Wyrok WSA w Lublinie z dnia 8 grudnia 2020 r., sygn. II SA/Lu 506/20

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Grymuza Sędziowie Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska (sprawozdawca) po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 grudnia 2020 r. sprawy ze skargi A. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] czerwca 2020 r., znak: [...], w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej także: Kolegium) decyzją z [...] czerwca 2020 r., znak: [...], po rozpoznaniu odwołania A. M. (dalej także: skarżący) od wydanej z upoważnienia Wójta Gminy [...] (dalej: Wójt) decyzji z [...] marca 2020 r., znak: [...] [...], odmawiającej przyznania skarżącemu świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką H. M., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 257 ze zm.; dalej: k.p.a.) oraz art. 17 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 111 ze zm.; dalej także: u.ś.r.), orzekło o utrzymaniu w mocy tej decyzji.

W uzasadnieniu decyzji Kolegium wyjaśniło, że jako przyczynę odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia Wójt wskazał to, że skarżący nie spełnił przesłanki z art. 17 ust. 1 u.ś.r., którą jest istnienie związku przyczynowo-skutkowego między potrzebą sprawowania opieki nad niepełnosprawną w stopniu znacznym matką oraz niepodejmowaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Takie stanowisko Wójta wynikało ze stwierdzenia, że w sytuacji gdy dwie siostry skarżącego otwarcie deklarowały, iż zajmą się matką, nie można mówić, że rezygnacja skarżącego z zatrudnienia w celu sprawowania osobistej, stałej opieki nad matką była konieczna.

Rozpatrując wniesione odwołanie Kolegium podzieliło stanowisko Wójta co do braku spełnienia przez skarżącego przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, o jakiej mowa w art. 17 ust. 1 u.ś.r. Kolegium zauważyło, że skarżący, który podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników jako małżonek rolnika, złożył oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego (art. 17b ust. 1 i ust. 2 u.ś.r.). Nie przesądza to jednak, zdaniem Kolegium, o spełnieniu przezeń wspomnianej przesłanki ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Zarówno bowiem w przypadku rolnika, jak i małżonka rolnika, istotne dla bytu ubezpieczenia jest prowadzenie działalności rolniczej, która może również polegać na zarządzaniu. Zgodnie z art. 5 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2020 r. poz. 174 ze zm.) przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 21 czerwca 2016 r., I UK 219/15, spójnik "chyba że" użyty w tym przepisie wskazuje, że w sytuacjach wykluczających możliwość współpracy małżonka rolnika przy prowadzeniu działalności rolniczej (nie pracuje w tym gospodarstwie rolnym lub gospodarstwie domowym) nie podlega on ubezpieczeniu rolniczemu na zasadach przewidzianych dla rolnika, a nie oznacza, że warunkiem podlegania przez niego rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest stała osobista praca w gospodarstwie rolnym, tak jak jest to w przypadku domownika. Przepisy u.ś.r. nie definiują pojęcia "zaprzestania prowadzenia" gospodarstwa rolnego, co może oznaczać, że ocenę w tym zakresie pozostawia samej osobie składającej oświadczenie, o którym mowa w art. 17b ust. 2 u.ś.r., przy czym oświadczenie to może podlegać ocenie, jak każdy inny dowód w sprawie zgodnie z art. 80 k.p.a. Stąd też w orzecznictwie i doktrynie podkreśla się, że "prowadzenie" oznacza sprawowanie nad czymś nadzoru, zarządzanie, kierowanie czymś, zajmowanie się czymś, trudnienie się czymś, realizowanie jakiegoś celu. Dlatego należy przyjąć, że zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego jest stanem faktycznym, w którym to rolnik (małżonek rolnika) nie tylko faktycznie nie wykonuje pracy w swoim gospodarstwie, ale również nie zarządza nim ani nie sprawuje nad nim nadzoru. Choć więc skarżący oświadczył, że 30 września 2019 r. zrezygnował z prowadzenia gospodarstwa rolnego i z pracy w tym gospodarstwie, zdaniem organu, ustalony w sprawie stan faktyczny nie uzasadniał wniosku, że fakt ten jest spowodowana koniecznością opieki nad matką oraz że opieka nad nią wyklucza jego aktywność zarobkową, skoro dwie siostry skarżącego oświadczyły, że są w stanie zająć się matką.