czasie z zaistnieniem tego stanu faktycznego. Akt konstytutywny, kreujący określone prawa i obowiązki, pozostaje w związku z zaistnieniem przesłanek faktycznych stanowiących podstawę powstania określonych skutków prawnych. Konstytutywna decyzja może działać, zarówno z mocą na przyszłość, jak i z mocą wsteczną. Decyzja o ustaleniu opłaty winna obejmować okres od dnia zaistnienia zdarzenia prawnego w postaci umieszczenia osoby bliskiej w domu pomocy społecznej. O ile bowiem skonkretyzowanie i zindywidualizowanie tego ustawowego obowiązku pozwoli na ustalenie osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty i wysokości tej opłaty, to samo zobowiązanie istnieje począwszy od dnia powstania tego obowiązku, czyli z dniem umieszczenia osoby uprawnionej w domu pomocy społecznej, albowiem decyzja wydania na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i ust. 2 u.p.s. konkretyzuje obowiązek powstający z mocy prawa z dniem zaistnienia takiego zdarzenia prawnego, jak umieszczenie osoby uprawnionej w domu pomocy społecznej.