Wyrok WSA w Krakowie z dnia 5 listopada 2019 r., sygn. II SA/Kr 682/19

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Małgorzata Łoboz Sędziowie : NSA Joanna Tuszyńska WSA Mirosław Bator (spr.) Protokolant : starszy referent sądowy Katarzyna Krawczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 listopada 2019 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie z dnia [...] kwietnia 2019 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia świadczenia pracy na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych oddala skargę.

Uzasadnienie

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia 5 grudnia 2018 r. nr [...] działając na podstawie art 117 ust. 4 w zw. z art. art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił potwierdzenia, że J. S. w okresie od dnia 30 sierpnia 1976 r. do dnia 30 września 1981 r. świadczył pracę na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r. W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzją Szefa Urzędu z dnia 3.04.2017 r. utrzymana w mocy decyzją z dnia 22.05.2017 r. organ orzekający odmówił wnioskodawcy potwierdzenia wnioskowanych okoliczności. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 6 listopada 2017 r. (sygn. akt II SA/Kr 861/17) uchylił decyzje organu, wskazując, na konieczność uzupełnienia materiału dowodowego oraz przesłuchanie świadków na okoliczność twierdzeń podnoszonych przez stronę, w tym wyjaśnienie kwestii prowadzenia nielegalnej działalności przez zainteresowanego w miejscu jego ówczesnej pracy w okresie poprzedzającym powstanie NSZZ Solidarność. Szef Urzędu prowadząc postępowanie dowodowe zgodnie z zaleceniami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie odmówił zainteresowanemu potwierdzenia wnioskowanych okoliczności. J. S. złożył wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, jednocześnie zwracając się z prośbą o ustalenie poprzez wystąpienie przez organ do Urzędu Miasta L. o udostępnienie adresów powoływanych przez siebie świadków w celu przesłuchania. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia 18 kwietnia 2019 r. nr [...] utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 5 grudnia 2018 r. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się. (...), następujące okresy: składkom, o których mowa w art. 6. Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 10 tej ustawy, okresem składkowym jest okres świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989r., a zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 6 lit. a ustawy, okresami składkowymi są również okresy niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych. Art. 117 ust. 4 ustawy o FUS stanowi, że: okresy, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10 i art. 6 ust.2 pkt 6 lit. a, mogą być udowodnione dokumentami lub zeznaniami świadków. Oceny tych dokumentów i zeznań dokonuje, w drodze decyzji, Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zgodnie z przepisami o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego - w praktyce zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Przepis ten odpowiednio stosowany stanowi, że o spełnieniu warunków uzasadniających potwierdzenie pozostawania bez pracy na skutek represji politycznych orzeka Szef Urzędu lub osoby przez niego upoważnione, na podstawie udokumentowanego wniosku zainteresowanej osoby. Wynika stąd, że dla uzyskania potwierdzenia konieczne jest złożenie przez zainteresowanego wniosku oraz, o ile nie w pierwszej kolejności, poparcie wniosku odpowiednimi dowodami. Dowody te, oceniane w trybie przewidzianym przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, winny dokumentować fakt świadczenia pracy na rzecz organizacji nielegalnych lub fakt pozostawania bez pracy przed 4 czerwca 1989r. oraz, że taki stan rzeczy był wynikiem represji o podłożu politycznym. Ograniczenie się wyłącznie do uprawdopodobnienia okoliczności objętych dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 10 i art. 6 ust.2 pkt 6 lita ustawy o FUS nie jest wystarczające. Organ orzekający prowadząc postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie wzywał stronę o przedłożenie dowodów potwierdzających podnoszone okoliczności w tym przesłanie danych adresowych wskazywanych świadków w celu dokonania dowodu z przesłuchania i dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy. Pismem z dnia 15 marca 2018 r. zainteresowany wskazał, że w 1976 r. rozpoczął działalność w gronie znajomych w ramach struktury, która nie miała nazwy. Ich nieformalna grupa miała niszczyć komunistyczne afisze i plakaty, drukować ulotki antykomunistyczne, agitować nowych członków, prowadzić prelekcję i wykłady jak przeciwstawiać się wrogiemu ustrojowi. Od 1979 r. ich praca miała być bardziej intensywna — mieli agitować, tworzyć struktury związkowe, organizować strajki. Pismem z dnia 18 kwietnia 2018 r. organ wezwał stronę do przedstawienia danych korespondencyjnych świadków. Wnioskodawca wskazał, że nie jest w stanie ustalić ich adresów oraz podniósł, że to organ powinien podjąć w tym względzie czynności, w tym wystąpić do Urzędu Miasta L. o udostępnienie adresów świadków wskazanych w notatce urzędowej z dnia 1.11.1980r., stwierdzającej, że strona była działaczem NSZZ "Solidarność" w zakładzie pracy w dniu 01.11.1980 r. Istotne jest, że w toku postępowania strona wskazała, że nie miała możliwości ustalenia danych adresowych 4 osób wymienionych w notatce, które mogłyby zaświadczyć w ocenie strony, że prowadziła działalność antykomunistyczną w rozumieniu ustawy. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wyjaśnił stronie, że nie jest organem uprawionym do pozyskiwania danych osobowych osób trzecich, a w szczególności bez wyrażenia przez nie zgody na piśmie lub nadesłania przez nie stosownego oświadczenia na temat strony postępowania. Dopiero po nadesłaniu, takich oświadczeń możliwe jest podjęcie analizy, czy wskazany środek dowodowy jest istotny dla wyjaśnienia sprawy. Organ dokonał sprawdzenia wymienionych osób w bazie danych, której jest administratorem. Osoby wymienione w notatce z 1980 r. nie występowały dotąd do organu, dlatego niemożliwe było uzyskanie adresów korespondencyjnych osób fizycznych, co z kolei uniemożliwia przesłuchanie świadków. Mając powyższe na uwadze organ orzekający zwrócił się do strony o przesłanie materiału dowodowego na potwierdzenie opisywanych zdarzeń w tym udzielenia odpowiedzi na pytania: w jakim dokładnie okresie prowadziła działalność w nielegalnej organizacji politycznej/związku; czy przez cały okres działalności organizacji/związku prowadzącego działalność podziemną na terenie Fabryki Części do Maszyn Włókienniczych i Odlewni Metali "[...]" w L., nie posiadał on sformalizowanej nazwy; w jakim okresie, gdzie, jak często i dla kogo organizowane były prelekcje, wykłady i szkolenia o których strona wspomina w piśmie z dnia 15.03.2018 r.; kto brał w nich udział (ile osób); ile osób wchodziło w skład związku/ organizacji; czego dotyczyły (postulaty) jak długo trwały i kiedy miały miejsce strajki organizowane przez podziemny związek zawodowy którego był członkiem oraz kto w nich brał udział. W odpowiedzi z dnia 18.02.2019 r. strona ponownie zażądała przesłuchania osób wskazanych w notatce z dnia 1.11.1980 r. Organ stwierdził, że dokumenty dołączone do akt sprawy wskazują jednoznacznie że strona mogła świadczyć pracę na rzecz legalnego związku zawodowego Solidarność, a świadczenia pracy na rzecz legalnych związków zawodowych zgodnie z przepisami ustawy, nie jest okresem składkowym. Strona pomimo wezwań organu nie przedłożyła żadnych dowodów, wyjaśnień i szczegółów dających podstawę do uznania, że świadczyła pracę na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych nielegalnych. Z zachowanej notatki z dnia 01.11.1980 r. wynika, jedynie, że strona była członkiem Solidarności w okresie formalnego zalegalizowania działalności tego związku. Notatka z dnia 1.11.1980 r., wymienia 5 osób (w tym stronę) i zawiera jedynie szczątkowe informacje z obserwacji poszczególnych osób, nie odnosi się do konkretnych działań działaczy "Solidarności". Niemożliwe było zatem potwierdzenie wnioskowanych przez stronę okoliczności w oparciu o ten dokument. Organ orzekający w ramach swej właściwości dokonał sprawdzeń w internetowej bazie danych projektu: "Encyklopedia Solidarności" prowadzonego przez IPN, który nie zawiera biogramu, ani innych informacji na temat strony. Jest to najobfitsze źródło wiedzy o polskiej opozycji antykomunistycznej lat 1976-1989 prezentujące ok. 4800 biogramów osób, które prowadziły walkę z systemem komunistycznym. Urząd zwrócił się również pismem z dnia 18 lipca 2018 r. do Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej z prośbą o wyjaśnianie czy w świetle aktualnych badań naukowych IPN jest w posiadaniu informacji o działalności w okresie od 30 sierpnia 1976 r. do czasu powstania NSZZ "Solidarność" niezależnego związku zawodowego prowadzącego podziemną (nielegalną) działalność na terenie Fabryki Części do Maszyn Włókienniczych i Odlewni Metali [...]" w L.. W odpowiedzi Instytut wskazał, że nie ma wiedzy o istnieniu takiej organizacji. Zgodnie z aktualną wiedzą historyczną nielegalne organizacje o wskazanych przez stronę profilu, przed 1980 r. działały jedynie w Katowicach, Gdańsku i Szczecinie. W ocenie organu istnienie przez cztery lata, w warunkach opresyjnego państwa policyjnego, z wyspecjalizowanymi organami bezpieczeństwa oraz siecią tajnych współpracowników, nierozpracowywanej przez służby nielegalnej organizacji prowadzącej działalność polegającą na drukowaniu ulotek, agitowaniu nowych członków, prowadzeniu prelekcji i wykładów, jest nieprawdopodobne, sprzeczne z wiedzą historyczną i z zasadami logiki. Należy również zauważyć, że strona dopiero po zwróceniu przez organ uwagi na datę powstania związku Solidarność, zweryfikowała swoje stanowisko twierdząc, że była zaangażowana w działalność organizacji poprzedzającą powstanie "Solidarności". Organ nie mógł zweryfikować twierdzeń strony w tym względzie , bowiem pomimo wystosowania do strony szczegółowych pytań dotyczących struktury i podejmowanych działań w ramach nielegalnej organizacji, strona nie udzieliła żadnych wyjaśnień. Mając powyższe na względzie organ wskazał, że w niniejszej sprawie brak dostatecznych dowodów potwierdzających prowadzenie przez stronę działalności w nielegalnych związkach zgodnie z przepisami ustawy.